Γενική Ούρων, Διαταραχές της

ούρησης

Ιωάννης Στεφανίδης
Καθηγητής Παθολογίας-Νεφρολογίας,
Ιατρικού Τμήματος, Παν/μίου
Θεσσαλίας
Λάρισα, 2020
Διαταραχές της ούρησης
◼ Ολιγουρία
◼ Πολυουρία
◼ Νυκτουρία
◼ Πολλακισουρία, Συχνουρία
◼ Δυσουρία
◼ Επίσχεση
◼ Ακράτεια
ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΥΡΩΝ 24ΩΡΟΥ
◼ Η ατελής συλλογή ούρων αποτελεί το πιο
συνηθισμένο λάθος στις μετρήσεις κάθαρσης
ή ποσού αποβαλλομένων ουσιών
ΠΟΣΟ ΟΥΡΩΝ 24ΩΡΟΥ
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ: 800 - 2500 ml/24ΩΡΟ
ΣΥΝΗΘΩΣ 1000 - 1500 ml/24ΩΡΟ

(Εξαρτάται από το ποσό των προσλαμβανομένων

υγρών και από το, με άλλο τρόπο, ποσό
αποβαλλομένων υγρών)
ΟΛΙΓΟΥΡΙΑ - ΑΝΟΥΡΙΑ
Ολιγουρία <400-500, ανουρία <200 ml/24ΩΡΟ

◼ ΑΦΘΟΝΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΟΔΟΥΣ

◼ ΣΥΜΦΟΡΗΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
◼ ΗΠΑΤΙΚΗ ΚΙΡΡΩΣΗ
◼ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ (τελικό στάδιο ΧΝN - ΟΝB)
◼ ΑΠΟΦΡΑΞΗ
ΟΛΙΓΟΥΡΙΑ- ΑΝΟΥΡΙΑ
◼ Μη πτητικά προϊόντα του μεταβολισμού 900
mOsm/24h

◼ Μέγιστη συμπυκνωτική ικανότητα 1200 mOsm/kg

H2O, μέγιστη αραιωτική ικανότητα 60 mOsm/kg
H2O.
ΠΟΛΥΟΥΡΙΑ >2500-3000 ml/24ΩΡΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ
◼ ΛΗΨΗ ΥΓΡΩΝ - ΚΑΦΕ - ΑΛΚΟΟΛ

◼ ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ

◼ ΝΕΥΡΙΚΗ ΥΠΕΡΔΙΕΓΕΡΣΗ

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ
◼ ΩΣΜΩΤΙΚΗ ΔΙΟΥΡΗΣΗ (ΣΑΚΧ. ΔΙΑΒΗΤΗΣ,
ΜΑΝΝΙΤΟΛΗ)
◼ ΒΛΑΒΕΣ ΣΩΛΗΝΑΡΙΩΝ, ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΙΣΤΟΥ

◼ ΑΠΟΙΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ
ΠΟΛΥΟΥΡΙΑ >2500-3000 ml/24ΩΡΟ

ΥΔΑΤΙΚΗ ΔΙΟΥΡΗΣΗ
(πρόσληψη υπότονων υγρών - ψυχογενής πολυδιψία,
άποιος διαβήτης)

ΩΣΜΩΤΙΚΗ ΔΙΟΥΡΗΣΗ
(ενδογενής, εξωγενής)

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ
(άρση απόφραξης, ΧΝN)

ΝΥΚΤΟΥΡΙΑ
Νυκτουρία
◼ >2x τη νύχτα

◼ Πολυουρία (λήψη υγρών, ψυχογενής πολυδιψία,

σακχαρώδης διαβήτης, άποιος διαβήτης, διουρητικά)
◼ Δυσουρία, πολλακισουρία (παθήσεις προστάτη,
κυστίτιδα)
◼ Νυκτερινή πολυουρία (καρδιακή ανεπάρκεια,
ταχυκαρδία)
◼ Διαταραχές ύπνου (RLS, υπνική άπνοια, διαταραχή
διατήρηση ύπνου)
ΣΥΧΝΟΥΡΙΑ, Πολλακισουρία
◼ >5-6 φορές το 24ωρο

