ფსიქოლოგიის ისტორია

ლიტერატურა: ირაკლი იმედაძე -ფსიქოლოგიის ისტორია,თბილისი,2008

წ. / 2014 წ. / 2018 წ.

VII ლექცია

ფსიქოლოგიური აზრი საქართველოში უზნაძემდე

სულხან-საბა ორბელიანი-1658-1725- „ქართული ლექსიკონი“; ფსიქე-

სამშვინველი; ფსიქოლოგია/ფილოსოფიური ცოდნის დარგი;

ანტონ პირველი -1720-1788-ლაიბნიც-ვოლფის შეხედულებათა

გავლენა;შემეცნებითი და მოქმედებითი ძალები;

იოანე ბაგრატიონი -1767-1830-ლოკის და კონდილიაკი

გავლენა;რაციონალური და ემპირიული ფსიქოლოგია;მოთხოვნილება და
ნება;

სოლომონ დოდაშვილი1805-1836 -ფსიქოლოგია და მეტაფიზიკა;

ივანე თარხნიშვილი,1846-1908 -ემპირიული ფსიქოლოგია,არაცნობიერის

ცნება;თვითცნობიერება;შეგრძნებათა კლასიფიკაცია-გარეთ მიმართული-
შეხება,....;შიგნით მიმართული-შიმშილის წყურვილის,ორგანული
შეგრძნებები; სივრცის აღქმა-თანშობილ/შეძენილი; შემეცნების პროცესის
სამი დონე [შეგრძნება,წარმოდგენა,ცნება]; მუსიკის გავლენა ადამიანის
ორგანიზმზე [მხიარული მუსიკა აძლიერებს კუნთის მუშაობას.];
ფსიქოთერაპიის დანიშნულება; ქცევის სახეები-1.რეფლექტორული
მოძრაობა -არ შეიცავს ფსიქიკურ ელემენტს. 2. ემოციების გამომხატველი
მოძრაობები; 3. იდეომოტორული აქტივობა, 4. ნებელობითი ქცევა;
თავისუფლება დეტერმინირებულია.

გაბრიელ ქიქოძე -1825-1896- „ცდისეული ფსიქოლოგიის

საფუძვლები“;შეგრძნების სამი ასპექტი; მატერიალური და სულიერი
სუბსტანცია;შემეცნებითი და მოქმედებისეული უნარები;ფსიქიკური
პროცესები-ყურადღება,
წარმოდგენები; ტემპერამენტის,აზროვნებისა და რწმენის უნარის
თანდაყოლილობა[სულის მოთხოვნა აღიაროს ღმერთი,
თანდაყოლოლია.] ; ცოდნის და ხასიათის ,როგორც შეძენილის გაგება;
ნებისყოფა/ნება- გადაწყვეტილება სულის განზრახვაა.ნების
თავისუფლება არის არჩევანის გაკეთება.

ფსიქოლოგიის ისტორია
ლიტერატურა: ირაკლი იმედაძე -ფსიქოლოგიის ისტორია,თბილისი,2008
წ. / 2014 წ. / 2018 წ.

VII ლექცია [გაგრძელება]

თავის ტვინის,ნერვული სისტემის და გრძნობის ორგანოთა ფიზიოლოგია

1.ფრანც გალი-1758/1828-ავსტრიელი ანატომი და ექიმი;თავის ტვინის

თეთრი და რუხი ნივთიერების გამოყოფა;ფრენოლოგია[მეცნიერება
ტვინის შესახებ],ფრენოლოგიური რუკა[აღქმა
მეტყველება/პატივმოყვარეობა,გაბედულება,სიყვარული,სულ 27
თვისება;უნარების განვითარებას მოჰყვება ტვინის უბნის
ზრდა;მეხსიერება-ადგილის,საგნის,რიცხვის,სახელწოდების;];

ლოკალიზაციონისტები: პ.ბროკა-მეტყველების მოტორული ცენტრის

აღმოჩენა-1861-აფაზია[დამუნჯება]-ვერ მეტყველებს./შუბლის წილის
დაზიანება;კ.ვერნიკე-მეტყველების სენსორული ცენტრის აღმოჩენა-1873-
აფაზია[არ ესმის]საფეთქლის წილის დაზიანება; მიკროსკოპის
გამოგონება -სტრუქტურის და ფუნქციის შესაბამისობა;

პიერ ფლორანსი-1794/1867-[ანტილოკალიზაციონისტი;];ტვინის,როგორც
მთლიანი ორგანოს მოქმედების მონაცემები[1.ტვინის კონკრეტული
უბნის ამოკვეთა და მთელი ორგანოს ფუნქციის დარღვევა;
2.დაზიანებული უბნის ფუნქციის აღდგენა; 3.აფაზია ტვინის
პათოლოგიის გარეშე];ჯონ ჯეკსონი-1835/1911-ტვინის დონეები-
1.დაბალი-ზურგის ტვინი, 2.საშუალო-ტვინის ქერქის მოტორულ-
სენსორული უბნები, 3.მაღალი- შუბლის წილი-ინტელექტუალური
უნარები;

