‫درباره ی اعتصاب‬

‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫تاريخ و ادبيات مارکسيستی‬

‫درباره ی اعتصاب‬ ‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫درباره ی اعتصاب‬
‫در مرتبه ی اول بايد توضيحی برای وق وع و انت شار ي افتن اعت صاب ھ ا پي دا‬
‫کن يم‪ .‬ھ ر ک س ک ه اعت صاب ھ ايی را‪ ،‬چ ه از تجربي ات شخ صی خ ود و چ ه از‬
‫گزارشات ديگران‪ ،‬و يا روزنامه ھا‪ ،‬به خاطر بياورد ف وراً ملتف ت م ی ش ود ک ه‬
‫ھر جا ک ه کارخان ه ھ ای ب زرگ برپ ا ش ده و ب ر ش ماره اش ان اف زوده م ی ش ود‬
‫اعتصاب ھا اتف اق م ی افت د و ب سط م ی ياب د‪ .‬بن درت ممک ن اس ت ک ه حت ی ي ک‬
‫کارخانه ی بزرگ از ميان کارخانه ھايی که ص دھا) ودر برخ ی م وارد ھزارھ ا(‬
‫کارگر دارن د پي دا ک رد ک ه در آن اعت صاب اتف اق نيفت اده باش د‪ .‬زم انی ک ه تع داد‬
‫کارخانه ھای بزرگ در روس يه مع دود بودن د تع داد اعت صاب ھ ا ني ز ک م بودن د‪.‬‬
‫ول ی از زم انی ک ه کارخان ه ھ ای ب زرگ چ ه در مح الت ص نعتی ق ديمی و چ ه‬
‫در شھرھای و دھات نوين ش روع ب ه زي اد ش دن کردن د‪ ،‬تع داد اعت صاب ھ ا ھ م‬
‫زيادتر شده اند‪.‬‬
‫به چه دليلی توليد کارخانه ھ ای عم ده ھمي شه منج ر ب ه اعت صاب م ی ش ود؟‬
‫به اي ن دلي ل اس ت ک ه س رمايه داری ناچ ار باي د ب ه مب ارزه ی ک ارگران برعلي ه‬
‫کارفرمايان منجر شود و وقتی توليد به صورت عم ده اس ت اي ن مب ارزه ناچ اراً‬
‫صورت اعتصاب به خود می گيرد‪ .‬اين را توضيح می دھيم‪.‬‬
‫س رمايه داری ن ام آن نظ امی اس ت ک ه در آن زم ين‪ ،‬کارخان ه ھ ا‪ ،‬وس ائل و‬
‫غي ره‪ ....‬متعل ق ب ه تع داد کم ی از مالک ين و س رمايه داران م ی باش د‪ ،‬در ح الی‬
‫که توده ی مردم يا اصالً س اقط از ھ ستی ھ ستند ي ا دارای مايمل ک ب سيار کم ی‬
‫می باشند و مجبورند خود را به صورت کارگر کرايه بدھند‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬

‫ص احبان زم ين ھ ا و کارخان ه ھ ا ک ارگران را کراي ه م ی کنن د و آن ھ ا را ب ه‬

‫ساختن اجن اس مختل ف‪ ،‬از چ ه ن وع فرق ی نم ی کن د‪ ،‬و اميدوارن د‪ :‬اجناس ی ک ه‬
‫بعداً در بازار به فروش م ی رس انند‪ .‬ب ه ع الوه م زدی ک ه ص احبان کارخان ه ھ ا‬
‫ب ه ک ارگران م ی دھن د آن ق دری اس ت ک ه فق ط ب رای ادام ه ی ي ک زن دگانی‬
‫بخورونمير برای خودشان و خانواده اشان کفايت می کند در صورتی که آن چه‬
‫ک ه ک ارگران م ازاد ب ر اي ن مق دار تولي د م ی کنن د‪ ،‬ب ه ص ورت س ود‪ ،‬ب ه جي ب‬
‫کارخان ه دار س رازير م ی ش ود‪ .‬بن ابر اي ن‪ ،‬تح ت نظ ام س رمايه داری‪ ،‬ت وده ی‬
‫مردم کارگران مزدور ديگران ھستند‪ ،‬آن ھا برای خودشان کار نم ی کنن د بلک ه‬
‫ب ه خ اطر دس تمزد‪ ،‬ب رای کارفرماي ان ک ار م ی کنن د‪ .‬ق رين ب ه عق ل اس ت ک ه‬
‫کارفرماي ان ھمي شه کوش ش در ک م ک ردن دس تمزد دارن د؛ ھ ر چ ه ب ه ک ارگران‬
‫کم تر بدھند سود خودشان بيش تر است‪ .‬کارگران سعی می کنند ک ه ب يش ت رين‬
‫دستمزد ممکن را بدست بياورن د ت ا بتوانن د ب رای خ انواده اش ان غ ذای ک افی و‬
‫س الم تھي ه کنن د‪ ،‬در خان ه ھ ای خ وب زن دگی کنن د‪ ،‬و مانن د بقي ه م ردم لب اس‬
‫بپوشند نه بسان گدايان‪ .‬بنابر اين دائما دعوائی بين کارگران و کارفرم ا ب ر س ر‬
‫دستمزد جريان دارد؛ کارفرما آزادس ت و ک ارگری را ک ه ب ه نظ رش مناس ب ت ر‬
‫بيايد اجير می کند و بنابر اي ن دنب ال ارزان ت رين ک ارگر م ی رود‪ .‬ک ارگر ھ م در‬
‫انتخاب کارفرمای خودش آزاد است و بنابر اين دنبال گران ترين کس می گردد؛‬
‫يعنی آن که بيش ترين م زد را بپ ردازد‪ .‬ي ک ک ارگر‪ ،‬چ ه در ش ھر ک ار کن د‪ ،‬چ ه‬
‫خود را به مالک کرايه دھد و چه به يک دھقان ثروتمند‪ ،‬و يا ي ک مقاطع ه ک ار‬
‫و يا يک صاحب کارخانه‪ ،‬او ھميشه با يک کارفرما طرف است و ب ا او ب ر س ر‬
‫دس تمزد دع وا دارد‪ .‬ول ی آي ا ب رای ي ک ک ارگر تنھ ا امک ان دارد ک ه ب ه تنھ ايی‬
‫مبارزه کند؟ تعداد افراد کارگر رو به ازدياد است‪ :‬دھقان ان در ح ال خان ه خ راب‬

