DÀN Ý CHO BÀI NGHỊ LUẬN

Nhóm học sinh:Nguyễn Quốc Vũ

Nguyễn Hữu Phúc

Huỳnh Lê Ly

Võ Nguyễn Thanh Bình

Tên tác phẩm: Đất nước

Chủ đề tác phẩm: thể hiện tinh thần yêu nước, niềm tự hào sâu sắc về truyền
thống anh hùng bất khuất của Đất Nước.

Đất nước

Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.

Mùa thu nay khác rồi

Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi

Gió thổi rừng tre phấp phới

Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha!

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Ðêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về!

Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.

Từ những năm đau thương chiến đấu

Ðã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu

Ðã bật lên những tiếng căm hờn

Bát cơm chan đầy nước mắt

Bay còn giằng khỏi miệng ta

Thằng giặc Tây, thằng chúa đất

Ðứa đè cổ, đứa lột da…

 Xiềng xích chúng bay không khóa được

Trời đầy chim và đất đầy hoa

Súng đạn chúng bay không bắn được

Lòng dân ta yêu nước thương nhà!

Khói nhà máy cuộn trong sương núi

Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng

Ôm đất nước những người áo vải

Ðã đứng lên thành những anh hùng.

Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội

Mỗi bước đường mỗi bước hy sinh

Trán cháy rực nghĩ trời đất mới

Lòng ta bát ngát ánh bình minh.

Súng nổ rung trời giận dữ

Người lên như nước vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.

(1948-1955)

A.Mở bài:

–Nêu tên tác phẩm: Đất nước.

–Nêu tác giả:Nguyễn Đình Thi.Đôi nét về tác giả Nguyễn Đình Thi(Tư liệu
khai thác):

+Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003) sinh tại Luông Pha-bang (Lào).

+ Quê gốc của ông ở làng Vũ Thạch (nay là phố Bà Triệu, Hà Nội).

+Thuở nhỏ, Nguyễn Đình Thi sống cùng với gia đình ở Lào.

+ Năm 1931, ông theo gia đình về nước, tham gia hoạt động cách mạng từ năm
1941.

+ Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Nguyễn Đình Thi tham gia Hội Văn
hóa cứu quốc và Hội Văn nghệ Việt Nam.

+ Từ 1958 đến năm 1989, ông là Chủ tịch Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội
Văn học - Nghệ thuật Việt Nam.

+ Nguyễn Đình Thi là một nhà văn hóa, một nghệ sĩ đa tài: viết văn, làm thơ,
sáng tác nhạc, soạn kịch, viết lý luận phê bình văn nghệ, biên khảo triết học…

+ Năm 1996, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

Một số tác phẩm chính: Các tiểu thuyết như Xung kích (1951), Vào lửa (1966);
các tập thơ như Người chiến sĩ (1956), Bài thơ Hắc Hải (1958); các vở kịch như
Con nai đen (1961), Rừng trúc (1978); các tập tiểu luận như Mấy vấn đề về văn
học (1956)...

–Giới thiệu về bài thơ Đất nước:

● Bài thơ có những đoạn lấy từ hai bài thơ “Sáng mát trong như sáng năm
xưa” (1948) và “Đêm mít tinh” (1949).

● Bài thơ được hoàn thành vào năm 1955, in trong tập Người chiến sĩ
(1956).

–Nêu nội dung khai quát cần phân tích, đánh giá:Bài thơ thể hiện những
cảm xúc sâu lắng tinh tế của tác giả về Đất Nước trong kháng chiến chống Pháp
đau thương nhưng anh dũng, kiên cường và chiến thắng vẻ vang.
 B. Thân bài:

I.Các luận điểm chính:

Luận điểm 1:Hình ảnh mùa thu vô cùng đẹp đẽ thông qua tâm hồn của
người chiến sĩ

Hình ảnh mùa thu Mùa thu Hà Nội Mùa thu ở chiến khu Việt Bắc

Phân tích các hình ảnh
– Mùa thu hiện lên – Giọng điệu khỏe khoắn
trong nỗi nhớ của nhà thơ: phấn khởi đầy hào hứng. Những
buổi sáng mùa thu trong câu thơ như những tiếng reo vui
lành mát mẻ, gió thổi nhẹ – Nhân vật tôi từ tâm trạng
nhẹ thoảng mùi hương buồn sang tâm trạng vui sướng
cốm trong gió, gợi cảm
– Mùa thu Việt Bắc không
xúc cho nhà thơ nhớ Hà
còn buồn hắt hiu nữa
Nội
• Trời thu thay áo mới
– Trong hoài niệm
• Con người trong biếc
của nhà thơ Hà Nội hiện
tiếng nói cười thiết tha
lên với cảnh vật thiên
nhiên và con người, cảnh -> Một mùa thu tươi sáng tươi
hiện lên đẹp nhưng buồn vui
và vắng lặng – Đất nước hiện lên với

