‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺧﻄﻮط در رﺳﻢﻓﻨﯽ و ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي درﺳﺖ وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ـ ﻋﻨﺎوﯾﻦ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺪول را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻧﻘﺶ ﺧﻂ در اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺸﻪ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ ﭘﻬﻨﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﻄﻮط و ﻧﺴﺒﺖ آنﻫﺎ را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﺧﻂﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ و ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﭘﻬﻨﺎي ﺧﻂ اﺻﻠﯽ و دﯾﮕﺮ ﺧﻄﻮط‬
‫را از ﺟﺪول اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﮐﺎﻏﺬ را ﺑﻪﺷــﮑﻞ درﺳﺖ روي ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﺑﺎ ﭼﺴﺐ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻧﻘﺶ ﻧﻮر را در ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ وﺳﺎﯾﻞ و اﺑﺰار ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﯿﺢ در ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت‬
‫ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫◄ ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‬
‫ﭘﺲ از آﻣﻮزش اﯾﻦ ﻓﺼﻞ از ﻫﻨﺮﺟﻮ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻰرود‪:‬‬
‫ـ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ و ﺳﯿﺮ ﺗﺤﻮل ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻟﺰوم آنرا ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ اﻧﻮاع ﻣﺪاد و ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي آنرا ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﺎكﮐﻦ‪ ،‬ﺗﺮاش و ﻧﻮارﭼﺴﺐ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ و ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﯿﺎ و ﮐﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ـ ﻃﺮﯾﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮﮔﺎر در ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ آنرا ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ اﻧﻮاع ﺷــﺎﺑﻠﻮنﻫﺎي ﻣﻮﺟــﻮد و ﻣﻨﺤﻨﯽﮐﺶﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ـ اﻧﻮاع ﮐﺎﻏﺬ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ـ اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﮐﺎدر و ﺟﺪول را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ 1-1‬ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ رﺳﻢﻓﻨﯽ‬
‫ﺟﺪول ‪1‬ـ ‪1‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸــﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن ﻣﻬﻢ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮان‬
‫ﮐﺸﻮر‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﭼﻪ ﺣﺠﻤﯽ از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ در ﺗﻤﺎﻣﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ‬
‫ژاﭘﻦ‬ ‫‪JIS‬‬
‫رﺳــﻢ ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﮕﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﻘﺸﻪ ﯾﮏ زﺑﺎن ﮔﻮﯾﺎ‪ ،‬زﻧﺪه و‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬ ‫‪AFNOR‬‬
‫روﺷــﻦ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ذﻫﻨﯿﺎت و اﻓﮑﺎر ﻃﺮاﺣﺎن ﺑﻪ ﺳــﺎزﻧﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ﮐﺎﻧﺎدا‬ ‫‪CSA‬‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺮق‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ و ﻏﯿﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫‪ASA‬‬
‫در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺸــﻪ ﯾﮏ زﺑﺎن اﺳــﺖ‪ ،‬زﺑﺎﻧﯽ ﮔﻮﯾﺎ و ﺗﻮاﻧﺎ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺸﺮ از آن ﺑﻬﺮهﻫﺎي زﯾﺎدي ﺑﺮده اﺳﺖ و از روزﮔﺎران ﮐﻬﻦ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد‬ ‫‪DIN‬‬
‫آﻟﻤﺎن‬
‫آنرا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺧﻂ و ﻧﻮﺷﺘﻦ اﺧﺘﺮاع ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬زﺑﺎن‬
‫اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‬ ‫‪AS‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮي )ﻧﻘﺸــﻪ( ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻓﮑﺎر و ذﻫﻨﯿﺎت ﺑﺸــﺮ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫ﭼﯿﻦ‬ ‫‪CAS‬‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺣﮏ ﺷﺪه روي ﺗﺨﺘﻪﺳﻨﮓﻫﺎ و دﯾﻮاره ﻏﺎرﻫﺎ ﻣﻮﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ روزاﻓﺰون ﻋﻠﻢ‪ ،‬زﺑﺎن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﯿﺰ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺖ و اﯾﻦ ﺳﯿﺮ‬ ‫روﺳﯿﻪ‬ ‫‪GOST‬‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻻزم در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﯾﺮان‬ ‫‪ISIRI‬‬
‫ﯾﮑﺴﺎنﺳــﺎزي در ﮐﺎرﻫﺎ و اﻋﻤﺎل ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﯾﮏدﺳﺖ در اﻣﺮ ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ و رﺳﻢﻓﻨﯽ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اروﭘﺎ‬ ‫‪EN‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ﭘﺮاﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﺗﻤﺎم ﻗﻮاﻋﺪ و اﺻﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺗﻬﯿﻪ‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬ ‫‪BSI‬‬

‫ﯾﮏ ﻧﻘﺸــﻪ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳــﺖ و در ﻏﯿﺮ اﯾﻦﺻﻮرت آن ﻧﻘﺸــﻪ ﻫﯿﭻ ارزش و اﻋﺘﺒﺎري‬
‫اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‬ ‫‪UNI‬‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪﮐﺶ ﻓﺮدي آﺷﻨﺎ ﺑﻪ اﺻﻮل رﺳﻢﻓﻨﯽ و آﮔﺎه‬
‫ﺑﻪ اﺳــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي رﺷﺘﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ درك ﺗﻤﺎم ذﻫﻨﯿﺎت‪،‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﺎن و ﻣﺘﻔﮑﺮان را ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺮﺳﯿﻤﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ‪ ISO‬را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 1-2‬اﺑﺰارﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ وﺳــﺎﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آنﻫﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد را اﺑﺰارﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد( ‪1.ISO: International Standardization Organization‬‬ ‫)ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫‪2‬‬
 ‫‪ 1-2-1‬ﻣﺪاد‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻧﻘﺸــﻪﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ و دﺳﺖآزاد از ﻣﺪاد اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪادﻫﺎ‬
‫داراي ﺳــﺨﺘﯽ و ﺳﯿﺎﻫﯽﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮمﺗﺮﯾﻦ و ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ ‪8B‬‬
‫و ﺳــﺨﺖﺗﺮﯾﻦ و ﮐﻢرﻧﮓﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ ‪ 9H‬اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان از‬
‫ﻣﺪادﻫــﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﯾﺎ ‪ HB‬ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ )ﺷــﮑﻞ ‪ .(1-2‬اﻣــﺎ از آنﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻧﻮك ﻣﺪاد ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳــﺎدﮔﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻣﺪاد ﻧﻮﮐﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-2‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪1-1‬‬
‫◄ ﻣﺪاد ﻧﻮﮐﯽ‬
‫ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻧﻮك ﻣــﺪاد )ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ دﻟﺨﻮاه( و‬
‫ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ آن ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﺗﺮﺳﯿﻢ و ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫و ﺳﺎدﮔﯽ در ﮐﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪.(1-3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-3‬‬
‫‪ 1-2-2‬ﻣﺪادﺗﺮاش‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮاﺷــﯿﺪن و ﺗﯿﺰﮐﺮدن ﻧﻮك ﻣﻐﺰ ﻣﺪاد‪ ،‬از اﻧﻮاع ﻣﺪادﺗﺮاش اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻮك ﻣﺪادﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻮاع ﻣﺪادﺗﺮاش ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار اﻋﻢ از‬
‫دﺳﺘﯽ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬روﻣﯿﺰي‪ ،‬ﺳﻄﻠﯽ و ﻏﯿﺮه ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪.(1-4‬‬

‫‪ 1-2-3‬ﭘﺎكﮐﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎك ﮐﺮدن و زدودن ﺧﻂﻫﺎي ﻣﺪادي و ﻣﺮﮐﺒﯽ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﭘﺎكﮐﻦ در اﻧﻮاع و‬
‫اﻧﺪازهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (1-5‬اﻧﻮاع آنرا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-4‬اﻧﻮاع ﻣﺪادﺗﺮاش‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-5‬ﭘﺎك ﮐﻦ‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ 1-2-4‬ﻧﻮارﭼﺴﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﮐﺎﻏﺬ روي ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﻧﻮارﭼﺴﺐ در اﻧﻮاع ﮐﺎﻏﺬي‪،‬‬
‫ﭘﺎرﭼﻪاي و ﻧﺎﯾﻠﻮﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل از ﻧﻮارﭼﺴﺐﻫﺎي ﻧﺎﯾﻠﻮﻧﯽ‬
‫ﺷﻔﺎف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪.(1-6‬‬

‫‪ 1-2-5‬ﮔﻮﻧﯿﺎ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-6‬ﻧﻮارﭼﺴﺐ‬
‫اﺑﺰاري اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﺧﻄﻮط ﻋﻤﻮدي و ﺗﺤﺖ زاوﯾﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬دو‬
‫ﮔﻮﻧﯿﺎي ﻣﻬﻢ و ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻘﺸﻪﮐﺸــﯽ‪ ،‬اوﻟﯽ ﻣﻌــﺮوف ﺑﻪ ‪ 45‬درﺟﻪ )‪ ،(45×45‬و‬
‫دوﻣــﯽ ‪ 30‬ﯾﺎ ‪ 60‬درﺟﻪ )‪ (60×30‬اﺳــﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺴــﯿﺎر زﯾﺎدي‬
‫دارﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(1-7‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-7‬اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﯿﺎ‬

