‫جمهوری اسالمی افغانستان‬

‫وزارت ترانسپورت‬

‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت‬

‫‪1402 - 1398‬هـ‪.‬ش‬
 ‫جمهوری اسالمی افغانستان‬
‫وزارت ترانسپورت‬

‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت‬

‫‪1402 - 1398‬هـ‪.‬ش‬

‫تهیه و تدوین‪ :‬ریاست پالیسی و پالن‬

 ‫سخنان جاللت مآب رئیس جمهوری اسالمی افغانستان‬
‫پیرامون نقش ترانسپورت در انکشاف پایدار‬

‫ک شورهای در حال ظهور باید به صورت گ سترده روی تران سپورت سرمایهگذاری نمایند و به همین ترتیب ک شورهای در حال‬

‫توسعه نیز باید به همان اندازه در این عر صه سهم بگیرند‪ .‬در نتیجه این دوره‪ ،‬مرحله سوم «تران سپورت جهانی» در حال ترقی است‪.‬‬

‫قابل ذکر است که مرحله اول ترانسپورت جهانی از سال ‪ ۱۸۵۰‬تا ‪ ۱۹۰۰‬میالدی و مرحله دوم آن بعد از جنگ جهانی دوم بودهاست‬

‫و ما اکنون در مرحله سوم سرمایهگذاری قرار داریم‪.‬‬

‫مقدار پولی که برای بی ست سال آینده برای سرمایهگذاری در عرصه ترانسپورت مورد نیاز است‪ ،‬بالغ بر ‪ ۴۰‬الی ‪ ۶۰‬تریلیون دالر‬

‫میباشــد که یکی از عمدهترین ســرمایهگذاریهایی میباشــد که احتمال دارد صــورت گیرد‪ .‬از نقطهنظر ترانســپورت‪ ،‬روی روند‬

‫رسیدن به ترانسپورت پایدار باید تمرکز صورت گیرد که مشخصات عمده این روند دیزاین‪ ،‬ساخت‪ ،‬راهاندازی‪ ،‬حفظ و مراقبت و‬

‫پایداری میباشــد‪ .‬روند دیزاین در عرصــه ترانســپورت به صــورت جهانی با مشــکالت بزرگی همراه بوده اســت‪ .‬ما به جای دیزاین‬

‫معیارهای «ترانســپورت ســبز»‪ ،‬هنوز مطابق با الگوها و معیارات کهنه دیزاین میکنیم‪ .‬شــرکتهای عمدهای که در عرصــه‬ ‫براســا‬

‫دیزاین فعال یت دارند‪ ،‬ن یاز به طرزالعمل و قرارداد داوطلبانه دارند تا بتوانند با درنظرداشـــت پایداری ترانســـپورتی دیزاین کنند‪ .‬در‬

‫عرصــه ســاخت‪ ،‬بخخ ســاختمانی یکی از ســکتورهای غیرمؤثر و در عین حال آلوده به فســاد میباشــد‪ .‬در صــورتی که ما خواهان‬

‫رسیدگی به مسأله «پایداری» باشیم‪ ،‬باید مسأله فساد در سکتور ترانسپورت را نیز به سطح جهانی مورد بررسی قرار دهیم‪ .‬به همین‬

‫ترتیب‪ ،‬برحســب معیارها و اســتندردهای ســازمان بینالمللی کار‪ ،‬صــنعت ســاختمانی نیازمند تطبیق تعدادی از آن معیارها در مورد‬

‫کارگران غیرمسلکی این صنعت میباشد که مستلزم درک بی شتر است‪ .‬معیارهای موجود در عرصه راهاندازی (عملیاتی) و حفظ و‬

‫مراقبت ترانســپورتی‪ ،‬خود مشــکالت عمدهای هســتند و ما از نقطهنظر عملیاتی باید شــاخج جهانی لوجســتیک را مدنظر بگیریم‪.‬‬

‫ترانسپورت‪ ،‬سکتوری است که مستلزم تغییر و معیاری شدن است‪ .‬به نظر من شاید بتوان مصارف را به اندازه یک سوم کاهخ داد‪،‬‬

‫این گونه که ما راهاندازی و حفظ و مراقبت را از طریق یک روند پایدار به درستی تطبیق کنیم و تنها نتایج را مدنظر نگیریم‪.‬‬

‫مو ضوع دیگر‪ ،‬توجه به ساختار جغرافیایی ما ا ست مانند امریکا که با همگرایی‪ ،‬به مثابه یک قاره نمود یافتها ست‪ .‬ما امروز‪ ،‬در‬

‫یک ســاختار بینظیر قرار داریم که به موجب آن قاره آســیا میتواند از یک انتها تا انتهای دیگر به همگرایی برســد‪ .‬مناطق وســیع‬

‫نمیتوانند متصــل شــوند مگر از طریق خطوط آهن‪ ،‬فایبر نوری‪ ،‬لینهای انتقال انرژی و ســرکها‪ .‬تراژدی ما این اســت که آسـیای‬

‫أ‬
‫جنوبی هنوز منطقهای با کمترین همگرایی منطقهیی در قاره آسیا میبا شد و عدم پی شرفت در همگرایی تران سپورتی آسیای جنوبی‪،‬‬

‫مانع بزرگ فراروی همگرایی قارهیی آسیا میباشد‪.‬‬

‫ما در قلب آسیا قرار داریم؛ ظرفیت افغانستان باید نهتنها از نقطهنظر ملی‪ ،‬بلکه از نقطهنظر قارهیی و به مثابه راهی برای همگرایی‬

‫مدنظر گرفته شود‪ .‬ما یک چهارراه ه ستیم که م ستلزم ات صال و تحرک ا ست‪ .‬با سرمایهگذاری ما روی تران سپورت میتوان مناطق‬

‫درگیر جنگ را به مناطق همکاری مبدل ســاخت و در این راســتا افغانســتان میتواند به یک نقطه آزمایشــی کلیدی مبدل گردد تا‬

‫‪1‬‬ ‫نمایانگر آن باشد که سرمایهگذاری ما روی افراد فقیر و رسیدگی به نیازمندیهای شهرها و نقاط کلیدی بسیار مهم میباشد‪.‬‬

‫‪ - 1‬برگرفته از سخنرانی جاللت مآب محمد اشرف غنی؛ رئیس جمهوری اسالمی افغانستان در «کنفرانس جهانی ترانسپورت پایدار»‪،‬ترکمنستان‪ ،‬نوامبر‬
‫‪https://president.gov.af/fa/2016/11/26/ 2016‬‬

‫ب‬
 ‫پیام جاللت مآب وزیر ترانسپورت جمهوری اسالمی افغانستان‬

‫تاریخی را ســـپری میکند که برای دولت و ملت بســـی‬ ‫افغانســـتان به عنوان یک کشـــور درحال توســـعه‪ ،‬یک مقطع حســـا‬

‫ســرنوشــتســاز و تعیین کننده میباشــد‪ .‬این مرحلۀ مهم‪ ،‬ضــرورت به ســعی و تالش جدی‪ ،‬همگانی و هماهنگ در تمام بخخهای‬

‫انکشافی دارد تا بتوانیم شاهد تحقق توسعهی پایدار با الگوها و شاخجهای فراگیر آن باشیم‪.‬‬

‫یکی از بسترهایی که نیازمند توسعۀ همه جانبه و جدی است‪ ،‬حوزه ترانسپورت‪ ،‬بخصوص ترانسپورت زمینی است‪ .‬زیرا طبیعت‬

‫محاط به خ شکۀ افغان ستان و ا ستفادۀ حداکثری ساکنان عمدتا فقیر جامعه از تران سپورت زمینی‪ ،‬تو سعۀ پایدار و م صئونیت بیختر‬

‫سی ستم تران سپورتی را الزم دارد‪ .‬هرچند کارهای انجام شده در این بخخ پس از سال ‪ ،2001‬تحوالت وسیعی را به همراه دا شته‪،‬‬

‫ولی رشد فزایندۀ جمعیت و گسترش بی رویۀ شهرنشینی از یکسو و ساختارهای سنتی حاکم بر حیات جمعی در شهرها و شاهراهها‬

‫از جانب دیگر‪ ،‬همزمان با سی ستم نسبتا نارسا و نیروهای غیرآموزش دیدۀ ترانسپورتی‪ ،‬نیاز کشور رو به توسعۀ افغانستان و مردم آن‬

‫را به مدرنیزه کردن ترانسپورت زمینی بیخ از پیخ جدیتر ساخته و افزایخ داده است‪.‬‬

‫شکی نی ست که تران سپورت یا حمل و نقل با شکوفایی اقت صادی ک شورها‪ ،‬ر شد سیا سی و فرهنگی ملتها و به صورت کل‪،‬‬

‫تمامی ابعاد زندگی بشــری‪ ،‬پیوند ناگســســتنی دارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬نیاز اســت تا با عطت توجه به این ســکتور مهم و حیاتی در راســتای‬

‫فر صت سازی‪ ،‬ایجاد زیربناهای مورد ضرورت عامه‪ ،‬بهبود بنیۀ اقت صادی ک شور و ایجاد زندگی مرفه و ا ستندرد برای شهروندان‪،‬‬

‫حداکثر استفاده را نموده و راه رسیدن به اهداف مطلوب در راستای تحقق توسعۀ پایدار را سریعتر پیمود‪.‬‬

‫همانگونه که اشاره شد‪ ،‬بستر جغرافیایی افغانستان به دلیل انحصار آن در محیط خشکه با چالخهای جدی در حوزه ترانسپورتی‬

‫و تجاری مواجه است‪ .‬اما موقعیت جیوپولیتیکی آن به عنوان شاهراه آسیا و قرار گرفتن در مسیر دهلیزهای مهم تجارتی و ترانزیتی‪،‬‬

‫میتواند فر صتهای زیادی را برای انک شاف تجارت و ترانزیت با ک شورهای منطقه و فرامنطقه فراهم سازد که حا صل آن تو سعۀ‬

‫پایدار‪ ،‬شکوفایی اقتصادی و رونق بازارهای تجاری و اشتغالزایی خواهد بود‪ .‬لذا افغانستان میتواند با بهره برداری از این موقعیت‪،‬‬

‫ســـطح تجارت منطقوی و ترانزیت اموال صـــادراتی خود را افزایخ داده و ارتباط خویخ با کشـــورهای منطقه و فرامنطقه را تأمین‬

‫نماید‪.‬‬

‫اما با وجود فرصــتهای موجود ناش ـی از موقعیت جیوپولیتیک کشــور و روند رو به رشــد تقاضــای ترانســپورت زمینی در هر دو‬

‫عر صهی انتقال م سافر و کاال‪ ،‬بخخ تران سپورتی افغان ستان نتوان سته ا ست پا سخگوی نیازهای موجود و الزامات انک شافی ک شور در‬

‫ت‬
‫منطقه باشد‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬رهبری وزارت ترانسپورت متعهد به آوردن اصالحات اساسی در بخخهای مختلت این وزارت اعم از‬

‫ایجاد سی ستم شفاف جمعآوری عواید‪ ،‬تقویت و توسعه میکانیزمهای پاسخگویی در اداره‪ ،‬ارائه خدمات معیاری ترانسپورتی‪ ،‬ایجاد‬

‫زیرســاختهای الزم ترانســپورتی‪ ،‬تقویت بخخ خصــوصـی در عرصـۀ تنظیم خدمات ترانســپورتی و ارتقای ظرفیت نیروی انســانی‬

‫میباشد‪.‬‬

‫پالن استراتیژیک پنج سالۀ کنونی همگام با سیاستهای عمومی دولت و در پرتو قوانین نافذۀ کشور در این عرصه‪ ،‬جهت تقویت‬

‫تران سپورت و تجارت داخلی و بینالمللی تهیه و تدوین گردیده که در برگیرندۀ دیدگاه ا ستراتیژیک وزارت‪ ،‬شنا سایی چالخهای‬

‫عمده فرا راه ترانســـپورت جادهای‪ ،‬ب یان اهداف اســـتراتیژیک و ارائه راهکارها و برنامه های الزم جهت رفع چالخ های متذکره‬

‫میباشـــد‪ .‬با تطبیق این اســـتراتیژی در قالب طرح و عملی ســـاختن برنامههای جامع و موثر کوتاه مدت‪ ،‬میان مدت و دراز مدت‪،‬‬

‫وزارت تران سپورت قادر خواهد شد تا فعالیتهای خویخ را با درنظردا شت دیدگاه و اهداف ا ستراتیژیک خویخ به پیخ برده و‬

‫همکاری و هماهنگی الزم را در این زمینه تأمین نماید‪ .‬انتظار داریم تا با تطبیق این ا ستراتیژی و پالن عملی آن‪ ،‬سکتور تران سپورت‬

‫جادهای کشور در مطابقت با استندردهای ملی و بینالمللی بهبود و انکشاف یافته و افغانستان به یکی از مراکز تجاری و ترانزیتی در‬

‫منطقه مبدل گردد و سطح امکانات ترانسپورتی‪ ،‬رشد اقتصادی‪ ،‬رفاه عمومی و بهبود وضعیت عمومی را در پی خواهد داشت‪.‬‬

‫محمد حمید طهماسی‬

‫وزیر ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا‬
‫‪1397‬‬ ‫قو‬

‫ث‬
 ‫خالصۀ پالن استراتیژیک‬

‫سکتور ترانسپورت افغانستان‪ ،‬به عنوان یکی از سکتورهای زیربنایی در رشد اقتصاد کشور‪ ،‬نقخ تعیین کننده دارد و انکشاف آن مطابق‬

‫به معیارهای بینالمللی میتواند افغانستان را به "مرکز ترانزیت اموال تجارتی میان آسیا و سایر کشورها" مبدل نماید‪.‬‬

‫بر مبنای این چ شم انداز‪ ،‬پالن ا ستراتیژیک وزارت تران سپورت با تمرکز بر حل چالخهای موجود و بهبود تران سپورت جاده در سرا سر‬

‫افغانســتان ترتیب شــده تا چارچوبی برای ارائۀ "ترانســپورت مصــئون‪ ،‬قابل دســتر و مطمئن برای همه" در فاصــله زمانی ســال ‪ 1398‬تا‬

‫‪ 1402‬هجری شمسی در سراسر کشور باشد‪.‬‬

‫تدوین پالن ا ستراتیژیک حا ضر پس از مطالعۀ ا سناد قابل د ستر در عر صۀ تران سپورت‪ ،‬ارزیابی و ضعیت عینی موجود‪ ،‬م شورت همه‬

‫جانبه با مســـئوالن داخلی‪ ،‬نهادهای مرتبط‪ ،‬جامعه مدنی و حامیان مالی تهیه و تدوین شـــده اســـت‪ .‬به این ترتیب که نخســـت به اهمیت و‬

‫ضرورت تدوین پالن استراتیژیک پرداخته شده‪ ،‬سپس روش و نحوۀ انجام تحقیق روی این سند و چگونگی تدوین آن توضیح داده شده‬

‫ا ست‪ .‬مبانی نظری و پس زمینۀ نقخ تران سپورت در تو سعۀ اقت صادی افغان ستان نیز جزئی از بخخ اول این سند ا ست‪ .‬تو ضیح چالخهای‬

‫ترانســپورتی که شــامل چند پارچگی و پراکندگی نهادی و مدیریتی‪ ،‬عدم انکشــاف ســازمانی وزارت ترانســپورت‪ ،‬ســیســتم غیر موثر‬

