You are on page 1of 70

TỔNG QUAN Y VĂN (P2):

Tìm kiếm, đánh giá, lưu trữ y văn

TS.BS. NGUYỄN NGỌC MINH - ĐẠI HỌC Y KHOA PHẠM NGỌC THẠCH
DÀNH CHO HỌC VIÊN SAU ĐẠI HỌC (ThS, NCS, CK2)
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

Mục tiêu bài giảng:


 Đánh giá được mức độ chứng cứ và liên quan của y văn
 Hiểu và thực hành được kỹ năng tìm kiếm y văn trên nguồn PubMed
 Kỹ năng lưu, quản lý và sử dụng y văn liên quan với đề tài
 Thực hành được kỹ năng viết một đoạn tổng quan theo câu hỏi bài tập
(có sử dụng kiến thức P1)
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

Nội dung bài giảng:


i/ Tiền đề
I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (20p)
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên nguồn PubMed (45p)
III/ Quản lý và sử dụng tài liệu thông qua EndNote X9 (45p)
IV/ Thực hành: bài tập viết tổng quan (75p)  về nhà.
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

Chỉ lướt và đọc Internet sẽ KHÔNG GIÚP NHIỀU trong viết


Tổng quan

Cần có chiến lược Đặt câu hỏi và Trả lời theo chủ đề

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 4
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

Các câu hỏi bạn cần phải HỎI khi đã chọn được chủ đề:

a. Chủ đề hay vấn đề của bài luận là gì? What is the problem?

b. Điều gì có ý nghĩa của chủ đề? Đâu là sự cần thiết của chủ đề?

c. Thông tin nào đã có trên các thư viện y khoa (Medline, EMBASE,
CINALH, AMED, Cochrane,…)?

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 5
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

Các câu hỏi bạn cần phải HỎI khi đã chọn được chủ đề:

d. Bạn mong muốn đạt được điều gì thông qua nghiên cứu?

e. Thông tin nào cần thêm vào để giải quyết Mục tiêu nghiên cứu?

f. Làm cách nào để thu thập thông tin đó?

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 6
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

Các câu hỏi bạn cần phải HỎI khi đã chọn được chủ đề:

g. Có phù hợp y đức khi tiến hành thu thập thông tin hay nghiên cứu không?

h. Các thông tin data thu thập sẽ được phân tích như thế nào?

i. Các kết quả dự trù sẽ như thế nào và các kết quả sẽ có ích như thế nào?

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 7
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

 Các câu hỏi bạn cần phải TRẢ LỜI khi đọc tài liệu tham khảo:

1. What are the principal findings / Các kết quả chính là gì?

2. Strength and weakness of the study/ Điểm mạnh và điểm yếu của
nghiên cứu?

3. How does the article compare to other studies, discussing in details/


So với các nghiên cứu khác, giống và khác như thế nào? Cụ thể?

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 8
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

 Các câu hỏi bạn cần phải TRẢ LỜI khi đọc tài liệu tham khảo:

4. How does the article differ in results? Khác biệt về kết quả? Cụ thể?

5. Meaning of the study: possible mechanism and implications for


clinicians? Ý nghĩa của nghiên cứu: cơ chế có thể có của bệnh lý/ biện
pháp can thiệp. Các ứng dụng/ảnh hưởng cho các nhà lâm sàng?

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 9
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

 Các câu hỏi bạn cần phải TRẢ LỜI khi đọc tài liệu tham khảo:

6. Meaning of the study: implications for policy makers? Implications for


research? Ứng dụng/áp dụng nào cho các nhà hoạch định chính
sách? Ảnh hưởng đối với giới học thuật, các nhà nghiên cứu khác?

7. Unanswered questions and future research? Các câu hỏi chưa thể trả
lời và hướng nghiên cứu trong tương lai? (optional)

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 10
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

Các câu hỏi bạn cần phải TRẢ LỜI khi đọc tài liệu tham khảo:

Hãy viết lại (take note) những câu trả lời vào giấy riêng và đính vào
từng bài báo và “tích trữ” những giấy take note này. (sắp xếp theo
thứ tự ABC…)

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 11
Viết Tổng quan Y văn

Tìm kiếm thông tin để minh họa cho Tổng quan và các ý tưởng

 SỬ DỤNG SONG SONG 2 HỆ THỐNG LƯU TRỮ:

+ ĐIỆN TỬ (ENDNOTE,…)

+ VẬT LÝ (TỦ ĐỰNG TÀI LIỆU giấy,…)

DR.NGUYENNGOCMINH@GMAIL.COM 12
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (20p)


 Phân loại mức độ chứng cứ y khoa
 Đánh giá liên quan giữa câu hỏi nghiên cứu và chứng cứ
 Nghệ thuật phối hợp các chứng cứ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (15p)