• Thiên nhiên : thời những hình ảnh vô hình và hữu

gian buổi sớm chớm lạnh, hình
không gian: phố dài xao • Hữu hình: trời xanh, núi
xác hơi may, hương vị rừng, ngả đường, cánh đồng,
cốm dòng sông => bằng thủ pháp

• Con người: ra đi nghệ thuật điệp từ, điệp ngữ,

điệp cấu trúc câu kết hợp với
đầu không ngoảnh lại đó biện pháp liệt kê tác giả đã cho
là tư thế thể hiện sự ra đi người đọc cảm nhận được cái
vì lí tưởng cứu nước quyết hình hài của đất nước: vừa có
tâm, dứt khoát nhưng vẫn chiều cao, chiều dài, chiều rộng,
biết sau lưng thềm nắng lá chiều sâu. Hình hài đất nước
rơi đầy, vẫn có gì đó khiến nhà thơ khéo léo tạo nên bởi
cho chiến sĩ bịn rịn bâng không gian ba chiều. Điệp ngữ
khuâng “của chúng ta” được điệp đi

-> Tóm lại đoạn thơ đã điệp lại nhiều lần thể hiện sự
diễn tả thành công hình nhấn mạnh vào chủ quyền của
ảnh mùi hương của mùa đất nước ta
thu Hà Nội. Đó là một bức • Vô hình: đất nước được
tranh đẹp nhưng phảng cảm nhận trong chiều dài lịch sử
phất nỗi buồn “ nước những người chưa bao
giờ khuất” là một ý thơ sáng
như một chân lý

• Đất nước còn hiện lên với

truyền thống

• Đại từ “tôi” đã chuyển

thành “ta” sự nhận thức của
nhân vật trữ tình cái chung rộng
lớn đã thay thế cho cái riêng

-> Đoạn thơ như một định

nghĩa hoàn chỉnh về đất nước
Luận điểm 2: Hình ảnh đất nước qua các thời kì ,hoàn cảnh khác nhau

Đất nước từ trong đau thương, mất mát

Cảm hứng đất nước trong thơ Nguyễn Đình Thi được thể hiện xuyên suốt trong
nhiều bài thơ nhưng chủ đạo nhất vẫn là bài thơ “Đất nước”. Đây là bài thơ
được sáng tác trong thời gian khá dài (1948 - 1955), phần đầu bài thơ được hình
thành từ hai bài thơ sáng tác trong giai đoạn đầu cuộc kháng chiến chống Pháp
là “Sáng mát trong như sáng năm xưa” và “Đêm mít tinh”, phần sau được hoàn
thành sau chiến thắng Điện Biên Phủ. Trong bài thơ “Đất nước”, nhà thơ đã
khái quát về một đất nước đau thương qua những hình ảnh mang tính khái quát
rất cao. Đó là những năm tháng đau thương, tang tóc, nhân dân chịu một cổ hai
tròng:

Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

….

Bát cơm chan đầy nước mắt

Bay còn giằng khỏi miệng ta

Thằng giặc Tây, thằng chúa đất

Ðứa đè cổ, đứa lột da...

(Đất nước)

Đó là những đau thương, mất mát, hy sinh trong cuộc kháng chiến trường kì.
Mỗi bước đường mỗi bước hy sinh, nếu như Quang Dũng nói đến những người
lính Tây Tiến: Anh bạn dãi dầu không bước nữa/ Gục lên súng mũ bỏ quên đời
thì Nguyễn Đình Thi có bài “Người tử sĩ” cũng ghi lại những mất mát, hy sinh
của người lính trên chiến khu qua những chặng đường hành quân gian khổ. Mặc
dù nói về cái chết nhưng với một cách nhẹ nhàng, cái chết có đau thương nhưng
không làm người còn sống nản lòng, họ tiếc thương chôn cất người đồng đội
bên vệ đường cũng không biết có khi nào trở lại rồi tiếp tục cuộc hành quân.

Mũ sắt mờ trong sương phủ

Anh nằm yên như ngủ say

Máu thấm đầy manh áo cũ

Nửa đường anh ngã xuống đây.