‫‪٢‬‬
‫درباره ی اعتصاب‬ ‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫ش دن ھ ستند و از ده ب ه س وی ش ھر و کارخان ه ھ ا ف رار م ی کنن د‪ .‬مالک ين و‬

‫صاحبان کارخانه ھا در حال به کار انداختن ماشين آالتی ھستند ک ه ک ارگران را‬
‫از ش غل ھاي شان مح روم م ی س ازد‪ .‬در ش ھرھا تع داد روزافزون ی بيک ار و در‬
‫دھ ات ب يش از پ يش گ دا پي دا م ی ش ود‪ .‬ب رای ھ ر ک ارگر ديگ ر دارد غي رممکن‬
‫م ی ش ود ک ه ب ه تنھ ايی ب ا کارفرم ا مب ارزه کن د‪ .‬اگ ر ک ارگر تقاض ای دس تمزد‬
‫مناسبی بکند و يا به کم ک ردن دس تمزدھا رض ايت ندھ د‪ ،‬کارفرم ا ب ه او خواھ د‬
‫گف ت‪ :‬بي رون! و اض افه خواھ د ک رد ک ه دم دروازه تع داد زي ادی م ردم گرس نه‬
‫وجود دارند که با خوشحالی حاضرند با دستمزد کم کار کنند‪.‬‬
‫وقتی که مردم تا حدی بيچ اره ش ده باش ند ک ه ھمي شه تع داد زي ادی بيک ار در‬
‫شھرھا و دھات وجود داشته باشد و جائی که ص احبان کارخان ه ھ ا ث روت ھ ای‬
‫کالن روی ھم انبار می کنن د و خ رده م الکين توس ط ميليونرھ ا از مي دان ب ه در‬
‫می شوند‪ ،‬آن وقت برای سرمايه دار ممکن می شود که ک ارگر را ب ه کل ی ُخ رد‬
‫کند‪ ،‬از او‪ ،‬و زن و فرزندانش ھم‪ ،‬ھم چنين‪ ،‬تا ح د م رگ ک ار ب رده وار بک شد‪.‬‬
‫مثالً اگر نگاھی به مشاغلی که در آن ھا کارگران موفق ب ه جل ب حماي ت ق انون‬
‫از خودشان نشده اند و نمی توانند در مقابل سرمايه داران مقاومت ن شان دھن د‬
‫بيفکنيم‪ ،‬مدت ک ار روزان ه خ ارج از ح د و ح ساب ط والنی را‪ ،‬ک ه گ اھی س ر از‬
‫‪ ١٧-١٩‬ساعت می زند‪ ،‬مالحظه خواھيم کرد‪ ،‬کودکان ‪ ٥‬يا ‪ ٦‬ساله را خواھيم‬
‫ديد که فشار کارشان بيش تر از حد طاقتشان است‪ ،‬يک ن سل از ک ارگران دائم ا ً‬
‫گرسنه را خواھيم ديد که به تدريج از گرسنگی م ی ميرن د‪ .‬مث ال‪ :‬ک ارگرانی ک ه‬
‫در خانه ی خودشان برای س رمايه داران ک ار م ی کنن د‪ .‬ب ه ع الوه ھ ر ک ارگری‬
‫می تواند تعداد زيادی از اي ن مث ال ھ ا را ب ه خ اطر بي اورد! حت ی در رژي م ھ ای‬
‫ب رده داری و فئ ودالی ھ م ھيچگ اه س تم ک شيدگی زحمتک شان ب ه دھ شتناکی‬