‫‪ 1-2-6‬ﭘﺮﮔﺎر‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮﺳــﯿﻢ داﯾﺮه و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ از آن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎ و اﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻧﺪازه‪ ،‬از ﭘﺮﮔﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮﮔﺎر داراي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫــﺎي آنرا ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﺑــﺰار داراي دﻫﺎﻧﻪاي اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ‬
‫اﺻﻄﮑﺎك و ﯾﺎ ﭘﯿﭻ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪.(1-8‬‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﺮﮔﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﮑﺎت زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد‪:‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪) 1-8‬اﻟﻒ( ﭘﺮﮔﺎر ﺑﺎزوﯾﻰ‪،‬‬
‫‪ .1‬ﭘﺮﮔﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺘﺨﺎب ﺷــﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان آنرا ﺑﻪراﺣﺘﯽ و ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺮاي‬
‫)ب( ﭘﺮﮔﺎر ﻓﻨﺮى‪) ،‬پ( ﭘﺮﮔﺎر ﭘﯿﭽﻰ‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻧﻮك ﻣﺪاد ﺣﺪود ﻧﯿﻢ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ از ﺳﻮزن ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻧﻮك ﻣﺪاد ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﻠﻢ ﻣﺮﮐﺒﯽ ﺳﺎﯾﺶ داده ﺷﻮد‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(1-9‬‬
‫‪ .4‬ﻧﻮك ﻣﺪاد ﭘﺮﮔﺎر‪ ،‬ﯾﮏ درﺟﻪ ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮ از ﻧﻮك ﻣﺪاد ﺗﺮﺳﯿﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .5‬از ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺑﯽﻣﻮرد ﭘﯿﭻﻫﺎ و ﻣﻬﺮهﻫﺎي ﭘﺮﮔﺎر ﺧﻮدداري ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري آن‪ ،‬از ﺟﻌﺒﻪ ﭘﺮﮔﺎر و ﯾﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎص آن ﺑﺎ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺷــﮑﻞ ‪ 1-9‬ﺗﻨﻈﯿــﻢ ﻧــﻮك ﭘــﺮﮔﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ 1-2-7‬ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎﯾﺪ روي ﺳﻄﺤﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﺨﺖ و ﺻﺎف‪ ،‬و ﺳﻔﺖ و ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 10‬ـ ‪ 1‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﭼﻮﺑﯽ‪ ،‬و ﺷﮑﻞ‬
‫‪ 1-11‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ از ﻧﻮع ﮐﯿﻔﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ 1-2-8‬ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ )‪(T‬‬
‫ﺧﻂﮐــﺶ ﻟﺒﻪداري اﺳــﺖ ﮐﻪ ﻟﺒﻪ آن ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪﻧــﻪاش داراي زاوﯾﻪ ‪ 90‬درﺟﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺳﺮ ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﯾﺎ ﻣﯿﺰ رﺳﻢ ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺧﻄﻮط ﻣﻮازي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﮐﺎﻏﺬ روي ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﻧﯿﺰ از‬
‫ﺷﮑﻞ‪ 1-10‬ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﭼﻮﺑﯽ‬
‫آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪.(1-12‬‬
‫ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﻫﻨﺮﺟﻮﯾﺎن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻨﺪ از ﺗﺨﺘﻪرﺳــﻢﻫﺎي ﻧﻮع ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ )ﺷﮑﻞ‬
‫‪ (1-11‬اﺳــﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺨﺘﻪرﺳــﻢﻫﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﻣﺠﻬﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪12‬ـ ‪1‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ 1-11‬ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ‬
‫‪ 1-2-9‬اﻧﻮاع ﺷﺎﺑﻠﻮن‬
‫ﺷــﺎﺑﻠﻮن‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪاي ﻧﺎزك و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﻼﺳــﺘﯿﮑﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ دﻗﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮﺳﯿﻢ اﺷﮑﺎل ﻣﻨﻈﻢ و ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(1-13‬‬

‫)اﻟﻒ( ﺷﺎﺑﻠﻮن داﯾﺮه‬

‫)پ( ﺷﺎﺑﻠﻮنﻫﺎي ﻣﺒﻠﻤﺎن‬

‫)ب( ﺷﺎﺑﻠﻮن ﺑﯿﻀﯽ‬ ‫ﺷﮑﻞ‪ 1-13‬اﻧﻮاع ﺷﺎﺑﻠﻮن‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ 1-2-10‬ﻣﻨﺤﻨﯽﮐﺶ )ﺧﻢﮐﺶ(‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽﮐﺶﯾﺎﺧﻢﮐﺶاﺑﺰارياﺳﺖﺑﺮايﺗﺮﺳﯿﻢﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎيﻏﯿﺮداﯾﺮهايﮐﻪﺑﻪآن»ﭘﯿﺴﺘﻮﻟﻪ«‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و در دو ﻧﻮع ﺛﺎﺑﺖ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ )ﻣﺎري( ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪.(1-14‬‬

‫)اﻟﻒ( ﻣﻨﺤﻨﯽﮐﺶ‬
‫‪ 1-2-11‬ﮐﺎﻏﺬ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ روي ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﺳﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮوط زﯾﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫◄ ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎره ﺷﺪن‬ ‫◄ ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎك ﮐﺮدن‬

‫)ب( ﻣﻨﺤﻨﯽﮐﺶ ﻣﺎري‬
‫◄ رﻧﮓ ﻣﺎت و ﺑﺪون ﻣﻮج‬ ‫◄ رﻧﮓ ﺳﻔﯿﺪ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﮐِﺮِم‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-14‬اﻧﻮاع ﻣﻨﺤﻨﻰﮐﺶ‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در اﺑﺘﺪاي ﮐﺎر رﺳﻢﻓﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬﻫﺎي ﻣﺪرج را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫ﮐﺎﻏﺬ ﺷﻄﺮﻧﺠﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮي‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ اﯾﺰوﻣﺘﺮﯾﮏ و ﻏﯿﺮه )ﺷﮑﻞ ‪15‬ـ ‪.(1‬‬

‫)اﻟﻒ(‬ ‫)ب(‬ ‫)پ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪) 1-15‬اﻟﻒ( ﮐﺎﻏﺬ اﯾﺰوﻣﺘﺮﯾﮏ‪) ،‬ب( ﮐﺎﻏﺬ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮى‪) ،‬پ( ﮐﺎﻏﺬ ﺷﻄﺮﻧﺠﻰ‬

‫◄ اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ‪:‬‬
‫ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎﯾﺪ در اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬اﻧﺪازهﻫﺎي ﮐﺎﻏﺬ را‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‪ ،‬ﺗﮑﺜﯿﺮ‪ ،‬ﭼﺎپ و ﻏﯿﺮه ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻏﺬﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬در اﻧﻮاع ‪ A0‬و ‪ B0‬و ‪ C0‬ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪ و‬
‫رﺳﻢﻓﻨﯽ از ﮐﺎﻏﺬﻫﺎي ﮔﺮوه ‪ A‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ ﻣﺒﻨﺎي ‪ A0‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫دو ﻗﺎﻋﺪه ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﺎﻏﺬ ﻣﺒﻨﺎ ﯾﮏ ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب( ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪ ﻋﺮض آن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪2‬‬

‫‪6‬‬
 ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾــﻦ ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳــﺖ آوردن ﮐﺎﻏﺬﻫــﺎي ‪ A1‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ‪ A0‬را ﺑﻪ دو ﻗﺴــﻤﺖ‬
‫ﻣﺴــﺎوي )از ﻃﻮل( ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن اﻧﺪازهﻫﺎي ﮐﺎﻏﺬﻫﺎي ‪A2‬‬
‫و ‪ A3‬و ‪ A4‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(1-16‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﺎﻋﺪه ﮐﻠﯽ دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺎﻏﺬ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ‪ ،‬از ﻧﺼﻒ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-16‬‬ ‫ﮐﺮدن ﻃﻮل ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺰرگﺗﺮ ﺧﻮد ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(1-17‬‬
‫اﻧﺪازه اﺻﻠﯽ ﮐﺎﻏﺬﻫﺎ در ﮔﺮوه ‪ A‬در ﺟﺪول ‪ 2‬ـ ‪ 1‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﺼﺮف را ﮐﺎﻏﺬ ‪ 297×210) A4‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ(‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷــﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﻮع در ﮐﺎر‪ ،‬اﻧﺪازهﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎﻏﺬ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ذﮐﺮ آنﻫﺎ ﺧﻮدداري ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-2‬اﻧﺪازهﻫﺎي ﮐﺎﻏﺬ‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﯽ‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد‬

‫‪A0‬‬ ‫‪1189 × 841‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫‪A1‬‬ ‫‪841 × 594‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫‪A2‬‬ ‫‪594 × 420‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-17‬روش ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‬ ‫‪A3‬‬ ‫‪420 × 297‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫ﮐﺎﻏﺬﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد از ﮐﺎﻏﺬ ﻣﺒﻨﺎ ‪A0‬‬
‫‪A4‬‬ ‫‪297 × 210‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫‪A5‬‬ ‫‪210 × 148‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ‬

‫‪A6‬‬ ‫‪148 × 105‬‬ ‫ﮐﺎرت ﭘﺴﺘﺎل‬

‫‪A7‬‬ ‫‪105 × 74‬‬ ‫ﮐﺎرت ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬

‫‪ 1-3‬ﮐﺎدر‬

‫ﭘﯿﺶ از ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻧﻘﺸــﻪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺎﺷــﯿﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﺧﻂﮐﺸﯽ ﺷــﻮد و ﻓﻀﺎي ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ ﻣﻌﯿﻦ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﺧﻂﮐﺸﯽ را ﮐﺎدر ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ).‬ﺷﮑﻞ ‪ (1-18‬ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-18‬ﺣﺎﺷﯿﻪ ﮐﺎﻏﺬ‬
‫ﺧﻄﻮط ﮐﺎدر ﺗﺎ ﻟﺒﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺴــﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺟﺪول ‪ 3‬ـ‪1‬ﻣﻘﺪار آنرا از‬

‫‪7‬‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﻧﺪازه ” ‪ “f‬ﺑﺮاي ﻣﻨﮕﻨﻪ و ﮐﻼﺳﻪ ﮐﺮدن اﺳﺖ و اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻻزم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻟﺒﻪﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ”‪ “e‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد )ﺷﮑﻞ ‪19‬ـ ‪.(1‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ e‬و‪f‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪f‬‬ ‫ﮐﺎﻏﺬ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪A0‬‬

‫‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪A1‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪A2‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪A3‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪A4‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-19‬‬
‫‪ 1-4‬ﺟﺪول‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ را ﻧﻤﯽﺗﻮان روي ﺧﻮد ﻧﻘﺸﻪ اراﺋﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ آنﻫﺎ را در ﺟﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎﯾﯽ ﻫﻤﺎن ﺟﺪول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺸــﺎﻏﻞ و ﺣﺮﻓﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺟﺪول‬
‫ﮐﺎﻣﻞ و ﯾﮑﺴــﺎن را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﭘﯿﺸــﻨﻬﺎد ﮐﺮد‪ .‬و ﻫﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺪول را ﻃﺮاﺣﯽ و ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ)ﺷﮑﻞ‪20‬ـ‪.(1‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺟﺪول ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﮐﺎﻏﺬ و ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﻪ ﮐﺎدر اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-21‬در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺟﺪول در ﮐﺎﻏﺬ اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-21‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪1-20‬‬

‫‪8‬‬
 ‫در ﺷــﮑﻞ ‪ 1-22‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺟﺪولﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﺎرﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳــﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪازهﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺟﺪول ‪ 40×150‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ﻫﻤﻮاره اﻧﺪازه ﺛﺎﺑﺘﯽ دارد و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ رﺑﻄﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫)اﻟﻒ(‬

‫)ب(‬

‫)پ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-22‬اﻧﻮاع ﺟﺪول ﻣﺸﺨﺼﺎت‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ راﯾﺞ در ﺟﺪولﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫ﻃﺮاح ـ ﻧﻘﺸــﻪﮐﺶ ـ ﺑﺎزﺑﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ـ ﺗﺼﻮﯾﺐﮐﻨﻨــﺪه ـ ﻣﻘﯿﺎس ـ ﺗﺎرﯾﺦ ـ ﺟﻨﺲ ـ‬
‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺲ ـ ﻧﺎم ﻗﻄﻌﻪ ـ ﺷﻤﺎره ﻗﻄﻌﻪ ـ ﻧﺎم ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ـ ﺳﻔﺎرش دﻫﻨﺪه و‪...‬‬

‫‪9‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻧﻘﺸﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻪ در آن از ﮐﺎدر و ﺟﺪول اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(1-23‬‬

‫ﺟﻨﺲ‬ ‫ﻧﺎم ﻧﻘﺸﻪ‬ ‫ﺗﺮﺳﯿﻢ‬

‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺲ‬ ‫رﺷﺘﻪ‬

‫ﻣﻘﯿﺎس‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن آﻣﻮزﺷﯽ‬ ‫ﺑﺎزﺑﯿﻦ‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻧﻘﺸﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-23‬‬

