Thứ Bảy, 27/1/2024

Trang chủ / Tin tức / Công tác kiểm sát

Cần hướng dẫn thực hiện quy định Tòa án cấp

sơ thẩm trả hồ sơ để điều tra bổ sung
06/09/2021 Cỡ chữ:    Tương phản

Thực tiễn xét xử có trường hợp sau khi Tòa án đã hai lần trả
hồ sơ để điều tra bổ sung mà vụ án lại xuất hiện tình tiết mới
hoặc phát hiện vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng; trường
hợp có nghi ngờ về kết quả giám định, kết luận định giá tài
sản thì Tòa án trả hồ sơ để yêu cầu Viện kiểm sát điều tra bổ
sung hay Tòa án tự tiến hành yêu cầu giám định bổ sung… là
một trong những vấn đề hiện còn nhiều vướng mắc về quyền
trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Tòa án.
Trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Tòa án cấp sơ thẩm là việc Tòa
án cấp sơ thẩm trong giai đoạn chuẩn bị xét xử hoặc tại phiên tòa
căn cứ vào các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) ra
quyết định trả lại hồ sơ vụ án hình sự cho Viện kiểm sát (VKS) đã
ra quyết định truy tố để điều tra bổ sung nhằm khắc phục những
thiếu sót hoặc sai sót trong quá trình điều tra, truy tố nhằm đảm
bảo cho việc giải quyết vụ án được khách quan, toàn diện và đúng
các quy định của pháp luật.

Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định trả hồ sơ điều tra bổ
sung của Tòa án cấp sơ thẩm tại điểm b khoản 2 Điều 45; khoản 2
Điều 174; Điều 246; điểm b khoản 1 Điều 277 và Điều 280. Về số
lần trả hồ sơ để điều tra bổ sung, BLTTHS năm 2015 quy định:
“Thẩm phán chủ tọa chỉ được trả hồ sơ để điều tra bổ sung một
lần và Hội đồng xét xử (HĐXX) chỉ được trả hồ sơ để điều tra bổ
sung một lần”.

Những vướng mắc khi Tòa án trả hồ sơ để điều tra bổ sung

Thứ nhất, khoản 2 Điều 174 BLTTHS năm 2015 quy định “Thẩm
phán chủ tọa phiên tòa chỉ được trả hồ sơ để điều tra bổ sung một
lần và HĐXX chỉ được trả hồ sơ điều tra bổ sung một lần”. Theo
quy định trên, quá trình giải quyết vụ án, trong thời hạn chuẩn bị xét
xử Thẩm phán chỉ được trả hồ sơ để điều tra bổ sung một lần và
tại phiên tòa HĐXX chỉ được trả hồ sơ để điều tra bổ sung một lần.
Quy định này nhằm hạn chế việc lạm dụng trả hồ sơ điều tra bổ
sung để kéo dài thời hạn giải quyết vụ án. Đồng thời, buộc Thẩm
phán phải nêu cao tinh thần trách nhiệm nghiên cứu hồ sơ vụ án,
phát hiện các vấn đề cần trả hồ sơ để điều tra bổ sung, tránh tình
trạng trả hồ sơ để điều tra bổ sung nhiều lần. Trên thực tế có
những trường hợp sau khi Thẩm phán, HĐXX trả hồ sơ để điều tra
bổ sung thì vụ án lại xuất hiện những tình tiết mới, có vi phạm
nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Trường hợp này phải giải quyết như
thế nào khi Tòa án đã hai lần trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung,
vấn đề này cần được cơ quan chức năng hướng dẫn cụ thể.