‫‪٣‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬

‫س تم ک شيدگی ک ارگران در رژي م ھ ای س رمايه داری‪ ،‬وقت ی ک ه آن ھ ا نتوانن د‬

‫مقاومت نشان دھند و يا از حمايت قوانينی ک ه اعم ال دلبخ واھی کارفرماي ان را‬
‫محدود کند برخوردار شوند‪ ،‬نبوده است‪.‬‬
‫بنابر اين کارگران برای اين که از بی مق دار ش دن خودش ان ت ا چن ين ح دودی‬
‫جل وگيری کنن د ي ک مب ارزه ی مأيوس انه ای را ش روع م ی کنن د‪ .‬از آن ج ا ک ه‬
‫م ی بينن د ک ه ھ ر کدام شان ب ه تنھ ايی در مقاب ل س رمايه داری ک امالً ب ی ق درت‬
‫اس ت و س تم س رمايه تھدي د ب ه ن ابود کردن شان م ی کن د‪ .‬ش روع ب ه طغي ان‬
‫دس ته جمع ی در مقاب ل کارفرماي ان م ی کنن د‪ .‬اعت صابات ک ارگری ش روع‬
‫می شوند‪ .‬در ابتدا کارگران غالبا نمی دانند که چه می خواھند‪ ،‬چون ب ه اھ داف‬
‫اعمال خودشان آگاھی ندارند ‪ .‬تنھا ماشين ھا را خرد می کنند و ي ا کارخان ه ھ ا‬
‫را خراب می کنند‪ .‬فقط می خواھن د خ شم خ ود را ب ه ص احب کارخان ه ھ ا ن شان‬
‫بدھن د؛ ني روی دس ته جمع ی خ ود را امتح ان م ی کنن د ت ا بلک ه بتوانن د از ي ک‬
‫وضعيت غيرقابل تحمل خارج بشوند؛ بدون اين که بفھمند چ را موقعيت شان اي ن‬
‫قدر نوميدانه است و برای چه بايد تالش کنند‪ .‬در تم ام ک شورھا خ شم ک ارگران‬
‫در اول شکل طغيان ھای منفرد به خود گرفت‪ .‬پليس و کارخانه دارھای روسيه‬
‫به آن ھا »شورش« می گويند‪ .‬در تمام کشورھا اين طغي ان ھ ای منف رد از ي ک‬
‫طرف ب ه اعت صاب ھ ای ک م و ب يش ص لح آمي ز و از ط رف ديگ ر ب ه مب ارزه ی‬
‫ھمه جانبه ی طبقه ی کارگر برای آزادی خودش منجر شده‪.‬‬
‫اھميت اعتصاب ھا )يا وقفه در کار( برای مبارزه ی طبقه ی کارگر چيست؟‬
‫ب رای اي ن ک ه ب ه اي ن ج واب ب دھيم باي د اول ت صوير کام ل ت ری از اعت صاب‬
‫داشته باشيم‪ .‬مزد کارگران‪ ،‬ھمان طور که ديديم‪ ،‬توسط قراردادی بين ک ارگر و‬
‫کارفرما تعيين می شود و اگر تحت شرايطی کارگر منفرد کامالً بی ق درت باش د‪،‬‬

‫‪٤‬‬
‫درباره ی اعتصاب‬ ‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫واضح است که کارگران بايد برای خواست ھايشان به طور دسته جمعی مبارزه‬
‫کنن د و ب رای جل وگيری از اي ن ک ه کارفرم ا مزدھ ا را پ ائين بي اورد و ي ا ب رای‬
‫بدس ت آوردن م زد ب يش ت ر مجبورن د اعت صاب ھ ايی س ازمان دھن د‪ .‬اي ن ي ک‬
‫واقعيت است که در ھ ر ک شور س رمايه داری اعت صابات ک ارگری وج ود دارن د‪.‬‬
‫ھم ه ج ا‪ ،‬در تم ام ک شورھای اروپ ايی و آمريک ايی‪ ،‬ک ارگران وقت ی ک ه متح د‬
‫نيستند خود را زبون احساس می کنند و فقط به صورت دسته جمعی م ی توانن د‬
‫در مقاب ل کارفرم ا مقاوم ت ن شان دھن د‪ .‬ي ا ب ا اعت صاب ک ردن و ي ا ب ا تھدي د ب ه‬
‫اعت صاب‪ ،‬ب ا تکام ل س رمايه داری و ب از ش دن کارخان ه ای ب زرگ‪ ،‬و خل ع ي د‬
‫اف زون ش ونده خ رده س رمايه داران توس ط س رمايه داران ب زرگ‪ ،‬احتي اج ب ه‬
‫مقاومت دسته جمعی کارگران بيش تر و بيش تر می شود‪ ،‬چرا که بيک اری زي اد‬
‫می شود‪ ،‬رقابت سرمايه داران‪ ،‬ک ه س عی م ی کن د اجن اس خ ود را ب ه ن ازل ت رين‬
‫قيمت توليد کنند‪ ،‬بيش تر می شود )که به اين منظ ور م ی باي د ب ه ک ارگران ھ ر‬
‫چه کم تر دستمزد بدھند( و نوسانات صنعتی محسوس ت ر و بح ران ھ ا * ملتھ ب‬
‫ت ر م ی ش وند‪ .‬وقت ی ک ه ص نعت ش کوفان اس ت‪ ،‬کارخان ه داران س ودھای کالن ی‬
‫می برند ولی اصالً به فکر شريک کردن کارگران در س ود نم ی افتن د‪ .‬ول ی ب ا‬
‫پيش آمدن بحران سعی می کنن د ک ه ض ررھا را ب ه گ ردن ک ارگران بيندازن د‪ .‬در‬
‫جوام ع اروپ ايی ل زوم اعت صابات در جامع ه ی س رمايه داری ت ا ح د توس ط‬
‫ھرک سی ش ناخته ش ده ک ه ق وانين اي ن ک شورھا ت شکيل اعت صابات را من ع‬

‫*‪ -‬ما در جای ديگر با تفصيل بيش تری به موضوع بحران ھ ا در ص نايع و اھمي ت ش ان ب رای‬
‫کارگران خواھيم پرداخت‪ .‬در اينجا صرفا ً خاطرنشان می کنيم که در طی سال ھ ای اخي ر ام ور‬
‫صنعتی در روسيه خوب پيشرفته اند‪ .‬ص نايع در ح ال "ترق ی" ب وده ان د‪ .‬ل يکن اکن ون )در پاي ان‬
‫سال ‪ (١٨٩٩‬ديگر نشانه ی روشنی وجود دارد که اي ن "ترق ی" ب ه ي ک بح ران خواھ د انجامي د‪:‬‬
‫دش واری ھ ائی ک ه در بازاري ابی کاالھ ا دي ده م ی ش ود‪ ،‬ورشک ستگی ھ ای کارخان ه داران‪،‬‬
‫خانه خرابی خرده صاحبکاران‪ ،‬و باليای سھمناکی برای کارگران )بيکاری‪ ،‬کاھش دستمزدھا و‬
‫غيره(‪.‬‬