 Phân loại mức độ chứng cứ y khoa
 Đánh giá liên quan giữa câu hỏi nghiên cứu và chứng cứ
 Nghệ thuật phối hợp các chứng cứ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

Bối cảnh – Vì sao cần trích dẫn (references)


Trong Y khoa, trích dẫn tài liệu tham khảo là việc làm thường quy và
cần thiết.
Trích dẫn thể hiện tinh thần TRÁCH NHIỆM và tính CHUYÊN NGHIỆP.
Bắt buộc phải biết trích dẫn để viết luận văn, đăng tạp chí chuyên môn.
CHẤT LƯỢNG quan trọng hơn SỐ LƯỢNG
15
Dr.NguyenNgocMinh@gmail.com // Researcher+Epidemiologist+Nutritionist
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

Giới thiệu: Khi nào ta cần trích dẫn/reference?


 Sử dụng một phần hay toàn bộ kết quả của nghiên cứu khác
 Sử dụng lập luận của tác giả khác
 Đưa ra một statement khoa học
 Phản biện một statement khoa học
 Khi bàn luận xung quanh nội dung khoa học

8/02/2019 16
Dr.NguyenNgocMinh@gmail.com // Researcher+Epidemiologist+Nutritionist
Giới thiệu:
Khi nào ta
cần trích
dẫn
(reference)
???

8/02/2019 17
Dr.NguyenNgocMinh@gmail.com // Researcher+Epidemiologist+Nutritionist
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

Giới thiệu: chất lượng trích dẫn (reference)


 Chính xác về nội dung (accuracy)
 Trích dẫn từ nguồn có tính chính thống (authority)
 Nội dung ngắn gọn, súc tích (conciseness)
 Mức độ chứng cứ cao Evidence hierarchy (Systematic review > RCT
> Cohort > Cross sectional…)

8/02/2019 18
Dr.NguyenNgocMinh@gmail.com // Researcher+Epidemiologist+Nutritionist
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
Mức độ chứng cứ - Evidence hierarchy

8/02/2019 19
Dr.NguyenNgocMinh@gmail.com // Researcher+Epidemiologist+Nutritionist
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

Mức độ chứng cứ -
Evidence hierarchy
(Murad MH, Asi N, Alsawas
M, et al New evidence
pyramid BMJ Evidence-
Based Medicine
2016;21:125-127.)

Dr.NguyenNgocMinh@gmail.com // Researcher+Epidemiologist+Nutritionist 8/02/2019 20


Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (15p)


 Phân loại mức độ chứng cứ y khoa
 Đánh giá liên quan giữa câu hỏi nghiên cứu và chứng cứ
 Nghệ thuật phối hợp các chứng cứ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (15p)

 Đánh giá liên quan giữa câu hỏi nghiên cứu và chứng cứ
 Loại câu hỏi nghiên cứu và chủ đề: định tính hay định lượng?
 Định tính: nghiên cứu CÁI GÌ (WHAT?), Khi nào (When?), Tại sao (WHY?)
hay NHƯ THẾ NÀO (HOW?)
 Định lượng: nghiên cứu mức độ ảnh hưởng, tác động lớn đến cỡ nào (HOW
MUCH? HOW MANY?)
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (20p)

 Đánh giá liên quan giữa câu hỏi nghiên cứu và chứng cứ
 Định lượng: các nghiên cứu dịch tễ (5 thiết kế chính: Chuỗi trường hợp, Cắt
ngang, Bệnh chứng, Đoàn hệ, Can thiệp RCT)
 Chứng cứ có thiết kế càng tốt thì giá trị càng cao.
 Câu hỏi nghiên cứu cần có minh chứng (references) giá trị.
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (15p)


 Đánh giá liên quan giữa câu hỏi nghiên cứu và chứng cứ
 Những ý tưởng khơi gợi: minh chứng có thể mức chứng cứ trung bình là đạt.
 Câu hỏi nghiên cứu chính: cần có minh chứng (references) giá trị cao.
 Minh chứng giá trị cao: RCTs, Tổng quan hệ thống và Phân tích gộp.
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

I/ Mức độ chứng cứ và liên quan (15p)


 Đánh giá liên quan giữa câu hỏi nghiên cứu và chứng cứ
 Đánh giá chứng cứ: hay đánh giá mức độ báo cáo công bố?
+ Tổng quan hệ thống và phân tích gộp = PRISMA.
+ Nghiên cứu can thiệp = CONSORT.
+ Nghiên cứu quan sát (Đoàn hệ, Bệnh-Chứng, Cắt ngang) = STROBE.
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