Thứ hai, theo khoản 3 Điều 9 Thông tư liên tịch số 02/2017/TTLT-

VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP ngày 22/12/2017 quy định việc phối
hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng trong thực hiện một số quy
định của BLTTHS về trả hồ sơ để điều tra bổ sung (Thông tư liên
tịch số 02/2017): “Trường hợp phải tiếp tục trả hồ sơ để điều tra
bổ sung thì trong quyết định nêu rõ những vấn đề yêu cầu điều tra
bổ sung lần trước chưa được điều tra bổ sung hoặc đã điều tra bổ
sung nhưng chưa đạt yêu cầu hoặc từ kết quả điều tra bổ sung
làm phát sinh vấn đề mới cần điều tra bổ sung”. Hiện nay, còn có
các ý kiến khác nhau về cách hiểu nội dung này:

Ý kiến thứ nhất cho rằng, trong thời hạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán
ra quyết định trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung, VKS chấp nhận
điều tra bổ sung tất cả các yêu cầu của Tòa án nhưng còn sót vấn
đề yêu cầu điều tra bổ sung của Tòa án hoặc có điều tra bổ sung
nhưng chưa đạt yêu cầu hoặc từ kết quả điều tra bổ sung làm phát
sinh vấn đề mới cần điều tra bổ sung thì sau khi nhận lại hồ sơ vụ
án, trong thời hạn 15 ngày Thẩm phán được quyền tiếp tục trả hồ
sơ yêu cầu điều tra bổ sung (lần 2 trong thời hạn chuẩn bị xét xử)
và nêu rõ trong quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung như hướng
dẫn.

Ý kiến thứ hai cho rằng, trường hợp này, Thẩm phán không được trả
hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung mà phải ra quyết định đưa vụ án ra
xét xử trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận lại hồ sơ vụ án. Tại
phiên tòa, HĐXX tiếp tục trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung và nêu
rõ những vấn đề yêu cầu điều tra bổ sung lần trước như hướng dẫn
tại khoản 3 Điều 9 Thông tư liên tịch số 02/2017.

Theo tác giả, BLTTHS năm 2015 quy định Thẩm phán là chủ tọa
phiên tòa được trả hồ sơ điều tra bổ sung một lần và HĐXX được
trả hồ sơ để điều tra bổ sung một lần. Tuy nhiên, trường hợp VKS
chấp nhận yêu cầu điều tra bổ sung của Tòa án nhưng kết quả
điều tra bổ sung còn sót những vấn đề Tòa án yêu cầu hoặc có
điều tra bổ sung nhưng không đạt yêu cầu hoặc từ kết quả điều tra
bổ sung làm phát sinh vấn đề mới cần điều tra bổ sung thì sau khi
nhận lại hồ sơ vụ án, Thẩm phán là chủ tọa phiên tòa tiếp tục trả
hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung những vấn đề yêu cầu điều tra bổ
sung lần trước và nêu rõ lý do như hướng dẫn tại khoản 3 Điều 9
Thông tư liên tịch số 02/2017. Bởi lẽ, trong trường hợp này Thẩm
phán chủ tọa tiếp tục trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung những vấn
đề VKS đã chấp nhận nhưng điều tra bổ sung còn thiếu sót, chưa
đạt yêu cầu, hoặc do điều tra bổ sung làm phát sinh các vấn đề
mới cần VKS điều tra lại đầy đủ theo yêu cầu. Trường hợp nếu VKS
điều tra đầy đủ, đúng yêu cầu và kết quả điều tra không làm phát
sinh vấn đề gì mới, sau khi nhận lại hồ sơ vụ án Thẩm phán phát
hiện còn có vấn đề cần điều tra bổ sung nhưng quyết định trả hồ
sơ yêu cầu điều tra bổ sung lần trước chưa yêu cầu thì Thẩm phán
không được trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung, trường hợp này
HĐXX trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