‫‪٥‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬

‫نمی کنن د‪ .‬فق ط در روس يه اس ت ک ه ق وانين وح شيانه ب ر ض د اعت صابات ھن وز‬

‫اعمال می شوند‪.‬‬
‫در ھر صورت اعتصابات که ناش ی از خ ود طبيع ت جامع ه س رمايه داری ان د‬
‫از آغ از مب ارزه ی طبق ه ی ک ارگر ب ر ض د اي ن نظ ام جامع ه خب ر م ی دھن د‪.‬‬
‫رو به رو بودن سرمايه داران با کارگران منف رد و ب ی چي ز يعن ی بردگ ی مطل ق‬
‫ک ارگران‪ .‬ول ی وقت ی اي ن ک ارگران ب ی چي ز ب ا ھ م متح د ش وند اوض اع تغيي ر‬
‫م ی کن د‪ .‬ھ يچ ثروت ی در دني ا ب ه درد س رمايه دار نم ی خ ورد مگ ر اي ن ک ه او‬
‫بتواند کارگرانی پيدا کند که حاضر باشند نيروی ک ار خ ود را ب ر روی وس ائل و‬
‫موادی که متعلق به سرمايه دار است صرف کنند و ث روت ت ازه اي ی تولي د کن د‪.‬‬
‫تا وقت ی ک ه ک ارگران ناچارن د ب ه ط ور انف رادی ب ا س رمايه داران معامل ه کنن د‪،‬‬
‫ب سان بردگ ان واقع ی ب اقی خواھن د مان د ک ه مجبورن د ب رای بدس ت آوردن ي ک‬
‫قرص نان مداوم به ديگ ران منفع ت برس انند‪ .‬ک ه باي د ت ا اب د خ دمتکاران کراي ه‬
‫ش ده زب ان ب سته اي ی ب اقی بمانن د‪ .‬ول ی وقت ی ک ارگران تقاض اھای خ ود را ب ه‬
‫صورت دس ته جمع ی بي ان کنن د و حاض ر ب ه ت سليم ش دن در براب ر خ ر پ ول ھ ا‬
‫نشوند‪ ،‬بردگی آن ھا به سر می آيد‪ ،‬تبديل به انسان می شوند؛ شروع م ی کنن د‬
‫به درخواست اين که زحمت آن ھا نباي د فق ط در خ دمت ثروتمن د ک ردن چن د ت ن‬
‫پرور باشد‪ ،‬بلکه بايد آن ھ ايی را ک ه زحم ت م ی ک شند ھ م ق ادر س ازد ک ه مث ل‬
‫ان سان ھ ای واقع ی زن دگی کنن د‪ .‬ک ارگران ش روع ب ه پ يش ک شيدن تقاض ای آق ا‬
‫شدن می کنند‪ .‬تقاضای اين که زندگی آن ھا بايد نه آن طور که سرمايه داران و‬
‫مالکين برای آن ھ ا در نظ ر گرفت ه ان د بلک ه آن ط ور ک ه خودش ان م ی خواھن د‬
‫باش د‪ .‬بن ابر اي ن اعت صابات ھمي شه س رمايه داران را ممل و از ت رس م ی کن د‪.‬‬
‫چون که اعتصاب شروع از بين رفتن س روری آن ھاس ت‪ .‬ي ک س رود ک ارگری‬

‫‪٦‬‬
‫درباره ی اعتصاب‬ ‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫آلمانی در مورد طبقه ی کارگر چنين می گويد‪ » :‬تمام چ رخ ھ ا از چ رخش ب از‬

‫می ايستند‪ ،‬اگر بازوان نيرومند شما آن را اداره کند«‪ .‬و واقعيت ھم ھمين طور‬
‫اس ت‪ :‬کارخان ه ھ ا‪ ،‬زم ين ھ ای مالک ين‪ ،‬ماش ين ھ ا‪ ،‬خط وط راه آھ ن‪ ،‬و غي ره‬
‫ھمه مانند چ رخ ھ ايی در ي ک ماش ين عظ يم ھ ستند‪ -‬ماش ينی ک ه م واد مختلف ی‬
‫را اس تخراج م ی کن د‪ ،‬عم ل م ی آورد‪ ،‬و تحوي ل مقاصدش ان م ی دھ د‪ .‬تم ام‬
‫اين ماشين ھا توسط کارگر ک ار م ی کنن د‪ .‬ک ارگری ک ه زم ين را ش خم م ی زن د‪،‬‬
‫س نگ ھ ای مع دن را اس تخراج م ی کن د‪ ،‬ک اال تولي د م ی کن د‪ ،‬خان ه و کارگ اه و‬
‫راه آھن می سازد‪.‬‬
‫وقتی ک ارگران از ک ار ک ردن امتن اع م ی کنن د خط ر ب از اي ستادن تم ام ماش ين‬
‫می رود‪ .‬ھ ر اعت صابی ب ه ي اد س رمايه دار م ی ان دازد ک ه ک ارگران و ن ه آن ھ ا‬
‫آقايان واقعی ھستند‪ -‬کارگران که دارند حقوق خ ود را ب ا ص دای ھ ر چ ه بلن دتر‬
‫اعالم می دارند و مطالبه می کند‪ .‬ھر اعتصاب به کارگران يادآوری می کن د ک ه‬
‫موقعيتشان ناميدان ه ني ست و آن ان تنھ ا ني ستند‪ .‬ببيني د اعت صابات ھ م ب ر روی‬
‫خود اعتصاب کنندگان وھم بر روی کارگران کارخانه ھای مجاور ي ا در ح ول و‬
‫ح وش و ي ا کارخان ه ھ ای ھم ان رش ته ی ص نعتی چ ه ت أثير ش گرفی دارد‪ .‬در‬
‫اوقات معمولی و صلح آميز کارگر بدون غرولند ک ارش را م ی کن د‪ ،‬ب ا کارفرم ا‬
‫جروبحث نمی کند‪ ،‬در مورد شرايط خودش ھم بحث ی ن دارد‪ .‬در موق ع اعت صاب‬
‫او خواست ھای خود را با ص دای بلن د اع الم م ی کن د‪ ،‬تم ام سوءاس تفاده ھ ا را‬
‫به کارفرما خاطر نشان می سازد‪ ،‬مدعی حقوق خودش می شود‪ ،‬او ديگ ر فق ط‬
‫فکر خود و مزد خودش نيست بلکه در فکر تمام ھمکاران اش اس ت ک ه ھم راه‬
‫با او ابزار را زمين گذاشته ان د و ب دون ت رس از ھ يچ محروميت ی‪ ،‬ب رای خ اطر‬
‫آرمان کارگران به پا خاسته اند‪ .‬ھر اعتصاب مترادف با محروميت ھ ای زي ادی‬