‫جمعآوری عواید تران سپورتی‪ ،‬نبود زیربناهای تران سپورت جادهای‪ ،‬م صئونیت پایین تران سپورتی و‪ ...‬نیز به عنوان بخ شی از پس زمینههای‬

‫موجود در این بخخ برشمرده شده اند‪ .‬در نهایت‪ ،‬نقاط ضعت و قوت حوزه ترانسپورت نیز شامل این پالن استراتیژیک میباشد‪.‬‬

‫تبیین اهداف استراتیژیک شامل مواردی چون؛ نهادینه سازی اصل شفافیت و پاسخگویی در تمام پروسهها؛ انکشاف سازمانی‪-‬نهادی؛‬

‫تقویت روند پالیسی سازی؛ بهبود و تقویت هماهنگی و همکاری استراتیژیک ملی و بینالمللی؛ ارتقای ارتباطات عامه؛ تقویت ترانسپورت‬

‫عامه؛ انکشــاف زیربناهای ترانســپورتی؛ بهبود مصــئونیت ترانســپورتی؛ تقویت مشــارکت ســکتور خصــوصــی و ارائۀ خدمات با کیفیت‬

‫ترانسپورتی بخخ دیگر این پالن استراتیژیک است که هرکدام شامل مقاصد و نتایج مورد نظر نیز میباشد‪.‬‬

‫تطبیق پالن اســتراتیژیک نیز بخخ دیگر این ســند اســت که در آن پالیســیهای دارای اولویت‪ ،‬پروژههایی که اهمیت بیختری دارند و‬

‫افزایخ بودجه انکشافی گنجانده شده است‪ .‬طرح افزایخ بودجه و تقویت هماهنگی بینالمللی با استفاده از میکانیزمهای مشخج تطبیقی‬

‫و عملیاتی‪ ،‬پروسههای مشورتی و هماهنگیهای سازمانی نیز بخشی از مطالب موجود در این فصل است‪.‬‬

‫ج‬
‫نظارت و ارزیابی از نحوه تطبیق مؤثر پالن ا ستراتیژیک با توجه به شاخجهای تأثیرگزار و نظارت مدرن نیز در این پالن ا ستراتیژیک‬

‫تو ضیح داده ا ست‪ .‬نظارت و ارزیابی از اجرایی شدن این سند‪ ،‬زمینۀ شفافیت‪ ،‬پا سخگویی و ت سریع اجرای امور را جهت ت سهیل خدمات‬

‫ترانسپورتی فراهم نموده و موجب تحقق اهداف استراتیژیک وزارت ترانسپورت خواهد شد‪.‬‬

‫در خاتمه‪ ،‬نتیجهگیری کلی پالن استراتیژیک حاضر مورد تحلیل قرار گرفته و خطرات عدم تطبیق آن نیز مورد اشاره قرار گرفته است‪.‬‬

‫چگونگی ج لب م نابع مالی‪ ،‬ظرف یت ســــازی نیروی انســــانی و ن ظارت و ارز یابی از جم له عوا مل مهم و تأثیرگزار در تطبیق این پالن‬

‫استراتیژیک برشمرده شده اند که هرگونه نارسایی در این موارد‪ ،‬اجرای پالن استراتیژیک حاضر را با خطر و تهدید مواجه خواهد ساخت‪.‬‬

‫ح‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫سخنان رئیس جمهوری اسالمی افغانستان پیرامون نقخ ترانسپورت در انکشاف پایدار ‪ .......................................................................‬أ‬

‫پیام وزیر ترانسپورت ج ا‪.‬ا ‪ .........................................................................................................................................‬ت‬

‫خالصۀ پالن استراتیژیک ‪ ...........................................................................................................................................‬ج‬

‫فصل اول‪ -‬کلیات و پس زمینه‬

‫مقدمه ‪2 .................................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬ضرورت تدوین پالن استراتیژیک ‪3 .............................................................................................................................‬‬

‫‪ -2‬روش تدوین پالن استراتیژیک‪4 .................................................................................................................................‬‬

‫‪ -3‬نقخ ترانسپورت در توسعه اقتصادی افغانستان ‪7 ...............................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬پس زمینه سکتور ترانسپورت جاده در افغانستان ‪10 ...........................................................................................................‬‬

‫‪ -5‬چالخهای ترانسپورت جاده در افغانستان ‪14 ...................................................................................................................‬‬

‫‪ -6‬تحلیل نقاط ضعت‪ ،‬قوت‪ ،‬فرصتها و چالخهای ترانسپورت جاده ‪20 .....................................................................................‬‬

‫فصل دوم ‪ -‬چهارچوب پالیسی‬

‫مقدمه ‪23 ...............................................................................................................................................................‬‬

‫‪-1‬چهارچوب پالیسی ‪24 .............................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2‬وظایت و مسئولیتهای وزارت ترانسپورت ‪24 ................................................................................................................‬‬

‫‪ -3‬چارچوب و اهداف استراتیژیک ‪25 ............................................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬اهداف استراتیژیک وزارت ترانسپورت ‪25 .....................................................................................................................‬‬

‫‪ .4-1‬هدف استراتیژیک‪ :1‬پالیسی سازی و انکشاف زیربناها ‪26 .................................................................................................‬‬

‫‪ .4-2‬هدف استراتیژیک‪ :2‬تقویت ترانسپورت عامه‪ ،‬مصئونیت و خدمات ترانسپورتی ‪28 .....................................................................‬‬

‫‪ .4-3‬هدف استراتیژیک‪ : 3‬جلب و مشارکت سکتور خصوصی ‪30 .............................................................................................‬‬

‫‪ .4-4‬هدف استراتیژیک‪ : 4‬شفافیت و پاسخگویی ‪34 ............................................................................................................‬‬

‫‪ .4-5‬هدف استراتیژیک‪ : 5‬انکشاف و هماهنگی سازمانی ‪37 ....................................................................................................‬‬

‫‪ .4-6‬هدف استراتیژیک‪ : 6‬تقویت همکاری و هماهنگی بینالمللی ‪39 .........................................................................................‬‬

‫‪ .4-7‬هدف استراتیژیک‪ : 7‬انکشاف و گسترش ارتباطات عامه ‪41 ..............................................................................................‬‬

‫‪ -5‬اهداف استراتیژیک و نتایج کلی ‪44 ............................................................................................................................‬‬

‫فصل سوم ‪ -‬تطبیق پالن استراتیژیک‬

‫مقدمه ‪47 ...............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬پالیسیهای دارای اولویت ‪48 ....................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2‬پروژههای دارای اولویت ‪48 .....................................................................................................................................‬‬

‫خ‬
‫‪ -3‬افزایخ بودجه انکشافی و تقویت هماهنگی بینالمللی ‪48 ....................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬میکانیزم تطبیق پالن استراتیژیک ‪50 ............................................................................................................................‬‬

‫‪ -5‬هماهنگی با نهادهای تمویل کننده ‪52 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪ -6‬میکانیزم هماهنگی با نهادهای مرتبط برای تطبیق پروژهها ‪53 .................................................................................................‬‬

‫‪ -7‬پروسههای مشورتی ‪56 ...........................................................................................................................................‬‬

‫فصل چهارم ‪ -‬نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن استراتیژیک‬

‫مقدمه ‪58 ..............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬چارچوب نظارتی ‪59 .............................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2‬نظارت از تطبیق پالن استراتیژیک ‪60 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪ -3‬شاخجهای کلی برای نظارت ‪61 ...............................................................................................................................‬‬

‫‪ -4‬تقویت روند نظارت و ارزیابی ‪63 ...............................................................................................................................‬‬

‫‪ -5‬نظارت مدرن و مؤثر ‪63 ..........................................................................................................................................‬‬

‫فصل پنجم ‪ -‬نتیجه گیری و ارزیابی خطرات‬

‫‪ -1‬نتیجهگیری ‪67 ....................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2‬ارزیابی خطرات ‪68 ...............................................................................................................................................‬‬

‫فصل ششم ‪ -‬ترانسپورت‪ ،‬جنسیت‪ ،‬محیط زیست و دسترسی‬

‫مقدمه ‪71 ...............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -1‬ترانسپورت و محیط زیست‪72 ...................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2‬ترانسپورت و مشارکت زنان ‪73 .................................................................................................................................‬‬

‫‪74 .....................................................................................................................................‬‬ ‫‪ -3‬ترانسپورت قابل دستر‬

‫منابع ‪75 ................................................................................................................................................................‬‬

‫د‬
 ‫فصل اول‬

‫کلیات و پس زمینه ترانسپورت جاده‬

 ‫مقدمه‬

‫انک شاف سکتور تران سپورت در بهبود رفاه عامه از اهمیت خاص برخوردار بوده و تاثیرات مثبت در تو سعه اقت صادی افغان ستان‬

‫دارد‪ .‬زیرا ترانسپورت مؤثر‪ ،‬باعث رشد متوازن اقتصاد و تسهیل روند تجارت در سراسر کشور‪ ،‬افزایخ عواید دولت‪ ،‬ایجاد فرصت‬

‫برای سرمایه گذاری بخخ خصوصی‪ ،‬بهبود مصئونیت‪ ،‬تأمین امنیت و رونق بهتر حیات اجتماعی خواهد شد‪ .‬افزون بر این‪ ،‬سکتور‬

‫ترانسپورت یکی از منابع عمدۀ افزایخ عایدات برای دولت به شمار میرود و سیستم ترانسپورتی مدرن‪ ،‬موجب جلب سرمایهگزاری‬

‫بیختر متشبثین داخلی و خارجی خواهد شد‪.‬‬

‫باتوجه به نقخ کلیدی سکتور تران سپورت در امر تو سعۀ پایدار‪ ،‬دولت افغان ستان پس از سال ‪ ،2001‬سکتور تران سپورت را به‬

‫عنوان رکن سوم ا ستراتیژی ملی افغان ستان مورد نظر قرار داد‪ .‬ا ستراتیژی انک شاف ملی در مورد سکتور تران سپورت بیان میدارد‪:‬‬

‫"هدف ا ستراتیژیک انک شاف ملی افغان ستان برای سکتور تران سپورت دا شتن یک تران سپورت م صئون و من سجم میبا شد که زمینۀ‬

‫حمل و نقل مردم و اموال تجارتی را در سراسر کشور با مصرف کم مساعد سازد‪ ".‬هدف اساسی این بوده که "یک شبکۀ سالم و‬

‫یکپارچۀ تران سپورتی که اتصال را تضمین کند و انتقال کم هزینه و مطمئن کاالها چه در سطح داخل و همچنان از مقا صد خارجی‬

‫را قادر سازد" در افغانستان انکشاف داده شود‪ 2.‬در چارچوب ملی صلح و انکشاف افغانستان که در سال ‪ 2016‬انکشاف داده شده‬

‫ا ست‪ ،‬سکتور تران سپورت جزء مؤلفههای زیربنایی به شمار رفته و به "تقویت سکتور تران سپورت و لوجی ستیک‪ ،‬به شمول تطبیق‬

‫موافقتنامه گمرکات در مورد ترانســـپورت کاالهای بینالمللی" تأکید شـــده اســـت‪ .‬همچنین در این ســـند بر "کاهخ مصـــارف‬

‫ترانســپورتی یا حمل و نقل جهت گســترش تجارت میان شــهرها و روســتاها" نیز تأکید گردیده اســت‪ .‬یکی از مهمترین اهداف‬

‫ا ستراتیژیک این سند در بخخ گ سترش روند ادغام منطقوی‪" ،‬مبدل نمودن افغان ستان به مرکز ترانزیت اموال تجارتی‪ ،‬میان آ سیا و‬

‫کشور های دیگر" است‪ 3.‬بادرنظردا شت این مهم‪ ،‬سکتور ترانسپورت در قالب این سند‪ ،‬مهمترین نقخ را در تحقق این هدف ایفا‬

‫میکند‪.‬‬

‫‪ 2‬دولت جمهوری اسالمی افغانستان‪ " .1387 .‬استراتژی انکشاف ملی افغانستان (‪.)1387-1391‬‬
‫‪ 3‬دولت جمهوری اسالمی افغانستان‪ ،1395 ،‬چارچوب ملی صلح و انکشاف افغانستان (‪.)1395-1400‬‬

‫‪2‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫با درنظرداشــت اهمیت بنیادی انکشــاف ســکتور ترانســپورت افغانســتان‪ ،‬وزارت ترانســپورت برای تنظیم هرچه بهتر و مؤثرتر‬

‫ترانســپورت جادهای در کشــور‪ ،‬نیاز دارد تا اهداف اســتراتیژیک خویخ را تعیین‪ ،‬چالخها را شــناســایی و راهکارهای مؤثر جهت‬

‫رسیدگی به مشکالت را دریافت کند‪ .‬استراتیژی وزارت ترانسپورت با توجه به ضرورت فوقالذکر‪ ،‬چالخهای بنیادی را دریافته و‬

‫مبتنی بر نیازمندی های سکتور ترانسپورت‪ ،‬راهکارهای جامع را شناسایی نموده است‪.‬‬

‫‪ -1‬ضرورت تدوین پالن استراتیژیک‬

‫موجودیت ســند اســتراتیژیک به مثابۀ چشــم انداز برنامۀ کاری در یک اداره‪ ،‬یک امر جدی‪ ،‬الزامی و ضــروری اســت‪ .‬در واقع‪،‬‬

‫بدون پالن استراتیژیک‪ ،‬پیمودن مسیر کاری و اداری‪ ،‬به منزلۀ راه رفتن در کوره راهی است که مقصد نامعلومی را در پیخ داشته و‬

‫اهداف و نتایج مورد انتظار در آن نامشخج میباشد‪.‬‬

‫وزارت ترانسپورت به دلیل اینکه یک نهاد سکتوری و درآمدزای حکومتی است‪ ،‬اشد ضرورت به چنین سند استراتیژیک داشته‬

‫و تدوین این ســند برای وزارت ترانســپورت بنابر دالیل مختلت یک امر ضــروری و اســاســی بوده که برخی از این دالیل با تعیین‬

‫اهداف و ضرورتهای اساسی که ذیال ذکر میگردد‪ ،‬توضیح داده شده اند‪.‬‬

‫ظرفیتســازی و اصــالح و بهبود نهادی یکی از دالیل مهم برای تدوین این اســتراتیژی بوده اســت‪ .‬نبود پالن اســتراتیژیک در‬

‫راســتای ارتقای ظرفیت اداری و نهادی وزارت ترانســپورت‪ ،‬مانع ظرفیتســازی منظم نیروی انســانی‪ ،‬بهبود ســطح توانایی آنان با‬

‫آموزش های الزم و تقو یت بن یه ها و نهادهای اداری این وزارت گرد یده اســـت‪ .‬تحوالت ســـاختاری در تشـــکیالت این اداره‪ ،‬به‬

‫ت ضعیت نیروی ان سانی آن شدت بخ شیده و ا صالح این و ضعیت در نبود یک سند به عنوان نق شۀ راه‪ ،‬قابل ترمیم و ا صالح نبوده‬

‫است‪.‬‬

‫دلیل دیگر تدوین پالن اســتراتیژیک وزارت ترانســپورت‪ ،‬تعیین اولویتهای انکشــافی اســت‪ .‬با تأســت باید گفت که وزارت‬