Thứ ba, BLTTHS năm 2015 không quy định các trường hợp HĐXX
phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung. Tuy nhiên, theo hướng dẫn tại
Thông tư liên tịch số 02/2017, các trường hợp Thẩm phán là chủ
tọa phiên tòa ra quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung cũng là
các trường hợp HĐXX trả hồ sơ yêu cầu VKS điều tra bổ sung. Vấn
đề đặt ra là HĐXX trả hồ sơ để điều tra bổ sung tại phiên tòa vào
thời điểm nào? Có hai ý kiến khác nhau về vấn đề này. Ý kiến thứ
nhất: Trong thời hạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa
nghiên cứu hồ sơ vụ án nhưng không phát hiện ra các vấn đề cần
điều tra bổ sung hoặc tại phiên tòa xuất hiện các vấn đề mới mà
tài liệu trong hồ sơ vụ án không phản ánh nên Thẩm phán nghiên
cứu hồ sơ không phát hiện. Nếu thuộc các trường hợp quy định tại
khoản 1 Điều 280 BLTTHS năm 2015 thì HĐXX trả hồ sơ để điều
tra bổ sung. Ý kiến thứ hai: Trong thời hạn chuẩn bị xét xử, Thẩm
phán phát hiện những vấn đề trong vụ án chưa được làm rõ nhưng
không trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung vì cho rằng tại phiên
tòa sẽ làm rõ hoặc bổ sung chứng cứ được, nhưng thực tế tại
phiên tòa không bổ sung, làm rõ chứng cứ được thì HĐXX trả hồ
sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Theo tác giả, nếu tại phiên tòa, HĐXX thấy có những vấn đề thuộc
các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 280 BLTTHS năm 2015
mà trước đó Thẩm phán chưa trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ
sung thì HĐXX trả hồ sơ để yêu cầu VKS điều tra bổ sung. Còn
những vấn đề trước đó Thẩm phán đã trả hồ sơ để yêu cầu điều tra
bổ sung nhưng VKS có văn bản trả lời là không có căn cứ thì HĐXX
không được tiếp tục trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Thứ tư, khoản 3 Điều 280 BLTTHS năm 2015 quy định: Trường hợp
VKS không bổ sung được những vấn đề mà Tòa án yêu cầu và vẫn
giữ nguyên quyết định truy tố thì Tòa án tiến hành xét xử vụ án.
Quy định trên được hiểu là Tòa án trả hồ sơ cho VKS để yêu cầu
điều tra bổ sung, VKS thấy yêu cầu của Tòa án là có căn cứ và tiến
hành điều tra bổ sung nhưng không bổ sung được nên vẫn giữ
nguyên quyết định truy tố thì Tòa án tiến hành xét xử vụ án. Nếu
những vấn đề Tòa án yêu cầu điều tra bổ sung là những căn cứ để
kết luận bị cáo phạm tội, VKS không điều tra bổ sung (cho rằng
không có căn cứ) và giữ nguyên quyết định truy tố, trường hợp này
giải quyết như thế nào? Hiện có hai ý kiến khác nhau.

Ý kiến thứ nhất: Nếu tại phiên tòa đã làm rõ những vấn đề Tòa án
yêu cầu điều tra bổ sung là có căn cứ thì theo khoản 1 Điều 280 và
điểm c khoản 6 Điều 326 BLTTHS năm 2015, HĐXX ra quyết định
trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Ý kiến thứ hai cũng là ý kiến của tác giả: Nếu tại phiên tòa đã làm rõ
những vấn đề Tòa án yêu cầu điều tra bổ sung là có căn cứ, HĐXX
căn cứ quy định tại Điều 298 BLTTHS năm 2015 để giải quyết vụ
án. Nếu không đủ căn cứ kết luận bị cáo phạm tội thì HĐXX tuyên
bố bị cáo không phạm tội. Sau đó, kiến nghị lên Tòa án cấp trên.
Nếu trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung theo điểm b, c khoản 1
Điều 280 BLTTHS năm 2015 thì HĐXX căn cứ khoản 1 Điều 298
BLTTHS năm 2015 xét xử và nhận định trong bản án.