‫‪٧‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬

‫برای توده ی زحمتکش است‪ ،‬محروميت ھای وحشتناکی که فقط با بدبختی ھ ای‬
‫دوران جنگ قابل مقايسه ھستند ‪-‬خانواده ھ ای گرس نه از دس ت دادن دس تمزد‪،‬‬
‫غالبا ً توقيف و اخ راج از ش ھری ک ه خان ه و مح ل کارش ان اس ت‪ .‬علي رغم تم ام‬
‫اي ن رن ج ھ ا‪ ،‬ک ارگران ب ه آن ھ ايی ک ه ھمک اران خ ود را ت رک م ی کنن د ت ا ب ا‬
‫کارفرماي ان ق رارداد ببندن د ب ا دي ده ی حق ارت م ی نگرن د‪ .‬علي رغم تم ام اي ن‬
‫رن ج ھ ائی ک ه ب ا اعت صاب ھم راه اس ت‪ ،‬ک ارگران کارخان ه ھ ای مج اور از‬
‫م شاھده ی اي ن ک ه رفقاي شان در مب ارزه درگي ر ش ده ان د ش ھامت ن وينی پي دا‬
‫می کنند‪» .‬مردانی که برای خم کردن پشت يک بورژوا اين ق در ت اب م ی آورن د‬
‫قادر خواھند بود که قدرت تمام بورژوازی را درھم بشکنند‪ «.‬اين گفت ه يک ی از‬
‫آموزگاران بزرگ سوسياليزم‪ ،‬انگل س‪ ،‬در م ورد اعت صابات ک ارگران انگلي سی‬
‫است‪.‬‬
‫غالبا ً کافی اس ت ک ه ي ک کارخان ه اعت صاب کن د ت ا اي ن ک ه اعت صاب ف وراً در‬
‫تع داد زي ادی کارخان ه ش روع ش ود‪ .‬چق در اعت صاب ھ ا ب ر روحي ه ی ک ارگران‬
‫تأثير می گذارد و چط ور آن ک ارگرانی را ک ه م ی بينن د رفقاي شان چگون ه ديگ ر‬
‫برده نيستند و فع الً اگ ر ب رای م دتی ھ م ک ه ش ده ب ا ثروتمن دان براب ر ش ده ان د‪،‬‬
‫مت أثر م ی س ازد! ھ ر اعت صابی اندي شه ی سوس ياليزم را ب ه ش دت ب ه فک ر‬
‫ک ارگران م ی ان دازد‪ .‬اندي شه ی مب ارزه ی تم ام طبق ه ی ک ارگر ب رای آزادی از‬
‫ستم سرمايه‪ .‬غالبا ً اتفاق افتاده است که ک ارگران ي ک کارخان ه و ي ا ي ک بخ ش‬
‫از صنعت و يا يک شھر قب ل از وق وع ي ک اعت صاب ب زرگ تقريب ا ً ھ يچ چي زی‬
‫راجع به سوسياليزم نمی دان ستند وحت ی بن درت راج ع ب ه آن فک ر ک رده بودن د‪،‬‬
‫ولی بعد از اعتصاب گروه ھا و دس تجات مطالع ه خيل ی در مي ان آن ھ ا مرس وم‬
‫ش ده و تع داد ب يش ت ر و ب يش ت ری از ک ارگران ب ه سوس ياليزم گروي ده ان د‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫درباره ی اعتصاب‬ ‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫اعت صاب ب ه ک ارگران م ی آم وزد ک ه بفھمن د ک ه ق درت کارفرماي ان و ق درت‬

‫کارگران در چه نھفته است‪ .‬به آن ھ ا م ی آم وزد ک ه فق ط راج ع ب ه کارفرماي ان‬
‫خودشان و يا کارگران ھمکار خودشان فکر نکنند بلکه تم ام کارفرماي ان‪ ،‬تم ام‬
‫طبق ه ی س رمايه دار و تم ام طبق ه ی ک ارگر را در نظ ر بگيرن د‪ .‬وقت ی ک ه ي ک‬
‫کارخانه دار که از ثم ره ی زحم ت چن دين ن سل از ک ارگران ميلي ون ھ ا انباش ت‬
‫کرده است از اضافه کردن يک مبلغ جزيی بر دس تمزدھا امتن اع م ی ورزد و ي ا‬
‫حتی کوشش می کند که مزدھا را به يک سطح باز ھم کم تری تن زل دھ د و اگ ر‬
‫کارگران مقاوم ت ن شان دھن د ھ زاران خ انواده گرس نه را بي رون م ی ري زد‪ ،‬ب ر‬
‫ک ارگران روش ن م ی ش ود ک ه طبق ه ی س رمايه دار در ک ل‪ ،‬دش من ک ِل طبق ه ی‬
‫کارگر است و کارگران تنھا می توانن د روی خودش ان و عم ل متحدش ان ح ساب‬
‫کنند‪.‬‬
‫غالبا ً اتفاق می افتد که کارخانه داران حداکثر سعی خود را م ی کنن د ک ه خ ود‬
‫را خيرخ واه ن شان دھن د و ک ارگران را فري ب دھن د و بھ ره ک شی خ ود را ب ا‬
‫وع ده ھ ای دروغ ين و خ رده رش وه دادن پنھ ان کنن د‪ .‬اعت صاب ھم واره ب ا‬
‫نشان دادن اين که »خيرخواه« آن ھا گرگ ی در لب اس م يش اس ت اي ن فري ب را‬
‫با يک ضربت نابود می کند‪.‬‬
‫به عالوه‪ ،‬اعتصاب چشم ک ارگران را ن ه فق ط ب ه ماھي ت س رمايه داران بلک ه‬
‫به ماھيت دولت و قوانين نيز باز م ی کن د‪ .‬ھم ان ط ور ک ه کارخان ه داران س عی‬
‫می کنند که خود را خيرخواه ن شان دھن د‪ ،‬م أمورين دول ت و ن وکران آن ھ ا ھ م‬
‫کوشش می کنند که به ک ارگران اطمين ان دھن د ک ه ت زار و دول ت ت زاری‪ ،‬ھم ان‬
‫ط وری ک ه ع دالت اقت ضا م ی کن د‪ ،‬ھمانق در در فک ر کارفرماي ان ھ ستند ک ه‬
‫ک ارگران‪ ،‬ک ارگر درب اره ق وانين چي زی نم ی دان د‪ ،‬ب ا م أمورين دول ت ھ م ک ه‬

