Republika ng Pilipinas

MINDANAO STATE UNIVERSITY

Departamento ng Filipino at iba pang Wika
Main Campus
Marawi City

“ WIKA AT LINGGWISTIKA”

Isang Sulating Pananliksik na Iniharap kay:

Ma’am Noronsalam D. Bandrang
Bilang Bahagi ng Pagtupad
Sa
Pangangailangan sa Asignaturang:
“Panimulang Linggwistika”
FIL 122-Gg

Ipinasa ni:
Dibarosan, SAPHIA W.

Pebrero 12, 2024

 Wika at Linggwistiks

1. Kahulugan, katangian at gamit ng wika.

 Ang wika ay likas na natutuhan at nalilinang ng bawat tao batay sa kulturang
kinagisnan at kabihasnan. Ito ay dinamiko’t buhay kung kaya’t patuloy itong
nililinang at lumalaganap patungo sa papaunlad na panahon. Kadalasang sinasabi na
ang “wika ay kaluluwa ng lahi” dahil kumakatawan ito sa ating kultura at katauhan.

Ang wika ay tinuturing na komunikasyong berbal, ito ay binubuo ng mga simbolo,

titik o letra upang matandaan, maunawaan at mabasa at mabigyang kahulugan ang
mga wikang sinasalita. Subalit bago ito gamitin at tuluyang bigkasin ay dumaraan
muna sa proseso kung paano lilikhain, bibigkasin at isasama sa iba pang kasangkot sa
pagpapahayag.

Ang wika ay ginagamit bilang daan ng komunikasyon o pakikipag-ugnayan sa

lipunan. Ginagamit ng tao ang wika batay sa kanyang personal nalayunin upang
maipahayag ang sariling ideya o kagalingan, kakayahan at husay sa anomang bagay o
larangan.

2. Kahulugan ng Linggwistika
 Ito ang konseptong tumutukoy at naglalarawan sa maka-agham na pag-aaral ng wika.
Tumatalakay ito sa mga wikang ginagamit at umuusbong sa lipunan dala ng mga
pagbabago at pangangailangan upang umakma sa bawat panahon. Naglalarawan din
ito ng iba’t ibang uri o anyo ng wikang ginagamit ng tao sa kanilang pakikisalamuha
sa lipunan. Kung kaya’t sakop din nito ang kakayahan ng taong ipakita ang kanilang
kaakuhan, matatag na sambayanan at mga pang-araw-araw na alituntunin sa
pamamagitan ng wikang kinagisnan.

3. Kahalagahan ng linggwistika sa guro ng wika

 Ang isang gurong may malalim na pagkaunawa sa linggwistika ay may malalim na
kaalaman sa kakayahang pgtuturo at nakatutulong sa kanya sa pagtukoy sa layunin ng
pagtuturo, paraan sa pagtuturo, pagtataya sa mga pagbabago sa wika at pag-aayos ng
mga dapat ituro sa wika.kung kaya't nararapat lamang na malalin ang kaalaman ng
 guro sa wika hindi lamang sa teknik maging sa linggwistika. Mula sa tulong ng mga
linggwista na mas paglinangin ang pag-aaral ng linggwistika, malaking pakinabang
ang maidududlot nito sa mga guro.

4.Kahalagahan ng linggwistika sa mag-aaral ng wika

 Sa tulong ng lingswitika ay nabigyan ng pagkakataon na maunawaan ng mga mag-
aaral ang kinagisnang wikang sinasalita at kung ano pa ang iba pang wika na siyang
maaring magagamit sa hinaharap. Maliban sa nagagamit ng pangkalahatan ang
konsepto ng linggwistika sa pakikipagkomunika, ito rin ay nakakatulong na
makasabay sa kung ano mang pagbabago.
5.Kasaysayan ng Linggwistika

a. Sa daigdig

I. Sinaunang panahon

 Panahon ng Hindu
o Ebreo ang kanilang itinuturing na matandang wika. Naniniwala sila na ang
wikang ito ay galing sa diyos Sinuri nila ang matandang wikang ginagamit upang
maliwanagan ang mga Hindu sa mga termino o diwa na hindi nila lubos na
maunawaan. Ang nagawa nilang pagsusuri ay siyang na ging dahilan sa pag-aaral
ng ibang wika sa Europa. Kaya naman tinagurian silang kauna-unahang pangkat
sa larangan ng linggwistika.