Thứ năm, trường hợp có nghi ngờ về kết quả giám định, kết luận
định giá tài sản, cần giám định bổ sung, giám định lại; yêu cầu định
giá lại tài sản thì Tòa án phải trả hồ sơ để yêu cầu VKS điều tra bổ
sung hay Tòa án tiến hành yêu cầu giám định bổ sung, giám định
lại, yêu cầu định giá lại tài sản. Về vấn đề này hiện còn có các ý
kiến chưa thống nhất.

Ý kiến thứ nhất cho rằng: Việc giám định, định giá tài sản đã tiến
hành đúng theo trình tự thủ tục; kết quả giám định, định giá tài sản
là đúng và khách quan, đầy đủ; hơn nữa, Tòa án có thẩm quyền
trưng cầu giám định bổ sung, giám định lại; yêu cầu định giá lại tài
sản theo khoản 5 Điều 252 BLTTHS năm 2015 nên VKS không tiến
hành điều tra bổ sung theo yêu cầu của Tòa án.

Ý kiến thứ hai, cũng là ý kiến của tác giả: Theo khoản 1 Điều 210;
khoản 1 Điều 211; khoản 1 Điều 218 BLTTHS năm 2015, các chứng
cứ trên là cơ sở để VKS chứng minh bị cáo có tội hay không có tội,
phạm tội ở khoản nào của điều luật, nhưng những chứng cứ quan
trọng đó không thể bổ sung tại phiên tòa. Vì vậy, việc Tòa án trả hồ
sơ yêu cầu điều tra bổ sung trong trường hợp này là đúng quy định.

Một số kiến nghị

Qua nghiên cứu chế định trả hồ sơ điều tra bổ sung của Tòa án
cấp sơ thẩm, tác giả có một số kiến nghị như sau:

Một là, cần có văn bản hướng dẫn cụ thể khi nào HĐXX trả hồ sơ
yêu cầu điều tra bổ sung; cần quy định rõ: “Viện kiểm sát phải
trưng cầu giám định bổ sung, giám định lại; yêu cầu định giá lại tài
sản” hoặc quy định: “Tòa án trưng cầu giám định bổ sung, giám
định lại; yêu cầu định giá lại tài sản nếu có nghi ngờ kết quả giám
định, định giá tài sản”.

Hai là, trong trường hợp có đồng phạm khác nhưng VKS không truy
tố, Tòa án đã yêu cầu điều tra bổ sung, nhưng VKS giữ nguyên
quyết định truy tố; Tòa án đưa vụ án ra xét xử, như vậy có bỏ lọt tội
phạm không? Trách nhiệm, biện pháp khắc phục của Tòa án trong
trường hợp này cần được quy định cụ thể.

Ba là, cần có quy định và xem xét xử lý trách nhiệm đối với những
người tiến hành tố tụng khi để xảy ra việc trả hồ sơ để điều tra bổ
sung hoặc trả hồ sơ điều tra bổ sung không có căn cứ./.

Ths. Lê Đình Nghĩa

(kiemsat.vn)

 Gửi mail  In  Facebook  Twitter

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG

 Thông báo rút kinh nghiệm về việc hủy Quyết định không mở thủ
tục phá sản của Tòa án địa phương (26/09/2018)
 Vai trò, trách nhiệm của Kiểm sát viên đối với phúc cung bị can
trong giai đoạn truy tố (22/09/2018)
 Có cần tước giấy phép lái xe trong vụ án vi phạm giao thông
đường bộ? (19/09/2018)
 Vai trò bảo vệ quyền con người, quyền công dân của VKSND
theo BLTTDS năm 2015 (18/09/2018)
 Thông báo rút kinh nghiệm vụ án “tranh chấp xác định phần
quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất thời kỳ hôn nhân”
1. Quyết định về việc bổ sung Quyết định số 73/QĐ-VKSTC
(14/09/2018)
ngày 15/7/2021 của Viện trưởng VKSND tối cao về việc ban
hành tiêu chuẩn,
« Đầuđịnh Trước
mức sử dụng diện tích
... 119 ... chuyên
Sau dùng
Cuốitrụ
»
sở làm việc trong ngành Kiểm sát nhân dân