◼ Συχνότερα σε φλεγμονή του κατώτερου

ουροποιητικού ή σε υπερτροφία προστάτου
ΔΥΣΟΥΡΙΑ
◼ Η δυσκολία κατά την ούρηση
◼ Μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα καύσου,
πόνο, συχνουρία, καθυστέρηση στην έναρξη
της ούρησης, τεινεσμό ή συνδυασμό αυτών
(= ΔΥΣΟΥΡΙΚΑ ΕΝΟΧΛΗΜΑΤΑ)
◼ Φλεγμονές κύστης και προστάτου
ΕΠΙΣΧΕΣΗ
◼ Οξεία κατακράτηση ούρων στην κύστη

◼ Απόφραξη (λιθίαση, υπερτροφία προστάτου)

◼ Νευρολογικές παθήσεις
ΑΚΡΑΤΕΙΑ
◼ Ακούσια διαφυγή ούρων
◼ Γυναίκες σε κλιμακτήριο, άνδρες μετά
προστατεκτομή, βλάβη του ανώτερου κινητικού
νευρώνος, stress
◼ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΥΠΕΡΠΛΗΡΩΣΗ (ατελής κένωση
κύστης από απόφραξη του αυχένα αυτής)
◼ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΚΥΣΤΗ (βλάβη KΝΣ με χαλάρωση
τοιχώματος και χρόνια ακράτεια ούρων)
ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΥΡΩΝ
◼ Πρώτα (ή δεύτερα) πρωινά ούρα

◼ Τοπικός καθαρισμός των έξω γεννητικών

οργάνων πριν την ούρηση
◼ Όχι κατά τη διάρκεια εμμήνου ρύσης

◼ Ούρα του μέσου της ούρησης

◼ Εξέταση των ούρων το συντομότερο δυνατό

Σταθερός τρόπος χειρισμού του
δείγματος στο εργαστήριο
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ

◼ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

◼ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

◼ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Φυσικές ιδιότητες
◼ Χρώμα - Όψη
◼ Φυσιολογικά: ανοικτό έως σκοτεινό κίτρινο
και διαυγή
◼ Άχρωμα σε αυξημένη διούρηση
◼ Υπέρχρωμα σε ολιγουρία
◼ Θολερά σε παρουσία κυττάρων, επιθηλίων,
μικροβίων, αλάτων
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Φυσικές ιδιότητες
◼ Χρώμα - Όψη
◼ Κόκκινα σε αιματουρία, πορφυρία αλλά και σε
παρουσία χρωστικών τροφίμων
◼ Καστανόχρωμα σε παρουσία αιμοσφαιρίνης,
μελανίνης, μυοσφαιρίνης
◼ Καστανοπράσινα σε παρουσία χολοχρωστικών
◼ Σαν ξέπλυμα από κρέας ή σαν COLA στην οξεία
σπειραματονεφρίτιδα
◼ Με αφρό σε μεγάλη λευκωματουρία
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Φυσικές ιδιότητες
◼ pH
◼ Φυσιολογικά: συνήθως γύρω στο 6 (4,5-8)
εξάρτηση από τις τροφές
◼ Όξινα (< 6) σε οξέωση, υψηλό πυρετό,
φυματίωση νεφρού
◼ Αλκαλικά σε αλκάλωση, ουρολοίμωξη από
πρωτέα
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Φυσικές ιδιότητες
◼ Ειδικό βάρος
◼ Φυσιολογικά: 1002 - 1035 (εξάρτηση από την
παρουσία λευκώματος ή σακχάρου)
(πρώτα πρωινά: 1015-1025)
◼ Μη πτητικά προϊόντα του μεταβολισμού
900mOsm/24h
◼ Μέγιστη συμπυκνωτική ικανότητα 1200mOsm/ kg
H2O
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Φυσικές ιδιότητες
◼ Ισοσθενουρία (1010 περίπου) ΧΝΑ

◼ Υποσθενουρία (<1010) άποιος διαβήτης

(1002 ή 1008 - 1012 μετά δοκιμασία
στέρησης υγρών)

◼ Υψηλό Ε.Β. στέρηση υγρών, SIADH, σε

σακχαρουρία, λευκωματουρία
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ

◼ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

◼ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

◼ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Χημική ανάλυση
◼ Γλυκόζη (ουδός αποβολής 180 mg%)
◼ Φυσιολογικά δεν ανιχνεύεται