 Linggwistika ng Greyego
o Dito unang nagkaanyo ang tunay na kahulugan ng wika. Sa katunayan ay sa
siglong ito nanggaling ang mga kilalang mga pilosopo na siya ring nagsipa-una sa
larangan ng agham-wika, partikular sina Aristotle, Plato at Socrates.

 Tradisyong Romano
o Ang kaalaman sa morpolohiya, kasama ang pananalita at anyo ng panggalan at
pandiwa ay iilan sa mga pakinabang ng tradisyong Romano. Sa siglo ring ito,
nailimbag ang kauna-unahang libro na may titulong “Ars Minor” na tumatalakay
sa walong bahagi ng pananalita.

 Tradisyong Tsina
 o Dinastiyang Han-ang Xiaxue o paunang pag-aaral ay naghahati sa tatlong bahagi:
(1)Xungu o pag-iintindi ng teksto; (2) Wenzi o pagsususuri; (3) Yinyun o pag-
aaral ng tunog. Kalakip nito ang Fangyan na siyang unang dayalekto at Shiming
ang pinagmulan ng salita.

 Tradisyong Arabe at Ebreo

o Nagbunga ang dalawang tradisyon ng malaking impluwensya sa isa’t isa lalo na
sa larangan ng morpolohiya. Maliban dito, ang pag-aaral ni David Qimhi noong
ika-13 na siglo ay lubos na naimpluwesya sa linggwistika ng Europa.

II. Panahon ng kalagitnaang siglo ng Europa

 Pinagtuonan ng pansin ang siglong ito kung paano mapapanatili ang Latin bilang
wika ng simbahan kung kaya ay hindi ay hindi gaano umunlad ang agham-wika sa
panahong ito. Subalit sa pagdaan ng panahon ay may mga iskolar na nagkaroon ng
interes sa paggamit at pagsulat ng wikang Bernakular. Naging pokus na wika nila ito
at kalaunan ay lumitaw ang mga paraan ng paggamit nito.

III. Modernong linggwistika

 Nagkaroon ng iba’t ibang tuon mula sa historical na pagbabago ng wika patungo sa

wikang may sariling sistemang istruktural. Nagkaroon ng pananaliksik sa pinagmulan
ng wika na humantong sa pagkakapangkat-pangkat ng mga ito ayon sa pinagmulang
angkan. Sa panahong ito, may mga lumitaw na mga impormasyon at mga umusbong
na bagong wika.

b. Sa Pilipinas

A. .Panahon ng Kastila (1565-1898)

Ang ititunuturing na pinakadahilan kung bakit napabilis ang pag-aaral sa mga wikang
katutubo noong panahon ng Kastilla ay ang pagkakahati ng kapuluan sa apat na Orden noong
1594.

 Ang kabisayaan ay hinati sa mga unian at Jesuitas

 Ibinigay din sa mga Augustinian ang ilocos at Pampanga.
 Ang Intsik at mga lalawigan ng Panggasinan at Cagayan ay ibinigay sa mga Dominician.
 Ang mga Franciscan naman ang pinangasiwa sa kabikulan.
Ang katagalugan ay nahati sa apat na Orden. Dahil dito ay nagkaroon ng sigla ang pag-aaral
sa mga katutubong wika na humantong sa paglimbag ng mga gramatika at diksyunaryo.
Hindi kukulangin sa dalawampu’t apat na aklat, ayon kay Phlen, ang nalimbag tungkol sa
wikang Tagalog. Samantalang lima lamang sa mga wikang Bisaya.

B. Panahon ng Amerikano

 Mga sundalong Amerikano ang nagsagawa ng pag-aaral sa wika sa layuning maihasik sa

sambayanang Pilipino ang ideolohiyang demokratiko.
 Pumalit sa sundalong amerikano ang mga dalubwikang may higit na kakayahan at
kasanayan sa pagsusuring-wika nang pinalitan ng pamahalaang sibil ang pamahalaang
military noong 1901.
 Lumitaw ang The RGH Law In Philippine Languages noong 1910 at The Pepet Law in
Philippine Languages noong 1912 ni Conant, kung saan tumatalakay sa nagaganap na
pagbabago sa mga tunog ng iba't ibang wika sa Pilipinas.
 Isa si Blake sa mga nangungunang linggwista sa larangan ng descriptive linguistics na
naatasan ng pamahalaang Amerika na mag-aaral ng wika sa Pilipinas sa pamamagitan
lamang ng mga impormante sa layuning makapagturo sa mga Amerikanong may balak
magtungo sa Pilipinas.
 Si Cecilio Lopez ang kinikilalang kauna-unahang linggwistikang Filipino na nagbigay-
daan sa taguri nitong “Ama ng Linggwistikang Filipino”.