‫ترانسپورت تاکنون استراتیژی منظم‪ ،‬جامع و فراگیر نداشته است‪ .‬بعد از تدوین سند استراتیژی انکشاف ملی که در رکن سوم آن به‬

‫مو ضوع تران سپورت پرداخته شده‪ ،‬هیچ کار سازمان یافته و سند بنیادی برای تدوین ا ستراتیژی‪ ،‬ا سناد‪ ،‬پالی سی و به روز نمودن آن‬

‫انجام ن شده ا ست‪ .‬تنها در سال ‪ ،1396‬برای انک شاف ا ستراتیژی این وزارت اقدام شده ا ست که نتیجۀ آن تولید یک م سوده بوده‬

‫ا ست‪ .‬اما این م سوده نه تنها از روش شنا سی معینی برخوردار نبوده‪ ،‬بلکه مورد ت صویب مقام رهبری وزارت نیز قرار نگرفته ا ست‪.‬‬

‫بدین لحاظ‪ ،‬انکشــاف اســتراتیژی برای وزارت ترانســپورت‪ ،‬یکی از برنامه های دارای اولویت به شــمار میرود تا در روشــنایی آن‬

‫اولویتهای انکشافی وزارت پیخبینی شده و در راهکارهای عملی مد نظر قرار گیرند‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫روش‬ ‫افزایخ مالکیت و بهبود چهارچوب پالی سی‪ ،‬بحث سوم در چرایی تدوین ا ستراتیژی حا ضر ا ست‪ .‬اقدام کنونی بر ا سا‬

‫مشــارکتی و شــامل ســاختن تمام کارمندان از طریق مشــورۀ دوامدار با کارمندان و مســئولین وزارت ترانســپورت‪ ،‬ســایر نهادهای‬

‫حکومتی‪ ،‬نهادهای تمویل کننده‪ ،‬سکتور خصوصی و جامعۀ مدنی صورت گرفته و نیازهای اساسی این بخخ با نگاه جامع و فراگیر‬

‫تنظیم و تدوین شده است‪.‬‬

‫بهبود و تقویت روند بودجه سازی و تطبیق پالیسیهای وزارت ترانسپورت بخخ دیگر از بدنۀ استراتیژی فعلی را تشکیل میدهد‪.‬‬

‫پالن ا ستراتیژیک وزارت همراه با پالی سی وا ضح به بهبود پرو سۀ بودجه سازی و اولویت بندی پروژه ها ت سریع میبخ شد‪ .‬در عین‬

‫حال این پالن اســتراتیژیک به وزارت ترانســپورت کمک میکند تا منابع مالی محدود را به شــکل مؤثر به مصــرف برســاند‪ .‬این امر‬

‫کمک میکند تا توزیع امکانات موجود به هدف کسب دستاوردهای مطلوب با کمترین هزینهی ممکن تحقق یابد‪.‬‬

‫بهبود هماهنگی بین الوزارتی و پاس ـ گویی در روند امور اداری‪ ،‬هدف دیگر از تهیهی پالن اســتراتیژیک فعلی اســت‪ .‬این ســند‬

‫مبتنی بر تفکیک صــالحیتها و برنامهها تنظیم و تدوین شــده اســت‪ .‬با طرح برنامههای مختلت‪ ،‬نهادهای مســئول آن نیز شــناســایی‬

‫میشـــود تا آن برنامهها را تطبیق کنند‪ .‬این امر به هماهنگی بهتر م یان ادارات و ریاســـتهای مختلت کمک میکند و از تکرار و‬

‫دوباره کاری جلوگیری خواهد کرد‪.‬‬

‫این‬ ‫همچنین‪ ،‬این سند استراتیژیک کمک خواهد کرد تا نظارت بهتری از اجرای پروژههای ترانسپورتی صورت گیرد‪ .‬بر اسا‬

‫پالن ا ستراتیژیک‪ ،‬تطبیق پروژهها ت سهیل شده و از طریق نظارت شفاف‪ ،‬مؤثریت برنامهها و پالی سیها افزایخ مییابد‪ .‬در نهایت‪،‬‬

‫حمایت از تطبیق چارچوب ملی انکشــاف و مصــالحه در چارچوب کلی پالن اســتراتیژیک حاضــر جا دارد‪ .‬بســیاری از برنامهها و‬

‫فعالیتهای پیخ بینی شده در این پالن‪ ،‬در راستای تطبیق اولویتهای چارچوب ملی انکشاف و مصالحه‪ ،‬اهداف انکشاف پایدار و‬

‫ســـایر اســـناد اســـتراتیژیک دولت جمهوری اســـالمی افغانســـتان طرح و ارائه اســـت‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬تطبیق این اســـتراتیژی به تحقق‬

‫اولویتهای تعیین شده در سند چارچوب ملی انکشاف و مصالحه منجر خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -2‬روش تدوین پالن استراتیژیک‬

‫روش تحقیق و تدوین پالن استراتیژیک حاضر به شکل ترکیبی صورت گرفته است؛ بدینترتیب که همزمان هردو بستر میدانی و‬

‫کتابخانهای مرتبط با عرصـــۀ ترانســـپورت مورد مطالعه قرار گرفته اســـت‪ .‬از ســـوی دیگر‪ ،‬دیدگاهها و نظریات مســـئوالن حوزۀ‬

‫ترانسپورتی‪ ،‬سکتور خصوصی ‪ ،‬مسئولین جامعه مدنی و سایر نهادها و افراد مرتبط جمع آوری شده و در پرتو انسجام این نظریات‪،‬‬

‫اهداف استراتیژیک در این سند تنظیم و تدوین گردیده است‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫این اســتراتیژی مشــتمل بر‪)1‬پروســه ها و ‪ )2‬افراد یا عامالنی اســت که نقخ کلیدی را در پیشــرفت کار بازی نموده اند‪ .‬اقدامات‬

‫انجام شده‪ ،‬رویکرد و محدودۀ زمانی هر فعالیت در این روش شناسی‪ ،‬به صورت منطقی و متناسب با هر فعالیت مد نظر گرفته شده‬

‫ا ست‪ .‬مهمترین نکته این ا ست که تمام پرو سهها‪ ،‬اقدامات‪ ،‬فعالیتها و ت صمیمگیریها تو سط وزارت تران سپورت و با ا ستفاده از‬

‫نیروی داخلی این رهبری شده که روند تهیه‪ ،‬تدوین و تکمیل این پالن استراتیژیک به صورت ذیل بوده است‪:‬‬

‫روند تهیه و ترتیب پالن استراتیژیک‬ ‫‪.2-1‬‬

‫وزارت ترانسپورت با درک ضرورت تدوین این سند‪ ،‬نخست ساختار و پروسهی تهیۀ پالن استراتیژیک را مورد بحث قرار داده‬

‫و تصمیم مقتضی را اتخاد نموده است‪ .‬طبق هدایت مقام رهبری وزارت‪ ،‬مدیریت پروسۀ تدوین پالن استراتیژیک به ریاست پالن و‬

‫پالی سی وزارت واگذار شد که در هماهنگی و م شوره با دفتر مقام وزارت‪ ،‬این پرو سه را مدیریت نماید‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬مقام رهبری‬

‫وزارت ترانسپورت‪ ،‬کمیتۀ تخنیکی تدوین پالن استراتیژیک شامل متخصصان تخنیکی و ریاستهای وزارت و کمیتۀ عالی تدوین‬

‫پالن استراتیژیک شامل معینیتهای وزارت را به وجود آورد تا در هماهنگی و همکاری با یکدیگر‪ ،‬کار تولید این سند استراتیژیک‬

‫را به لحاظ تخنیکی حمایت نماید‪ .‬این کمیتهها نقخ کلیدی در تعیین اولویتهای وزارت ترانســـپورت‪ ،‬ارائۀ منابع مورد نیاز‪ ،‬ارائه‬

‫مشورههای الزم و به وجود آوردن اجماع بر اهداف استراتیژیک وزارت ترانسپورت بازی نموده اند‪ .‬ریاست پالن و پالی سی‪ ،‬کمیته‬

‫تدوین پیخنویس پالن ا ستراتیژیک را از متخ ص صان تخنیکی و مقامات وزارت ت شکیل داد تا کار تولید پیخنویس آن را مبتنی بر‬

‫مطالعات گ ستردۀ اسناد و منابع مرتبط‪ ،‬م شوره با مقامها و م سئولین دخیل در سکتور تران سپورت جاده و تبادل نظر دوامدار با کمیتۀ‬

‫عالی به پیخ ببرد‪.‬‬

‫بعد از آماده شدن مسودۀ پالن استراتیژیک‪ ،‬مطابق به هدایت مقام وزارت‪ ،‬جلسات مشورتی متعددی با تعداد زیادی از وزارتها‪،‬‬

‫ادارات و ریا ستهایی که به نحوی در سکتور تران سپورت زمینی دخیل بودند و همچنین سکتور خ صو صی و جامعه مدنی برگزار‬

‫گردید‪ .‬بعد از مشاوره و در میان گذاشتن مسودۀ پالن استراتیژیک با نهادهای مذکور‪ ،‬این مسوده با سکتور خصوصی‪ ،‬جامعۀ مدنی‬

‫و برخی از نهادهای تمویل کنندۀ بینالمللی نیز در میان گذاشــته شــد‪ .‬نظریات‪ ،‬پیشــنهادات و دیدگاههای تمامی اشــتراک کنندگان‬

‫شامل مسوده گردیده و برای تصویب به کمیتۀ عالی و مقام رهبری وزارت ارائه شد‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫تصویب پالن استراتیژیک‬ ‫‪.2-2‬‬

‫بعد از تدوین پالن ا ستراتیژیک‪ ،‬م سودۀ مذکور مورد بحث کمیتۀ عالی قرار گرفت‪ .‬کمیتۀ عالی به رهبری مقام وزارت‪ ،‬مت شکل‬

‫از معینیتهای وزارت و ریاســت پالن و پالیســی‪ ،‬بعد از مرور و ارزیابی مســوده‪ ،‬پیشــنهادات الزم را برای نهایی ســازی این ســند‬

‫استراتیژیک ارائه نمودند‪.‬‬

‫بعد از تکمیل پروسۀ مشورتی و توحید پیشنهادها‪ ،‬شامل نمودن تمام نظریات و پی شنهادات دریافت شده و بازنگری مسوده‪ ،‬سند‬

‫مذکور نخست توسط کمیتۀ عالی و سپس از جانب مقام رهبری وزارت مورد تصویب قرار گرفته و نسخۀ نهایی آن با کابینۀ دولت‬

‫جمهوری اسالمی افغانستان در میان گذاشته خواهد شد تا بعد از آن گام های عملی برای تطبیق آن برداشته شود‪.‬‬

‫رویکرد و مبانی نظری‬ ‫‪.2-3‬‬

‫وزارت ترانسپورت برای تدوین این سند استراتیژیک‪ ،‬روش شناسی فوق را طرح نمود تا هم مالکیت وزارت و هم ظرفیت سازی‬

‫برای انک شاف ا سناد پالی سی تأمین شود‪ .‬در این روند‪ ،‬توجه زیادی به م شاوره با نهادهای ذیربط دولتی‪ ،‬سکتور خ صو صی و جامعۀ‬

‫مدنی شــده اســت تا ‪ )1‬هماهنگی ســکتوری میان وزارت ترانســپورت و نهادهای مذکور تأمین شــود؛ ‪ )2‬مشــارکت در تولید اســناد‬

‫پالیســی نهادینه شــده ؛ ‪ )3‬و برای تولید اســناد پالیســی ظرفیت ســازی شــود‪ .‬توجه الزم به بعد واقع بینانه بودن و عملی بودن پالن‬

‫استراتیژیک‪ ،‬بویژه از نظر مالی و بودجوی‪ ،‬صورت گرفته است‪.‬‬

‫مبنای نظری این ســند اســتراتیژیک‪ ،‬با اســتفاده از نظریات معتبر کارشــناســناســان و دانشــمندان عرصــۀ ترانســپورت‪ ،‬معیارها و‬

‫شــاخجهای مؤثر در بهبود وضــعیت عمومی از رهگذر ترانســپورت مد نظر قرار داده شــده اســت‪ .‬مهمترین اصــل کلیدی در این‬

‫اســتراتیژی‪ ،‬نظریۀ جین جیکوب برگرفته از کتاب «مرگ و زندگی شــهرهای بزرگ امریکا» اســت که در ســال ‪ 1961‬با مطالعۀ‬

‫وضــعیت ترانســپورتی امریکا‪ ،‬پنج معیار را مطرح کرده اســت‪ .‬از نظر وی‪ ،‬لحاظ کردن فعالیتهای مناســب با توجه به نظم و زیبابی‬

‫بودن‪ ،‬در نظر گرفتن‬ ‫بصری‪ ،‬استفاده از کاربری مختلط به لحاظ وسایط عمومی و خصوصی و همچنین انسان و وسایط‪ ،‬در دستر‬

‫حفاظت از محیط زیســت و انعطاف پذیر بودن فضــاها‪ ،‬معیارهای اصــلی فعالیتهای ترانســپورتی مدرن و پویا میباشــد‪ 4.‬این مبنای‬

‫نظری که الگوی موفقی در سایر کشورها بوده است‪ ،‬در تمامی موارد و مراحل این پالن استراتیژیک مد نظر قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪- http://www.pps.org.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫نقش ترانسپورت جاده در توسعه اقتصادی افغانستان‬ ‫‪-3‬‬

‫همانگونه که در مقدمه ذکر شد‪ ،‬سی ستم تران سپورتی و تو سعۀ آن از مؤلفهها و شاخجهای انک شاف اجتماعی و اقت صادی یک‬

‫کشور به شمار می رود‪ .‬زیرا ترانسپورت نقخ اساسی در کاهخ فقر‪ ،‬تقویت زراعت پایدار‪ ،‬مصئونیت غذایی‪ ،‬حفظ محیط زیست‪،‬‬

‫توسعۀ اجتماعی‪-‬اقتصادی‪ ،‬رشد اقتصادی‪ ،‬دسترسی به بازار‪ ،‬اشتغالزایی‪ ،‬دسترسی به مراکز صحی‪ ،‬نهادهای آموزشی‪ ،‬محل کار‪،‬‬

‫همگرایی منطقهای‪ ،‬مصـــئونیت زندگی و در یک کالم رونق یافتن حیات جمعی دارد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬ترانســـپورت جزء جداناپذیر‬

‫زندگی اجتماعی‪ ،‬اقتصـادی و سـیاسـی جوامع بشـری به شـمار میرود؛ به گونهای که شـبکههای ترانسـپورتی از اهمیت ویژهای در‬

‫انتقال کاال و محصــوالت زراعتی و صــنعتی به بازارهای مصــرف داخلی و خارجی و انتقال مســافرین در داخل و خارج از کشــور‬

‫برخوردار میباشند‪ .‬با توجه به این امر‪ ،‬توسعه و انکشاف سی ستم و شبکههای ترانسپورتی یکی از وظایت اساسی حکومتها برای‬

‫تأمین رفاه اجتماعی و اقتصــادی شــهروندان و رونق یافتن فعالیتهای ســکتور خصــوصـی میباشــد‪ .‬حکومتها مکلت اند از طریق‬

‫و ضع و تطبیق پالی سیها و استراتیژیهای موثر و ایجاد زیربناهای الزم‪ ،‬ت سهیالت و هماهنگی کافی را در ارائه خدمات تران سپورتی‬