‫‪٩‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬

‫تماس ندارد‪ ،‬بخصوص با آن ھايی که پُست ھای باالتری دارند‪ ،‬در نتيجه اغلب‬
‫ھمه ی آن ھا را باور می کند‪ .‬بعد اعتصاب پيش می آيد‪ .‬دادس تان ک ل‪ ،‬ب ازرس‬
‫کارخان ه‪ ،‬پل يس وغالب ا ً نيروھ ای ارت ش در جل وی کارخان ه ظ اھر م ی ش وند‪.‬‬
‫کارگران در م ی يابن د ک ه ق انون را شک سته ان د‪ :‬کارفرماي ان قانون ا ً مجازن د ک ه‬
‫گرد ھم جمع شوند و علنا ً در مورد راه ھای پائين آوردن دستمزد ھای کارگران‬
‫بحث کنند‪ .‬ولی کارگران اگر به يک موافقت مشترک برسند جنايت کار محسوب‬
‫می شوند! کارگران از خانه ھايشان بيرون انداخته می شوند‪ ،‬پليس دکان ھ ايی‬
‫را که کارگران می توانن د از آن ھ ا ج نس ن سيه بخرن د م ی بن دد حت ی وقت ی ک ه‬
‫رفت ار ک ارگران ک امالً ص لح آمي ز اس ت کوش ش ب ه عم ل آورده م ی ش ود ک ه‬
‫سربازان را ضد کارگران تحريک کند‪ .‬حت ی ب ه س ربازان دس تور داده م ی ش ود‬
‫که ب ه ک ارگران ش ليک کنن د و ھم ان وقت ی ک ه آن ھ ا ب ا تيران دازی از پ شت ب ه‬
‫ک ارگران در ح ال ف رار‪ ،‬ک ارگران ب دون اس لحه را م ی ک شند‪ ،‬خ ود ت زار مرات ب‬
‫ق دردانی خ ود را ب ه نيروھ ای نظ امی م ی فرس تد )ب ه ھم ين ترتي ب ت زار از‬
‫نيروھای نظامی که کارگران در حال اعتصاب را در ياروسالول در سال ‪١٨٩٥‬‬
‫کشته بودند تشکر کرد( کم کم بر ھر کارگری روشن می شود ک ه دول ت ت زاری‬
‫بدترين دشمن آن ھاست‪ .‬چرا که از سرمايه داران دفاع می کن د و دس ت و پ ای‬
‫ک ارگران را م ی بن دد‪ .‬ک ارگران ش روع م ی کنن د بفھمي دن اي ن ک ه ق وانين فق ط‬
‫ب رای من افع س رمايه داران س اخته ش ده ان د‪ ،‬ک ه م أمورين دول ت از اي ن من افع‬
‫محافظت می کنند؛ که دھان توده ی کارگر را بسته و به او اجازه نم ی دھن د ک ه‬
‫احتياجات خود را اعالم کند؛ که طبقه ی کارگر بايد برای خ ودش ح ق اعت صاب‬
‫کردن‪ ،‬حق چاپ روزنامه ی کارگری‪ ،‬حق ش رکت در مجم ع مل ی را ک ه ق وانين‬
‫را ت صويب م ی کن د؛ و ب ر اج رای آن ھ ا نظ ارت م ی کن د بدس ت بي اورد‪ .‬دول ت‬

‫‪١٠‬‬
‫درباره ی اعتصاب‬ ‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫خودش به خوبی می داند که اعتصاب چشم کارگران را باز م ی کن د و ب ه ھم ين‬