C. Panahon ng kalayaan

 Nagsimula noong 1946 pagkatapos makamit ng Pilipinas ang kanyang Kalayaan.

 Tatlong salik o pangyayari na nakaimpluwensya sa pag-unlad ng linggwistika sa Pilipinas
matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig:
1. Ang pagkakatatag ng Summer Institute of Linguistic noong 1953.
2. Ang paggamit ng makalinggwistikang pamamaraan sa pagtuturo ng Ingles sa
Pilipinas na lumikha ng pagnanais na suriin ang mga wika sa kapuluan.
3. At ang huli, ang gradwal na pagdami ng mga Linggwistaang Pilipino.
 Ang Pilipinas ay nagsilbing laboratory ng mga Linggwistang dayuhan na karamihan ay
Amerikano. Sa mga panahong ito masasabi na ang pag-aaral ng wika ay nauuri sa tatloo:
Pag-aaral na nauukol sa klasipikasypn ng wika sa Pilipinas; Pag susuring historical; at
ang huli ay Pagsusuring Palarawan.
c.Mga Angkan ng Wika sa Daigdig
Mga Prinsipal na
Angkan ng Wika
I. INDO-EUROPEAN
(pinakamalaking angkan)
a) Germanic (o Teutonic)
1. English-Frisian –
sinasalita sa baybayin ng
Netherlands at Alemanya
English –pinakamalaganap
sa kasalukuyan;
Frisian ng mga pulong
malapit at sakop ng
Netherlands at Alemanya
(Frisian islands)
2. Dutch- German
Dutch ng Netherland
German ng Alemanya
Flemish ng Belgium (Ang
Afrikaans, isa sa dalawang
wikang opisyal ng Unyon
ng Hilagang Africa, ay
buhat sa Dutch; Ang
Yiddish na gumagamit ng
alpabetong Ebreo ay buhat 3 Pranses ng Pransya at
sa Aleman) nga bansang sakop ng isa
sa mga opisyal na wika ng
3 Scandinavian
Bnika Belgian Congo,
Danish ng Denmark Switzerland at Canada
Swedish ng Sweden 4 Italyano ng Italya
Riksmal at Landsma 5 Rumanian ng Rumania
Icelandic ng Iceland 6 Sarinian
Anglo-Saxon ng Britanya 7 Rhato-Romanic
a. Romansch – isa sa mga
opisyal ng wika ng
b) Celtic
8 Haitian Creole
1 Breton ng Timog-
Kanlurang Pransya 9. Catalan at Galician ng
Espanya
2 Welsh ng Wales
10. Latin
3 Irish of Ireland
4 Scots ng Scotland
d) Slavic ng Silangang
Europa
c) Romance 1 Ruso
1 Portuges ng Portugal at 2 Byelorussian at Ukranian
Brazil – wika sa gawing hilaga ng
2 Espanyol ng Espanya Rusya
3 Polish ng Poland
4 Czech ng
Czechoslovakia
5 Slovak ng Slovakia
6 Serbo-Croatian ng
Yogoslavia
7 Bulgarian ng Bulgaria
e) Baltic
1. Lithunian ng Lithunia
2. Latvian ng Latvia
f) Alabanian
g) Armenian – sinasalita sa
kahilagaang Caucasus at sa
ilang lugar sa Near East
h) Griyego ng Greece
i) Iranian (Kurdish ng
kanlurang Turkiya;
Persyano sa mga Muslim
ng India at Pakistan;
Pashto o Afghan sa bahagi
ng Afghanistan at paligid-
ligid ng Pakistan; Balochi
sa isang bahagi ng
Pakistan)
j) Indic – mga wika sa
gawing timog ng India at
Pakistan
1. Hindi ng Republika ng
India
2. Urdu ng Pakistan
3. Bengali ng Bengal
4. Nepali ng Nepal
5. Sinhalese ng Ceylon
6. Sanskrito – ginagamit pa
ring wikang pampanitikan
at panrelihiyon sa Indya
II. FINNO-UGRIAN
a) Finnish ng Finland
b) Estonian ng Estonia
c) Hungarian ng Hungary
d) Lappish, Mordvinia,
Cheremiss – mga wikang
kaangkan ng kumalat sag
awing timog ng Europa at
Asya
III. ALTAIC
a) Turkic (Turkish,
Azerbaijani – timog-
kanluran ngran at
Caucasus; Kirghiz, Uzbeg,
Kazak – kalagitnaang
Asya)
b) Mongol ng Mongolia
c) Manchu-Tangus ng
Silangag Mongolia
IV. CAUCASSIAN sa
rehyon ng Caucascas sa
U.S.S.R.
a) South Caucassian
(Georgian, Mingralian)
b) North Caucassian
(Kabardia)
c) Basque
V. AFRO-ASIATIC –
timog ng Africa at
Hilagang-
Kanluran ng Asya
a. Semitic
1. Ebreo ng Israel –
wikang ginagamit sa
Matandang Tipan
2. Arabiko ng Arabia
3. Maltese ng Malta
4. Assyrian ng Asyria
5. Aramaic – sa wikang ito
naisulat ang unang
Bibliya; wikang ginamit ni
Hesus Kristo at ng
Kanyang mga disipulo.
6. Phoenician – kahawig
na kahawig ng matandang
Ebreo.
b. Hamitic
1. Egyptian
2. Berber ng Timog Africa
ng Sahara
3. Cushitic ng Silangang
Africa
4. Chad ng Nigeria
c) Mande ng Kanlurang
Africa
d) Kwa ng Gitnang Africa
e) Sudanic ng Sudan
f) Bantu (Swahili, Congo, 4. Pampango 3. Kannarese ng Kanara
Luba, Shona, Ganda,
5. Samar-Leyte 4. Malayalam ng hilagang-
Nyanja, atbp.) ng Niger- kanlurang India
6. Bicol, atb. ng Pilipinas
Congo
XII. AUSTRALIAN
7. Chamerrong Guam
XIII. AUSTRO-
VI. KOREAN ASIATIC (Hilagang-
b) Malay ng Sumatra Silangang Asya)
VII. JAPANESE
1. Malaya ng Borneo a) Munda (kalagitnaang
a) Niponggo
India)
2. Batak ng Sumatra
b) Ryuku ng Ryuku Islands
1. Santoli
sa kanlurang Pasipiko 3. Balinese ng Bali
2. Kkasi
4. Dayak ng Borneo
3. Nicolabarese
VIII. SINO-TIBETAN ng 5. Makassar ng Celebes
Silangang Asya 4. Palauag
a) Tribeto – Burma 5. Wa
(Tibetan, Burmese, Garo, c) Micronesian
6. Mon
Bodo, Naga, Kuki-Chin,
Karen)
d) Polynesian
b) Chinese (Mandarin,
Fukien, Wu, Cantonese) 1. Hawaiian