‫فراهم سازند‪.‬‬

‫با این حال‪ ،‬انکشــاف ســکتور ترانســپورت‪ ،‬قطع نظر از ظرفیت نیروی انســانی‪ ،‬توانمندی نهادی و اقتصــادی‪ ،‬به عوامل محیطی و‬

‫جغرافیایی وابسته است‪ .‬افغانستان به لحاظ جغرافیایی محاط به خشکه بوده و دسترسی مستقیم به مسیرهای ترانزیت آبی ندارد‪ .‬این‬

‫امر تأثیر زیادی بر کندی روند تو سعۀ اقت صادی افغان ستان دا شته و همچنین سبب واب ستگی ک شور در عر صۀ تجارت به ک شورهای‬

‫‪7‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫همســایه (پاکســتان و ایران) و مانع رشــد صــادرات کشــور گردیده اســت‪ .‬هرچند حکومت وحدت ملی‪ ،‬از طریق ایجاد دهلیزهای‬

‫هوایی‪ ،‬گامهای اســـاســـی را برای رفع این محدودیت برداشـــته اســـت؛ اما دهلیزهایی هوایی نمیتوانند به طورکلی پاســـخگوی‬

‫نیازمندیهای اقتصادی افغانستان باشند‪ .‬از این رو‪ ،‬ترانسپورت جادهای یکی از مهمترین و اصلیترین گزینه برای حمل و نقل کاال‬

‫و م سافر ا ست‪ .‬بدینلحاظ‪ ،‬سکتور تران سپورت جاده در حیات اقت صادی و اجتماعی افغان ستان از اهمیت خا صی برخوردار بوده که‬

‫لزوم توجه جدی به ترانسپورت جادهای و امور زیربنایی آن را بیخ از پیخ ایجاب مینماید‪.‬‬

‫اما جغرافیای مح صور در خ شکۀ افغان ستان به لحاظ جیوپولیتیک‪ ،‬ب سترهای بالقوۀ تران سپورتی را فراهم ساخته که ا ستفاده از آن‪،‬‬

‫میتواند چالخهای موجود را به فر صتهای طالیی و بی نظیر تبدیل سازد‪ .‬افغان ستان یگانه م سیر ات صال آ سیای مرکزی به جنوب‬

‫آسیا است‪ .‬در همین راستا‪ ،‬سند چارچوب انکشاف و مصالحۀ ملی نیز به دنبال گسترش روند ادغام منطقوی "مبدل نمودن افغانستان‬

‫به مرکز ترانزیت اموال تجارتی‪ ،‬میان آ سیا و ک شور های دیگر" میبا شد‪ .‬این موقعیت ا ستراتیژیک‪ ،‬میتواند افغان ستان را به کانون‬

‫ترانزیت منطقه ای تبدیل کند‪ .‬اما برای بهره گیری ازمزایای اقتصـــادی این موقعیت اســـتراتیژیک‪ ،‬افغانســـتان به زیرســـاختهای‬

‫مستحکم‪ ،‬معیاری و پایدار از یک سو و قوانین‪ ،‬پالی سیها و استراتیژیهای به روز شده و معیاری از سوی دیگر ضرورت دارد تا از‬

‫یک طرف پا سخگوی نیازهای ترانزیتی و تجاری با شد و از سوی دیگر باعث جلب م شارکت و اعتماد سرمایه گذاران و تاجران‬

‫گردد‪ .‬استفاده از موقعیت استراتیژیک افغانستان به عنوان یک فرصت‪ ،‬وابسته به تأمین امنیت‪ ،‬حکومت داری خوب و توسعۀ روابط‬

‫منطقوی و طرح و اجرای پالی سیهای انکشافی است‪ .‬اما مهمترین مولفۀ مؤثر برای استفاده از این فرصت‪ ،‬داشتن سی ستم ترانسپورت‬

‫مصــئون‪ ،‬پایدار‪ ،‬معیاری و قابل اطمینان اســت‪ .‬افزون بر این‪ ،‬افغانســتان کشــوری اســت که از منابع مهم طبیعی برخوردار اســت‪.‬‬

‫انک شاف‪ ،‬ا ستخراج و انتقال این منابع به بازارهای داخلی و خارجی به سی ستم تران سپورت مطمئن و مؤثر ضرورت دارد تا از یک‬

‫طرف میزان درآمد دولت را افزایخ دهد و از سوی دیگر کار استخراج و حمل و نقل منابع را تسهیل بخشد‪ .‬با توجه به این نکات‪،‬‬

‫انکشــاف ســکتور ترانســپورت یکی از مهمترین مولفههای توســعۀ پایدار برای افغانســتان به شــمار میرود‪ .‬وزارت ترانســپورت‬

‫جمهوری ا سالمی افغان ستان با درک این محدودیتها و چالخها در عر صۀ سکتور تران سپورت جاده و در عین حال فر صتها و‬

‫امکانات موجود و بالقوه مسـئولیت دارد تا برای انکشـاف سـکتور ترانسـپورت جاده‪ ،‬گامهای اسـاسـی را بردارد‪ .‬انکشـاف سـکتور‬

‫تران سپورت جاده در افغان ستان‪ ،‬م ستلزم شنا سایی محدودیتها‪ ،‬فر صتها‪ ،‬تقا ضاها و نیازهای فعلی و آینده مردم افغان ستان ا ست‪.‬‬

‫ا ستراتیژی وزارت تران سپورت نیز به عنوان چارچوب برنامهریزی و پالن گذاری کوتاه مدت‪ ،‬میان مدت و دراز مدت عمل میکند‬

‫‪8‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫تا از این رهگذر‪ ،‬به اهداف و مقاصــد خویخ در عرص ـۀ تنظیم و مدیریت ترانســپورت جاده و ارائه خدمات ترانســپورتی باربری و‬

‫مسافربری نایل آید‪.‬‬

‫نقشه دهلیزهای همکاری اقتصادی آسیای مرکزی‬

‫منبع‪ :‬بانک انکشاف آسیایی‪" ،1396 ،‬ماسترپالن سکتور ترانسپورت (‪")2017-2036‬‬

‫پالن گذاری کوتاه مدت‪ ،‬میان مدت و درازمدت وزارت ترانســـپورت‪ ،‬شـــامل ارتقای ظرفیت نیروی انســـانی‪ ،‬بهبود و اصـــالح‬

‫پروژههای تحت اجرا و تدوین و عملی کردن پروژهها و برنامههای مؤثر انکشــافی در راســتای مدرنیزه کردن ســیســتم ترانســپورتی‬

‫خواهد شد‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫پس زمینۀ سکتور ترانسپورت جاده در افغانستان‬ ‫‪-4‬‬

‫ترانسپورت بیرون شهری (شاهراهها)‬ ‫‪.4-1‬‬

‫سیستم ترانسپورت جادهای افغانستان متشکل از ترانسپورت باربری و مسافربری است‪ .‬بخخ ترانسپورت باربری در گذشته توسط‬

‫تصــدی مرکز(کاماز) اداره میشــد و در حال حاضــر‪ ،‬بخخ خصــوصــی بیخترین ســهم را در ارائۀ خدمات باربری دارد‪ .‬بخخ‬

‫تران سپورت مسافربری بین والیتی نیز توسط سکتور خ صو صی ارائه می شود‪ .‬این بخخ علیرغم متقا ضیان زیاد و تحرک روزمره‪،‬‬

‫در ارائه ی خدمات مصئون و رضایت بخخ ترانسپورتی دچار معضالت جدی و اساسی است‪.‬‬

‫عدم مصئونیت جاده‪ ،‬اضافهبار‪ ،‬عدم آشنایی رانندگان به قوانین‪ ،‬نبود سیستمهای نظارتی‪ ،‬نبود زیربناهای استندرد و‪ ...‬چالشهای اصلی ترانسپورت بیرون شهری هستند‬

‫ب سیاری از شاهراههای ک شور که ب سترهای ا صلی حمل و نقل کاال و م سافر به ح ساب میآیند‪ ،‬به لحاظ ساختارهای زیربنایی‪،‬‬

‫امکانات رفاهی برای رانندگان و م سافر‪ ،‬تجهیزات نظارتی و ‪ ...‬ا ستندردهای الزم را ندارند‪ .‬به این معنا که در اکثر شاهراهها عالوه‬

‫براینکه زیربناهای جاده یا ساخت معیاری نشده و یا هم در جریان جنگ و اضافه بار وسایط آسیب دیده اند‪ ،‬فاقد عالیم و نشانههای‬

‫ترافیکی میبا شند‪ .‬نبود تیرپارکها و خدمات فنی و رفاهی چون ر ستورانت‪ ،‬فرو شگاهها‪ ،‬نمازخانه‪ ،‬ت شناب‪ ،‬تعمیرگاه‪ ،‬کارواش و‬

‫مراکز صحی‪ ،‬سفر و انتقال کاال را در توسط ترانسپورت خصوصی نیز به شدت مشکل ساخته است‪ .‬ترمینالهای مسافربری و حمل‬

‫‪10‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫و نقل کاال نیز فاقد اس تندردهای الزم و بسترهایی است که تسهیالت الزم و امکانات کافی را در اختیار صاحبان وسایط قرار داده و‬

‫آسایخ مسافران را نیز فراهم سازد‪.‬‬

‫مسئولیت الزم‬ ‫بسیاری از رانندگان و عوامل دخیل در امور ترانسپورتی در هر دو عرصهی انتقال کاال و مسافر‪ ،‬آگاهی و احسا‬

‫را در خصوص اهمیت و حساسیت این موضوع ندارند‪ .‬استفاده از مواد نشئه آور توسط رانندگان‪ ،‬سرعت زیاد و عدم رعایت نکات‬

‫ایمنی از جمله مواردی اند که آشکارا به مشاهده رسیده و جدا از اینکه زبانزد عام گردیده‪ ،‬قربانیهای بی شماری را نیز از مسافران‬

‫و صاحبان کاال گرفته است؛ به گونهای که نام این جادهها در بسیاری موارد با مرگ همراه بوده و « شاهراه مرگ» نام گرفته اند‪ .‬در‬

‫این میان‪ ،‬مراکز تخنیکی چک و کنترول ســـرعت‪ ،‬میزان بار و آموزش و آزمایخ رانندگان نیز وجود ندارد تا حداقل از تلفات‬

‫انسانی و خسارتهای مالی جلوگیری صورت گیرد‪.‬‬

‫ناامنی به عنوان یک پدیدۀ عمومی‪ ،‬تمامی ساحات حیات اجتماعی را در افغان ستان درنوردیده و شرایط و قواعد زندگی روزمره‬

‫را مختل ساخته ا ست‪ .‬حوزۀ تران سپورت بویژه تران سپورت بیرون شهری (بین والیتی) نیز از این منظر آ سیب جدی را متحمل شده‬

‫ا ست‪ .‬جدا از تخریب زیربناهای تران سپورتی‪ ،‬تهدیدهای امنیتی نا شی از موجودیت گروههای م سلح غیرم سئول و اخاذی گروههای‬

‫مافیایی و فراقانونی‪ ،‬امنیت جادهها را به خطر انداخته ا ست‪ .‬بدون شک‪ ،‬در صورت احداث تأ سی سات رفاهی و ت سهیالتی از جمله‬

‫ایجاد تیرپارکها‪ ،‬زمینه ی تأمین امنیت و ا ستقرار نیروهای حفاظتی نیز به صورت بهتری فراهم شده و زمینۀ ا شتغال تعداد زیادی از‬

‫شهروندان نیز فراهم خواهد شد‪.‬‬

‫‪ .4-2‬ترانسپورت شهری‬

‫ترانســپورت عامه شــهری شــامل تصــدی ملی بس میشــود که باتوجه به ظرفیت پایین این تصــدی نتوانســته جوابگویی نیازهای‬

‫ترانسپورت شهری باشد‪ .‬بدین لحاظ‪ ،‬وسایط نقلیۀ شخصی و ترانسپورت غیر رسمی شهری افزایخ چشمگیر پیدا نموده و پیامدهای‬

‫ناگواری را نیز در زندگی شهری به بار آورده است‪ .‬ازدحام ترافیکی‪ ،‬کُندی روند نقل و انتقال مسافرین‪ ،‬کمبود وسایط در ساعات‬

‫اوج عبور و مرور )‪ ،(peak hours‬آلودگی محیط زی ست و‪ ...‬بخ شی از مع ضالت نا شی از نبود سی ستم تران سپورت عامه شهری‬

‫‪11‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫است‪ .‬تعداد وسایط راجستر شده تا سال ‪ 2010‬میالدی در افغانستان‪ 1.463.663 ،‬عراده برآورد شده است‪ 5.‬این درحالی است‬

‫ارقام ارائه شده تو سط ریا ست عمومی ترافیک‪ ،‬در مجموع ‪ 146.948‬عراده وا سطۀ تران سپورتی چون الری‪ ،‬بس و‬ ‫که برا سا‬

‫افزایش بی رویه جمعیت شهری و ازدیاد تقاضای وسایط ترانسپورتی‪ ،‬مشکالت ترانسپورت شهری را مضاعف ساخته است‬

‫تک سی در افغان ستان بین سالهای (‪ )1393-1396‬به ثبت ر سیده که از این جمله‪ 87.585 ،‬عرادۀ آن الری‪ 24.535 ،‬عرادۀ آن‬

‫است‪6.‬‬ ‫تکسی و ‪ 34.832‬عرادۀ آن ملی بس‬

‫محاسبۀ‬ ‫تحلیل ارقام فوق‪ ،‬پس از سال ‪ ،2010‬بیختر از ده درصد وسایط نقلیه در افغانستان افزایخ یافته است‪ .‬براسا‬ ‫بر اسا‬

‫ســال ‪ ،2014‬وســایط ترانســپورتی باربری ســاالنه به طور متوســط در حدود ‪ 25.424‬هزار تن محموله را منتقل میکنند و وســایط‬

‫انتقال میدهند‪7.‬‬ ‫مسافربری در حدود ‪ 249‬میلیون مسافر را در سال‬

‫همانگونه که گفته شد‪ ،‬افزایخ و سایط نقلیۀ شخ صی و ر شد تران سپورت غیر ر سمی سبب ازدحام ترافیکی‪ ،‬عدم ارائه خدمات‬

‫منا سب‪ ،‬آلودگی صوتی‪ ،‬آلودگی محیطی و بی نظمی در بخخ تران سپورت شهری شده ا ست‪ .‬این درحالی ا ست که شهرهای‬

‫از‪:‬‬ ‫‪ 5‬حبیب زی‪ ،‬عبداهلل و دیگران‪" .2016 ،‬مروری بر ترافیک شهر کابل"‪ .‬قابل دستر‬
‫‪https://www.researchgate.net/publication/265322344_A_Overview_of_Transportation_in_Kabul_Cit‬‬
‫‪y_Afghanistan_1_2‬‬
‫‪ 6‬این ارقام کتباً در اختیار وزارت ترانسپورت قرار گرفته و در اینجا مورد استناد قرار گرفته است‪.‬‬
‫از‪:‬‬ ‫‪ 7‬ادارۀ حمایت از سرمایه گذاری افغانستان‪" .‬سرمایه گذاری در ترانسپورت و لوژستیک"‪ .‬قابل دستر‬
‫‪http://investinafghanistan.af/investing-in-the-transportation-logistic-sector_fa/‬‬

