Professional Documents
Culture Documents
File 7
File 7
tı8
B e r k s h i r e b a ğ ı ş l a r d a n v a z g e ç iyor
l l Ağustos 2 0 0 3
N I C H O L A S V ARC H AV ER
W
arren Buffett kürtaj yanlısı eylemleri desteklediği için geç
mişte de eleştiri oklarını üzerine çekmiş, fakat bu dunım
Berkshire Hathaway'in bağışlarını hiçbir şekilde etkile-
memişti. Ne var ki Peoria, Arizona'dan 34 yaşındaki ev kadını ve anne
Cindy Coughlon\ın kürtaj yanlısı bağışların durdunılması içi n yürüttüğü
kampanya sektörün en güçlü a damı Warren Buffett'ın dunışunu değiş
tirdi . Buffett 20 yıl boyunca okullardan kürtaj tartışmasının her iki cep
hesindeki gruplara kadar çok sayıda kurum ve kuruluşa ya klaşık 200
milyon dolar katkı sağlayan Berkshire Hathaway'in bağış programına
son verdi. Alışılmışın dışındaki bu bağış ve yardım programı -adına ha
ğışlanabilir kii rpayı diye lim- Berkshire hissedarianna kendi seçtikleri en
fazla üç hayır kurumu veya sivil toplum örgütüne hisse başına 18 dolar
bağışlama olanağı sağlıyordu. Buffett dahil bazı hissedarlar bu program
sayesinde Planned Parenthood ( Planlı Ebeveynlik) gibi kürtaj yanlısı ha
reketlere katkı sağlıyorlardı. < Fortıme editorü Carol Loomis , Buffett Vak
fı'nın yöneticilerindendir).
Olaylar bu kış, üç çocuk annesi Coughlon'un biraz para kazanmak
için Berkshire'ın bir süre önce 740 milyon dolar geliriyle birlikte satın
aldığı Pampered Chefin ürünlerini satmak istemesiyle başladı . Coughlon
serbest zamanlı çal ışarak Pampered Chef ürünlerini pazarlayan yakla
şık 7 0 . 000 "danışman"dan biriydi. Danışmanlar evlerde düzenledikleri
Tu ppern·are tarzı davetlerde sunum yaparak mutfa k gereçleri satıyor
lar . Coughlon dindar bir H ıristiyan olduğunu ve a ileye önem veren
değerlerini paylaştığı için Pa mpered Chefe yöneldiğini söylüyor. Ör
neğin onu çeken unsurlardan birinin, şirketin misyonunun insanları
b9
"Tann vergisi yeteneklerini geliştirmeye " teşvik etmesi olduğunu vur
guluyor.
Fakat Coughlon, Pampered Chef'in Berkshire 'a satılmasından sonra
Buffett'ın bağış programını öğrenmiş ve kendi ürettiği karların bir bö
lümünün kürtaj yanlısı gruplan fonlayacağını düşünerek dehşete düş
müştü . Ocak ayında bir imza kampanyası başlatan Coghlon, Berkshire
ve Buffett'ın bu tür örgütlere yönelik bağışiara son vermesini isteyen bir
mektup yazarak 1 00 aileye ve arkadaşlarına e-posta yoluyla göndermiş
tL Life Decisions International gibi kürtaj karşıtı kurumlar Coughlon'un
imza kampanyasına destek vermişler ve yaygınlaştırma çabası içine gir
mişlerdi.
Olayın patlak verdiği nisan ayında "danışmanlara" bir e-posta gönde
ren Pampered Chef Başkanı Doris Christopher, "Bazı konularda kişisel
görüşlerim Warren Buffett'tan farklı . . . Fakat onu n görüşlerini sorgulaya
cak veya yargılayacak konumda değilim," demişti. Fakat bu mesaj isya
nı bastırmaya yetmedi. "Danışmanlar işi bırakıyorlar, müşteriler şikayet
ediyorlardı" diyor Christopher. (Bu arada Coughlon kampanyaya imza
verenlerin " l OOO'e yakın" olduğunu söylüyor ) . Haziran ayı sonunda bas
kı artık tahammü l edilemez hale geldiğinde Christopher danışmanlara bir
e-posta daha gönderdi. Bu kez "İçim sıziayarak Warren'a gittim. Berk
shire Hathaway'in bağışlarının sizleri zor durumda bırakması kendisini
derinden üzdü , " diyordu . Berkhire 3 Temmu z günü bağış programına
son verdi .