(Người tử sĩ)

Đất nước đứng lên chiến đấu và chiến thắng

Khi viết về đất nước, nhà thơ Nguyễn Đình Thi cũng khái quát một hình ảnh
của một đất nước với truyền thống anh dũng, kiên cường, không bao giờ khuất
phục trước kẻ thù. Nhà thơ dường như cảm nhận từ trong đất đêm đêm vẫn rì
rầm nhắc nhở:

Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Ðêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về!

………

Xiềng xích chúng bay không khóa được

Trời đầy chim và đất đầy hoa

Súng đạn chúng bay không bắn được

Lòng dân ta yêu nước thương nhà!

(Đất nước)
Từ trong đau thương mất mát đất nước đứng lên với sức mạnh như vũ bão, đó là
đất nước của những con người áo vải hiền hậu của gốc lúa, bờ tre nhưng trước
tội ác dã man của kẻ thù họ đã đứng lên thành những anh hùng:

Từ những năm đau thương chiến đấu

Ðã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu

Ðã bật lên những tiếng căm hờn

…..

Khói nhà máy cuộn trong sương núi

Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng

Ôm đất nước những người áo vải

Ðã đứng lên thành những anh hùng.

(Đất nước)

Kết thúc bài thơ “Đất nước” với khổ thơ sáu chữ ngắn gọn, dồn nén cảm xúc
với âm hưởng tráng ca để tái hiện hình ảnh đất nước đứng lên hiên ngang, mạnh
mẽ. Đó là những câu thơ được viết sau chiến thắng Điện Biên Phủ:

Súng nổ rung trời giận dữ

Người lên như nước vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.

(Đất nước)
Thơ Nguyễn Đình Thi không chỉ giàu cảm xúc, mà còn mang tính khái quát cao
và giàu triết lí, nhất là những vần thơ về một đất nước nghèo khó nhưng không
kém phần anh hùng, bất khuất, kiên cường:

Đất nghèo nuôi những anh hùng

Chìm trong máu lửa lại vùng đứng lên

Đạp quân thù xuống đất đen

Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa.

(Quê hương Việt Nam)

Đất nước gắn với chiến khu Việt Bắc, Tây Bắc với những ngọn núi, dòng sông,
những chiến thắng bước đầu của quân dân ta trong kháng chiến. Những câu thơ
của Nguyễn Đình Thi đã khái quát cả một giai đoạn lịch sử với bút pháp anh
hùng ca cùng những lời thề quyết tâm chiến thắng:

Lòng ta vẫn ở trên Tây Bắc

Những đêm thao thức tiếng từ quy

Ta khóc hờn căm thề giết giặc

Sông Đà ơi ta sẽ trở về

Còn đây mãi sông Lô sông Chảy

Đại bác gầm lên tiếng tự hào

Lửa Phố Ràng, phố Lu còn cháy

Bến Bình Ca sóng vỗ xôn xao.

(Quê hương Việt Bắc)

Cảm hứng đất nước gắn liền với Hà Nội, mảnh đất thân yêu gắn với bao thăng
trầm của lịch sử từ thuở Thăng Long - Đông Đô trong quá khứ đến Hà Nội hiện
tại. Hưởng ứng lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến cuối năm 1946 của Hồ Chí
Minh, người Hà Nội đã bỏ lại những phố phường yêu dấu, những góc phố thân
quen để lên chiến khu với quyết tâm sắt đá: Người ra đi đầu không ngoảnh lại/
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy. Sau chín năm trường kỳ kháng chiến, người Hà
Nội đã trở về tiếp quản Thủ đô và xây dựng lại Hà Nội. Trong bài thơ “Ngày
về”, Nguyễn Đình Thi đã ghi nhận không khí đó với niềm tự hào lớn lao:

Em Hà Nội má em ửng đỏ

Áo hoa em cất tự bao giờ

Góc phố bờ tường bao máu đổ

Còn tươi nguyên như những lá cờ

Từ khắp bốn phương trời lửa đạn

Đàn con về sau những năm xa

Cởi súng gạt mồ hôi trên trán

Ta lại xây Hà Nội của ta.

(Ngày về)

Một trong những sáng tác gây ấn tượng về cảm hứng đất nước của Nguyễn
Đình Thi là bài thơ “Lá đỏ”, bài thơ sáng tác trên đường Trường Sơn tháng
12/1974 khi các cánh quân đang rất khẩn trương chuẩn bị cho trận đánh quyết
định. Bài thơ rất ngắn gọn nhưng vừa đậm chất sử thi vừa tràn đầy cảm hứng
lãng mạn với hình ảnh người em gái trên cung đường Trường Sơn giữa mùa lá
đỏ cùng vẻ đẹp lạ thường.