ჩარლზ ბელი-1774/1842-ნერვული ბოჭკოების განსხვავება/ზურგის

ტვინის წინა რქა შეიცავს მოტორულ (ეფერენტულ) ნერვს,უკანა რქა კი
მგრძნობიარე (აფერენტულ)ნერვს; რეფლექტორული რკალის ცნება:
1.აგზნება გაივლის მგრძნობიარე ნერვს,2.გადამუშავდება ზურგის
ტვინში, 3.მოტორული ნერვით გადაეცემა სამოძრაო
ორგანოს-ბელ/მაჟანდის კანონი; უკუკავშირის იდეა-რეფლექტორული
წრის ცნება [სამოძრაო ნერვის დაზიანება-დამბლა; კუნთიდან ტვინში
მიმავალი ნერვის დაზიანება-კოორდინაციის დარღვევა; კარპენტერი-
იდეომოტორული აქტი/რეფლექტორული მოქმედების იდეა; ცნობიერი

წარმოდგენა, ანუ ფსიქიკური მოვლენა იწვევს მოძრაობას.

იოჰანეს მიულერი-1801/1858-გრძნობის ორგანოთა სპეციფიური ენერგიის

კანონი-1.რეცეფტორის, როგორც ადექვატური ასევე არაადექვატური
გამღიზიანებელი იძლევა მოდალობის შესატყვის შეგრძნებას.2.ერთი და
იგივე არაადექვატური სტიმული სხვადასხვა ორგანოში განსხვავებულ
შეგრძნებას იწვევს, სხვადასხვა არაადექვატური სტიმული ერთიდაიგივე
ორგანოში იწვევს შესაბამის შეგრძნებას. ე.ი.შეგრძნებაში ნერვული
აპარატის აგებულების რაგვარობა [ნერვულ სისტემის მდგომარეობა]
აისახება.

მიულერის კრიტიკა: არაადექვატური გამღიზიანებელი - 1.საგნის

არასრული განცდა 2. დაცვითი რეაქცია 3. არაადექვატური
გამღიზიანებელი ძალიან ძლიერი უნდა იყოს.4.ძლიერიც ვერ იწვევს
შეგრძნებას. მაგ. მხედველობის რეცეპტორის [თვალის] ბგერით
გაღიზიანება, ან სმენის რეცეფტორის [ყურის] სინათლით გაღიზიანება.
2.ერნსტ ვებერი-1795/1878-ესთეზიომეტრი,კანის შეგრძნებები-
შეხება,ტემპერატურა,ლოკალიზაცია; სხვაობის ზღურბლის ცნება-წონის
1/40[1კგ.-25გრ./2კგ.50 გრ.]

3.ჰერმან ჰელმჰოლცი-1821/1894-ფსიქოფიზიოლოგიის ფუძემდებელი;

ოფთალმოსკოპის გამომგონებელი; ნერვში აგზნების გავლის სიჩქარის
[თბილსისხლიანებში100-120 მ/წმ; ცივსისხლიანებში - 20-30 მ/წმ.]
გაზომვის ავტორი;ჰელმჰოლცი აღქმის ბუნების შესახებ-აღქმის ხატი
შევსებულია გამოცდილებით[ალღაზენა- X-XI ს.],ანუ აღქმა შეგრძნებაზე
მეტია./არაცნობიერი დასკვნის თეორია-აღქმაში გამოცდილება და
სენსორული მონაცემები არაცნობიერადაა გაერთიანებული.

ფსიქოფიზიკა

გუსტავ ფეხნერი-1801/1887-„ფსიქოფიზიკის ელემენტები“; 1.გარეგანი

ფსიქოფიზიკა[მიმართება ფიზიკურ და ფსიქიკურს შორის] და 2.შინაგანი
ფსიქოფიზიკა[მიმართება სხეულსა და ფსიქიკას შორის];შეგრძნების
ზღურბლები:შეგრძნების ქვედა ზღურბლი/რაც უფრო სუსტი
გამღიზიანებელი იწვებს შეგრძნებას,მით უფრო მგრძნობიარეა
რეცეფტორი.სხვაობის ზღურბლი ანუ მგრძნობელობა გამღიზიანებლის
ცვლილების მიმართ;შეგრძნების აბსოლუტური ზღურბლი-შეგრძნების
ქვედა და ზედა ზღურბლი: ფსიქოფიზიკის ძირითადი კანონი-
გამღიზიანებლის ცვლა გეომეტრიული პროგრესიით იწვევს შეგრძნების
ზრდას არითმეტიკული პროგრესიით.

ფსიქომეტრია

ასტრონომები//გრინვიჩის მერიდიანი;რეაქციის დრო;პირადი

განტოლება;ფ.დონდერსი-1818/1889-მარტივი და რთული რეაქციები:A-
მარტივი რეაქცია(გარკვეული სტიმული-გარკვეული რეაქცია,B-
სხვადასხვა სტიმული სხვადასხვა რეაქცია; C-სხვადასხვა სტიმულიდან
პასუხი ერთს უნდა გაეცეს./გარჩევის,დიფერენცირების პროცესი;
ლუდვიგ ლანგემ აღმოაჩინა[1888]-სენსორული[განწყობა
გამღიზიანებლის მიმართ] და მოტორული[განწყობა მოძრაობის მიმართ]
რეაქციები.