Oysa Buffett'ın Berkshire'ı şimdiye dek bu tür baskılardan etkilenmez
görünüyordu . Kürtaj karşıtı eylemciler seneledir şirketin yıllık toplantıla
rını boykot ediyorlardı . Bunun da ötesinde, geçen yıl bir hissedar, bağış
programının iptali için önerge vermiş ve büyük bir çoğunlukla -hissedar
ların yüzde 97'si karşı oyu kullanmıştı- reddedilmişti. Buffett 200 1 yılı faa
liyet raporunda "Berkshire 'ın hissedarların belirlediği katkılar dışında ba
ğış yapmadığını" belirtmişti. Programı savunan Buffett, kürtaj meselesinde
Berkshire hissedarlarının da "muhtemelen Amerikan halkı gibi tartışma
nın iki tarafında da yaklaşık olarak aynı oranda yer aldığını" söylemişti.
Peki Berkshire programa şimdi neden son veriyor? Şirketin açıklama
sında, "Programın şu anda yalnızca bağlı kuruluşlara değil bireylere de
70
"zarar vermekte olduğu" belirtildi. Yönetim kurulu geçmişte boykot ve
eyle ml e rden kaynaklanan bir miktar zararı kabullenmeye razıydı, çünkü
bedeli dev bir kuruma yayılıyordu; fakat ş im d i Berksh i re ' ı n politikasıyla
hiçbir ilgileri olmayan Pampered Chef satıcılarını etkiliyordu .
Coughlon kendi adına "karardan mennun." Ama " Bay Buffett" olarak
söz ettiği adam kürtajı destekleyen ö rgütl e re bağış yapmayı sürdürdükçe
tatmin olmayacağını söylüyor. "Şimdi , " diyor, "odak noktamız bu . "
Başkan Buffett 'ın mektupları
2 2 Ağustos 1 98 3
ANDREW TosıAs
Buffett Berk.sh ire Hathall 'ay 'de "Başka n 'ı n mektubımu " 1 966 yılın
da n bu ya na yazıyor. Fakat 1 0 yıl son ra, şirketlerin hissedarta rla ile
tişimlerini nasıl iyileştirebilecek/erine ilişkin Secu rities and Exchange
Com nı ission (SECl tarafından düzenlenen panelde görev alması Bıif
fett 'ı n mektupla n nda bir dön ü m noktası oldu ve ertesi yıl, 1 9 7 Tde yeni
/emeye artık hazı rdı . Herşe_v birden olmadı, değişiklikler aşa ma aşa ma
geldi. fakat 1 980 '/erin başı nda n itibaren Buffett 'ı n mektupla n hem fikri
içeriği, esprili dili ve benzersizliği ile öne çıkmaya hem de gen iş ilgi çek
meye başladı .
İşte o za man Fortune Buffett 'ın mektuplan n ı haber yapmaya ka rar
verdi . Kitap inceleme yazısı şeklinde ku rgula n m ış bir haber isten �yordıt .
Ben yazar adayı olarak ma ntıklı bir seçim değildim, çünkü 1 9 7 7 yıllık
raponmu kaleme alma za manı yaklaştığı nda, o vakitler _vaklaşık 10 yıl
lık dostu m ola n Bıt./Jett büyük ölçüde bitirdiği mektubımu okuyup gönlş
lerimi belirtmemi istemişti. Hatı rladığınıa göre imla ile ilgili çok küçük
düze/tmeler önerm iştim . O gü nden bu ya na Bıt./Jett 'ı n ''gönüllı' i" ama
özen/i ve titiz editön'iyii m . 1 9 77 yılı mektu bu ndan bu yana önerilerimi
yoğunlaştırdığımı ka bul ediyornnı, ama işin özü hiç değişmedi: O yazı
yor, ben gözden geçiriyanını (ve ne yazık ki bazen bir cü mlen in nasıl
devanı edeceğine ilişkin tartışmalarda kayboluyon ı m ) .