‫دليل اين چنين از اعتصاب می ترس ند و ب رای اي ن ک ه اعت صاب ھ ر چ ه زودت ر‬
‫دف اع ش ود متوس ل ب ه ھ ر ک اری م ی ش وند‪ .‬ب ی دلي ل نب ود ک ه يک ی از وزرای‬
‫داخل ی آلم ان ک ه ب د ن اميش در پيگ رد م ستمر سوسيالي ست ھ ا و ک ارگران آگ اه‬
‫شھرت يافته بود در مقابل نمايندگان دولت اظھار داشت »در پشت ھر اعت صاب‬
‫اژدھ ای انق الب خوابي ده اس ت« ھ ر اعت صابی اي ن مطل ب را ک ه دول ت دش من‬
‫آن ھاس ت و طبق ه ی ک ارگر باي د خ ود را ب رای مب ارزه برعلي ه دول ت و ب رای‬
‫حقوق مردم آماده کند در کارگران تقوي ت م ی کن د و تکام ل م ی دھ د‪ .‬بن ابر اي ن‬
‫اعتصاب ھا به کارگران می آموزد که با ھم متحد شوند‪ ،‬به آن ھا نشان می دھد‬
‫که آن ھا فقط وقتی متحد باشند م ی توانن د برعلي ه س رمايه داران مب ارزه کنن د‪.‬‬
‫اعت صاب ب ه ک ارگران م ی آم وزد ک ه برعلي ه تم ام کارخان ه داران و برعلي ه‬
‫حکوم ت پلي سی اس تبدادی فک ر کنن د‪ .‬ب ه اي ن دلي ل اس ت ک ه سوسيالي ست ھ ا‬
‫اعتصاب را »مکتب جنگ« می نامند‪ .‬مکتبی ک ه در آن ک ارگران ي اد م ی گيرن د‬
‫که با دشمنانشان برای آزادی تمام مردم‪ ،‬تمام آن ھايی که زحمت می ک شند‪ ،‬از‬
‫زير يوغ مأمورين دولت و سرمايه جنگ کنند‪.‬‬
‫ليکن»مکتب جنگ« خود جنگ ني ست‪ .‬وقت ی ک ه اعت صاب در مي ان ک ارگران‬
‫ش ايع اس ت‪ ،‬برخ ی از ک ارگران )از جمل ه برخ ی از سوسيالي ست ھ ا ( گم ان‬
‫م ی برن د ک ه طبق ه ی ک ارگر م ی توان د خ ود را فق ط ب ه اعت صاب ھ ا‪ ،‬ص ندوق‬
‫اعتصاب‪ ،‬و يا مج امع اعت صاب مح دود کن د‪ .‬ک ه فق ط ب ا اعت صاب تنھ ا طبق ه ی‬
‫کارگر می تواند بھبود قابل توجھی در شرايط زندگی حاصل و حت ی آزادي ش را‬
‫کسب کند‪ .‬وقتی که کارگران می بينند که چه قدرتی در اعتصاب طبق ه ی ک ارگر‬
‫متحد و حتی اعتصاب ھای کوچک وجود دارد بعضی ھا فکر می کنن د ک ه ک افی‬

‫‪١١‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬

‫است که طبقه ی کارگر يک اعتصاب عمومی در سراسر ک شور ت شکيل دھ د ت ا‬

‫اين که کارگران ھر چه را که می خواھند از سرمايه داران و دولت بگيرند‪ .‬اين‬
‫عقيده در کشورھای ديگر ھ م در دوران ی ک ه جن بش طبق ه ی ک ارگر در مراح ل‬
‫اولي ه ی آن ب ود و ک ارگران ھن وز خيل ی ب ی تجرب ه بودن د اب راز ش ده ب ود‪ .‬اي ن‬
‫عقيده اشتباه محض است‪.‬اعتصاب ھا يک ی از راه ھ ايی ھ ستند ک ه ک ارگران از‬
‫آن در مبارزه برای آزادی خودشان استفاده می کنند‪ .‬ول ی تنھ ا راه آن ني ست و‬
‫اگر کارگران نظر خود را به راه ھای ديگر مب ارزه ني ز معط وف نکنن د‪ ،‬رش د و‬
‫موفقيت ھای طبقه ی کارگر را ُکند خواھند کرد‪ .‬درست است که اگر اعتصاب ھ ا‬
‫بخواھن د موفقي ت آمي ز باش ند ص ندوق اعت صاب ب رای ت أمين ک ارگران در ط ول‬
‫اعتصاب الزم است‪ .‬اين صندوق ھای ک ارگری )معم وال ص ندوق ھ ای ک ارگران‬
‫در شعبه ھای مختلف صنعت ي ا ص نف و ي ا در ي ک کارخان ه( در تم ام ک شورھا‬
‫برقرارن د؛ ول ی اي ن ج ا‪ ،‬در روس يه‪ ،‬اي ن ک ار بخ صوص اش کال دارد چ ون ک ه‬
‫پليس رد آن را بر می دارد‪ ،‬پول ھا را ضبط می کند‪ ،‬کارگران را توقيف می کن د‪.‬‬
‫البته کارگران م ی توانن د از پل يس پنھ ان کنن د‪ ،‬و طبيعت ا ً اي ن گون ه ص ندوق ھ ا‬
‫خيلی با ارزش ھستند و ما نمی خواھيم به ک ارگران ن صيحت کن يم ک ه آن ھ ا را‬
‫تدارک نبينند‪ .‬ولی نبايد تصور شود ک ه ص ندوق اعت صاب ت ا وقت ی ک ه از لح اظ‬
‫قانونی ممنوع است می تواند تعداد زي ادی اعان ه دھن ده ب ه خ ود جل ب کن د و ت ا‬
‫وقتی ک ه ع ضويت چن ين ت شکالتی ن اچيز اس ت ص ندوق اعت صابات خيل ی مفي د‬
‫واقع نخواھد شد‪ .‬به عالوه‪ ،‬حتی در کشورھايی که اتحادي ه ھ ای ک ارگری علن ا ً‬
‫وجود دارند و مبالغ کالنی در اختيارشان است‪ ،‬طبقه ی کارگر ھنوز نم ی توان د‬
‫مبارزه ی خود را به اعتصاب محدود کند‪ .‬فقط الزم اس ت ي ک ک ج و ک ولگی در‬
‫اوض اع ص نعت پي دا ش ود )بح ران مانن د آن چ ه ک ه دارد در روس يه نزدي ک‬