‫‪10‬‬
 ‫ﻧﮑﺘﻪ‬
‫‪ 1-5‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺧﻄﻮط و ﮐﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ‬

‫ﻃﺒﻖ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ‪ ISO‬ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ در اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻧﻘﺸــﻪ ﺧﻂ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﯿﺎن‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻫﺮ ﺧﻂ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻂ‬ ‫و ﭘﺎﯾﻪ رﺳﻢﻓﻨﯽ ﺧﻂ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﺧﻄﻮط ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و‬
‫ﺑﻌﺪي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2‬اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮدي ﺧﺎص ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳــﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬اﻧﻮاع ﺧﻂ و ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺮ ﯾﮏ را ﺑﺎ دﻗﺖ و روﺷــﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮده‬

‫ﻣﻘﺪار ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺧﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺧﻂ را در ‪ 9‬ﭘﻬﻨﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده ﮐﻪ ﭘﻬﻦﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪2‬‬
‫‪= 2‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ و ﻧﺎزكﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ ‪ 0/13‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ اﺳــﺖ‪ .‬آنﻫﺎ ‪ 7‬ﮔﺮوه ﺧﻄﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺧﻂ ﻧﺎزك‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﺪول زﯾﺮ اﯾﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده‬
‫در ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ اراﺋﻪ ﺷــﺪه اﺳﺖ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺧﻂ‪،‬‬
‫داراي ﯾﮏ ﺧﻂ اﺻﻠﯽ ﯾﺎ ﭘﻬﻦ‪ ،‬ﯾﮏ ﺧﻂ ﻣﯿﺎﻧﻪ )ﻣﺘﻮﺳــﻂ( و ﯾﮏ ﺧﻂ ﻧﺎزك اﺳﺖ‬
‫)ﺟﺪول ‪.(1-4‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﮔﺮوه ﭼﻬﺎرم ﺧﻂﻫﺎي اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ‪ ISO‬داراي ﺳــﻪﭘﻬﻨﺎ‪) 0/7 ،‬ﺧﻂ‬
‫اﺻﻠﯽ ﯾﺎ ﺳﺮﮔﺮوه( و ‪) 0/5‬ﺧﻂ ﻣﯿﺎﻧﻪ( و ‪) 0/35‬ﺧﻂ ﻧﺎزك( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻣﯽﺷــﻮد ﻫﺮ ﺧﻂ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ √2‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﻧﺎزكﺗﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫و زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﭘﻬﻨﺎي ﺧﻂ اﺻﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻌﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد )ﻣﺜﻞ ﺑﻠﻨﺪي اﻋﺪاد‪ ،‬ﺣﺮوف و ﻏﯿﺮه(‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﮔﺮوه ﺧﻂﻫﺎ و اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي‬ ‫ﮔﺮوه‬ ‫ﺧﻂ‬ ‫ﺧﻂ‬ ‫ﺧﻂ‬

‫ﮐﺎﻏﺬ‬ ‫ﺧﻂ‬ ‫اﺻﻠﯽ‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﺎزك‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1.4‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺑﺰرگ ‪2A0‬‬ ‫‪1.4‬‬ ‫‪1.4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.7‬‬

‫‪A0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.5‬‬

‫)‪A1 (A0‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.35‬‬

‫)‪A3، A2، (A1‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.35‬‬ ‫‪0.25‬‬

‫)‪A4، A3، (A2‬‬ ‫‪0.35‬‬ ‫‪0.35‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪0.18‬‬

‫‪A4 ، A5‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪0.18‬‬ ‫‪0.13‬‬

‫‪11‬‬
 ‫◄ ﮐﺎرﺑﺮد ﺧﻂ در ﻧﻘﺸﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ آنﮐﻪ ﭘﻬﻨﺎي ﺧﻂ در ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺳــﻪ ﻣﻮرد ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬وﻟﯽ اﺳــﺘﻔﺎده‬ ‫اﺑﻮاﻟﻮﻓﺎ ﺑﻮزﺟﺎﻧﯽ‬
‫از آنﻫﺎ در ﻧﻘﺸــﻪﻫﺎ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺷــﮑﻞ ‪ 1-24‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮑﻞ‪،‬‬ ‫اﺑﻮاﻟﻮﻓﺎ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﯾﺤﯿﯽ ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ‬
‫ﺣﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﮐﺎرﺑﺮد ﺧﻂ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﻂﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﺮوف‬ ‫اﺑﻦ ﻋﺒــﺎس ﺑﻮزﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺸــﻬﻮر ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي آنﻫﺎ در ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ 1- 5‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﺳﺐ )ﻣﺘﻮﻟﺪ ‪ 328‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي‬
‫ﺿﻤﻨ ًﺎ در ﮐﻨﺎر ﺟﺪول ﺑﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎي واﺿﺢ دﯾﮕﺮي اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در روﺳــﺘﺎي ﺑﻮزﺟــﺎن ﺧﺮاﺳــﺎن‪،‬‬
‫وﻓــﺎت ‪ 387‬ﻫﺠــﺮي ﻗﻤــﺮي در‬
‫ﺑﻐﺪاد(‪ ،‬رﯾﺎﺿﯽدان و ﺳﺘﺎرهﺷــﻨﺎس‬
‫ﺑﺮﺟﺴــﺘﻪ اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﻨﺸــﺄ ﻧﻮآوريﻫﺎ‬
‫و ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي زﯾــﺎدي ﺑﻪ وﯾﮋه در‬
‫ﻫﻨﺪﺳــﻪ و رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﻧﺠﻮم ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ آﺛﺎر او ﻣﯽﺗﻮان‪:‬‬
‫اﻟﻤﺠﺴــﻄﯽ )درﺑــﺎره رﯾﺎﺿــﯽ و‬
‫ﻫﯿﺌﺖ(‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺪﺳﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺴﺎب‬
‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﺘﺎب ﺧﻮارزﻣﯽ در ﺟﺒﺮ و‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و ‪ ...‬را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-24‬‬
‫‪12‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪1-5‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد ﺧﻂ‬ ‫ﻧﺎم و ﺷﮑﻞ ﺧﻂ‬

‫ﻟﺒﻪﻫﺎي ﺟﺴﻢ‪ ،‬ﺧﻄﻮط‬ ‫ﺧﻂ اﺻﻠﯽ ﯾﺎ‬

‫ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫ﺧﻂ دﯾﺪ‬

‫ﺧﻂ ﺿﺨﯿﻢ‬

‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻟﺒﻪﻫﺎي‬ ‫ﺧﻂ ﭼﯿﻦ ﯾﺎ‬

‫داﺧﻠﯽ ﯾﺎ ﭘﺸﺖ ﺟﺴﻢ‬ ‫ﺧﻂ ﻧﺪﯾﺪ‬

‫ﺧﻂ ﻣﯿﺎﻧﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺤﻮر‬ ‫ﺧﻂ ﻣﺤﻮر‬

‫ﺧﻂ ﻧﺎزك‬
‫ﺧﻄﻮط اﻧﺪازه‪ ،‬ﻫﺎﺷﻮر‪،‬‬ ‫ﺧﻂ ﻧﺎزك‬
‫ﺧﻄﻮط ﮐﻤﮑﯽ‬

‫ﺧﻂ ﻧﺎزك‬

‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺎ ﻃﻮل زﯾﺎد‬ ‫ﺧﻂ ﻧﺎزك‬

‫و ﻣﺤﺪوده ﺑﺮش ﻣﻮﺿﻌﯽ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻪ‬

‫ﺧﻂ ﻧﺎزك‬

‫ﺧﻂ ﻣﺤﻮر‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮش‬
‫ﺿﺨﯿﻢ ﻧﺎزك‬

‫ﺧﻂ ﺿﺨﯿﻢ ﻧﺎزك‬

‫ﻧﻤﺎﯾــﺶ ﻗﺴــﻤﺖﻫﺎي ﺗﻐﯿﯿــﺮ‬

‫ﺧﻂ و دو‬
‫ﺷــﮑﻞﯾﺎﻓﺘﻪ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿــﺮ وﺿﻌﯿﺖ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ‬
‫دادهﺷﺪه‬
‫ﺧﻂ ﻧﺎزك‬
‫‪13‬‬
 ‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ درﺳﺖ ﺧﻂ در ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﺮ ﺧﻂ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮد آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ و دﻗﺖ و اﺑﺰار ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺧﻄﻮط ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺪول ‪ 6‬ـ ‪ 1‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوه ﺧﻄﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‪ 0/7 ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎه دﻗﯿﻖ ﺑﻪ ﺟﺪول ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ دﻗﺖ در ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﯾﮏ اﺻﻞ اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ‬
‫دﻗﺖ و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﮐﺎﻓﯽ اﻧﻮاع ﺧﻄﻮط را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول اراﺋﻪ ﺷــﺪه‪ ،‬ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦﺻﻮرت ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺮﺳﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪1-6‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺮﺳﯿﻢ‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ‬

‫ﺧﻂ اﺻﻠﯽ‬

‫ﺧﻂ ﭼﯿﻦ ﯾﺎ ﺧﻂ ﻧﺪﯾﺪ‬

‫ﺧﻂ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮﺷﯽ‬

‫ﺧﻂ ﺗﻘﺎرن ﯾﺎ ﺧﻂ ﻣﺤﻮر‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ و درﺳﺖﺗﺮ ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫ﻓﺸــﺎر دﺳﺖ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺧﻂ ﻫﻤﻮاره رﻧﮓ و ﭘﻬﻨﺎي ﯾﮑﺴﺎن‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-25‬رﺳﻢ درﺳﺖ ﺧﻂ‬
‫ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪25‬ـ ‪.(1‬‬
‫ﺧﻂ اﻓﻘﯽ از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳــﺖ و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺧﻂﮐﺶ ‪ T‬ﮐﺸــﯿﺪه ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮ ‪ T‬دﻗﯿﻘ ًﺎ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻟﺒﻪ ﻣﺒﻨﺎ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮ ‪ T‬و ﺧﻮد آن ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺖ ﭼﭗ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪاد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ زاوﯾﻪاي در‬
‫ﺣﺪود ‪ 60‬درﺟﻪ و ﻫﻤﻮاره ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ اﺑﺰار ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ)ﺷﮑﻞ ‪26‬ـ ‪.(1‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-26‬زاوﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺪاد‬
‫‪14‬‬
 ‫ﻫﺮ ﺧﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻘﻂ در ﯾﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﺒﺎﯾﺪ آنرا ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ و ﻋﻘﺐ‬
‫روي اﺛﺮ ﻗﺒﻠﯽ ﮐﺸﯿﺪ!‬
‫ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﮔﻮﻧﯿﺎ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ‪ T‬ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻣﯽﺷــﻮد‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪.(1-27‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ‪ T‬و ﻫﺮﯾﮏ از ﮔﻮﻧﯿﺎﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺧﻄﻮﻃﯽ ﺑﺎ زواﯾﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﺳــﯿﻢ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖﻫﺎي درﺳﺖ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺧﻄﻮط در ﺷﮑﻞ ‪ 1-28‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪1-27‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-28‬‬

‫‪15‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ‪ T‬ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﻟﺒﻪ ﺳــﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺨﺘﻪرﺳــﻢ و اﺳــﺘﻔﺎده از دو ﮔﻮﻧﯿﺎ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻢزﻣﺎن‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺑﺎ زاوﯾﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﺮد)ﺷﮑﻞ ‪.(1-29‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-29‬‬