1 983 yılı nda mektuplarla ilgili haberi iist/enmediğim için Fortu ne
dışanda n bir yazara, A ndrew Tobias 'a yöneldi. Tobias bir yıl önce ça
lışmak üzere dergiye gelmiş (devam etmemesi bizim için bı'i_'vük kayıp),
•
ABD ' n i n Sermaye Pıyasası Ku ru l u ( ( n . )
72
ama sonra kitap yazan -The Only Investment Guide You 'li Ever Need
< Her zaman İ htiyaç Duyacağınız Tek Yatırım Rehberi)- ve serbest gazeteci
olarak parlak bir karlyere yönelm işti. Hahen· yazması için Fortune 'da n
bir editar kendisin i aradığı nda '"neredeyse bir tarikat lideri gibi m üridie
ri olduğu söylenen " Bı (/Jetf 'm adı n ı bile du :vmadığını söylemişti.
Fakat Tobias kendi m izah ı m ve özgı"in üslubu nıt da kata rak haberi
yazm ış, çıkardığı iş kitap inceleme yazısı n ı n çok ötesine geçm işti.
Peki ardından Berkshire h issesi alm ış, sonra da h isse başına 1 000
dolardan (son raka m yaklaşık 130. 000 dolar) satm ış mıydı? Bu sontya
şöyle yanıt veri_vor: "İnsanlara Berkshire 'ın hayatımda yaptığı m en kötü
yatın m olduğunu söyleyip du ntyonmı; yatınm yaptığım için değil yap
madığımda n . Fortune 'u n o yazı için ha na ödediği 1 500 do/ann üzerine
birkaç dolar daha ekleyip iki adet h isse alsaydı m keşke . . . " Evet, Tohias o
günleri hatırladığı nda. hissen in biraz yukanda olduğunu ve almak için
bir m iktar düşmesini beklemek istediğini söylüyor.
A ma teselli bulduğu bir nokta var. Bujfett ile yaln ızca bu yazı hak
kındaki sohbetleriyle değil, Demokrat adaylan destekleme kon usu ndaki
ortak ilgileri neden �vle de yakınlaştık/an ve dost oldukla n için mem
n u n. - CL
B
erkshire Hathaway hissedarları yıllık faaliyet raponından iki
rine bir göz atılır, sonra fi nansal sonuçlar ve dipnotlar kontrol edilir.
73
Peki ya Başkanın Mektubu? Zaman harcamaya değmez . Ancak Warren
Buffett'ın mektu pları müthiş ilgi cekiyor. Hatta kopyalan isteniyor. Şirket,
talebi karşılamak için son beş yılın mektuplarından özel baskı yapmış
bulunuyor.
"Harika şeyler, " diyor, kendisi de epey büyük bir Wall Street efsanesi
olan Odyssey Partners'den Leon Levy ve Buffett'ın son mektubundan en
sevdiği pasajı tekrarlıyor. Buffett bu pasajda 1982 yılında birçokları alıma
koşarken kendisinin seyretmeyi tercih ettiğini söylüyor: "Bu alımların ço
ğunda , " diye yazıyor Buffett, "idari muhakeme yeteneği idari adrenalin
karşısında güç kaybetti. Avın heyecanı, avcının gözlerini öyle bir kör etti
ki avı kaçırdı. Pascal'ın gözlemi doğru ve yerinde görünüyor: 'İnsanoğ
lunun bütün şanssızlıklarının bir odada sakince oturamamaktan kaynak
landığını görmek beni şaşkına çevirdi. ' (Başkanınız geçen yıl yine sık sık
odadan çıktı ve 1 982 'nin Alım Çılgınlıklarını hayretle izledi . Geriye dönüp
baktığımızda bu yıl en büyük başarımız, kararlı bir şekilde kendimizi ada
dığımız çok büyük bir satın alma operasyonun tamamen bizim kontro
lümüz dışındaki nedenlerle gerçekleşmemesi oldu . Eğer gerçekleşseydi,
olağanüstü miktarlarda zaman ve enerji tüketecekti ve bütün o zaman
ve enerji belirsiz bir getiri için harcanmış olacaktı. Şimdi bu raporda geç
tiğimiz yılın olumlu gelişmelerini gösteren grafikler veriyor olsaydık , o
balon anlaşmayı gösteren iki boş sayfanın tam göbekte yer alması uygun
olurdu . )"
"Bunu seviyorum , " diyor Levy gülere k.