‫‪12‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫افغانستان فاقد یک سی ستم منظم ترانسپورت شهری است‪ .‬بخخ تکسی تضعیت شده و وضعیت روشنی ندارد‪ .‬زیرا تکسیها فاقد‬

‫ای ستگاهها‪ ،‬لینها و م سیرهای م شخج برای انتقال م سافرین ا ست‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬نار سایی در سی ستم تران سپورت عامه شهری‪،‬‬

‫بسیاری از وسایط شخصی را وادار به ارائه خدمات ترانسپورتی نموده که تکسی به عنوان یک وسیله نقلیه عامه در میان این وسایط‪،‬‬

‫جایگاه و نقخ خود را از دست داده است‪ .‬این امر سبب شده تا تقاضای مردم به ترانسپورت بخصوص در ساعتهای اوج( ‪peak‬‬

‫‪ )hours‬بدون پاس بماند‪.‬‬

‫به طور کلی‪ ،‬وسـایط ترانسـپورتی در شـهرها و بین والیات به وسـایطی چون؛ بس‪ ،‬تکسـی‪ ،‬کروالی شـخصـی‪ ،‬بایسـکل‪ ،‬موتور‬

‫سایکل و تاحدودی هم ریک شا محدود می شود‪ .‬انک شاف سی ستم های مدرن تران سپورت شهری مثل بسهای سریعال سیر (‪،)BRT‬‬

‫ریل و میترو تاکنون تطبیق نشده و صرفاً در سطح طرح باقی مانده است‪ .‬این وضعیت‪ ،‬خدمات ترانسپورت درون شهری را در عمل‬

‫فلج ساخته و معضالت بزرگی را برای شهروندان‪ ،‬بخصوص در کالنشهرها و بویژه پایتخت (شهرکابل) به بار آورده است‪.‬‬

‫از جانب دیگر‪ ،‬زیربناهای ترانسپورت شهری نیز ارزشهای اجتماعی و فرهنگی خود را از دست داده و به عنوان بستری که مرکز‬

‫تعامالت اجتماعی هســتند‪ ،‬نمیتوانند رضــایت شــهروندان و ســاکنان کالن شــهرها را کســب کند‪ .‬به همین دلیل اســت که نبض پر‬

‫تکاپوی زندگی و آهنگ رشد اقتصادی در نبود سیستم منظم و سریع ترانسپورتی‪ ،‬حرکت کُندی را تجربه میکند‪.‬‬

‫این درحالی ا ست که باید تو سعه و گ سترش سی ستم تران سپورتی در شهرهای ک شور‪ ،‬بخ صوص کالن شهرها با روند رو به ر شد‬

‫محا سبۀ ادارۀ اح صائیه در سال ‪ ،1397‬جمعیت‬ ‫شهرن شینی و افزایخ گراف جمعیت شهری سازگاری دا شته با شد‪ .‬اما برا سا‬

‫افغانستان در حدود ‪ 31.6‬میلیون نفر برآورد شده است‪ ،‬درحالیکه جمعیت افغانستان توسط ادارۀ امور اقتصادی و اجتماعی سازمان‬

‫ملل متحد‪ ،‬در سال ‪ ،2015‬سی و دو میلیون نفر تخمین شده است‪ .8‬از این مجموع‪ 71.5 ،‬درصد جمعیت افغانستان در روستاها و‬

‫حدود ‪ 24‬درصد آن (در حدود ‪ 7.5‬میلیون) در شهرها زندگی میکنند‪ 9.‬رشد جمعیت افغانستان در هر سال نزدیک به سه درصد‪،‬‬

‫برآورد شده ا ست‪ .‬انتظار میرود که جمعیت افغان ستان تا سال ‪ ،2050‬یعنی سی سال دیگر‪ ،‬دو برابر شود که ‪ 50‬در صد آن در‬

‫‪8‬‬
‫‪World Bank (2018). “Managed Labor Migration in Afghanistan”, Available at:‬‬
‫‪http://documents.worldbank.org/curated/en/531281516915072603/pdf/122985-WP-P158055-‬‬
‫‪PUBLIC-MLMAcFINALsinglepagesonline.pdf.‬‬
‫‪ 9‬ادارۀ مرکزی احصائیه‪ ،1397 ،‬برآورد نفو کشور‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫معلومات این منبع‪ ،‬تا سال‪ ،2060‬جمعیت شهری افغانستان دو برابر‪ ،‬یعنی به ‪ 15‬میلیون نفر‬ ‫شهرها زندگی خواهند نمود‪ 10.‬براسا‬

‫بود‪11.‬‬ ‫خواهد رسید که به اندازۀ نصت جمعیت کنونی افغانستان خواهد‬

‫هرچند این برآوردها‪ ،‬نمیتوانند مبنای دقیق و قابل اطمینان از میزان رشــد جمعیت افغانســتان به طور عام و میزان جمعیت شــهرنشــینی‬

‫افغان ستان به طور خاص در سالهای آینده فراهم کند‪ .‬اما مرور ر شد جمعیت و شهرن شینی در سالهای گذ شته ن شان میدهد که جمعیت‬

‫افغانستان به شمول روستایی و شهرنشین درحال افزایخ بوده و این روند ادامه خواهد داشت‪ .‬بنابراین‪ ،‬رشد جمعیت افغانستان بدون تردید‬

‫تقاضــا برای ترانســپورت را بیخ از پیخ افزایخ خواهد داد‪ .‬از این میان‪ ،‬رشــد ســریع شــهرنشــینی تأثیر زیادی بر افزایخ تقاضــا برای‬

‫ترانسپورت عامه دارد‪ .‬افغانستان در مرحلۀ گذار سریع به شهرنشینی قرار دارد که این امر ناشی از ناامنی و بیکاری در نتیجهی خشکسالی و‬

‫عدم تولید بسندهی سیستم سنتی زراعت و مالداری در روستاها است‪ .‬از سال ‪ 2002‬تا سال ‪ 2017‬جمعیت شهری افغانستان از ‪ 22‬درصد‬

‫به حدود ‪ 25‬در صد ر سیده ا ست که افزایخ سه در صدی را ن شان میدهد‪ 12.‬در عین حال‪ ،‬گزارش بانک جهانی ر شد جمعیت شهری‬

‫افغان ستان را ساالنه ‪ 5‬در صد تخمین زده ا ست که در مقای سه با سایر ک شورهای جنوب آ سیا دو برابر ر شد شهرن شینی را ن شان میدهد‪.‬‬

‫براســا گزارش بانک جهانی‪ ،‬تا ســال ‪ ،2060‬نیمی از جمعیت جهان در شــهرها ســاکن خواهند شــد‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬افغانســتان باالترین‬

‫درصــدی رشــد شــهرنشـینی در منطقه را تجربه میکند‪ 13.‬این افزایخ جمعیت‪ ،‬نیازمند اتخاذ تدابیر و پالنهای دقیق در تمام عرصــهها و از‬

‫جمله ترانسپورت است تا امکان پاس گویی به تقاضای شهروندان به خدمات ترانسپورتی فراهم گردد‪.‬‬

‫از‪:‬‬ ‫‪ 10‬طلوع نیوز (‪" )1395‬سازمان ملل‪ :‬تا سال ‪2050‬جمعیت افغانستان دو برابر خواهد شد"‪ .‬قابل دستر‬
‫‪https://www.tolonews.com/index.php/fa/afghanistan/‬‬
‫‪11‬‬
‫‪Pazhwak. 2016. “Afghanistan’s Urban Population to double by 2030”. Available at:‬‬
‫‪https://www.pajhwok.com/en/2016/10/22/afghanistan’s-urban-population-double-2030‬‬
‫‪12‬‬
‫‪SIGAR (2018), “Governance Contents”, available at:‬‬
‫‪https://www.sigar.mil/pdf/quarterlyreports/2018-01-30qr-section3-governance.pdf#page=20.‬‬
‫‪13‬‬
‫‪World Bank (2017) “Leveraging the Urbanization dividend in Afghanistan”, available at:‬‬
‫‪http://blogs.worldbank.org/endpovertyinsouthasia/leveraging-urbanization-dividend-afghanistan-0.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫‪ -5‬چالخهای ترانسپورت جاده‬

‫سیستم ترانسپورت جاده پس از تخریب زیربناها‪ ،‬فرار نیروی بشری و تضعیت نهادی ناشی از دوران طوالنی جنگ‪ ،‬پس از سال‬

‫‪ 1380‬دوباره فعال شد و سکتور تران سپورت به عنوان رکن سوم ا ستراتیژی انک شاف ملی افغان ستان تعریت گردید‪ .‬برای انک شاف‬

‫سکتور تران سپورت در افغان ستان تاکنون حدود ‪ 4.5‬بیلیون دالر هزینه شده ا ست‪ 14.‬هرچند سکتور تران سپورت یکی از مهمترین‬

‫ارکان انک شاف ملی در افغان ستان مح سوب می شود‪ ،‬اما بخخ تران سپورت جاده انک شاف نیافته باقی مانده ا ست‪ .‬دلیل آن نیز وجود‬

‫چالخهای متعدد در عرصه سکتور ترانسپورت بوده که در این بخخ به طور اجمالی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است‪.‬‬

‫چند پارچگی و پراکندگی نهادی و مدیریتی‬ ‫‪.5-1‬‬

‫سی ستم تران سپورت افغان ستان مت شکل از هوانوردی ملکی‪ ،‬تران سپورت جاده‪ ،‬خط آهن و م سیر دریایی داخلی (‪ )Inland‬ا ست‪.‬‬

‫وظیفۀ تنظیم و مدیریت هر سکتور فرعی بر عهدۀ ادارههای مستقل میباشد‪ .‬در عین حال در عرصۀ پالنگذاری و انکشاف زیربناها‬

‫م یان چندین نهاد ذیربط تداخل وظیفوی وجود دارد‪ .‬این امر موجب پیچ یده شـــدن پالن گذاری‪ ،‬ناهماهنگی و عدم اجماع م یان‬

‫نهادهای مذکور شده ا ست‪ .‬توافق در مورد تعیین اهداف‪ ،‬پالی سیها‪ ،‬طرح ا ستراتیژیها‪ ،‬عملکردها و پروژهها ب سیار زمان بر بوده و‬

‫عموماً "با تکرار پروسهها همراه است" که اغلب به تأمین نتایج مطلوب نمیانجامد‪ 15.‬بنابراین‪ ،‬پراکندگی مسئولیتهای پالنگذاری‬

‫و مدیریتی ســکتور ترانســپورت‪ ،‬مانع تطبیق پالنهای منســجم و هماهنگ در بخخ ترانســپورت شــده اســت‪ .‬این درحالی اســت‬

‫بانک انکشاف آسیایی‪ " .1396 ،‬تجدید ماسترپالن سکتور ترانسپورت (‪ .")2017-2036‬ص ‪.18‬‬
‫‪ 15‬همان‪ ،‬ص‪.10‬‬

‫‪15‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫که"پیخنیاز پالنگذاری بهتر در سکتور ترانسپورت این است که هماهنگی از طریق نهاد کلیدی سکتور ترانسپورت صورت گیرد‬

‫‪16‬‬ ‫و این نهاد مجموعهای از پالیسیها را تدوین و اجرا کند‪".‬‬

‫عدم انکشاف سازمانی وزارت ترانسپورت‬ ‫‪.5-2‬‬

‫بروز تورم ت شکیالتی در برخی ساحات‪ ،‬کمبود ت شکیالت در ساحات دیگر و عدم تنا سب ت شکیل با حجم وظیفه‪ ،‬تبعات عمدۀ‬

‫نداشتن تشکیل مناسب در اداره میباشد‪ .‬امری که در وزارت ترانسپورت مشهود بوده است‪ .‬پایین بودن ظرفیت تخنیکی و مسلکی‬

‫کارمندان وزارت تران سپورت و عدم توانایی اکثریت آنان در ا ستفاده از و سایل تکنالوژی معلوماتی از جمله مو ضوعاتی ه ستند که‬

‫ارائه خدمات قابل قبول و معیاری تو سط وزارت تران سپورت را با م شکل مواجه ساخته و نیازمند بهبود و ارتقاء میبا شند‪ .‬افزون بر‬

‫این‪ ،‬به دلیل عدم کفایت مصارف تصدیهای ملیبس و باربری مرکز از طریق عواید حاصله‪ ،‬فعالیتهای آنها غالباً با ضرر عملیاتی‬

‫همراه بوده اســت‪ .‬توانایی این تصــدیها در ارائه خدمات ترانســپورتی عامه به دلیل عدم توجه به فراهمآوری امکانات و تســهیالت‬

‫الزم و عدم استفاده از میکانیزمهای مدیریتی و نظارتی موثر‪ ،‬محدود گردیده است‪ .‬این درحالی است که داشتن ساختار تشکیالتی‬

‫متنا سب با اهداف و وظایت وزارت تران سپورت‪ ،‬از تداخل وظیفوی در بخخهای مختلت وزارت جلوگیری به عمل آورده و ارائه‬

‫خدمات معیاری ترانسپورتی را تسهیل میبخشد‪.‬‬

‫سیستم غیرمؤثر جمعآوری عواید ترانسپورتی‬ ‫‪.5-3‬‬

‫سکتور ترانسپورت یکی از منابع عایداتی دولت به شمار میرود‪ .‬اما استفاده از سی ستم غیرخودکار (دستی) جمعآوری عواید‪ ،‬به‬

‫شکل پول فیزیکی‪ ،‬شفافیت و ح سابدهی پرو سه را متأثر ساخته و امکان ف ساد و اتالف عواید وزارت را افزایخ داده ا ست‪ .‬نبود‬

‫میکانیزم مؤثر برای جمعآوری عواید تران سپورتی در برخی موارد‪ ،‬سبب اخاذی افراد خود سر و م سئولین تران سپورتی از رانندگان‬

‫وسایط تران سپورتی می شود‪ .‬عدم و ضع یک سان مح صول خدمات تران سپورتی باالی رانندهگان وسایطی که دارای شرایط م شابه از‬

‫لحاظ خط سیر و نوعیت واسطه نقلیه میباشند‪ ،‬یکی دیگر از دالیل این نارساییها است‪.‬‬

‫‪ 16‬همان‪ .‬ص ‪.12‬‬

‫‪16‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫نبود زیربناهای استندرد ترانسپورت جادهای‬ ‫‪.5-4‬‬

‫صالحیتها و نقخ وزارت ترانسپورت در بخخ زیربناهای ترانسپورت جادهای عمدتاً از طریق پالیسیسازی و همکاری و مشوره‬

‫با نهادهای ذیربط دیگر‪ ،‬اعمال میگردد‪ .‬مشــکالت عمده زیربنایی که وزارت ترانســپورت با آنها مواجه اســت‪ ،‬شــامل موارد ذیل‬

‫میباشند‪:‬‬

‫نبود تعداد کافی محالت بارگیری و تخلیه در مرکز و والیات کشور که خدمات معیاری ارائه کنند؛‬ ‫‪‬‬

‫نبود تعداد کافی ترمینالهای مسافربری در مرکز و والیات کشور که خدمات معیاری ارائه کنند؛‬ ‫‪‬‬

‫نبود تیرپارکها و توقفگاهها در شاهراهها به ویژه مسیرهای ترانزیتی کشور؛‬ ‫‪‬‬

‫کمبود وسایط باربری و تجهیزات حفظ و مراقبت از آنها در تصدیهای مربوطه؛‬ ‫‪‬‬

‫عدم ارائه خدمات غرض تضــمین مصــئونیت حملو نقل بار و مســافر در شــاهراههای کشــور مثالً از طریق ایجاد مراکز‬ ‫‪‬‬