‫◄ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﮐﺎﻏﺬ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷــﺮوع ﮐﺎر ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻣﻨﺎﺳﺐ روي ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪه‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞﻫﺎي ‪ 1-30‬و ‪ 1-31‬روش درﺳﺖ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺨﺘﻪ رﺳﻢ‬
‫ﮐﺎﻏﺬ‬

‫ﻟﺒﻪ ﮔﻮﻧﯿﺎ‬

‫ﺧﻂ ﮐﺶ ﺗﻰ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪1-30‬‬

‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﭼﻬﺎر ﺗﮑﻪ ﭼﺴﺐ ﺑﻪﻃﻮل ‪ 20‬اﻟﯽ ‪ 25‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ را آﻣﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺧﻂﮐﺶ ‪ T‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ درﺳﺖ ﮐﺎﻏﺬ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪1-31‬‬

‫‪16‬‬
 ‫ﭼﺴــﺐ را روي ﮐﺎﻏﺬ ﻣﯽﭼﺴــﺒﺎﻧﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﮐﺸﺶ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺑﯿﺮون‪ ،‬آنرا‬
‫ﺑﻪ ﺗﺨﺘﻪ وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾــﺪ ﮐﺎﻏﺬ را ﻃــﻮري روي ﺗﺨﺘﻪ ﯾﺎ ﻣﯿﺰ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ آن از ﻟﺒﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ‬
‫ﺗﺨﺘــﻪ در ﺣﺪود ‪ 80‬اﻟﯽ ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ و از ﺳــﻤﺖ ﭼﭗ در ﺣﺪود ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ)ﺷﮑﻞ ‪.(1-32‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪1-32‬‬
‫ﻧﻮر‬

‫ﺑﺮاي رﺳــﻢ ﻧﻘﺸــﻪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﻮر ﮐﺎﻓﯽ از اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮر ﺑﺎﯾﺪ‬
‫از ﺳــﻤﺖ ﭼﭗ و ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻ ﺑﺘﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ روﺷــﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ روز اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﺮاغ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ)ﺷﮑﻞ ‪.(1-33‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-33‬ﻧﻮر ﻣﺼﻨﻮﻋﻰ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﺎﺑﺶ آن‬

‫‪17‬‬
‫ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ‬

‫◄ ﻧﻈﺮي‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻧﻘﺸﻪ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ و وﻇﯿﻔﻪ آنرا ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺧﻂ ﻧﯿﺰ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﻘﺸﻪ اﺳﺖ؟ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﺧﺘﺼﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻣﻞ آنرا ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻋﺪم رﻋﺎﯾﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻻﺗﯽ را در ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآورد؟‬
‫‪ .5‬در ﭼﻪ ﻣﻮاردي از ﻣﺪاد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد؟‬
‫‪ .6‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﺪادﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫‪ .7‬ﻣﺪاد اﺗﻮد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺪادي اﺳﺖ؟ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻣﺪادﺗﺮاش ﭼﯿﺴﺖ و اﻧﻮاع آنرا ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .9‬ﭘﺎكﮐﻦ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ .10‬در ﻣﻮرد ﮔﻮﻧﯿﺎ و اﻧﻮاع آن ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .11‬ﭘﺮﮔﺎر ﭼﯿﺴﺖ؟ و در ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﺮﮔﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﮑﺎﺗﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫‪ .12‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ و اﻧﻮاع آنرا ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .13‬در ﻣﻮرد ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي آن ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .14‬ﺷﺎﺑﻠﻮن ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ .15‬ﻣﻨﺤﻨﯽﮐﺶ ﯾﺎ ﭘﯿﺴﺘﻮﻟﻪ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .16‬ﮐﺎﻏﺬ ﭼﯿﺴﺖ و ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﯾﺪ داراي ﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪ .17‬اﻧﻮاع ﮐﺎﻏﺬ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .18‬اﻧﺪازه ﮐﺎﻏﺬ ﻣﺒﻨﺎ ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد؟‬
‫‪ .19‬اﻧﺪازهﻫﺎي ﮔﺮوه ﮐﺎﻏﺬ ‪ A‬را از ‪ A0‬ﺗﺎ ‪ A5‬ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫‪ .20‬ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﺧﻮد از ﮐﺎدر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫‪ .21‬ﻧﻘﺶ ﺟﺪول در ﺗﺮﺳﯿﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ .22‬ﺣﺪاﻗﻞ ده ﻣﻮرد از ﻣﻮاردي ﮐﻪ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﺪولﻫﺎ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .23‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ و درﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﮑﺎﺗﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ؟ )ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 4‬ﻣﻮرد(‬
‫‪ .24‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ در اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﭼﺮا؟‬
‫‪ .25‬ﺧﻂ در ﭼﻨﺪ ﭘﻬﻨﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ؟ آنﻫﺎ ﮐﺪاماﻧﺪ؟‬
‫‪ .26‬ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻬﻨﺎي ﯾﮏ ﺧﻂ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻗﺒﻠﯽ و ﺑﻌﺪي آن ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫‪ .27‬اﻧﻮاع ﺧﻄﻮط ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ و ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺮ ﯾﮏ را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .28‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ و ﮔﻮﻧﯿﺎ را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .29‬روش ﮐﺎر و ﻧﮑﺎت ﻣﻬﻢ در زﻣﯿﻨﻪ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﮐﺎﻏﺬ روي ﺗﺨﺘﻪرﺳﻢ را ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .30‬ﻧﻘﺶ ﻧﻮر در ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ .31‬ﻧﺎم ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺧﻄﻮط ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﻧﻘﺸﻪ زﯾﺮ را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫‪......................:A‬‬
‫‪......................: :B‬‬
‫‪......................: :C‬‬
‫‪......................: :D‬‬
‫‪......................: :E‬‬
‫‪......................: :F‬‬
‫‪......................: :G‬‬

‫‪19‬‬
 ‫◄ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ISO‬ﮔﺮوه ‪ 0/5‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺧﻄﻮط و اﺷﮑﺎل داده ﺷﺪه را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺧﻂ اﺻﻠﯽ‪ ،‬ده ﺑﺎر‬
‫ب( ﺧﻂ ﻣﺤﻮر‪ ،‬ده ﺑﺎر‬
‫)اﻟﻒ(‬ ‫ج( ﺧﻂ ﻧﺎزك‪ ،‬ده ﺑﺎر‬
‫د( ﺧﻂ ﺑﺮش‪ ،‬ده ﺑﺎر‬
‫ﻫـ( ﺧﻂ ﻧﺪﯾﺪ )ﺧﻂﭼﯿﻦ(‪ ،‬ده ﺑﺎر‬
‫و( ﺧﻂ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ده ﺑﺎر‬

‫)ب(‬

‫)ت(‬

‫)پ(‬

‫)ث(‬ ‫)ج(‬
‫‪20‬‬
 ‫‪ .2‬ﯾﮏ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ‪ 100× 50‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﺷﻮر را در آن ﺗﻤﺮﯾﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫)اﻟﻒ(‬ ‫)ب(‬ ‫)پ(‬ ‫)ت(‬

‫)ث(‬ ‫)ج(‬ ‫)چ(‬ ‫)ح(‬

‫‪ .3‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت را در ﮐﺎﻏﺬ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮي ﯾﺎ ﺷﻄﺮﻧﺠﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ )ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪ 1‬ﺗﺎ ‪.(3‬‬

‫)‪(1‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫)‪(3‬‬

‫‪21‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﻟﺰوم ﯾﺎدﮔﯿﺮي آن‬

‫◄ ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‬
‫ﭘﺲ از آﻣﻮزش اﯾﻦ ﻓﺼﻞ از ﻫﻨﺮﺟﻮ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻰرود‪:‬‬
‫ـ ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﭘﺎرهﺧﻂ را ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ ﯾﮏ ﭘﺎرهﺧﻂ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻧﯿﻢﺳﺎز زاوﯾﻪ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽﻫﺎي ﻣﻨﺘﻈﻢ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ از ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ در ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‪ 2-1‬رﺳﻢ ﻫﻨﺪﺳﯽ‬

‫رﺳــﻢ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻧﻘﺸﻪاي ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ و ﺣﺴﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ‬
‫ﻫﻨﺪﺳﯽ رﺳﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷــﻤﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﮐﻤﮏ اﺑﺰار ﻧﻘﺸﻪﮐﺸﯽ )ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ‪،‬‬
‫ﮔﻮﻧﯿﺎ‪ ،‬ﭘﺮﮔﺎر و ﻏﯿﺮه( ﻣﯽﺗﻮان ﺧﻂﻫﺎي ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﻮازي‪ ،‬ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ و ﻏﯿﺮه‬
‫را ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪراﺳــﺘﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﯽ دارد؟ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜــﺎل ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﯾــﮏ ﭘﺎرهﺧﻂ را ﺑﺪون آنﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻃــﻮل آنرا ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-1‬اﺑﺰار اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﺼﺮ‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎن‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ؟‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ اﯾﻦﮐﺎر ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮاﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫در ﺷــﮑﻞ ‪ 2-1‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي در ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ درآﻣﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 2-2‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﭘﺎرهﺧﻂ ﺑﻪ ﻗﺴــﻤﺖﻫﺎي ﻣﺴﺎوي )ﻣﺜ ً‬

‫ﻼ ﭘﻨﺞ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ(‬

‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﺎرهﺧﻂ ‪ AB‬را ﺑﺎ ﻃﻮل دﻟﺨﻮاه رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ب( از ﯾﮑﯽ از دو ﺳــﺮ ﭘﺎرهﺧﻂ ‪) AB‬از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﯾﺎ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ (B‬ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﺧﻄﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻃﻮل و زاوﯾﻪ دﻟﺨﻮاه ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫پ( ﺑﺮ روي ﺧﻂ ﮐﻤﮑﯽ ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﺷــﺪه ﺑﺎ ﭘﺮﮔﺎري ﮐﻪ دﻫﺎﻧــﻪ آنرا ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﺑﺎز‬
‫ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﺴﺎوي را ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ)در اﯾﻦﺟﺎ ‪ 5‬ﻗﺴﻤﺖ(‪.‬‬
‫ت( از آﺧﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﺑﻪ ﺳﺮ ﭘﺎرهﺧﻂ )ﻧﻘﻄﻪ ‪ (B‬وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ث( ﺣﺎل از ﺳــﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط‪ ،‬روي ﺧﻂ ﮐﻤﮑﯽ ﺧﻄﻮﻃﯽ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺧﻂ ‪ B5‬رﺳــﻢ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺎرهﺧﻂ ‪ AB‬ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)ﺷﮑﻞ ‪.(2-2‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺧﻄﻮﻃﯽ در اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﻌﯿﻦ و دﻟﺨﻮاه ﺗﺮﺳــﯿﻢ‪ ،‬و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-2‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﭘﺎره ﺧﻂ‬ ‫ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬و درﺳﺘﯽ آنرا اﻋﻼم ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫‪ 2-3‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ‬
‫ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ ﺧﻄﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭘﺎرهﺧﻂ را از وﺳــﻂ ﻧﺼــﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺮ آن‬
‫ﻋﻤﻮد اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-3‬ﻋﻤﻮد ﻣﻨﺼﻒ‬

‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﭘﺎرهﺧﻂ ‪ AB‬را ﺑﻪ اﻧﺪازه دﻟﺨﻮاه ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳــﭙﺲ دﻫﺎﻧﻪ ﭘﺮﮔﺎر را ﺑﻪ‬
‫اﻧــﺪازه ﻣﻮردﻧﻈﺮ )ﺑﯿﺶ از ﻧﺼﻒ ﻃــﻮل ﭘﺎرهﺧﻂ( ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺎﯾﻪ ﭘﺮﮔﺎر را روي‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ و در ﻃﺮﻓﯿﻦ ﭘﺎرهﺧﻂ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺮﮔﺎر ﻗﻮﺳــﯽ ﻣﯽزﻧﯿﻢ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ ﮐﺎر‬
‫را ﺑــﺮاي ﺳــﺮ دﯾﮕﺮ ﭘﺎرهﺧﻂ )ﻧﻘﻄﻪ ‪ (B‬ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺗــﺎ اﯾﻦ دو ﻗﻮس ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ‬
‫را ﻗﻄــﻊ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﻧﻘﺎط ﺗﻼﻗــﯽ ﻗﻮسﻫﺎ در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﭘﺎرهﺧﻂ ‪،AB‬‬
‫ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-4‬‬

‫‪ 2-4‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﯿﻢﺳﺎز زاوﯾﻪ‬

‫ﻧﯿﻢﺳــﺎز زاوﯾﻪ ﺧﻄﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ از رأس ﯾﮏ زاوﯾﻪ رﺳﻢ ﻣﯽﺷــﻮد و آنرا ﺑﻪ دو‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ B‬ﮐﻤﺎﻧﯽ دﻟﺨﻮاه ﻣﯽزﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﺎط ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ 2 -4‬روش رﺳﻢ ﻋﻤﻮد ﻣﻨﺼﻒ‬

‫ب( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬دو ﮐﻤﺎن ﻣﺴﺎوي ﻣﯽزﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ 3‬ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫پ( از ﻧﻘﻄﻪ ‪ 3‬ﺑﻪ ‪ B‬وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻂ ‪ B3‬ﻧﯿﻢﺳﺎز زاوﯾﻪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺷﮑﻞ )‪.(2-5‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﯾﮏ زاوﯾﻪ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد؟‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-5‬رﺳﻢ ﻧﯿﻢﺳﺎز ﯾﮏ زاوﯾﻪ‬

‫‪24‬‬
 ‫‪ 2-5‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺳﻪ ﺿﻠﻊ آن‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از اﺷــﮑﺎل ﺳﺎده ﻫﻨﺪﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن‬
‫ﺑﻪﻋﻠﺖ اﺳــﺘﺤﮑﺎم زﯾﺎدي ﮐــﻪ دارد‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﯽ دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳــﺘﻔﺎده در‬
‫ﺳﻘﻒ ﺗﺮاسﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮجﻫﺎ‪ ،‬دﮐﻞﻫﺎ و اﺳﮑﻠﺖﻫﺎي ﻓﻠﺰي و ﻏﯿﺮه‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻗﺼﺪ ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻣﺜﻠﺜﯽ ﺑﺎ اﺑﻌــﺎد ‪ 60‬و ‪ 30‬و ‪ 40‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ را‬
‫دارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭼﻪ ﮐﻨﯿﻢ؟‬

‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺨﺴﺖ ﯾﮑﯽ از اﺿﻼع ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪) .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻼ‬
‫ﺿﻠﻊ ‪ 60‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮي(‬

‫ب( ﺳﭙﺲ دﻫﺎﻧﻪ ﭘﺮﮔﺎر را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﺿﻼع ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎز ﮐﺮده و در ﻧﻘﻄﻪ‬
‫‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ و ﻗﻮﺳﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫پ( اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ﺑﺎ اﻧﺪازه ﺿﻠﻊ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﻣﺜﻠﺚ در ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﻢ و ﻗﻮس‬
‫دﯾﮕﺮي رﺳﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ت( ﺳــﭙﺲ ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﯽ دو ﻗﻮس را ﻧﻘﻄﻪ ‪ K‬ﻧﺎﻣﯿﺪه و ﺳــﻪ ﺿﻠﻊ ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ)‪(ABK‬ﺷﮑﻞ )‪.(2-6‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2-6‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪ 2-6‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽﻫﺎي ﻣﻨﺘﻈﻢ‬
‫ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ ﺷﮑﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺿﻠﻊﻫﺎ و زاوﯾﻪﻫﺎي آن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آنﻫﺎ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺸــﺎن داده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-7‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷــﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﯾﮏ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪ ،‬رﺳــﻢ داﯾﺮه‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ آن و ﺳــﭙﺲ ﺗﻘﺴﯿﻢ آن داﯾﺮه اﺳــﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺳﻪﺿﻠﻌﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﻢ‪ ،‬ﭼﻬﺎرﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪ ،‬ﭘﻨﺞﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪ ،‬ﺷــﺶﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪ ،‬ﻫﻔﺖﺿﻠﻌﯽ و‬
‫ﻫﺸﺖﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺳﻪﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪:‬‬

‫)ﺑﺮاي ﺗﻘﺴــﯿﻢ داﯾــﺮه ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣــﻮارد ﺑﺎﯾﺪ دو ﻗﻄﺮ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻫــﻢ آن‪ ،‬ﺑﻪروش‬
‫ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ رﺳﻢ ﺷﻮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻗﻄﺮ داﯾﺮه ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪(.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪2-7‬‬

‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ B‬و ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﯾﻌﻨﯽ ﺷﻌﺎع داﯾﺮه ﮐﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽزﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪﺿﻠﻌﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ )‪ (A12‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺘﺴﺎوياﻻﺿﻼع اﺳﺖ ﺷﮑﻞ )‪.(2-8‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 2-8‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺳﻪ ﺿﻠﻌﻰ ﻣﻨﺘﻈﻢ‬

‫‪26‬‬
 ‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭼﻬﺎرﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪:‬‬
‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ در ﺷﮑﻞ ‪ b‬ﻧﻘﻄﻪﻫﺎي ‪ C ،B ،A‬و ‪ D‬را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ وﺻﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫در ﺷــﮑﻞ ‪ C‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﯿﻢﺳــﺎز‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪﻫﺎي ‪ 3 ،2 ،1‬و ‪ 4‬را ﺑﻪدﺳــﺖ آورﯾﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-9‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-9‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭼﻬﺎرﺿﻠﻌﻰ ﻣﻨﺘﻈﻢ‬

‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭘﻨﺞﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ )روش اول(‪:‬‬

‫روش اول ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ B‬و ﺷــﻌﺎع ‪ OB‬ﮐﻤﺎﻧﯽ رﺳﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ ‪ OB‬را رﺳﻢ‪،‬‬
‫و ‪ M‬را ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﻂ آن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ M‬و ﺷــﻌﺎع ‪ MC‬ﮐﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽزﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ E‬ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬ﻃﻮل ﺿﻠﻊ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ‪ C1‬ﮐﻪ داﯾﺮه ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪.(2-10‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 2-10‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭘﻨﺞ ﺿﻠﻌﻰ ﻣﻨﺘﻈﻢ‬

‫‪27‬‬
 ‫روش دوم ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدي داﯾﺮه و ﺗﺮﺳﯿﻢ داﯾﺮهاي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ دﻟﺨﻮاه‪،‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺤﻮر اﻓﻘﯽ ﺑﺎ داﯾﺮه را ﻧﻘﺎط ‪ M‬و ‪ N‬ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻗﻄﺮ ‪ MN‬را ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ MN‬ﯾﮏﺑﺎر از ﻧﻘﻄﻪ ‪ M‬و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ N‬ﻗﻮﺳﯽ ﻣﯽزﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬
‫را در ﻧﻘﻄﻪ ‪ T‬ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل از ﻧﻘﻄﻪ ‪ T‬ﺑﻪ دوﻣﯿﻦ ﻗﺴــﻤﺖ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﻗﻄﺮ وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ اداﻣﻪ‬
‫ﻣﯽدﻫﯿﻢ ﮐﻪ داﯾﺮه را در ﻧﻘﻄﻪ ‪ P‬ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑــﺎ وﺻﻞ ﮐﺮدن ‪ MP‬ﯾﮑﯽ از اﺿــﻼع ﭘﻨﺞﺿﻠﻌﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻪدﺳــﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪.(2-11‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 2-11‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭘﻨﺞ ﺿﻠﻌﯽ‬

‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺶﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪:‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﺷــﺶ ﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪ ،‬راهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ دو ﻣﻮرد‬
‫از آنﻫﺎ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫روش اول‪:‬‬
‫ﻃﻮل اﺿﻼع ﺷﺶﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع داﯾﺮه ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ داﯾﺮه را ﺑﺎ‬
‫ﺷﻌﺎع ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﺶ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-12‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-12‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺶ ﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‬

‫‪28‬‬
 ‫روش دوم‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﺗﺮﺳﯿﻢ داﯾﺮه ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺤﻮر اﻓﻘﯽ ﺑﺎ داﯾﺮه را ﻧﻘﺎط ‪ N‬و ‪ M‬ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷــﻌﺎع داﯾﺮه ﻣﻮﺟﻮد از ﻧﻘﻄﻪ ‪ M‬و ‪ N‬دو ﻗﻮس ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ داﯾﺮه را در‬
‫ﻧﻘــﺎط ‪ 3 ،2 ،1‬و ‪ 4‬ﻗﻄــﻊ ﮐﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺻﻞ ﮐﺮدن ﻧﻘﺎط ‪ M‬ﺑــﻪ ‪ 1‬و ‪ ،2‬و ‪ N‬ﺑﻪ ‪ 3‬و‬
‫‪ ،4‬ﺷــﺶﺿﻠﻌﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ .(2-13‬آﯾﺎ روش دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ داﯾﺮه ﺑﻪ ﺷﺶ ﻗﺴﻤﺖ وﺟﻮد دارد؟‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-13‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺶ ﺿﻠﻌﯽ‬

‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﻔﺖﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪:‬‬

‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﺑﺎ رﺳﻢ ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ ‪ OB‬ﻧﻘﻄﻪ ‪ 1‬را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻃﻮل ﺿﻠﻊ ﻫﻔﺖﺿﻠﻌﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒ ًﺎ ‪ M1‬اﺳﺖ ﮐﻪ داﯾﺮه را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪.(2-14‬‬
‫آﯾﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﯿﻢ داﯾﺮه از ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬ﺷﺮوع ﮐﻨﯿﻢ؟‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-14‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﻔﺖ ﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‬

‫‪29‬‬
 ‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﺸﺖﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﺘﻈﻢ‪:‬‬
‫روش ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺑﺎ رﺳﻢ ﻧﯿﻢﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺎط ‪ 3 ،2 ،1‬و ‪ 4‬را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺻﻞ ﮐﺮدن ﻧﻘﺎط »‪ A‬ﺑﻪ ‪ ،2‬و ‪ C‬ﺑﻪ ‪ ،1‬و ‪ B‬ﺑﻪ ‪ ،4‬و ‪ D‬ﺑﻪ ‪ 3‬و ‪ ،«A‬ﻫﺸﺖﺿﻠﻌﯽ‬
‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-15-a‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻧﯿﻢﺳﺎز را در اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﮐﻤﮏ ﺧﻂﮐﺶ ﺗﯽ و ﮔﻮﻧﯿﺎي‬
‫‪ 45‬درﺟــﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷــﮑﻞ )‪ (2-15-b‬اﻧﺠــﺎم داد و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﺸــﺖﺿﻠﻌﯽ‬
‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬

‫)‪(a‬‬ ‫)‪(b‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2-15‬ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺸﺖ ﺿﻠﻌﯽ‬

‫‪30‬‬
 ‫ﻣﻤﺎسﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاى ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ در ﺑﺴﯿﺎرى از ﻣﻮارد ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻤﺎسﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫◄ ﻣﻤﺎس ﮐﺮدن ﮐﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﺑﺮ دو ﺧﻂ در ﺣﺎﻟﺖﻫﺎى ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﻟﻒ( دو ﺧﻂ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺧﻄﻮط ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ R‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ب( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ ) O‬ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد دو ﺧﻂ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه( ﮐﻤﺎﻧﻰ را ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﺗﺮﺳﯿﻢ‬
‫ﻣﻰ ﮐﻨﯿﻢ)ﺷﮑﻞ ‪.(2-16‬‬

‫دو ﺧــﻂ ﺑــﺎ ﻫﻢ‬

‫زاوﯾﻪ ﺑﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬

‫دو ﺧﻂ ﺑﺮ ﻫﻢ‬
‫ﻋﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫دو ﺧــﻂ ﺑــﺎ ﻫﻢ‬

‫زاوﯾﻪ ﺑﺴﺘﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2-16‬‬

‫◄ ﻣﻤﺎس ﮐﺮدن ﮐﻤﺎﻧﻰ ﺑﺮ ﯾﮏ ﺧﻂ و ﮐﻤﺎن دﯾﮕﺮ‬

‫اﻟﻒ( ﺧﻄﻰ ﺑﻪ ﻣﻮازات ‪ m‬و ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ R‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ب( ﺳﻮزن ﭘﺮﮔﺎر ‪ O‬را روى ﻣﺮﮐﺰ داﯾﺮه ﻣﻰ ﮔﺬارﯾﻢ و ﺑﻪ ﺷﻌﺎع‪ R+R 1‬ﮐﻤﺎﻧﻰ ﻣﻰزﻧﯿﻢ‬
‫ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ O‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ج(ﺑﻪﻣﺮﮐﺰ‪ O‬وﺷﻌﺎع‪ R‬ﮐﻤﺎﻧﻰﺗﺮﺳﯿﻢﻣﻰﮐﻨﯿﻢﺗﺎﺑﺮﺧﻂوداﯾﺮهﻣﻤﺎسﺷﻮد)ﺷﮑﻞ‪.(2-17‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2-17‬‬
‫‪31‬‬
 ‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺧﻂ ﻣﻤﺎس از ﻧﻘﻄﻪاى روى داﯾﺮه ﺑﺮ داﯾﺮه‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﯿﻢ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ P‬روى داﯾﺮه ﺧﻄﻰ ﻣﻤﺎس ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺧﻂ ﮐﺶ ﺗﻰ و ﮔﻮﻧﯿﺎى ‪ 45‬درﺟﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻟﺒﻪ ﮔﻮﻧﯿﺎ‬
‫از ﻣﺮﮐﺰ داﯾﺮه و ﻧﻘﻄﻪ ‪ P‬ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ب( ﮔﻮﻧﯿﺎ را روى ﺧﻂﮐﺶ ﺗﻰ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰدﻫﯿﻢ ﺗﺎ ﻟﺒﻪ دﯾﮕﺮ آن روى ﻧﻘﻄﻪ ‪ P‬ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻂ ﻣﻤﺎس را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ)ﺷﮑﻞ ‪.(2-18‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2-18‬‬

‫◄ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺧﻂ ﻣﻤﺎس از ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﺎرج داﯾﺮه ﺑﻪ داﯾﺮه‬

‫از ﻧﻘﻄﻪ ‪ P‬ﺧﺎرج داﯾﺮه ﻣﻰ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺧﻄﻰ ﺑﺮ داﯾﺮه ﻣﻤﺎس ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺧﻂ ﮐﺶ ﺗﻰ و ﮔﻮﻧﯿﺎى ‪ 45‬درﺟﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻟﺒﻪ ﮔﻮﻧﯿﺎ‬
‫از ﻧﻘﻄﻪ ‪ P‬ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ داﯾﺮه ﻣﻤﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب( ﮔﻮﻧﯿﺎ را روى ﺧﻂ ﮐﺶ ﺗﻰ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰ دﻫﯿﻢ ﺗﺎ ﻟﺒﻪ دﯾﮕﺮ ﮔﻮﻧﯿﺎ از ﻣﺮﮐﺰ داﯾﺮه‬
‫ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ و ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻤﺎس ‪ T‬را ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻰ زﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫پ( ﮔﻮﻧﯿﺎ را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺒﻠﻰ ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮداﻧﯿﻢ و ﻣﻤﺎس ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪.(2-19‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2-19‬‬

‫‪32‬‬
 ‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻤﺎس ﺧﺎرﺟﯽ دو داﯾﺮه ﺑﺎ ﮐﻤﺎن ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪:R‬‬
‫ﻣﻰ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﺎ ﮐﻤﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺷــﻌﺎع ‪ R‬ﻣﻤﺎس ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺮ دو داﯾﺮه ‪ C1‬و ‪ C2‬ﺗﺮﺳــﯿﻢ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ R1+R‬و ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ‪ O1‬ﮐﻤﺎﻧﻰ ﻣﻰزﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ب( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ O2‬و ﺷﻌﺎع ‪ R+R2‬ﮐﻤﺎﻧﻰ ﻣﻰ زﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ O‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫پ( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ O‬و ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﮐﻤﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰ ﮐﻨﯿﻢ)ﺷﮑﻞ ‪.(2-20‬‬

‫‪C1‬‬
‫‪C1‬‬
‫‪C1‬‬
‫‪C2‬‬ ‫‪C2‬‬
‫‪C2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2-20‬‬

‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻤﺎس داﺧﻠﻰ ﺑﺮ دو داﯾﺮه ﺑﺎ ﮐﻤﺎن ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪R‬‬

‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻠﻰ ﺑﺮ دو داﯾﺮه ‪ C1‬و ‪ C2‬ﻣﻤﺎس ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ O1‬ﮐﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ‪ R-R1‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ب( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ O2‬ﮐﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ‪ R-R2‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ O‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫پ( ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ‪ O‬و ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ R‬ﮐﻤﺎﻧﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(2-21‬‬

‫‪C1‬‬
‫‪C1‬‬
‫‪C1‬‬
‫‪C2‬‬
‫‪C2‬‬ ‫‪C2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2-21‬‬

‫‪33‬‬
 ‫ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ‬

‫◄ ﻧﻈﺮي‬
‫‪ .1‬ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﺑﺰارﻫﺎي اﺻﻠﯽ در ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﮐﺪاماﻧﺪ؟‬
‫‪ .3‬ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ ﯾﮏ ﭘﺎرهﺧﻂ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد؟ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ )ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﮑﻞ(‪.‬‬
‫‪ .4‬روش ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﯾﮏ ﭘﺎرهﺧﻂ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺴﺎوي را ﺷﺮح دﻫﯿﺪ )ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﮑﻞ(‪.‬‬
‫‪ .5‬روش ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﯿﻢﺳﺎز زاوﯾﻪ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ )ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﮑﻞ(‪.‬‬
‫‪ .6‬روش ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺗﻘﺴــﯿﻢ داﯾﺮه ﺑﻪ ﺳــﻪ و ﭼﻬﺎر و ﭘﻨﺞ و ﺷــﺶ و ﻫﻔﺖ و ﻫﺸﺖ ﻗﺴــﻤﺖ ﻣﺴﺎوي را ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﮑﻞ ﺷﺮح‬
‫دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻧﺪازه اﺿﻼع آنرا ﺑﺎ رﺳﻢ ﺷﮑﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .8‬اﻧﻮاع ﻣﻤﺎسﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ و ﻃﺮﯾﻘﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﺮ ﯾﮏ را ﺑﺎ رﺳﻢ ﺷﮑﻞ ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .9‬در ﻣﻮرد روش ﺗﺮﺳﯿﻢ دو ﻧﻘﺸﻪ زﯾﺮ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎﻧﺘﺎن ﻣﺸﻮرت ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮐﺪام ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫◄ ﻋﻤﻠﯽ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﭘﺎرهﺧﻂ ‪ AB‬را ﺑﻪﻃﻮل ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي زﯾﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻋﻤﻮدﻣﻨﺼﻒ آنرا ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ب( ﯾﮏ ﺑﺎر آنرا ﺑﻪ ﻫﻔﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ آنرا ﺑﻪ ده ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﺿﻼع ﻣﺜﻠﺚ ‪ ABC‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 70 ،100‬و ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﻠﺚ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬زاوﯾﻪ دﻟﺨﻮاﻫﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ و ﻧﯿﻢﺳﺎز آنرا ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﺷﮑﻞﻫﺎي زﯾﺮ را در ﯾﮏ ﺑﺮﮔﻪ ‪ A4‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ)ﺷﮑﻞﻫﺎي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪.(5‬‬

‫)‪(1‬‬

‫)‪(2‬‬
‫‪35‬‬
(3)

(4)

(5)

36
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺗﺼﺎوﯾﺮ از اﺟﺴﺎم‬

‫◄ ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‬
‫ﭘﺲ از آﻣﻮزش اﯾﻦ ﻓﺼﻞ از ﻫﻨﺮﺟﻮ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻰرود‪:‬‬
‫ـ اﺻﻮل ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺳﻪﻧﻤﺎ از اﺟﺴﺎم را ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺼﻮﯾﺮ و ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ اﺻﻮل ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﻮردﻧﯿﺎز از اﺟﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬اﻓﻖ و ﻧﯿﻢرخ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺟﻬﺖ دﯾﺪ ﺟﺴﻢ را ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻃﺮز ﻗﺮاردادن ﺟﺴﻢ در ﺟﻬﺖ دﯾﺪ ﻧﺎﻇﺮ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻃﺮﯾﻘﻪ ﻗﺮار دادن ﺗﺼﺎوﯾﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ ﮐﺎﻏﺬ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ـ ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﯿﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ )ﺟﺎﻧﻤﺎﯾﯽ ﺳﻪﻧﻤﺎ روي ﮐﺎﻏﺬ(‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫‪ 3-1‬ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﺎ اﻧﻮاع اﺟﺴﺎم ﻫﻨﺪﺳﯽ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ و از ﺗﺮﮐﯿﺐ آنﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ اﺟﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﺑﻪدﺳﺖ آوردﯾﻢ‪ ،‬ﺣﺎل ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻤﺎ از آنﻫﺎ را اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺳﺮاغ ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ رﻓﺘﻪ و آنﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ 3-1-1‬ﺻﻔﺤﻪ روﺑﻪروي ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪3-1‬‬

‫اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻋﻤﻮد اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﺟﻪ اول‪ 1‬ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻤﺎي روﺑﻪروي ﯾﮏ ﺟﺴﻢ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-1‬‬