Buffett hissedarlarını ortakları olarak görüyor ve onlarla bu bakış açı
sından konuşmaya çalıştığını söylüyor. "Bir yıl işten uzak kalmış ve olan
biteni öğrenme ihtiyacı duyan çok zeki bir ortağım olduğunu varsayıyo
rum," diyor. Aynı zamanda hisselerde fazla el değiştirme olmadığı için
2000 hissedarının pek değişmediğini düşünüyor. "Her yıl aynı şeyleri
tekrar etmek yerine , " diyor, "onları eğitecek, bilgilerini geliştirecek ko
nuları ele alıyorum. " Bu egzersizi sevdiği çok açık; şu anda yaklaşık 1 2
sayfa olan mektupları her yıl biraz uzuyor. (Geçen yıldan u ç bir örnek
de ikon kabul edilen bir başka CEO , Wisconsin'li banker Jack Puelic
her'ın mektubunda yer alıyor. Marshall & Ilsley hissedarlarının CEO Pu
elicher'ın mektubunun tamamında okudukları şu : "Şirketiniz 1 982'de iyi
74
bir yıl geçirdi. Bu kısmen şanstı, kısmen de iyi planlanma ve yönetimle
gercekleşti. Rakamları ve resimleri seveceğinizi umuyoruz.")
Buffett'ın mektuplarına gösterdiği özen, şirketlerdeki resmi açıklama
uygulamalarını incelemek üzere 1976 yılında SEC tarafından oluşturulan
heyette görev almasıyla daha da arttı . (Heyet açıklama ve beyan sistemi
nin temelde sağlam olduğunu belirten 1 200 sayfalık bir rapor yazmıştı) .
Heyete başkanlık eden eski SEC üyesi A. A. Sommer Jr. -kendisi de Berk
shire Hathaway hissedarı- grubun bu tür mektuplara çok önem verdiğini
söylüyor. Hemen ardından da bir eklemede bulunmayı ihmal etmiyor:
"Fakat Warren'ın mektuplarının eşi benzeri yok . Ne yazık ki pek az CEO
Warren kadar zeki . Bütün CEO'lardan böyle bir tartışma temeli beklemek
şaşırtıcı derece zor olurdu.
Peki Buffett mektuplarında sıradışı konulara değiniyor mu? "Evet, "
diye cevap veriyor Sommer Jr. , "hatalarını tartışıyor. "
Buffett 1 977 yılı mektubunda , "Tekstil işi yine verimsiz bir yıl yaşadı"
diye yazmış hissedarlarına . (Berkshire Hathaway, 1 965 yılında Buffett
devraldığında New Bedford, Massachusetts'li bir tekstil üreticisiydi sa
dece . ) "Geçtiğimiz iki yıl üst üste yanıldık, daha iyi sonuçlar öngördük.