Giữa Trường Sơn khói lửa hình ảnh người em gái đem lại cảm giác rất thanh
bình như quê hương, như những gì bình yên thân thuộc. Bài thơ còn là dự cảm
về ngày chiến thắng đang đến gần, lời hẹn gặp giữa Sài Gòn với niềm tin sâu
sắc, cái vẫy tay, điệu cười, đôi mắt trong ấy như còn theo mãi người chiến sĩ:

Gặp em trên cao lộng gió

Rừng lạ ào ào lá đỏ

Em đứng bên đường như quê hương

Vai áo bạc quàng súng trường.

Ðoàn quân vẫn đi vội vã

Bụi Trường Sơn nhòa trời lửa.

Chào em, em gái tiền phương

Hẹn gặp nhau nhé giữa Sài Gòn.

Em vẫy cười đôi mắt trong.

(Lá đỏ)

Đất nước tươi đẹp, trù phú

Khi nói đến cảm hứng đất nước trong thơ Nguyễn Đình Thi người đọc nghĩ
ngay đến những vần thơ ăm ắp cảm xúc với những hình ảnh mới lạ cùng chiều
sâu triết lí. Cảm hứng chủ đạo trong nhiều bài thơ của ông là hình ảnh của một
đất nước Việt Nam tươi đẹp, trù phú. Đất nước gắn với một Hà Nội lịch lãm,
một Việt Bắc hùng tráng, một Trường Sơn ào ào như vũ bão, một miền sông
nước Cửu Long mênh mông, bát ngát.

Bài thơ “Việt Nam quê hương ta” (trích trường ca Bài thơ Hắc Hải, 1958) là
một thi phẩm tiêu biểu trong số ấy, có thể nói cảm hứng đất nước trong bài thơ
gắn liền với niềm tự hào dân tộc, bài thơ được viết theo thể lục bát rất gần với
âm hưởng những câu ca dao, dân ca về quê hương đất nước nên càng dễ đi vào
lòng người:

Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Cánh cò bay lả rập rờn

Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều

Quê hương biết mấy thân yêu

Bao nhiêu đời đã chịu nhiều thương đau

Mặt người vất vả in sâu

Gái trai cũng một áo nâu nhuộm bùn.

(Việt Nam quê hương ta)

Đất nước, quê hương tươi đẹp như một bức tranh nhưng đẹp hơn tất cả vẫn là
con người với tình nghĩa, thủy chung cùng sự tài hoa, khéo léo, cần cù, chăm
chỉ. Những con người từ trong gian khổ, đau thương nhưng đã dệt nên những
vần thơ đất nước với những câu thơ giàu sức khái quát:

Việt Nam đất nắng chan hòa

Hoa thơm quả ngọt bốn mùa trời xanh

Mắt đen cô gái long lanh

Yêu ai yêu trọn tấm tình thủy chung

Đất trăm nghề của trăm vùng

Khách phương xa tới lạ lùng tìm xem

Tay người như có phép tiên

Trên tre lá cũng dệt nghìn bài thơ.

(Việt Nam quê hương ta)

Mảnh đất Việt Bắc - cái nôi của cách mạng đã đi vào thơ ca của bao nhà thơ,
cũng chung nguồn cảm hứng đó Nguyễn Đình Thi dành cho Việt Bắc những
câu thơ ấm áp nghĩa tình. Đó là những kỷ niệm đẹp về tình nghĩa quân dân với
những bà mẹ Thái trao gói xôi lúc chia tay, bà mẹ Cao Lan chở che, đùm bọc bộ
đội, đó là núi rừng hùng vĩ mà mỗi tên núi tên sông đều chứa chan kỷ niệm:
Đất nghèo càng chắt chiu yêu quý

Củ mài Yên Bái sắn Tuyên Quang

Gian khổ đã nuôi lòng chiến sĩ

Ta yêu bà mẹ Mán Cao Lan

………………..

Ta tới núi xanh và suối bạc

Ngang trời Tam Đảo đứng nghiêng nghiêng

Ôi Cao Vân, Phú Minh, Quảng Nạp

Trái tim ta đập ở Thái Nguyên

Mỗi tảng đá gốc cây bờ cỏ

Như thiêng liêng phơ phất bóng cờ

Ta đã tìm cây đa lịch sử

Hòn đất chôn rau nước Cộng hòa.

(Quê hương Việt Bắc)

Cảm hứng đất nước gắn liền với niềm tự hào làm chủ của người dân một nước
độc lập, tự do. Từ hoài niệm về mùa Thu Hà Nội dẫn tới cảm xúc mùa Thu hiện
tại, mùa Thu cách mạng, mùa Thu Việt Bắc với tâm trạng hân hoan, vui vẻ, đầy
lạc quan tin tưởng:

Mùa Thu nay khác rồi

Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi

Gió thổi rừng tre phấp phới

Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha.