‫‪١٢‬‬
‫درباره ی اعتصاب‬ ‫و‪ .‬ای‪ .‬لنين‬

‫می شود( تا اين ک ه کارخان ه داران‪ ،‬حت ی ب ه ط ور عم دی‪ ،‬ايج اد اعت صاب کنن د‬
‫چ ون ب ه نف ع آن ھاس ت ک ه ب رای م دتی ک ار را تعطي ل کنن د‪ .‬و وج وه ص ندوق‬
‫ک ارگران را ب ه آخ ر ص ندوق برس انند‪ .‬بن ابر اي ن ک ارگران تح ت ھ يچ ش رايطی‬
‫نم ی توانن د خ ود را ب ه عملي ات اعت صابی و اجتماع ات اعت صابی مح دود کنن د‪.‬‬
‫دوما ً اعتصاب ھا فقط وقتی می توانند موفقيت آمي ز باش ند ک ه ک ارگران بتوانن د‬
‫وقت مناسب برای اعت صاب ک ردن را انتخ اب کنن د‪ ،‬وقت ی ک ه م ی دانن د چگون ه‬
‫تقاضاھای خود را مطرح کنن د‪ ،‬و وقت ی ک ه ب ا سوسيالي ست ھ ا تم اس دارن د و‬
‫م ی توانن د توس ط آن ھ ا اعالمي ه و ج زوات بدس ت بياورن د‪ .‬ھن وز تع داد چن ين‬
‫کارگرانی در روسيه خيلی کم است و ھر کوششی برای زي اد ک ردن تع داد چن ين‬
‫کارگرانی‪ ،‬برای شناس اندن آرم ان طبق ه ی ک ارگر ب ه ت وده ھ ای ک ارگر و آش نا‬
‫کردن آنان با سوسياليزم و مبارزه ی طبقه ی ک ارگر باي د ب ه عم ل آورده ش ود‪.‬‬
‫اي ن وظيف ه ای اس ت ک ه سوسيالي ست ھ ا و ک ارگران آگ اه باي د انج ام آن را‬
‫مشترکا ً و با تشکل دادن حزب سوسيالي ستی طبق ه ی ک ارگر ب ه اي ن منظ ور ب ه‬
‫عھده بگيرند‪ .‬سوما ً اعتصاب ھا ھمان طور که ديديم به کارگران تم ام ک شورھا‬
‫آموخته اند که برای حقوق کارگران و به طور کل ی حق وق مل ت‪ ،‬برعلي ه دول ت‬
‫مبارزه کنند‪ .‬ھمان طور ک ه گفت يم فق ط ي ک ح زب سوسيالي ستی طبق ه ی ک ارگر‬
‫م ی توان د اي ن مب ارزه را ب ا ش ايع ک ردن مف اھيم ص حيحی از دول ت و آرم ان‬
‫طبقه ی کارگر انجام دھد‪ .‬در فرصت ديگری اختصاصا ً راجع به اي ن ک ه چگون ه‬
‫اعت صاب ھ ا در روس يه رھب ری م ی ش وند و چگون ه ک ارگران آگ اه باي د از آن‬
‫اس تفاده کنن د بح ث خ واھيم ک رد‪ .‬اي ن ج ا فق ط الزم اس ت اش اره کن يم ک ه‬
‫اعتصاب ھا‪ ،‬ھمان طور که گفتيم »يک مکتب جنگ« ھستند و نه خ ود جن گ و‬
‫اعتصاب ھا فقط يک وسيله ی مبارزه و فقط يک جنبه ی جنبش طبقه ی کارگر‬

‫‪١٣‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬

‫ھستند‪ .‬کارگران باي د از اعت صاب ھ ای ت ک افت اده فرات ر رفت ه‪ ،‬ھم ان ط ور ک ه‬
‫عم الً در تم ام ک شورھا دارن د م ی رون د‪ ،‬و ب ه مب ارزه ای ب رای تم ام طبق ه ی‬
‫ک ارگر ب رای آزادی تم ام ک سانی ک ه زحم ت م ی ک شند بپيوندن د‪ .‬وقت ی ک ه تم ام‬
‫کارگران آگاه سوسياليست شوند‪ ،‬يعنی وقتی که آن ھا ب رای اي ن آزادی مب ارزه‬
‫کنن د ھنگ امی ک ه آن ھ ا در سراس ر ک شور ب رای انت شار سوس ياليزم در مي ان‬
‫ک ارگران و آم وختن تم ام روش ھ ای مب ارزه برعلي ه دشمنان شان متح د ش وند‪،‬‬
‫وقت ی ک ه آن ھ ا ي ک ح زب سوسيالي ستی ک ارگری بن ا کنن د ک ه ب رای آزادی ک ل‬
‫مردم از ستم دولت و آزادی تمام کارگران از زير يوغ سرمايه مب ارزه م ی کن د‪-‬‬
‫فق ط آن وق ت طبق ه ی ک ارگر ج زء اساس ی از آن جن بش عظ يم ک ارگری تم ام‬
‫کشورھا‪ ،‬که تمام کارگران را متحد می کند و پ رچم س رخ ک ه ب ر آن اي ن کلم ات‬
‫نوشته شده را می افرازد خواھد شد‪:‬‬
‫»کارگران تمام کشورھا متحد شويد«‬

‫ترجم ه از مجموع ه آث ار لن ين ب ه زب ان انگلي سی‪ ،‬چ اپ م سکو‪ ،١٩٦٤ ،‬جل د چھ ارم‪،‬‬

‫صفحات ‪ ٣١٠‬تا ‪.٣١٩‬‬

‫منبع‪ :‬کندوکاو شماره ‪(١٣٥٤) ٣‬‬

‫بازنويس‪ :‬ياشار آذری‬

‫آدرس اينترنتی کتابخانه‪http://www.nashr.de :‬‬
‫ايمل ياشار آذری‪yasharazarri@gmail.com :‬‬
‫مسئول نشر کارگری سوسياليستی‪ :‬ياشار آذری‬
‫تاريخ بازنويسی‪١٣٨٢ :‬‬

‫‪١٤‬‬
‫نشر کارگری سوسياليستی‬