სიდიდეს ეწოდება ფიზიკური, თუ შეგვიძლია მისი გაზომვა.

ფიზიკური სიდიდეები იყოფა ორ ჯგუფად:სკალარული სიდიდე და ვექტორული სიდიდე.

m, t, t0, A - სკალარული სიდიდე

⃗v , s⃗ , ⃗
F - ვექტორული სიდიდე

a⃗ b⃗
A
a⃗ + b⃗ =c⃗ c⃗ -?

I. ვექტორების შეკრების სამკუთხედის წესი

a⃗ b⃗

c⃗

II. ვექტორების შეკრების პარალელოგრამის წესი

a⃗
c⃗

b⃗
ფიზიკა პირობითად იყოფა შემდეგ ნაწილებად: მექანიკა, მოლეკულური
ფიზიკა, ელექტრობა და მაგნეტიზმი, ოპტიკა, ატომის ფიზიკა, ბირთვის
ფიზიკა.

მექანიკა იყოფა ნაწილებად: კინემატიკა, დინამიკა, სტატიკა

კინემატიკა სწავლობს მექანიკურ მოძრაობას, მაგრამ არ

აინტერესებს მოძრაობის გამომწვევი მიზეზი.

მექანიკურ მოძრაობის სახეები: თანაბარი მოძრაობა და

არათანაბარი მოძრაობა.

წრფივი თანაბარი მოძრაობა ეწოდება ისეთ მოძრაობას, როდესაც სხეული დროის

ნებისმიერ ტოლ შუალედში ერთნაირ მანძილს გადის (ერთნაირ გადაადგილებას
ასრულებს).

ტრაექტორია არის წირი, რომლის გასწვრივაც მოძრაობს სხეული.

კაფე

მეგობარი
A ტრაექტორია (გზა)

სახლი გადაადგილება

⃗s = 0 მაღაზია ⃗s=⃗
AB

B
გადაადგილება არის მიმართული მონაკვეთი, რომელიც აერთებს საწყის და
საბოლოო წერტილებს (ვექტორი ⃗s).
გადაადგილება არის ვექტორული სიდიდე, გზა არ არის ვექტორული სიდიდე.

გადაადგილების ერთეულებია: მმ, სმ, დმ, მ, კმ

Si სისტემა

[s]si – 1 მ

დრო - t;
დროის ერთეულია: წმ, წთ, სთ

[t]si -1 წმ
თანაბარი მოძრაობის აღწერისთვის შემოგვაქვს ფიზიკური სიდიდე, რომელსაც სიჩქარე
ეწოდება.
სიჩქარე არის ვექტორული სიდიდე
⃗v
s⃗ გადაადგილება
⃗v = t ;
სიჩქარე = დრო
სიჩქარის ერთეულებია: კმ/სთ, კმ/წთ, დმ/წთ, მ/წთ, მ/წმ და ა.შ.

[ v]si - 1 მ/წმ

s⃗
⃗v = t =¿ ⃗s = ⃗v· t ; t = ⃗s/ ⃗v

1მ/წმ = 1მ/1წმ;
1მ=1მ/წმ · 1წმ; =¿ 1მ=1მ
1წმ = 1მ/1მ/წმ= 1მ · 1წმ/მ =¿ 1წმ=1წმ
მექანიკის ძირითადი განტოლება თანაბარი მოძრაობის დროს

x = x 0 +vt
სადაც x 0 არის სხეულის საწყისი მდებარეობა(წერტილი), x არის სხეულის საბოლოო
მდებარეობა, v არის სხეულის სიჩქარე, ხოლო t - დრო

მოც.: x0 =0 მ x = x 0 +vt
t=5 წთ = 5· 60=300წმ x = 0 +10·300=3000მ
v =10 მ/წმ
ხე
x -?

A
0
⃗v 3000მ

ძირითადი ფორმულები თანაბარი მოძრაობის დროს

⃗s
⃗v = t (1)
⃗s = ⃗v · t ;

t = ⃗s/ ⃗v

x = x 0 +vt
ამოცანა 1.
ბურთი ჩამოაგდეს 3 მ სიმაღლიდან. ბურთი დაეცა და ახტა 1მ სიმაღლეზე. ვიპოვოთ გზა და
გადაადგილება.

მოც.: h= 3მ A s= 3+1=4 მ
h1=1მ 2მ |⃗s| = 3-1=2 მ
3მ
s-? B 1მ
|⃗s|-?