2. VKSND tỉnh An Giang tuyển dụng công chức đợt 2 năm 2023
Tìm kiếm
3. VKSND tỉnh Kiên Giang tuyển dụng công chức nghiệp vụ
Kiểm
× Tiêusát
đề và công chức nghiệp vụ
Từ kế toán
khóa
4. Quyết định về việc công bố công khai phân bổ kế hoạch đầu
tư ngày
Từ vốn ngân sách nhà nước năm 2024
Đến ngày

5. Quyết định về việc công bố công khai phân bổ dự toán ngân

|------
sáchCông tác kiểm
nhà nước nămsát
2024 Sự kiện tin

6. VKSND tỉnh Cà Mau tuyển dụng công chức nghiệp vụ Kiểm

TÌM KIẾM
sát và công chức Văn thư đợt 2 năm 2023

7. Hướng dẫn công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều
THÔNG BÁO
tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án trật tự xã hội năm 2024

8. VKSND tỉnh Bến Tre tuyển dụng công chức năm 2023

9. VKSND tỉnh Hà Tĩnh tuyển dụng công chức nghiệp vụ kiểm

sát đợt 2 năm 2023

10. VKSND tỉnh Nam Định tuyển dụng công chức nghiệp vụ
kiểm sát đợt 2 năm 2023

1. Quyết định về việc bổ sung Quyết định số 73/QĐ-VKSTC

ngày 15/7/2021 của Viện trưởng VKSND tối cao về việc ban
hành tiêu chuẩn, định mức sử dụng diện tích chuyên dùng trụ
sở làm việc trong ngành Kiểm sát nhân dân

2. VKSND tỉnh An Giang tuyển dụng công chức đợt 2 năm 2023

3. VKSND tỉnh Kiên Giang tuyển dụng công chức nghiệp vụ

Kiểm sát và công chức nghiệp vụ kế toán

4. Quyết định về việc công bố công khai phân bổ kế hoạch đầu

tư vốn
TINngân
ẢNH sách nhàTINnước năm 2024
MEDIA
5. Quyết định về việc công bố công khai phân bổ dự toán ngân
sách nhà nước năm 2024

6. VKSND tỉnh Cà Mau tuyển dụng công chức nghiệp vụ Kiểm

sát và công chức Văn thư đợt 2 năm 2023

7. Hướng dẫn công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều
tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án trật tự xã hội năm 2024

8. VKSND tỉnh Bến Tre tuyển dụng công chức năm 2023

9. VKSND tỉnh Hà Tĩnh tuyển dụng công chức nghiệp vụ kiểm

sát đợt 2 năm 2023

10. VKSND tỉnh Nam Định tuyển dụng công chức nghiệp vụ
kiểm sát đợt 2 năm 2023

Liên kết website

Liên kết website

GIỚI THIỆU

TIN TỨC

VĂN BẢN

THƯ ĐIỆN TỬ

CÁC ỨNG DỤNG TRONG NGÀNH

HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT

DỰ THẢO VĂN BẢN LẤY Ý KIẾN

DANH BẠ ĐIỆN THOẠI

ĐĂNG NHẬP

Đang truy cập: 36

Tổng lượt truy cập: 53.343.643

CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ

VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO
Trụ sở: số 9 phố Phạm Văn Bạch - Cầu Giấy - Hà Nội;
Điện thoại: 024.38255058-801110 | Fax: 024.38255400
Giấy phép: số 243/GP-TTĐT ngày 26/12/2019
của Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử

Người chịu trách nhiệm: Chánh Văn phòng VKSND tối cao.

   

© Viện kiểm sát nhân dân tối cao thiết kế và giữ bản quyền.
Mong bạn đọc góp ý kiến, phê bình. Thư điện tử liên hệ email:
trangtinvkstc@vks.gov.vn