(Đất nước)

Phát huy tác dụng của phép điệp (điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc) cùng biện
pháp liệt kê với từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi nhà thơ đã phác họa bức tranh đất
nước với gam màu tươi tắn, những nét vẽ khoáng đạt. Đó là những hình ảnh về
một đất nước tươi đẹp, trù phú cùng niềm kiêu hãnh về quyền làm chủ đất nước:

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về.

(Đất nước)

Có thể nói cảm hứng đất nước trong thơ Nguyễn Đình Thi nói riêng và nền văn
học cách mạng nói chung có một vị trí xứng đáng cần được tiếp tục nghiên cứu,
tìm hiểu. Trong tiểu luận về thơ của mình, chính Nguyễn Đình Thi từng cho
rằng: “Không có vấn đề thơ tự do, thơ có vần và thơ không có vần, mà chỉ có
thơ thực và thơ giả, thơ hay và thơ không hay, thơ và không thơ. Điều quan
trọng là thơ phải nói lên được những tình cảm, tư tưởng mới của thời đại, diễn
tả được đúng tâm hồn con người mới ngày nay”.

II.Nghệ thuật:
Bài thơ giàu nhạc điệu những tìm tòi và sáng tạo trong cách lựa chọn từ ngữ.

Hình ảnh thơ vừa cụ thể cùa có tính khái quát cao, mang tính đặc trưng của lối
tư duy và cảm xúc hiện đại.

Sử dung thể thơ tự do với những câu thơ dài ngắn rất linh hoạt phù hợp với sự
vận động của mạch cảm xúc trữ tình.

có sự phối hợp nhiều kiểu trùng điệp (từ, ngữ, kiểu câu)cách gieo vần phối âm
ngắt nhịp đa tạo cho bài thơ rất giàu chất nhạc..

Bài thơ tựa một bản giao hưởng với tiết tấu từ khoan thai dìu dặt đến hối hả trào
sôi.

Ngôn ngữ trong sáng cô đong hàm súc giàu chất tượng hình.

Bài thơ được làm theo thể thơ tự do với các đặc điểm câu thơ dài ngắn khác
nhau nhịp điệu khi hịp khi nhanh khi châm kết hợp với sự lựa chọn những sử
dụng hình ảnh có tính khái quát cao phù hợp với việc diễn tả nội dung tư tưởng
mạch lạc cảm xúc của tác giả, tác dụng:

-Giúp tác giả dựng một được một bức tranh đẹp dài đẹp đẽ sống động về hình
ảnh đất nước trong chiến đấu và chiến thắng.

-Gợi được cảm nhận rõ ràng về sự chiến thắng của dân tộc chiến thắng ấy là kết
quả của bao nhiêu độ máu đổ bao nhiêubao nhiêu mồ hôi và nổi đau và sẽ chiến
thắng ấy cũng là kết tinh cao nhất của tình yêu và của tinh thần chiến đấu và
khát vọng hòa bình sâu thẳm

-Tạo được cảm hứng cho khúc tráng ca của dân tộc từ nô lệ đến tự do từ buồn
thương đến vui mừng

- Mỗi câu từ tích tụ nhiều nang lượng niềm tin vào tinh thần vất khuất giúp nhân
dân ta chiến thắng tái sinh một đât nước tươi mới
C.Kết bài: -Khẳng định lại một cách khái quát những nét đặc sắc về hình thức
nghệ thuật: Đất nước gây ấn tượng sâu sắc bởi chất tình kết hợp với chất chính
luận, bởi hình thức câu thơ linh hoạt, nhịp thơ phóng khoáng, hình ảnh thơ đẹp
đẽ, chọn lọc, ngôn ngữ thơ cô đọng mà gợi cảm. Câu thơ biến hóa : thất ngôn,
lục ngôn, có lúc đan xen vào câu thơ ba tiếng , năm tiếng đã làm cho giọng thơ
biến hóa: lúc man mác, bồn chồn, lúc dồn dập mạnh mẽ.

-Những nét độc đáo vê chủ đề: Đất nước của Nguyễn Đình Thi là một bài thơ
đặc sắc trong đề tài này. Đặc sắc nhất là ở cảm hứng rất riêng về đất nước của
ông: Một đất nước gắn liền với mùa thu, gắn liền với niềm vui nỗi nhớ của con
người làm chủ, một đất nước thật đẹp ngay trong cảnh gian khổ đau thương.