Yaşadığımız zorluklar, öncelikle sektörün koşu llarından kaynaklanıyor;
fakat bazı sorunlar bizim kendi üretimimiz . "
1 979 yılı mektubunda ise, "Sigorta faaliyetimizi genişletmenin yol
larını aramayı sürdürüyoruz," demiş ve şöyle devam etmiş: "Fakat bu
niyetimizden sınırsız sevinç duymamalısınız. Genişleme çabalarımızdan
bazıları -büyük ölçüde başkanınız tarafından başlatıldı- sönük kaldı, di
ğerleri ise pahalı hatalar oldu . "
Buffett kendi çabalarının mükemmelliğini önemsiz gösterirken, gu
rurlu bir koç gibi, spot ışıklarını oyuncularının üzerine tutuyor. Otomobil
sigortacısı GEICO'nun büyük bölümü Berkshire Hathaway'in kontrolün
de ve o, şirketin kurmayları için bakın ne yazıyor: "Jack Byrne and Bill
Snyder insani amaçların en zorunu başarıyorlar: İşleri basit tutuyorlar ve
ne yaptıklarını unutmuyorlar. "
Berkshire 'ın bir yan kuruluşunun 8 1 yaşında hayatını kaybeden li
derinin ardından söyledikleri ise şöyle : " Deneyimimiz şu ki, zaten yük
sek maliyetli bir operasyonun yöneticileri genel giderleri artırmanın yeni
75
yollarını bulmada çoğu zaman olağanüstü beceriklidirler; buna karşılık
sıkıca yönetilen bir operasyonun yöneticileri, genellikle, maliyetleri ra
kiplerinin çok altında bile olsa , biraz daha kısmaya devam ederler. Bu
yeteneği , Gene Abegg'den daha iyi gösteren yoktu r."
Yer yer duygusal notlada karşılaşsak da, Warren Buffett 13 yaşında
kapı kapı dağıtımını yaptığı Washington Post veya ilk kez 20 yaşında
gözüne ilişen GEICO hakkında bazen biraz gayri ciddi şeyler söylemek
istese de , Berkshire'ın varlıkla rının ilkinde ı ı milyon dolardan 1 03 mil
yon dolara , ikincisinde 47 milyon dolarda n 3 ı O milyon dolara çıktığını
ve her ikisinin de 10 yıldan az bir zamanda gerçekleştiğini hatırlamak
gerekir. Yani, o istediğini söyleyebilir.
Neyse ki espriyle söylüyor. "Tipik bir saldırı hareketiyle , " diye yazı
yor, "dünya merkez üssümüzü 36 metrekare ( yüzde ı 7) genişletrik, bu
da yeni beş yıllık kira kontramızın imzasına tesadüf etti. Dü nya üssü
-Omaha'da- Buffett'ın dışında beş kişiye ev sahipliği yapıyor. ("Kompakt
bir organizasyon. Böylece zamanımızı birbirimizi yönetmekten çok, işi
yönetmeye harcaya biliyoru z.")
Başkanların mektuplarında çoğu zaman mevcut koşullar altında his
sedarların yeni hisse alması ümit edilerek herşeyin ne kadar iyi gittiği
anlatılır. Buffett ise olumsuzu vurgular, çü nkü öyle olmayacağını bilir.
En son raporunda Berkshire Hathaway'in defter değerindeki 1 8 yıllık
yükselişin yıllık bileşik büyümenin yüzde 22 'sini temsil ettiğini gözlem
ledikten sonra , bakın ne diyor: "Bu yüzdenin gelecekte azalacağından
emin olabilirsiniz . Geometrik ilerlemeler muhtemelen kendi temellerin
den uzaklaşırlar. (Haklı, tabii. Bu oranı ı8 yıl daha korumak defter değe
rinin 22 milyar dolara yükselmesi ve ı8 yıl sonra hisse başına yaklaşık ı
milyon dolara çıkması anlamına geliyor. ) Buffett , Berkshire Hathaway'in
portföyüne ilişkin kağıt üstündeki kazançları belirtirken bile - 1 982 'den
bu yana % 40 yükseldi- öncelikle bu kazançların realize edilmesi halinde
ödenecek vergileri hesaptan düşmeye dikkat ediyor.
Emin olun, herhangi bir budala sizin müthiş olduğunuzu görebildi
ğinde saf olmak ve kendini küçümsemek kolaydır. Onunla aynı konum
dakilerin ineitici bulduklan şey, Buffett'ın mektuplarının yalnızca kendi
performansını ve yanlışlarını değil, ülkenin diğer yöneticilerini de değer-
7b
lendinnesi. 1 982 yılında birçok büyük sigorta şirketinin karanlık muha
"
77