 Các cơ sở dữ liệu y khoa
 Giới thiệu PubMed
 Khái niệm key words
 Quy luật tìm kiếm trên PubMed: MeSH terms, thả lưới, chọn lọc.
 Thực hành tìm kiếm thông tin dịch Covid-19
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


Các cơ sở dữ liệu y khoa: rất đa dạng
+ OVID/Medline
+ OVID/EMBASE
+ CINAHL
+ Web of Science
+ Scopus
+…
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

Các CSDL y khoa:


+ OVID Medline (PubMed)
+ EMBASE
+ CINAHL
+ Web of Science
+ Scopus

Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


 PubMed (or Publications in Medical fields) trên trang
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
 The National Center for Biotechnology Information (NCBI) is part of the United
States National Library of Medicine (NLM), a branch of the National Institutes of Health
(NIH).
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Tìm kiếm = keywords


Vd: câu hỏi “Mức độ liên quan của sử dụng rượu và biến cố tim mạch là như
thế nào?”  relationship; alcohol (consumption); cardiovascular events

 Tìm kiếm = MeSH terms (or Medical Subject Headings – chủ đề)
 MeSH là những chủ đề được xác định dựa vào nội dung của publication,
do nhà quản lý tư liệu tạo ra cho mục đích sắp xếp quản lý và tra cứu.
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Sử dụng keywords  tìm trên text (phải có mới tìm được và chưa chắc
đúng chủ đề).
 Keyword = “Covid-19”
VD1: + Tôi yêu cô ấy vì cô ấy không nhiễm Covid-19.
+ Những người có triệu chứng giống cúm trong giai đoạn này cần cách
ly ngay và tầm soát nCoV.
+ Một số biến chủng mới của virus nCoV hoàn toàn không có triệu
chứng giống cúm như trước.
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Sử dụng MeSH terms  tìm trên chủ đề đã được phân loại.


 MeSH term = Covid-19
VD1: + Tôi yêu cô ấy vì cô ấy không nhiễm Covid-19.
+ Những người có triệu chứng giống cúm trong giai đoạn này cần cách
ly ngay và tầm soát nCoV.
+ Một số biến chủng mới của virus nCoV hoàn toàn không có triệu
chứng giống cúm như trước.
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Sử dụng MeSH terms


Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Tìm kiếm theo Ý tưởng (concepts)


+ Câu hỏi NC phải được chia nhỏ thành các Ý tưởng
+ Sử dụng các MeSH term và/hoặc Thuật ngữ cho từng ý tưởng
+ Kết hợp với các thuật toán AND, OR, NOT

 Tips: + dùng một số bài báo tốt để xác định các Search terms;
+ dùng worksheet Excel để sao lưu các terms
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Kết hợp với các thuật toán AND, OR, NOT
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Tìm kiếm theo Ý tưởng (concepts)

What is the risk of respiratory infections for rheumatoid


arthritis patients treated with biologics?
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Tìm kiếm theo


Ý tưởng (concepts)
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

 Tìm kiếm theo Ý tưởng


(concepts)
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:

Thêm các filters (lọc dữ liệu thô)


+ Ngày xuất bản/ Date of Publication
+ Đối tượng NC / Participants
+ Ngôn ngữ / Publication language
+ Thiết kế NC / Research design
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


 Thực hành tìm kiếm thông tin dịch Covid-19
 Chủ đề: tự chọn có liên quan Covid-19
 Tự đặt ra khung nội dung cần cho Tổng quan Y văn (15p)
 Email bài làm (file Word) về dr.nguyenngocminh@gmail.com
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


 Thực hành tìm kiếm thông tin dịch Covid-19:
 Sửa bài luận tiêu biểu
 ……………………………………………………………………………………..
 ……………………………………………………………………………………..
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


 Sửa bài luận tiêu biểu
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

II/ Kỹ năng tìm kiếm y văn trên PubMed:


 Sửa bài luận tiêu biểu
 Khung nội dung TQYV:
+ Phù hợp mục tiêu, chi tiết, rõ ràng,
+ Có sơ đồ liên kết các ý tưởng
+ Dẫn chứng references
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ

III/ Quản lý và sử dụng tài liệu thông qua EndNote X9


 Giới thiệu sơ lược EndNote X9
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
III/ Quản lý và sử dụng tài liệu thông qua EndNote X9

Giao diện
EndNote X9 (2018)
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
III/ Quản lý và sử dụng tài liệu thông qua EndNote X9

Giao diện
EndNote X9 (2018)
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
III/ Quản lý và sử dụng tài liệu thông qua EndNote X9
Sơ lược EndNote X9
Tổng quan y văn (P2): Một số kỹ năng hỗ trợ
III/ Quản lý và sử dụng tài liệu thông qua EndNote X9
Sơ lược EndNote X9
THANK YOU FOR YOUR ATTENTION

You might also like