◼ Σακχαρώδης διαβήτης

◼ Ευκαιριακά σε ενδοκράνια υπέρταση,

νάρκωση, παγκρεατικές παθήσεις, έμφραγμα
◼ Νεφρική γλυκοζουρία, κύηση, σ. Fanconi,
οξεία σωληναριακή νέκρωση
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Χημική ανάλυση
◼ Λεύκωμα
(μικρή ποσότητα διηθείται και σχεδόν όλη
επαναρροφάται)
◼ Φυσιολογικά δεν ανιχνεύεται (< 10 mg/100 ml)
◼ Φλεγμονή των ουροφόρων οδών
◼ Εμπύρετο, σωματική άσκηση
Σε περίπτωση ανίχνευσης: ποσοτικός
προσδιορισμός σε ούρα 24ώρου
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Χημική ανάλυση
◼ Αιμοσφαιρίνη (χωρίς αιματουρία, μετά από ταχεία
καταστροφή ερυθρών στα αγγεία, σε ποσότητα
στο αίμα > 100-150 mg%)
◼ Αιμολυτικές αναιμίες
◼ Εκτεταμένα εγκαύματα
◼ Δήγματα όφεων
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Χημική ανάλυση
◼ Κετονικές ουσίες
◼ Διαβητική οξέωση

◼ Εγκυμοσύνη

◼ Kαχεξία

◼ Χολοχρωστικές - Ουροχολινογόνο
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Χημική ανάλυση
◼ Test Νιτρωδών (HNO 2)
◼ Θετικό σε παρουσία μικροβίων

◼ Τest Εστεράσης λευκοκυττάρων

◼ Θετικό σε πυουρία
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ

◼ ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

◼ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

◼ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
 Κατάλληλο μικροσκόπιο
◼ Μεγέθυνση 100x και 400x
◼ Φωτομικροσκόπιο,
◼ Αντίθεσης φάσης
◼ Πολωμένου φωτός
Αντίθεση φάσης
Αντίθεση φάσης – πολωμένο φως
Αντίθεση φάσης – πολωμένο φως
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΤΤΑΡΑ
◼ Ερυθρά

◼ Φυσιολογικά: 0-2 κ.ο.π. (1-2 εκατ. / 24ωρο)

◼ Σε ρήξη του ενδοθηλιακού-επιθηλιακού φραγμού
(όγκοι, κύστεις, τραύματα, λιθίαση)
◼ Σε μεταβολή της ομοιογένειας της βασικής
μεμβράνης του σπειράματος ή διαταραχή της
λειτουργίας του μεσαγγείου των τριχοειδών
αγκυλών (σπειραματοπάθειες)
Αιματουρία – μορφολογία ερυθρών
◼ >80% δύσμορφα
ερυθρά σε
σπειραματικής
προέλευσης
αιματουρία
◼ >5% ακανθοκύτταρα
σε σπειραματικής
προέλευσης
αιματουρία
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΤΤΑΡΑ
◼ Λευκά
◼ Φυσιολογικά: 0-3 κ.ο.π. (άνδρες)
0-5 κ.ο.π. (γυναίκες)
4 εκατ. / 24ωρο
◼ Η παρουσία περισσοτέρων σημαίνει ουρολοίμωξη και
χρειάζεται καλλιέργεια ούρων
◼ Ουδετερόφιλα → λοίμωξη, υπερπλαστική ΣΝ, διάμεση νεφρίτιδα
◼ Ηωσινόφιλα → οξεία διάμεση νεφρίτιδα, προστατίτιδα, χρόνια
πυελονεφρίτιδα
◼ Λεμφοκύτταρα → οξεία κυτταρική απόρριψη μοσχεύματος
Χρώση με May Grunwald Giemsa
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΤΤΑΡΑ
◼ Επιθηλιακά

◼ Φυσιολογικά ανιχνεύονται επιθηλιακά κύτταρα

από το κατώτερο τμήμα των ουροφόρων οδών ή
τον κόλπο
◼ Σωληναριακά επιθηλιακά κύτταρα ανιχνεύονται σε
βλάβη των σωληναρίων (διάμεση νεφρίτιδα, ΟΣΝ,
και σε υπερπλαστικές ΣΝ)
◼ Σωληναριακά επιθηλιακά κύτταρα πλήρη λίπους
(λιπώδη σωμάτια) σε νεφρωσικό σύνδρομο
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ
◼ προέρχονται από τα άπω εσπειραμένα και αθροιστικά
σωληνάρια και αποτελούν εκμαγεία των
συγκεκριμένων τμημάτων
◼ αποτελούνται βασικά από πρωτεΐνη (Tamm-Horsfall)
με ενσωμάτωση κυττάρων, ανοσοσφαιρινών,
αλβουμίνης
◼ Υποδηλώνουν βλάβη του νεφρικού παρεγχύματος
 Κυλινδρουρία
◼ Υαλώδεις
◼ Κοκκώδεις, υαλοκοκκώδεις
◼ Κηροειδείς
◼ Επιθηλιακοί
◼ Λευκοκυτταρικοί
◼ Ερυθροκυτταρικοί
◼ δύσμορφα ερυθρά
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ
◼ Υαλώδεις