სხეული მოძრაობდა 2 სთ, 90კმ/სთ სიჩქარით. რისი ტოლია გავლილი მანძილი?

მოც.: t =2 სთ =7200წმ s=vt

v =90 კმ/სთ = 25 მ/წმ s=25·7200=180000მ=180კმ
s -?

1000 მ
90კმ/სთ=90· 3600 წმ =90· 185 =25მ/წმ

5
1 კმ/სთ მ/წმ 1 · 18 (მ/წმ)

18
1მ/წმ კმ/სთ 1 · 5 (კმ/სთ)
მ 18 კმ
15 წმ =15· 5 =54 სთ
 10 5
72 კმ/სთ= 72 · 1000მ/3600წმ = 72 · 36 = 72· 18 =20მ/წმ

მოც.: t=2სთ =2·3600=7200წმ s=v· t s= 25 ·7200 = 1800 მ

5
v = 90კმ/სთ = 90 · = 25მ/წმ
18

s-?

მ/წმ

1 კმ/სთ → · 5/18
 ამოცანა
1. გზაზე წრფივად და თანაბრად მოძრაობენ: ავტობუსი - 20 მ/წმ სიჩქარით
მარჯვნივ, მსუბუქი ავტომობილი - 15 მ/წმ სიჩქარით მარცხნივ და
მოტოციკლისტი - 10 მ/წმ სიჩქარით მარცხნივ. მოძრაობაზე დაკვირვების
დასაწყისში მათი საწყისი კოორდინატებია შესაბამისად 500, 200 და -300.
დაწერეთ მათი მოძრაობის განტოლებები. ვიპოვოთ: ა) ავტობუსის
კოორდინატი 5 წამის შემდეგ; ბ) მსუბუქი ავტომობილის კოორდინატი და
გავლილი მანძილი 10 წამის შემდეგ; გ) რა დროში იქნება მოტოციკლისტის
კოორდინატი -600მ; დ) სად იყო მსუბუქი ავტომობილი დაკვირვებამდე 20
წამით ადრე; ე) რა დროს გაუარა ავტობუსმა ხეს, რომელიც კოორდინატთა
სათავეშია.

მოც.: v 1=20 მ/წმ x=x 0 + vt მოტოციკლისტი მსუბ.ავტომობილი ავტობუსი

v 2= 15 მ/წმ 1) x 1 =500 +20t
v 3=10 მ/წმ 2) x2=200-15t -300 0 200 500
x
x 01=500 მ 3) x3= -300-10t
x 02 =200 მ ა) ავტობუსის კოორდინატი 5 წამის შემდეგ:
x 03=-300 მ t= 5 წმ
x1 =500 +20t= 500 + 20·5= 600 მ;
x (t) -? ბ) მსუბუქი ავტომობილის კოორდინატი და გავლილი მანძილი 10 წამის
შემდეგ:
t= 10 წმ
x2=200-15t=200-15·10=50მ
გ) რა დროში იქნება მოტოციკლისტის კოორდინატი -600მ
x3= -600მ
x3= -300-10t
-600= - 300 -10t;
-600+300 = -10t
-300=-10t
t=(-300) : (-10)=30 წმ
დ) სად იყო მსუბუქი ავტომობილი დაკვირვებამდე 20 წამით ადრე
t= -20წმ
 x2=200-15t =200 -15·(-20)=200+300=500მ
ე) რა დროს გაუარა ავტობუსმა ხეს, რომელიც კოორდინატთა
სათავეშია.

x 1 =500 +20t
x 1=0
0=500+20t
-500=20t
t= -25წმ

სატვირთო ავტომობილის მოძრაობის განტოლებაა x 1 = - 270 + 12t, ხოლო ქვეითად

მოსიარულის არის x 2=-1,5t . რა სიჩქარით და რა მიმართულებით მოძრაობენ ისინი? სად და
როდის შეხვდებიან?
x=x 0 + vt I II

მოც.: x 1 = - 270 + 12t v 1 = 12მ/წმ -მოძრაობს მარჯვნივ

x 2= -1,5t v 2= -1,5მ/წმ - მოძრაობს მარცხნივ

x 1= x 2
v 1 -? - 270 + 12t = -1,5t
v 2 -? 12t +1,5t =270
t-? 13,5 t = 270
x -? t= 270:13,5
t=20წმ
x 1= x 2= -1,5t= -1,5· 20= -30 მ