‫‪ 3-1-2‬ﺻﻔﺤﻪ اﻓﻘﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫ﺻﻔﺤﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﻮازي اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﺟﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪3-2‬‬
‫اول ﺟﻬﺖ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻤﺎي ﺑﺎﻻي ﯾﮏ ﺟﺴﻢ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-2‬‬

‫‪ 3-1-3‬ﺻﻔﺤﻪ ﻧﯿﻢرخ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫ﺻﻔﺤﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺻﻔﺤﺎت ﻗﺎﺋﻢ و اﻓﻖ ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺮﺳﯿﻢ‬
‫ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-3‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮاردادن اﯾﻦ ﺳــﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺷــﮑﻞ ‪ 3-4‬ﺑﻪدﺳــﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در‬
‫ﺣﻘﯿﻘــﺖ ﺑﻪ آن ﺟﻌﺒﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺴــﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﺟﺴــﻤﯽ را‬
‫ﺷﮑﻞ ‪3-3‬‬
‫ﺑــﻪ ﺣﺎﻟﺖ دوﺑﻌﺪي ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﯿﻢ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ آنرا ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﺟﻌﺒﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-4‬‬
‫‪ .1‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﺟﻪ اول ﯾﺎ اروﭘﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪38‬‬
 ‫‪ 3-1-5‬ﺷﻌﺎع دﯾﺪ‬
‫ﺷــﻌﺎع دﯾﺪ ﺧﻄﻮﻃﯽ ﻓﺮﺿﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬر از ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻧﻘﺎط ﺟﺴﻢ و ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫آن ﺑﺎ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺴﻢ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-5‬‬

‫ﺷﻌﺎع دﯾﺪ در ﺻﻔﺤﻪ اﻓﻘﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫ﺷﻌﺎع دﯾﺪ در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﯿﻢرخ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫ﺷﻌﺎع دﯾﺪ در ﺻﻔﺤﻪ روﺑﻪروي ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-5‬ﺷﻌﺎع دﯾﺪ در ﺟﻌﺒﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫‪39‬‬
 ‫‪ 3-2‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﯾﮏ ﺟﺴﻢ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫‪ 3-2-1‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ از ﺟﻠﻮ )ﺷﮑﻞ ‪(3-6‬‬

‫اﻟﻒ( ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻗﺎﺋﻢ را ﭘﺸــﺖ ﺟﺴﻢ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارﯾﻢ )ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ‬
‫ﺟﻬﺖ دﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد(‪.‬‬
‫ب( در ﺟﻬﺖ دﯾﺪ و ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫پ( ﺗﺼﻮﯾﺮ از ﺟﻠﻮ ﯾﺎ ﻧﻤﺎي روﺑﻪرو )ﻗﺎﺋﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ( ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ 3-6‬اﻟﻒ و ب(‪.‬‬

‫)ب(‬
‫)اﻟﻒ(‬ ‫ج‬
‫ﺷﮑﻞ ‪3-6‬‬

‫‪ 3-2-2‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ از ﺑﺎﻻ ﻫﻤﺎن ﺟﺴﻢ )ﺷﮑﻞ ‪(3-7‬‬

‫اﻟﻒ( ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ اﻓﻖ را زﯾﺮ ﺟﺴــﻢ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارﯾــﻢ )ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ‬
‫ﺟﻬﺖ دﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد(‪.‬‬
‫ب( در ﺟﻬﺖ دﯾﺪ و ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ اﻓﻖ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫پ( ﺗﺼﻮﯾﺮ از ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﻧﻤﺎي ﺑﺎﻻ )اﻓﻖ ﺗﺼﻮﯾﺮ( ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ)ﺷﮑﻞ ‪ 3-7‬اﻟﻒ و ب(‪.‬‬

‫)ب(‬ ‫ج‬
‫)اﻟﻒ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-7‬‬

‫‪40‬‬
 ‫‪ 3-2-3‬ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﯿﻢرخ ﻫﻤﺎن ﺟﺴــﻢ )ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ‪ ،‬دﯾﺪ از‬
‫ﭼﭗ( ﺷﮑﻞ ‪3-8‬‬
‫اﻟﻒ( ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺎﻧﺒﯽ را از ﻃﺮف راﺳــﺖ ﺟﺴﻢ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارﯾﻢ )ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺟﻬﺖ دﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد( )ﺷﮑﻞ ‪ 3-6‬اﻟﻒ و ب(‪.‬‬
‫ب(درﺟﻬﺖدﯾﺪوﻋﻤﻮدﺑﺮﺻﻔﺤﻪﺗﺼﻮﯾﺮﻧﯿﻢرخﺑﻪﺟﺴﻢﻧﮕﺎهﻣﯽﮐﻨﯿﻢ)ﺷﮑﻞ‪3-7‬اﻟﻒوب(‪.‬‬
‫پ( ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﯿﻢرخ ﯾﺎ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ 3-8‬اﻟﻒ و ب(‪.‬‬

‫‪ 3-3‬رﺳﻢ ﺳﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ از ﯾﮏ ﺟﺴﻢ‬

‫اﮔﺮ ﺻﻔﺤﺎت ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬اﻓﻖ و ﺟﺎﻧﺒﯽ را ﺑﻪﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪،‬‬
‫)اﻟﻒ(‬ ‫ﺟﻌﺒﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪدﺳــﺖ ﻣﯽآﯾــﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎ در ﺟﻌﺒﻪ ﺗﺼﻮﯾــﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺎﺋﻢ )‪،(V‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اﻓﻖ )‪ (H‬و ﺻﻔﺤﻪ ﺟﺎﻧﺒﯽ )‪ (P‬را ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-9‬‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ از ﺟﺴﻤﯽ ﺳﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ رﺳﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻗﺮار دادن آن در ﺟﻌﺒﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﻤﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ‬
‫)ب(‬
‫آنﻫﺎ ﻣﻮازي ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺴﻢ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-10‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪3-8‬‬
‫ﺣﺎل اﮔﺮ آنﭼﻪ را ﮐﻪ از ﺳﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ ،‬روي‬
‫ﮐﺎﻏﺬ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻤﺎ از ﺟﺴﻢ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦﺻﻮرت ﮐﻪ ﺻﻔﺤﺎت اﻓﻖ و ﺟﺎﻧﺐ‬
‫را ‪ 90‬درﺟﻪ دوران دﻫﯿﻢ ﺗﺎ در راﺳﺘﺎي ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-11‬‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه را در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ دوﺑﻌﺪي ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-9‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-10‬‬ ‫ﺷﮑﻞ‪3-11‬‬

‫‪41‬‬
‫اﻟﺒﺘــﻪ ﻣﯽداﻧﯿــﻢ ﮐﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ دوﺑﻌﺪي ﺑــﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﻧﻘﺸــﻪﻫﺎي‬
‫اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮﻃــﯽ ﮐﻪ ﺑــﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬اﻓﻖ و ﺟﺎﻧﺐ در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴــﺘﻨﺪ و آنﻫﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺳــﺎزﻧﺪ را ﺧﻄﻮط راﺑﻂ ﮐﻤﮑﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺣﺮف‬
‫‪ D‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪.(3-12‬‬

‫‪D‬‬

‫)اﻟﻒ(‬

‫‪D‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪3-12‬‬

‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳــﺖ ﮐﻪ در ﻧﻘﺸــﻪﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺧﻄﻮط ﮐﻤﮑﯽ اﺳــﺘﻔﺎده‬ ‫)ب(‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ از ﺧﻄﻮط راﺑﻂ ﯾﺎ ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻧﻤﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ 3-4‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از اﺟﺴﺎم‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ دﯾﺪه ﻣﯽﺷــﻮد )ﺷــﮑﻞﻫﺎي ‪ 3-13‬اﻟــﻒ‪ ،‬ب‪ ،‬پ( روش ﮐﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻗﺒﻠﯽ و ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬اﻓﻖ و ﺟﺎﻧﺐ در ﭘﺸﺖ ﺟﺴﻢ و ﻧﮕﺎه ﻋﻤﻮد‬
‫ﺑﺮ آن اﺳــﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ اﺟﺴــﺎم ﺑﺮﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري ﻫﻤﺎن ﮐﺎر ﺑﺎ روش ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ‪ 3-3‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪاي را ﺛﺎﺑﺖ و ﺻﻔﺤﻪ دﯾﮕﺮ را ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫)پ(‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎي زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪3-13‬‬
‫‪42‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪ :1‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ اﺟﺴــﺎم ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 4‬را ﺑﺎ رﻋـﺎﯾﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻧﺪازه در ﺟﺎي ﺧﻮد ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪43‬‬
44
 ‫◄ ﺷﯿﺐﻫﺎي ﻧﻮع اول‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ در اﺟﺴﺎم ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﺞ ﯾﺎ ﻣﺎﯾﻞ اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺷﮑﻞ‬
‫)‪ (3-14‬در اﯾﻦﺟﺎ ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻧﻤﺎﻫﺎي اﺟﺴﺎﻣﯽ داراي ﺳﻄﻮح ﺷﯿﺐدار ﭘﯿﺶ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪.‬‬

‫)‪(a‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-14‬‬

‫)‪(b‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از اﯾﻦ اﺟﺴﺎم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻘﺪار ﺳــﻄﺢ ﺷﯿﺐدار در ﻧﻤﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﯾﺪ از ﺧﻄﻮط راﺑﻂ و‬
‫ﮐﻤﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ )ﺷﮑﻞ ‪.(3-15‬‬

‫)‪(c‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-15‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ در ﺷــﯿﺐﻫﺎي ﻧﻮع اول‪ ،‬ﻣﺎ در ﯾﮏ ﻧﻤﺎ ﺧﻂ ﺷﯿﺐ و‬
‫در دو ﻧﻤﺎي دﯾﮕﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﯿﺐ را دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺪازه واﻗﻌﯽ ﺧﻮد ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫)‪(d‬‬ ‫اﺟﺴﺎﻣﯽ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ داراي ﺳﻄﻮح ﻋﻤﻮدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﻔﺤﺎت ﺑﺮش داده‬
‫ﺷﮑﻞ ‪3-16‬‬ ‫ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﺟﺴﺎم دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ آن اﻓﺰوده ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺷﮑﻞﻫﺎي ‪(3-16 a, b, c, d‬‬

‫‪45‬‬
‫ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 8‬را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪46‬‬
47
 ‫◄ ﺷﯿﺐﻫﺎي ﻧﻮع دوم‬
‫در ﺑﺮﺧﯽ از اﺟﺴﺎم‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ و ﯾﺎ ﯾﮏ ﺟﺴﻢ‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﻪ وﻗﻮع ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد )ﺷﮑﻞ ‪.(3-17‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-17‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از اﯾﻦ ﺟﺴــﻢ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﻋﻤــﻞ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﺳــﻄﺢ ﺷــﯿﺐدار را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ در ﻧﻤﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ در اﯾﻦﺟﺎ از راهﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻬﻢ دﺳﺖﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ و ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ راه ﺑﺮاي دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺳﻄﻮح اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑــﺎ ﻧﺎمﮔﺬاري ﺗﮏﺗﮏ ﺳــﻄﻮح و ﺑــﺎ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از ﺧﻄﻮط راﺑــﻂ و ﮐﻤﮑﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻋﻤﻞ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري را اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد )ﺷﮑﻞ ‪.(3-18‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-18‬‬
‫‪48‬‬
 ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮدﯾﺪ در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﺷﯿﺐﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎ در ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻤﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻄﺢ ﺷﯿﺐدار دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام‬
‫از ﻧﻤﺎﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﺪازه واﻗﻌﯽ ﺳﻄﺢ ﺷﯿﺒﺪار ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫◄ ﺗﻤﺮﯾﻦ‪ :‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮ واﺣﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 10‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻤﺎي ﻫﺮ ﯾﮏ از اﺟﺴﺎم زﯾﺮ را در ﯾﮏ ﮐﺎﻏﺬ ‪ A4‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮي‬
‫ﯾﺎ ﺷﻄﺮﻧﺠﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺰا ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-19‬‬