‫معاینات تخنیکی وسایط نقلیه باربری و مسافربری؛‬

‫کمبود یا نبود انرژی برق‪ ،‬انترنت و زیرساختهای تکنالوژی معلوماتی در برخی دفاتر وزارت ترانسپورت؛‬ ‫‪‬‬

‫نبود تعمیر و دفاتر کاری مجهز وزارت ترانسپورت در برخی بنادر مرزی و والیات کشور‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫چالخهای ترانسپورت عامه شهری‬ ‫‪. 5 -5‬‬

‫عدم استفاده از تکنالوژی روز (ردیاب‪ ،‬کمرههای امنیتی و غیره) در وسایط ترانسپورتی عامه؛‬ ‫‪‬‬

‫نبود وسایط نقلیه مدرن در عرصه ترانسپورت عامه شهری؛‬ ‫‪‬‬

‫عدم تنظیم ترانسپورت عامه غیر رسمی از جانب دولت؛‬ ‫‪‬‬

‫مشکالت تصدی ملیبس در ارائه خدمات با کیفیت و معیاری به شهروندان‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫چالخهای ترانسپورت باربری جادهای‬ ‫‪. 5 -6‬‬

‫ناامنی یکی ازچالخهای عمده در برابر ترانسپورت باربری در کشور به شمار میرود؛‬ ‫‪‬‬

‫اخاذیهای غیرقانونی از موترهای باربری در مسیر راهها و بنادر؛‬ ‫‪‬‬

‫مشــکالت کشــور در اســتفاده از فرصــتهای حمل و نقل ســازمان جهانی جاده (‪ )IRU‬و تطبیق ســیســتم حمل و نقل‬ ‫‪‬‬

‫بینالمللی (‪)TIR‬؛‬

‫‪17‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫آگاهی پایین رانند گان و آشـــنا نبودن آنان با قوانین جهانی حملو نقل و ناآشـــنایی راننده گان با زبان های خارجی از‬ ‫‪‬‬

‫مشکالت موجود فراروی بهرهبرداری از مزایای سازمان جهانی ‪ IRU‬میشوند؛‬

‫عدم توانایی مالی تصــدی باربری مرکز جهت ترمیم وســایط و ســرمایهگذاری مجدد غرض ارائه خدمات موثر و معیاری‬ ‫‪‬‬

‫در عرصه باربری‪.‬‬

‫چالخهای ترانسپورت مسافربری جادهای‬ ‫‪. 5 -7‬‬

‫کمبود توقفگاهها یا استراحتگاههای معیاری و مجهز در مسیر شاهراهها برای مسافرین و رانندگان وسایط نقلیه مسافربری؛‬ ‫‪‬‬

‫کمبود مراکز معیاری و مجهز معاینات تخنیکی وسایط نقلیه مسافربری؛‬ ‫‪‬‬

‫کمبود مراکز آموزشی تخصصی برای رانندگان وسایط نقلیه مسافربری؛‬ ‫‪‬‬

‫عدم نظارت دقیق از شرکتهای ترانسپورتی مسافربری و موجودیت شرکتهای مسافربری غیرمعیاری و خیالی؛‬ ‫‪‬‬

‫عدم توجه به ساخت و یا بازسازی جادههای معیاری مطابق نورمهای بینالمللی در شاهراههای کشور؛‬ ‫‪‬‬

‫عدم توجه به مصئونیت مسافر و امنیت تخنیکی وسایط نقلیه مسافربری توسط شرکتها و نهادهای ذیربط؛‬ ‫‪‬‬

‫کمبود ترمینالهای مسافربری معیاری و مجهز در سطح کشور به ویژه در شهرهای بزرگ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مصئونیت پایین ترانسپورت جادهای‬ ‫‪. 5 -8‬‬

‫عدم مصــئونیت جادهای یکی از مهمترین چالخها در افغانســتان به شــمار میرود‪ .‬افغانســتان پس از بنگلهدیخ یکی از بدترین‬

‫گزارش سازمان صحی جهان‪ ،‬ساالنه بیخ از ‪ 4700‬تن‬ ‫ک شورها از لحاظ م صئونیت جادهای و ترافیکی در آ سیا ا ست‪ 17.‬برا سا‬

‫جانهای شانرا به خاطر حوادث ترافیکی از د ست میدهند‪ 18.‬از همین رو جایگاه افغان ستان در رده بندی م صئونیت جادهای نود و‬

‫چهارمین کشور است‪ 19.‬بروز حوادث ترافیکی و میزان تلفات ناشی از این حوادث‪ ،‬صدمات جبران ناپذیری را بر پیکرۀ اقتصادی و‬

‫اجتماعی کشور وارد میآورد‪ .‬بنابراین‪ ،‬وزارت ترانسپورت باید از طریق اتخاذ تدابیر مؤثر و وضع استراتیژیها و برنامههای فراگیر‬

‫‪ 17‬بانک انکشاف آسیایی‪" .1396 .‬تجدید ماسترپالن سکتور ترانسپورت (‪ .")2017-20136‬ص ‪.17‬‬
‫از‪:‬‬ ‫‪ 18‬صدای امریکا(رادیو دری)‪" .1396 .‬در افغانستان‪ ،‬تلفات حوادث ترافیکی بیختر از تلفات جنگ است"‪ .‬قابل دستر‬
‫‪https://www.darivoa.com/a/afghanistan-traffic-accident-tolls-war-security-civilians/3842808.html‬‬
‫‪19‬بی بی سی‪ " .1395 .‬افغانستان مقام دوم را در منطقه در تصادف جاده ای دارد‪ ".‬قابل دریافت از‪:‬‬
‫‪http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/05/160529_k05_afghanistan_road_accident‬‬

‫‪18‬‬
 ‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫در تأمین مصــونیت جاده اقدام نماید‪ .‬نبود یا کمبود عالیم ترافیکی‪ ،‬رفتارهای غیرمســلکی رانندهگان که در اغلب اوقات ناشــی از‬

‫عدم آشــنایی آنها با قواعد و مقررات ترافیکی‪ ،‬کمبود ظرفیت رانندهگی و اســتفاده از مواد نشــئه آور اســت‪ ،‬از جمله عوامل وقوع‬

‫حوادث ترافیکی مح سوب می شوند‪ .‬نبود مراکز چک و کنترول تخنیکی و توقفگاههای معیاری برای و سایط باربری و م سافربری‬

‫در شاهراهها و راههای ترانزیتی کشور یکی دیگر از عواملی است که منجر به بروز حوادث ترافیکی میشود‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫جدول‪ :1‬مجموع رویدادهای ترافیکی بین سال های ‪1397-1387‬‬

‫‪1396‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1390‬‬ ‫‪1389‬‬ ‫‪1388‬‬ ‫‪1387‬‬ ‫سال‬

‫‪296‬‬ ‫‪348‬‬ ‫‪235‬‬ ‫‪139‬‬ ‫‪586‬‬ ‫‪520‬‬ ‫‪238‬‬ ‫‪233‬‬ ‫‪275‬‬ ‫‪136‬‬ ‫بس‬

‫‪443‬‬ ‫‪403‬‬ ‫‪360‬‬ ‫‪168‬‬ ‫‪696‬‬ ‫‪718‬‬ ‫‪656‬‬ ‫‪598‬‬ ‫‪451‬‬ ‫‪422‬‬ ‫الری‬

‫‪1498‬‬ ‫‪1048‬‬ ‫‪1169‬‬ ‫‪921‬‬ ‫‪1995‬‬ ‫‪1877‬‬ ‫‪1799‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1299‬‬ ‫تیز رفتار‬

‫موتر‬
‫‪1031‬‬ ‫‪1290‬‬ ‫‪1163‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪1116‬‬ ‫‪1088‬‬ ‫‪950‬‬ ‫‪973‬‬ ‫‪665‬‬ ‫‪466‬‬
‫سایکل‬

‫‪3241‬‬ ‫‪3089‬‬ ‫‪2927‬‬ ‫‪1508‬‬ ‫‪4393‬‬ ‫‪4203‬‬ ‫‪3643‬‬ ‫‪3404‬‬ ‫‪2789‬‬ ‫‪2423‬‬ ‫مجموع‬

‫‪ - 20‬سایت مرکز مطالعات استراتیژیک منطقوی‪ http://csrskabul.com/pa/?p= .‬و سالنامه احصائیوی ‪ 1396‬اداره ملی احصائیه و معلومات‬

‫‪19‬‬
‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫‪20‬‬
‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫تحلیل نقاط ضعف‪ ،‬قوت‪ ،‬تهدیدها و فرصتهای سکتور ترانسپورت جاده‬ ‫‪-6‬‬

‫ضعفها‬ ‫قوتها‬

‫‪ -1‬ا ستفاده از سی ستم غیرخودکار (د ستی) جهت جمعآوری‬ ‫‪ -1‬دا شتن امتیاز تنظیم خدمات تران سپورت جاده در‬

‫عواید ترانسپورتی؛‬ ‫کشور؛‬

‫‪ -2‬عدم موجودیت پالیســـی و مقررات مشـــخج و معیاری به‬ ‫‪ -2‬ان فاذ قانون تنظیم ترانسپپپورت جاده که م طابق‬

‫نیازمندیهای اداره و انکشپپافات ترانسپپپورتی طرح و منظور تنظیم خدمات ترانسپورتی؛‬

‫‪ -3‬ســـاختار نارســـای تشـــکیالتی وزارت که متناســـب با‬ ‫تدوین شده است؛‬

‫‪ -3‬داشپپتن صپپال یتهای قانونی در رابطه با اعمار‬

‫نیازمندیهای اداره نیست؛‬
‫زیرب نا های ترانسپپپورتی نظیر ترمی نال ها‪ ،‬توقف گاه ها و‬
‫‪ -4‬کمبود ظرفی ـت و منــابع بشـــری در بخخهــای مختلت‬
‫غیره؛‬
‫وزارت؛‬
‫‪ -4‬داشپپتن صپپال یت های قانونی در رابطه با عقد‬
‫‪ -5‬نبود دفاتر اداری و دیگر تأ سی سات وزارت تران سپورت در‬
‫معاهدات دو و یا چند جانبه ملو نقل و ترانزیتی با‬
‫برخی والیات و بنادر؛‬
‫کشورهای همسایه و منطقه؛‬
‫‪ -6‬عدم توجه به مصئونیت حملو نقل مسافرین و اموال؛‬
‫‪ -5‬داشپپتن منابع عا یداتی کافی به منظور انکشپپاف‬
‫‪ -7‬نبود مقررات مشـــخج در رابطــه ب ـه تنظیم ترانســـپوت‬
‫زیربناها و بهبود خدمات ترانسپورتی؛‬
‫بینالمللی؛‬
‫‪ -6‬کنترول و ن ظارت از تصپپپدی های دولتی که در‬
‫‪ -8‬تداخل وظیفوی و عدم هماهنگی و رهبری واحد در عرصه‬
‫معامالت تران سپورتی دخیل ه ستند (ملیبس و ت صدی‬
‫سکتور ترانسپورت جاده‪.‬‬
‫باربری مرکز)‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫فصل اول‪ :‬کلیات و پس‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬
‫زمینه‬

‫فرصتها‬ ‫تهدیدها‪/‬خطرات‬

‫‪ -1‬مایت کومت از سپپکتور ترانسپپپورت‬ ‫‪ -1‬عدم همکاری و هماهنگی نهادهای ذیربط؛‬

‫جادهای؛‬ ‫‪ -2‬تهدیدات امنیتی در برابر تطبیق پروژههای انکشافی وزارت؛‬

‫‪ -2‬موقعیت جغرافیایی ک شور که بر اهمیت و‬ ‫‪ -4‬کمبود و یـا نبود زیربنــاهــای الزم جهــت تطبیق پروژههــای‬

‫فرصت انکشاف ترانسپورت جاده میافزاید؛‬ ‫انکشافی و اصالحی وزارت؛‬

‫‪ -3‬عالقهمندی ک شورهای هم سایه و منطقه به‬ ‫‪ -5‬مخالفت و مقاومت اشخاص و گروههای ذینفع در برابر برنامه‬
‫توسعه روابط تجاری و ترانزیتی با افغانستان؛‬
‫های اصالحی وزارت؛‬
‫‪ -4‬تطبیق پروژه های بزرگ انکشپپپافی نظیر‬
‫‪ -7‬طوالنی و پیچیده بودن پروسههای تدارکاتی و مشارکت عامه‬
‫تاپی‪ ،‬بندر چابهار‪ ،‬راه الجورد و غیره؛‬
‫و خصوصی جهت تطبیق پروژههای انکشافی وزارت‪.‬‬
‫‪ -5‬موجودیت امکانات اصال ی و جوانسازی‬

‫تشکیل وزارت‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫فصل دوم‬

‫چهارچوب پالیسی‬
 ‫مقدمه‬
‫توسعۀ ترانسپورت یا حمل و نقل با شاخجهای کیفی معتبر صورت میگیرد که سند استراتیژیک حاضر با اتکا به این معیارها و‬

‫شاخجهای مطرح جهانی تهیه‪ ،‬تنظیم و تدوین گردیده است‪ .‬این استراتیژی در زیرمجموعههای پالنی خویخ حاوی سیاستهای‬

‫تشویقی و تنبیهی به صورت همزمان خواهد بود‪ .‬بدین معنا که در مراحل عملیاتی این سند استراتیژیک‪ ،‬همزمان هم از سیاست نرم‬

‫به هدف جلب مشــارکت عوامل ذیدخل )‪ (Soft or pull policies‬و هم از ســیاســت ســخت افزاری به هدف ایجاد قیودات‬

‫)‪ (Hard or push policies‬به منظور اجرای اصول استراتیژیک و تحقق اهداف مورد نظر استفاده خواهد شد‪.‬‬

‫اما آنچه در مجموع‪ ،‬اصـــول مورد نظر وزارت ترانســـپورت را در این ســـند اســـتراتیژیک تشـــکیل میدهد‪ ،‬مد نظر قرار دادن‬

‫شاخج های کیفی ترانسپورت در ابعاد مختلت فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬زیست محیطی و زیبایی شناختی در ساختارهای زیربنایی حوزه‬

‫ترانسپورت‪ ،‬هماهنگ با سایر نهادها و حامیان مالی است‪ .‬به گونهای که با کمترین هزینه‪ ،‬بیخترین دستاورد کمایی شده و توسعۀ‬

‫پایدار از منظر ترانسپورت نیز محقق شود‪.‬‬

‫تأثیرگزاری این ا ستراتیژی بر بهبود و گ سترش خدمات تران سپورتی در تمامی عر صهها و حوزهها مد نظر گرفته شده و نقخ به‬

‫سزایی در تحقق تو سعه پایدار و انک شاف و م صالحه ملی خواهد دا شت‪ .‬ضمن اینکه ارزشهای فرهنگی و اجتماعی نیز در آن مد‬

‫نظر قرار داده شده و در پالنهای عملیاتی و پروژههاییکه در پرتو این سند ا ستراتیژیک دیزاین و طراحی خواهد شد‪ ،‬مورد اجرا‬