(βλεννοπρωτεϊνη Tamm-Horsfall, ανοσοσφαιρίνες

και αλβουμίνη)
◼ Φυσιολογικά 1-2 κ.ο.π. (10000/24ωρο)

◼ Περισσότεροι σε λευκωματουρία νεφρικής

προέλευσης
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ
◼ Κοκκώδεις

(εναπόθεση εκφυλισμένων επιθηλίων των

ουροφόρων σωληναρίων στους υαλοειδείς)
◼ ανιχνεύονται σε παρεγχυματική βλάβη
◼ Υαλοκοκκώδεις
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ
◼ Λιπώδεις

(εναπόθεση λιπωδών σωματίων στους υαλοειδείς)

◼ Ανιχνεύονται σε βαρύ νεφρωσικό σύνδρομο
◼ Κηρώδεις
βαρειές εκφυλιστικές αλλοιώσεις των ουροφόρων
σωληναρίων με μακρά παραμονή των κυλίνδρων
στον αυλό των σωληναρίων
◼ Ανιχνεύονται σε τελικό στάδιο ΧΝΑ
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ
◼ Επιθηλιακοί

(εναπόθεση επιθηλιακών κυττάρων στους

υαλοειδείς)
◼ Ανιχνεύονται σε οξεία σωληναριακή νέκρωση,
διάμεση νεφρίτιδα, σπειραματονεφρίτιδα
◼ Λευκοκυτταρικοί
(εναπόθεση πυοσφαιρίων στους υαλοειδείς)
◼ Ανιχνεύονται σε πυελονεφρίτιδα
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
Μικροσκοπική εξέταση

ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ
◼ Αιμορραγικοί ή Ερυθροκυτταρικοί
(εναπόθεση ερυθρών στους υαλοειδείς)
◼ Παθογνωμονικοί για βλάβη του
σπειράματος
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
περίπτωση 1

ΧΡΩΜΑ ΚΙΤΡΙΝΟ
ΟΨΗ ΘΟΛΕΡΑ
ΕΙΔ. ΒΑΡΟΣ 1.017
ΛΕΥΚΩΜΑ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΓΛΥΚΟΖΗ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΚΕΤΟΝΕΣ +
ΑΙΜΑ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΤΕΣΤ ΝΙΤΡΙΚΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΤΕΣΤ ΕΣΤΕΡΑΣΗΣ ΛΕΥΚΩΝ ++++
ΛΕΥΚΑ > 50 Κ.Ο.Π.
ΕΡΥΘΡΑ 5-10 Κ.Ο.Π.
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ ΛΕΥΚΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
περίπτωση 2

ΧΡΩΜΑ ΚΙΤΡΙΝΟ
ΟΨΗ ΔΙΑΥΓΗΣ
ΕΙΔ. ΒΑΡΟΣ 1.008
ΛΕΥΚΩΜΑ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΓΛΥΚΟΖΗ ++++
ΚΕΤΟΝΕΣ ++++
ΑΙΜΑ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΤΕΣΤ ΝΙΤΡΙΚΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΤΕΣΤ ΕΣΤΕΡΑΣΗΣ ΛΕΥΚΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΛΕΥΚΑ ΚΑΝΕΝΑ
ΕΡΥΘΡΑ 1-2 Κ.Ο.Π.
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ ΚΑΝΕΝΑΣ
 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΥΡΩΝ
περίπτωση 3

ΧΡΩΜΑ ΚΙΤΡΙΝΟ
ΟΨΗ ΘΟΛΕΡΑ
ΕΙΔ. ΒΑΡΟΣ 1.020
ΛΕΥΚΩΜΑ ++++
ΓΛΥΚΟΖΗ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΚΕΤΟΝΕΣ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΑΙΜΑ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΤΕΣΤ ΝΙΤΡΙΚΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΤΕΣΤ ΕΣΤΕΡΑΣΗΣ ΛΕΥΚΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΟ
ΛΕΥΚΑ 1-2 Κ.Ο.Π.
ΕΡΥΘΡΑ ΚΑΝΕΝΑ
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ ΛΙΠΩΔΕΙΣ