‫‪49‬‬
 ‫‪ 3-4-1‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬
‫در ﺷــﮑﻞ ‪ 3-20‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از ﯾﮏ اﺳﺘﻮاﻧﻪ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ درﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺴﻢ‪ ،‬ﺷﻌﺎع دﯾﺪ ﻣﺎ ﺗﺎ ﻗﻄﺮ داﯾﺮه را‬
‫در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﺮض ﻣﺴــﺘﻄﯿﻞ ﻧﻤﺎي روﺑﻪروي اﺳــﺘﻮاﻧﻪ ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﺮاي ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-20‬‬

‫)ﺷﮑﻞ‪ 3-20‬ﺳﻪﻧﻤﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺠﺴﻢ در ﺟﻌﺒﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮرا ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪(.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿـﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ اﺟﺴﺎم را در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي ‪3-22 ، 3-21‬‬
‫و ‪ 3-23‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-21‬ﻃﺮﯾﻘﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ‬

‫‪50‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-22‬ﻃﺮﯾﻘﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از ﻧﻤﺎي ﺑﺎﻻ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-23‬ﻃﺮﯾﻘﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از ﻧﻤﺎي روﺑﻪرو‬

‫‪51‬‬
‫در ﺷﮑﻞﻫﺎى زﯾﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ادﻏﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻤﺎى ﻫﺮ ﯾﮏ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫‪ 3-4-2‬ﻫﺮم‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷــﮑﻞ ‪ 3-24‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬روش ﮐﺎر ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از ﺳﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻗﺎﺋﻢ و اﻓﻖ و ﻧﯿﻢرخ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺮ ﻫﻢ ﻋﻤﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺳﻪﻧﻤﺎ از ﺟﺴﻢ را ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي ‪ 5‬و ‪ 4‬و ‪ 3‬و ‪ 2‬و ‪ 3-25-1‬ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪(.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪3-24‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪3-25‬‬

‫‪53‬‬
 ‫‪ 3-4-3‬ﻣﺨﺮوط‬
‫ﺑﻪ ﺷــﮑﻞ زﯾﺮ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از ﯾﮏ ﻣﺨﺮوط‬
‫ﻋﻤﻮد ﮐﺎﻣﻞ )ﺷﮑﻞﻫﺎي‪ 3-26‬و‪ (3-27‬ﻧﺎﻗﺺ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-26‬ﺳﻪﻧﻤﺎي ﯾﮏ ﻣﺨﺮوط‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-27‬ﺳﻪﻧﻤﺎي ﯾﮏ ﻣﺨﺮوط ﻧﺎﻗﺺ‬

‫‪54‬‬
 ‫‪ 3-4-5‬ﮐﺮه‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺑﺮرﺳﯽ اﺟﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري از آنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﮐﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧــﻪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﭘﯿﺶ ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﮐــﺮه در ﻫﯿﭻﯾﮏ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ‬
‫ﻣﻨﺸﻮرﻫﺎ و ﻫﺮمﻫﺎ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﺮه ﯾﮏ ﺟﺴﻢ دو اﻧﺤﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫داراي ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ و در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺟﺴﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﺷﻨﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺷﺪ )ﺷﮑﻞ‪.(3-28‬‬
‫اﻣــﺎ روش ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﺳــﻪﻧﻤﺎ و ﺗﺼﻮﯾﺮﺑــﺮداري را در ﺷــﮑﻞ ‪ 3-29‬ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3-28‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-29‬ﺳﻪﻧﻤﺎي ﯾﮏ ﮐﺮه‬

‫‪55‬‬
‫‪ 3-5‬ﺟﺎﻧﻤﺎﯾﯽ ﺳــﻪﻧﻤﺎ روي ﮐﺎﻏــﺬ )ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻧﻤﺎﻫﺎ(‬

‫‪C‬‬
‫ﭼــﻮن ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻧﻤﺎﻫــﺎ ﺑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻧﻘﺸــﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ و از ﺑﺮﺧﯽ اﺷــﺘﺒﺎﻫﺎت‬
‫‪A‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷــﻮد ﺳﻄﺢ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ ،‬ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎﻫﺎ ﭘﯿﺶ از ﺷــﺮوع‬

‫‪B‬‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ و اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﻧﻤﺎﻫﺎي ﯾﮏ ﺟﺴــﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از اﺑﻌﺎد ﻃﻮل‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪3-30‬‬
‫و ﻋﺮض و ارﺗﻔﺎع ﮐﻠﯽ ﺳــﻪ ﻣﺮﺑﻊ ﯾﺎ ﻣﺮﺑﻊﻣﺴــﺘﻄﯿﻞ )اﮔﺮ ﺳــﻪﻧﻤﺎ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷــﺪ(‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺗﺮﺳــﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﻮاﺻﻞ اﻓﻘﯽ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ و ﻓﻮاﺻﻞ ﻋﻤﻮدي ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦﻣﻨﻈﻮر ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷــﮑﻞ ‪ 3-30‬ﻃﻮل و ﻋﺮض و ارﺗﻔﺎع ﺟﺴﻢ‬
‫را ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﺣﺮوف ‪ A-B-C‬ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﯿﻢ و ﻃﻮل و ﻋﺮض ﮐﺎﻏﺬ را ﺑﺎ ﺣﺮوف‬
‫‪ M-N‬ﺷﮑﻞ )‪ (3-31‬ﻧﺎمﮔﺬاري ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ رواﺑﻂ زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﻢ‪:‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪3-31‬‬
‫)‪M-(A+B‬‬ ‫)‪N-(C+B‬‬
‫=‪x‬‬ ‫=‪y‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ x‬و ‪ y‬ﻫﻤﺎن ﻓﻮاﺻﻞ اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدي ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ)ﺷﮑﻞ ‪.(3-32‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪3-32‬‬
‫‪56‬‬
 ‫◄ ﻣﺜﺎل‪ :‬از ﺟﺴــﻤﯽ ﮐﻪ در ﺷــﮑﻞ ‪ b‬و ‪ 3-33 a‬اراﺋﻪ ﺷــﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻪﻧﻤﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎﻫﺎ روي ﮐﺎﻏﺬ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪3-33 a‬‬

‫ﺣــﻞ‪ :‬ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﺎر ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷــﮑﻞ ‪ 3-30‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻃﻮل و ﻋــﺮض و ارﺗﻔﺎع را‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺲ ‪) A =80‬ﻃﻮل(‪) B =40 ،‬ﻋﺮض(‪ ،‬و ‪) C = 60‬ارﺗﻔﺎع(‪.‬‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ 3-25‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ N‬و ‪ M‬ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪M=287mm‬‬

‫‪N=140mm‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻃﻮل و ﻋﺮض و ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ x‬و ‪ y‬را ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﮐﺮده و‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺷﮑﻞ‪ 3-33 b‬در ﺗﺮﺳﯿﻢ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪M-(A+B‬‬ ‫)‪287 -(80+ 40‬‬
‫=‪x‬‬ ‫=‬ ‫‪= 55/66 ~ 55/5 mm‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫)‪N-(C+B‬‬ ‫)‪140 -(60+ 40‬‬
‫=‪y‬‬ ‫=‬ ‫‪= 13/33 ~ 13 mm‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫اﻟﻒ( ﻧﻘﺸــﻪ را ﻫﻤــﻮاره ﺑﺎﯾﺪ‬

‫ﺑﻪﮔﻮﻧــﻪاي در دﺳــﺖ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺟﺪول ﻣﺸــﺨﺼﺎت آن در‬
‫ﺳــﻤﺖ راﺳــﺖ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب( از ﻧﻮﺷــﺘﻦ ﻣﺸــﺨﺼﺎت‬
‫ﺧﺎرج از ﺟﺪول‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت‬
‫زاﺋــﺪ و اﺿﺎﻓﯽ ﺑﺮ روي ﻧﻘﺸــﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ‪3-33 b‬‬
‫ﺧﻮدداري ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ‬

‫◄ ﻧﻈﺮي‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ H‬را ﺻﻔﺤﻪ ‪ . . . . . . . . . . . .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ V‬را ﺻﻔﺤﻪ ‪ . . . . . . . . . . . .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ P‬را ﺻﻔﺤﻪ ‪ . . . . . . . . . . . .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﭼﺮا از اﺟﺴﺎم‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ دوﺑﻌﺪي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫‪ .5‬اﻧﻮاع ﺷﯿﺐﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ و ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .6‬در ﺗﺮﺳﯿﻢ اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري را آﻏﺎز ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫‪ .7‬در ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻨﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺴﺘﻮي‪ ،‬اﻋﻢ از ﻋﻤﻮد ﯾﺎ ﻣﺎﯾﻞ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﻪﻧﻤﺎﮐﺸﯽ را ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻣﺜﺎل ﺷﺮح دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .8‬در ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻫﺮمﻫﺎي ﻣﺴﺘﻮي‪ ،‬اﻋﻢ از ﻋﻤﻮد ﯾﺎ ﻣﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري را ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ دﺳﺘﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .9‬در ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﺨﺮوطﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداري ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد؟ ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .10‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﻮاﺻﻞ در ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ دﺳﺘﯽ و ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎﻏﺬ ‪ A4‬ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫◄ ﻋﻤﻠﯽ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺟﺪول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺳﻪ ﻧﻤﺎي ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺠﺴﻢ ‪ A‬ﺗﺎ ‪ M‬را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻫﺎ رهﻫﺎ‬
‫ﻧﻤﺎي روﺑﻪ رو‬ ‫‪13‬‬

‫ﻧﻤﺎي ﺑﺎﻻ‬ ‫‪2‬‬

‫‪59‬‬ ‫ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ‬ ‫‪27‬‬
 ‫‪ .2‬ازﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺠﺴﻢ داده ﺷﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﻬﺖ ﻓﻠﺶ ﺳﻪ ﻧﻤﺎي آن را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻫﺎ رهﻫﺎ‬
‫ﻧﻤﺎي روﺑﻪ رو‬ ‫‪17‬‬
‫ﻧﻤﺎي ﺑﺎﻻ‬ ‫‪19‬‬
‫ﻧﻤﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ‬ ‫‪16‬‬

‫‪60‬‬
 ‫‪ .3‬ازﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺠﺴﻢ داده ﺷﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﻬﺖ ﻓﻠﺶ ﺳﻪ ﻧﻤﺎي آن را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪61‬‬