‫قرار خواهند گرفت‪ .‬نحوۀ اثرگذاری این پالن اســـتراتیژیک در ابعاد مختلت مطمح نظر تهیه کنندگان آن بوده و تمامی مراحل و‬

‫اصول آن در پرتو قوانین نافذه و با تمرکز به حل مشکالت و معضالت موجود حیات جمعی شهروندان افغانستان تنظیم شده است‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫‪ -1‬چهارچوب پالیسی‬

‫و مطمئن برای همه‬ ‫دیدگاه وزارت ترانسپورت‪ :‬ارائه ترانسپورت مصئون‪ ،‬قابل دستر‬ ‫‪.1-1‬‬

‫مأموریت وزارت ترانسپورت‪ :‬تقویت و انکشاف ظرفیت سکتور ترانسپورت جادهای افغانستان به مثابۀ ابزار کلیدی‬ ‫‪.1-2‬‬

‫برای ارتقای کیفیت زندگی مردم و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی افغانستان‪.‬‬

‫ارزش های وزارت ترانسپورت‪:‬‬ ‫‪.1-3‬‬

‫‪ -2‬وظایف و مسئولیتهای وزارت ترانسپورت‬

‫طرح و ترتیب پالیسیها و استراتیژیهای ترانسپورت جاده‬ ‫‪.2-1‬‬

‫مدیریت‪ ،‬رهبری‪ ،‬سازماندهی و انسجام فعالیتهای وسایط نقلیه ترانسپورت جاده‪.‬‬ ‫‪.2-2‬‬

‫نظارت از اجرای احکام قوانین‪ ،‬مقررهها‪ ،‬لوایح و طرزالعملهای مربوطه‪.‬‬ ‫‪.2-3‬‬

‫‪24‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫عرض ـۀ خدمات ترانس ـپورتی مناســب و ایجاد تســهیالت الزم جهت حمل و نقل مســافرین و اموال برای شــرکتهای‬ ‫‪.2-4‬‬

‫ترانسپورتی در داخل و خارج از کشور با درنظرداشت معاهدات بینالمللی و میثاق حمل و نقل بینالمللی جاده (‪)TIR‬‬

‫و قراردادهای ترانزیتی‪ ،‬به همکاری ادارات ذیربط‪.‬‬

‫صدور اجازۀ حمل و نقل مسافرین و اموال از داخل به خارج از کشور و بالعکس‪.‬‬ ‫‪.2-5‬‬

‫ادارات ذیربط‪1.‬‬ ‫تنظیم امور مربوط به ترانسپورت عامه شهری و نظارت از آن با همکاری‬ ‫‪.2-6‬‬

‫‪ -3‬چهارچوب و اهداف استراتیژیک‬

‫چارچوب پالن استراتیژیک سکتور ترانسپورت جاده شامل سه بخخ اصلی است‪ )1 :‬اهداف استراتیژیک و مقاصد؛ ‪ )2‬فعالیتها‬

‫ن یازهای‬ ‫و برنامهها ؛ ‪ )3‬و نتایج احتمالی که از تطبیق این برنامهها حاصـــل میشـــود‪ .‬اهداف اســـتراتیژیک این وزارت براســـا‬

‫ترانسپورتی افغانستان‪ ،‬چالخهای کلیدی در عرصۀ سکتور ترانسپورت جاده‪ ،‬ظرفیتهای موجود نهادی و فرصتهای انکشافی در‬

‫عرصۀ ترانسپورت با در نظرداشت صالحیتهای قانونی وزارت ترانسپورت تعیین و تعریت شده است‪ .‬با درنظرداشت این رویکرد‪،‬‬

‫تیم م سئول انک شاف ا ستراتیژی وزارت تران سپورت‪ ،‬بعد از مطالعه‪ ،‬پژوهخ و م شوره با مقامهای با صالحیت وزارت تران سپورت‪،‬‬

‫ریاستهای مختلت‪ ،‬مدیران اجرایی و مشتریان خدمات ترانسپورتی و سکتور خصوصی‪ ،‬اهداف استراتیژیک زیر را برای وزارت‬

‫ترانسپورت تعیین نموده است‪:‬‬

‫اهداف استراتیژیک وزارت ترانسپورت‬ ‫‪-4‬‬

‫‪ 1‬قانون تنظیم و ترانسپورت جاده (‪.)1397‬‬

‫‪25‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫‪ .4-1‬هدف استراتیژیک‪ :۱‬پالیسی سازی و انکشاف زیربناها‬

‫تدوین پالی سیهای مشخج برای سکتور ترانسپورت زمینی از جهات متعدد ضروری است‪ .‬زیرا سنجخ وپیخبینی نیازها‪ ،‬موانع‬

‫و خالها‪ ،‬تهدیدها و فرصــتها برنامههای کاربردی را تعیین میکند و وزارت ترانســپورت را قادر میســازد تا با شــرایط همواره در‬

‫حال تغییر سازگار شود و از فر صتهای جدید به صورت بهتری بهرهبرداری کند‪ .‬برای حل م سایلی چون مدیریت کلی سکتور‬

‫ترانســپورت‪ ،‬تنظیم و نظارت از فعالیت تســهیل کنندگان و فراهم کنندگان ترانســپورت‪ ،‬هماهنگی فعالیتها و جلوگیری از تداخل‬

‫وظیفوی فی مابین ادارات ذیربط‪ ،‬ســـرمایه گذاری و تقویت مشـــارکت ســـکتور خصـــوصـــی‪ ،‬ایجاب میکند تا طرح و تدوین‬

‫پالی سی های به روز و متناسب با نیازمندی های سکتور ترانسپورت جاده در اولویت قرار گیرد‪ .‬طرح و تطبیق این دسته از پالیسیها‪،‬‬

‫امکان بهره برداری وزارت تران سپورت از فر صتهای موجود را فراهم ساخته و زمینۀ سازگاری آن را با شرایط متغیر موجود مهیا‬

‫می سازد‪ .‬در عین حال‪ ،‬انک شاف تران سپورت جاده واب سته به زیربناهای تو سعه یافته و مجهز تران سپورتی نظیر ترمینالها‪ ،‬توقفگاهها‪،‬‬

‫پارکینگها‪ ،‬تیرپارکها و ورکشـا های تخنیکی میباشـد‪ .‬انکشـاف زیرسـاختهای ضـروری برای ترانسـپورت جادهای‪ ،‬نیازمند‬

‫طرح برنامههای انکشافی و تخصیج بودجۀ کافی است‪ .‬از این جهت‪ ،‬وزارت ترانسپورت نیازمند آن است تا بودجه انکشافی کافی‬

‫را در بخخهای زیربنایی‪ ،‬توســـعه پالنها و برنامههای میان مدت و دراز مدت زیربنایی به دســـت آورده‪ ،‬میکانیزمهای همکاری و‬

‫هماهنگی با نهادهای همکار را انکشـــاف داده و ظرفیت کارمندان وزارت در مرکز و والیات را جهت تطبیق پروژههای انکشـــافی‬

‫تقویت کند‪.‬‬

‫مقاصد و فعالیتهای عمده‪:‬‬

‫د ستر سی به هدف فوق‪ ،‬نیازمند طرح پالن و تطبیق یک د سته از برنامههای منظم و م ستمر میبا شد‪ .‬برای اینکه این برنامهها قابل‬

‫مدیریت و سنجخ و اندازهگیری گردد‪ ،‬در قالب مقاصد و فعالیت های ذیل دسته بندی گردیده است‪.‬‬

‫انکشاف پالیسیها جهت هماهنگی و انجام برنامهها‬

‫ایجاد کمیته کاری متشکل از نهادهای ذیربط ترانسپورت زمینی؛‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬انکشاف پالیسی جامع مدیریت و هماهنگی سکتور ترانسپورت زمینی با تعریت مشخج از هر اداره؛‬

‫‪ ‬انکشاف پالیسی مشارکت سکتور خصوصی در سرمایه گذاری‪ ،‬بهره برداری و مدیریت ترانسپورت زمینی؛‬

‫‪ ‬انکشاف پالیسی و تهیه و تدوین رهنمودهای جمع آوری عواید وزارت ترانسپورت (مبتنی بر تکنالوژی)‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫انکشاف زیربناهای ترانسپورت جادهای‬

‫‪ ‬تشخیج اولویتهای سکتور زیربنا؛‬

‫‪ ‬همکاری اســتراتیژیک با شــاروالی کابل و وزارت شــهرســازی و مســکن در طرح و مطالعه تخنیکی برای اعمار ترمینالهای‬

‫بزرگ و متوسط‪ ،‬ترمینالهای شهری و متروبس‪ /‬مترو ها؛‬

‫‪ ‬اعمار ترمینالها در شاهراه های کشور‪ ،‬بنادر و والیات و حفظ و مراقبت آنها با همکاری وزارت فواید عامه و وزارت مالیه؛‬

‫‪ ‬بسترسازی تأسیس انستیتوت ترانسپورت زمینی با همکاری ادارات ذیربط؛‬

‫‪ ‬همکاری دوامدار با شاروالی کابل در احداث توقتگاه در شهر کابل؛‬

‫‪ ‬احداث تیرپارکها در مسیر شاهراه های کشور و والیات با همکاری وزارت فواید عامه و اداره اراضی؛‬

‫‪ ‬احداث توقتگاهها در شاهراههای کشور؛‬

‫‪ ‬ایجاد ورکشا های تخنیکی؛‬

‫‪ ‬هماهنگی در توسعه؛ حفظ و مراقبت شاهراهها؛‬

‫‪ ‬جستجوی منابع مالی اعم از منابع داخلی و خارجی برای تطبیق برنامههای انکشافی‪.‬‬

‫ارزیابی منظم زیربناهای ترانسپورتی با همکاری ادارات همکار به منظور دریافت اولویتها در این بخش‬

‫‪ ‬تشکیل کمیتۀ تخنیکی متشکل از نهادهای ذیربط؛‬

‫تهیه پالنهای نظارتی و ارزیابی؛‬ ‫‪‬‬

‫ارزیابی دوامدار و تشخیج اولویتها برای حفظ و مراقبت و برنامههای انکشافی آینده؛‬ ‫‪‬‬

‫در میان گذاشـــتن نتایج ارزیابی با ادارههای همکار و اســـتفاده از آن در پالنهای آینده وزارت ترانســـپورت و ادارات‬ ‫‪‬‬

‫همکار‪.‬‬

‫نتایج مورد نظر‪:‬‬

‫هماهنگی و انسجام در عرصه ارایه خدمات بهبود می یابد؛‬ ‫‪‬‬

‫مؤثریت‪ ،‬کیفیت ودسترسی به خدمات ترانسپورتی تأمین میگردد؛‬ ‫‪‬‬

‫مشارکت سکتور خصوصی در سرمایه گذاری ترانسپورتی زمینی تامین و تقویت میشود؛‬ ‫‪‬‬

‫شفافیت درجمع آوری عواید ترانسپورتی زمینی تأمین میگردد؛‬ ‫‪‬‬

‫‪27‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫عواید ترانسپورتی افزایخ مییابد؛‬ ‫‪‬‬

‫دسترسی به ترانسپورت عامه بهبود مییابد؛‬ ‫‪‬‬

‫‪ .4-2‬هدف استراتیژیک‪ :2‬انکشاف و هماهنگی سازمانی‬

‫از لحاظ ساختاری و سازمانی‪ ،‬وزارت تران سپورت از جمله اداراتی ا ست که بیخترین تغییرات را طی یک و نیم دهه گذ شته به‬

‫خود دیده اســـت‪ .‬اداره هوانوردی ملکی‪ ،‬اداره خط آهن و شـــرکت هوایی آریانا از بدنهی این وزارت جدا گردیده و هرکدام به‬

‫عنوان یک اداره مســـتقل عرض اندام نموده اند‪ .‬با این حال‪ ،‬بعد از تالشهای پیگیر‪ ،‬در ماموریت و ســـاختار این وزارت یک تغییر‬

‫بنیادی رونما گردید که نیازمند تعریت مجدد این وزارت در سطح قوانین و پالیسی میگردید‪ .‬بدین لحاظ‪ ،‬بعد از تالشهای پیگیر‪،‬‬

‫قانون تنظیم تران سپورت جاده در ماه مارچ سال ‪ ۲۰۱۸‬طی یک فرمان تقنینی نافذ و در جریده ر سمی ن شر گردید‪ .‬با نافذ شدن این‬

‫قانون‪ ،‬وزارت ترانسپورت هم از لحاظ ساختاری و هم از لحاظ قانونی تولد دوباره یافت‪.‬‬

‫با وجود این تغییرات‪ ،‬وزارت ترانسپورت باید خود را ابتدا از لحاظ سازمانی با شرایط جدید سازگار سازد‪ .‬برای انجام این کار و‬

‫عیار شدن به شرایط فعلی‪ ،‬وزارت تران سپورت نیازمند یک مطالعه همه جانبه و ت شخیج جزییات نیازمندیهای ا سا سی آن ا ست‪.‬‬

‫پس از این ارزیابی‪ ،‬یک پالن همه جانبه انک شاف سازمانی تهیه شده و تطبیق گردد‪ .‬با ا ستفاده از معلومات موجود و قابل د ستر ‪،‬‬

‫وزارت ترانسپورت موارد ذیل را شناسایی نموده تا باالی آن کار و سرمایه گذاری صورت گیرد‪:‬‬

‫انک شاف ساختاری‪ :‬مطالعه همه جانبه از و ضعیت فعلی وزارت و پی شنهاد ب سته جامع انک شاف ساختاری ب شمول طی‬ ‫‪.1‬‬

‫مراحل اداری آن‪.‬‬

‫ارتقاء ظرفیت‪ :‬انجام یک نیاز سنجی آموز شی با در نظردا شت پالن انک شاف ساختاری و ارایه و پی شنهاد برنامههای‬ ‫‪.2‬‬

‫آموزشی کوتاه مدت‪.‬‬

‫خریداری و سایل تکنالوژی‪ :‬خریداری تجهیزات تکنالوژی مورد نیاز جهت الکترونیکی سازی پرو سههای کاری و‬ ‫‪.3‬‬

‫جمع آوری عواید وزارت‪.‬‬

‫مقاصد و فعالیتهای عمده‪:‬‬

‫هدف اساسی انکشاف سازمانی‪ ،‬تقویت قابلیتها و ظرفیتهای وزارت ترانسپورت است تا ارزشها و اصولیکه این اداره به آن‬

‫متعهد است مبنای ارائه خدمات و انکشاف قرار بگیرد‪ .‬این امر مستلزم آن است تا وزارت ترانسپورت‪ ،‬تغییرات احتمالی را مدیریت‬

‫نموده و توانایی پاسخگویی به نیازهای جدید را داشته باشد‪ ،‬مهارتهای مدیریتی کارکنان آن تقویت شود و بتواند به طور مؤثر در‬

‫‪28‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫طرح و تطبیق برنامههای انک شافی عمل کنند‪ .‬برای ر شد ظرفیت کاری و سازمانی و افزایخ مؤثریت عملکرد وزارت تران سپورت‪،‬‬

‫هدف فوق به مقاصد زیر تجزیه شده و فعالیت مقتضی برای هر مقصد در نظر گرفته شده است‪.‬‬

‫اصال ات الزم ساختاری جهت پر کردن خالها‪ ،‬تقویت سیستم و بهبود عملکرد وزارت‬

‫ماموریت و پالن بعدی وزارت؛‬ ‫انجام نیازسنجی تشکیالتی براسا‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف پالن جامع انکشاف سازمانی و تطبیق آن؛‬ ‫‪‬‬