c) Kadai (Thai, Siamese, 2. Tahitian

Laotian, Lao, Shan) 3. Samoan
IX. MALAYO- 4. Maori
POLYNESIAN
(pangalawang
pinakamalaking angkan) – e) Melanesian
kumalat sa mga kapuluan 1. Fijian ng Fiji
sa
Pasipiko at sa kanluran ng
Madagascar X. PAPUAN (New Guinea
at mga kalapit-pulo)
a) Indonesian
XI. DRAVIDIAN
1. Tagalog (Hilagang India))
2. Bisay 1. Telug
3. Ilocano 2. Tamil
6. Ilang mga konsepto laugnay ng Linggwistika

1. Linguistic Competence- ay nauukol sa kasanayan o kahusayan sa paggamait ng ng wika

na ipinapahiwatic ng wastong gamit ng mga salita na angkop sa mensaheg ibig iparating.
2. Linguistic Grammar- ang kakayahang bumuo ng mga grammatical at wastong
pangungusap.
3. Universal Grammar- ang pananaw na ito na kaligiran kung saan ito nabubuo. Ito’y
mabibigyang kahulugan lamang kapag may interaksyong nagaganap sa kapaligiran.

MGA SANGGUNIAN:

Mabilin, Edwin R. 2012. Transpormatibong Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Mutya

Publising House: Malabon City.

Montera, God G. 2013. Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Likha Publication; Cebu City.

Santiago, Alfonso O. at Tiangco, Norma G. 2003. Makabagong Bariralang Filipino. Rex Book
Stoke: Quezon City.

Mukalel, J. C. 2003. Linguistic for Teachers. Darya Ganji, New Dehli, India: Discovery
Publishung House.