‫نیازسنجی جدید؛‬ ‫انکشاف تشکیل جدید وزارت براسا‬ ‫‪‬‬

‫معرفی و تطبیق حکومت الکترونیکی در تمام بخخهای وزارت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ارتقای ظرفیت کارمندان در عرصههای پالن گذاری و انجام مطالعات تخنیکی و اقتصادی‬

‫انجام یک ارزیابی ضرورت آموزشی در تمام سطوح وزارت‪ ،‬در مرکز و والیات؛‬ ‫‪‬‬

‫یافتههای ارزیابی ضرورت آموزشی؛‬ ‫تدوین یک پالن ارتقای ظرفیت براسا‬ ‫‪‬‬

‫پالن ارتقای ظرفیت؛‬ ‫تطبیق برنامههای آموزشی داخل خدمت براسا‬ ‫‪‬‬

‫پالن ارتقای ظرفیت؛‬ ‫تطبیق برنامههای آموزشی داخلی و خارجی براسا‬ ‫‪‬‬

‫ارزیابی برنامههای ارتقای ظرفیت؛‬ ‫‪‬‬

‫رعایت اصل جندر (تساوی جنسیتی) در پروسه استخدام و برنامههای ظرفیت سازی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نتایج مورد نظر‪:‬‬

‫یافتههای نیازسنجی تشکیالتی‪ ،‬ظرفیت ساختاری وزارت ترانسپورت با درنطرداشت نیازمندیهای فعلی وآینده‬ ‫بر اسا‬ ‫‪‬‬

‫ارتقا مییابد‪.‬‬

‫حکومت الکترونیکی در تمام بخخهای وزارت ایجاد میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ظرفیت کارمندان وزارت ترانسپورت برای انجام فعالیتهای کوتاه مدت و بلندمدت ارتقاء مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫با تطبیق پالن ارتقای ظرفیت‪ ،‬وزارت ترانسپورت توانایی طرح و تطبیق هرگونه پالنهای انکشافی را پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مدیریت و هماهنگی سکتور ترانسپورت زمینی بهبود مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫جندر (تساوی جنسیتی) در تمام سطوح رهبری و مدیریتی و اجرایی وزارت ترانسپورت تامین میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪29‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫هدف استراتیژیک‪ :3‬تقویت ترانسپورت عامه‪ ،‬مصئونیت و خدمات ترانسپورتی‬ ‫‪.4-3‬‬

‫به دلیل تغییرات و تحوالت چ شمگیر اقت صادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی در افغان ستان به طور عام و کالن شهرهای افغان ستان به طور‬

‫خاص‪ ،‬به ویژه شهر کابل‪ ،‬تقا ضا برای خدمات عامه بطور سر سام آوری بلند رفته و هر روز به میزان آن افزوده می شود‪ .‬سی ستم‬

‫ترانســپورت شــهری درکابل و دیگر کالنشــهرهای افغانســتان تقریبا پنجاه ســال قبل بادرنظرداشــت نیازمندی همان ســالها طرح و‬

‫دیزاین گردیده بود‪ .‬اما در جریان دهه های متمادی نه تنها هیچ پیشـــرفتی در این عرصـــه بوجود نیامد‪ ،‬بلکه تقریبا تمامی زیربناها‬

‫ب شمول جاده‪ ،‬شاهراه‪ ،‬و سایط‪ ،‬ورک شا های تخنیکی و سی ستم مدیریتی آن از بنیاد ویران گردید‪ .‬لذا‪ ،‬مردم افغان ستان در حوزه‬

‫ترانسپورت نیز مانند دیگر عرصه ها‪ ،‬میراث دار یک سیستم فرسودۀ ترانسپورت شهری و غیرشهری بوده که به هیچ وجه پاسخگوی‬

‫نیازمندیهای فعلی نمیباشد‪.‬‬

‫کالن شهرهای افغانستان در جمع آن عده شهرهای منطقه است که دارای سریعترین رشد جمعیتی میباشند‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬تقاضا‬

‫برای ت سهیالت تران سپورتی‪ ،‬م شکالت تران سپورتی‪ ،‬ازدحام بی مورد ترافیک و و سایط‪ ،‬آلودگی محیط زی ست و عدم م صوونیت‬

‫ترانسپورت‪ ،‬همواره رو به رشد است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬به دلیل اینکه افغانستان محاط به خشکه بوده و فاقد سی ستم ترانسپورت ریلی‬

‫ا ست‪ ،‬بیخترین جابجایی م سافر و اموال در داخل و خارج افغان ستان‪ ،‬با ا ستفاده از تران سپورت زمینی (جادهای) صورت میگیرد‪.‬‬

‫برای پا سخگویی به تقا ضای روز افزون تران سپورتی‪ ،‬ضروری ا ست تا در کنار انک شاف زیربناهای مورد نیاز‪ ،‬تران سپورت عامه نیز‬

‫همراه با خدمات با کیفیت بهبود یابد‪ .‬براین اســا ‪ ،‬تقویت ترانســپورت عامه و ارائۀ خدمات با کیفیت از جمله اولویتهای وزارت‬

‫ترانسپورت است‪ .‬از آنجا که سطح مصئونیت ترانسپورتی در افغانستان پایین است‪ ،‬ارتقای سطح مصئونیت ترانسپورتی نیز در زمرۀ‬

‫اولویتهای کاری این وزارت قرار دارد‪ .‬برای تأمین مصئونیت جان و اموال مسافرین‪ ،‬رویکرد وزارت این است که عوامل حوادث‬

‫رویدادهای ترافیکی را شــناســایی و مطابق به آن میکانیزمهای عملی را برای تأمین مصــئونیت ترانســپورت جادهای طرح نموده و‬

‫معیارها و استانداردها را بهبود ببخشد‪.‬‬

‫با درنظردا شت و ضعیت فعلی و افزایخ نیازمندیهای آینده‪ ،‬وزارت تران سپورت مصمم است تا از امکانات و ت سهیالت موجود‪،‬‬

‫استفاده بهینه نموده و برای پاسخگویی کامل به نیازمندی ها و تقاضاها در بخخهای تقویت ترانسپورت عامه‪ ،‬مصوونیت و خدمات‬

‫ترانسپورتی به شکل مداوم سرمایه گزاری صورت گرفته و از نحوه کارکرد آن نظارت گردد‪.‬‬

‫‪30‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫مقاصد و فعالیتهای عمده‪:‬‬

‫برای تحقق هدف فوق‪ ،‬هم برنامههای منظم و مســتمر برای تقویت امکانات موجود و هم برای فراهم کردن امکانات جدید طرح‬

‫شده است‪ .‬این برنامهها به هدف اینکه قابل مدیریت شده و عملیاتی شوند‪ ،‬در قالب مقا صد و فعالیتهای ذیل دسته بندی گردیده‬

‫اند‪:‬‬

‫تقویت ترانسپورت عامه شهری (امکانات موجود)‬

‫تفکیک وسایط ملی بس و دسته بندی آن به؛ الت‪ :‬قابل استفاده‪ ،‬ب‪ :‬قابل ترمیم‪ ،‬د‪ :‬لیالم شدنی؛‬ ‫‪‬‬

‫ترمیم ملی بسهای قابل ترمیم و لیالم ملی بسهای لیالم شدنی؛‬ ‫‪‬‬

‫دریافت ملی بسهای وعده داده شده از کشور هندوستان؛‬ ‫‪‬‬

‫تهیه برنامه جدید در هماهنگی با شــاروالی کابل برای چگونگی اســتفاده از بسهایی که شــامل لینها در کابل و والیات‬ ‫‪‬‬

‫میشوند؛‬

‫ایجاد میکانیزم جهت آوردن بسهای جدید و معیاری توسط سکتور خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫تقویت نظارت از کارکرد سیستم با نصب کامره های نظارتی و سیستم رهیاب جی پی ا ؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد پارکینگها برای ملی بس از طرف شب با همکاری شاروالی کابل؛‬ ‫‪‬‬

‫ورکشــا (ترمیمگاه) برای ترمیم ملی بسها و ایجاد میکانیزم جهت وارد نمودن پرزه های ملی بس با همکاری ریاســت‬ ‫‪‬‬

‫ترافیک؛‬

‫اعزام انجنیرهای تخنیکی برای یادگیری ترمیم ملی بس در خارج از کشور؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد خطوط ویژه و ایستگاه های مشخج جهت تسهیل خدمات ترانسپورت عامه و سکتور خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫بســـترســـازی و ترویج خدمات تکســـی آنالین و امکان کرایۀ آن از طریق انترنت با هماهنگی وزارت مخابرات و بخخ‬ ‫‪‬‬

‫خصوصی عرضه کننده خدمات انترنتی و تکنالوژی معلوماتی؛‬

‫ایجاد محدودیت برای فعالیت وسایط شخصی به جای تکسی و قانونمند ساختن آن به منظور تسهیل و گسترش خدمات‬ ‫‪‬‬

‫ترانسپورتی تکسی‪.‬‬

‫مطالعۀ امکان سنجی گاز سازی و الکترونیک سازی وسایط ترانسپورتی‬ ‫‪‬‬

‫‪31‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫تقویت و تنظیم ترانسپورت عامه شهری (جدید)‬

‫ایجاد یک دیتابیس مرکزی جهت ثبت تمام وســایط در ســیســتم ترانســپورت شــهری رســمی (تکســی) و غیر رســمی‬ ‫‪‬‬

‫(شخصی)؛‬

‫مطالعه سیستم مدیریت‪-‬انفرادی (پلیت) و امکان تغییر آن به ثبت پلیت به نام اشخاص با همکاری ادارات ذیربط؛‬ ‫‪‬‬

‫بهره برداری از طرح آزمایشی میتروبس در کابل با همکاری شاروالی و ادارات ذیربط؛‬ ‫‪‬‬

‫نظارت از اجرای طرح ایجاد میتروبس؛‬ ‫‪‬‬

‫خریداری و تهیۀ وسایط نقلیه (بس) برای میترو بس کابل بعد از تکمیل زیرساخت های آن توسط شاروالی کابل؛‬ ‫‪‬‬

‫تطبیق طرح اتحادیۀ رانندگان تکسی با همکاری شاروالی کابل و ریاست ترافیک‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد اصال ات بنیادی در تصدی ملی بس‬

‫مطالعۀ امکان سنجی بازنگری شخصیت حقوقی تصدی ملی بس و تقویت آن مطابق به نیازمندیهای فعلی و آینده؛‬ ‫‪‬‬

‫بازنگری تشکیل تصدی ملی بس و ایجاد یک تشکیل مطابق نیاز؛‬ ‫‪‬‬

‫آموزش کارمندان تصدی ملی بس؛‬ ‫‪‬‬

‫خریداری تجهیزات تخنیکی مورد نیاز تصدی ملی بس؛‬ ‫‪‬‬

‫وضع مقررات و طرزالعملها جهت معیاری ساختن و استانداردسازی تصدی ملی بس؛‬ ‫‪‬‬

‫اصال ات بنیادی در تصدی باربری مرکز (کاماز)‬

‫تفکیک وسایط تصدی باربری به فعال‪ ،‬قابل ترمیم و قابل لیالم؛‬ ‫•‬

‫ترمیم وسایط قابل ترمیم؛‬ ‫•‬

‫خریداری وسایط جدید و معیاری برای تصدی باربری مرکز؛‬ ‫•‬

‫بازنگری شخصیت حقوقی تصدی باربری مرکز به منظور تقویت آن جهت پاسخگویی به نیازهای ترانسپورتی (باربری)؛‬ ‫•‬

‫بازنگری تشکیل تصدی باربری مرکز و ایجاد تشکیل مطابق نیاز؛‬ ‫•‬

‫آموزش کارمندان تصدی باربری مرکز؛‬ ‫•‬

‫خریداری تجهیزات مورد نیاز تصدی باربری مرکز؛‬ ‫•‬

‫نوسازی و خریداری تجهیزات تخنیکی مورد نیاز ورکشا تخنیکی تصدی باربری مرکز؛‬ ‫•‬

‫‪32‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫تهیۀ طرزالعمل های مورد نیاز جهت معیاری سازی و تقویت آن‪.‬‬ ‫•‬

‫ایجاد و مدیریت سیستم جمع آوری معلومات ترانسپورت‬

‫مطالعۀ تخنیکی‪ ،‬ایجاد و لینک دیتابیس تمام وسایط ترانسپورتی زمینی در تمام والیات و به روز رسانی منظم آن؛‬ ‫‪‬‬

‫تحلیل و نشر منظم معلومات؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد دیتابیس برای ثبت وسایط ترانسپورتی شهری که به طور منظم به روز رسانی شود؛‬ ‫‪‬‬

‫جمع آوری و توح ید ارقام و گزارشهای مربوط به حوادث ترافیکی و تحل یل عوامل رویدادهای ترافیکی بر مبنای ارقام‬ ‫‪‬‬

‫و گزارش های موجود؛‬

‫نصب ‪ GPS‬در وسایط‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد چارچوب عمل برای تأمین مصوونیت ترانسپورت جاده‬

‫تدوین پالی سی جامع مصوونیت جاده با همکاری ریاست ترافیک و لوی ثارنوالی مطابق استراتیژی )‪ (CAREC‬که در‬ ‫‪‬‬

‫آن مسئولیت نهادهای مختلت مشخج گردیده؛‬

‫بازنگری و انکشاف مجدد لوایح مربوط به جرایم متخلفین؛‬ ‫‪‬‬

‫نظارت دوامدار با استفاده از تکنالوژی؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد و تطبیق سیستم مکافات و مجازات جاده با استفاده از تکنالوژی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف تأسیسات و میکانیزم مورد نیاز جهت تقویت مصوونیت ترانسپورتی‬

‫وضع مقرره ویژه برای امنیت تخنیکی وسایط ترانسپورتی؛‬ ‫‪‬‬

‫تعیین طرزالعمل استخدام رانندگان برای اتحادیهها و شرکتهای ترانسپورتی؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد مراکز معاینات تخنیکی معیاری برای وسایل نقلیه موتوری جادهای و چک تخنیکی وسایط در دروازه های شهرها‬ ‫‪‬‬

‫چک و کنترول ا ستعمال مواد ن شئه آور از سوی رانندگان و سایط باربری و م سافربری در م سیر شاهراه ها با ا ستفاده از‬ ‫‪‬‬

‫تکنالوژی روز؛‬

‫جلوگیری از اضافه بار از طریق چک بار وسایط در دروازه ها؛‬ ‫‪‬‬

‫کنترل دبل کاری‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪33‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫افزایش آگاهی عامه در مورد مصوونیت ترانسپورتی‬

‫کمپاین مصــونیت جاده در داخل شــهر ها با همکاری شــاروالی و در مســیر شــاهراه ها با همکاری و هماهنگی نهادهای‬ ‫‪‬‬

‫ذیربط؛‬

‫الزامی کردن داشتن جعبه کمکهای اولیه برای وسایط ترانسپورتی؛‬ ‫‪‬‬

‫برگزاری آموزش کمکهای اولیه برای راننده و دستیار راننده؛‬ ‫‪‬‬

‫الزامی ساختن کمربند ایمنی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نتایج مورد نظر‬

‫بسترهای الزم برای تبدیل شدن افغانستان به چهار راه ترانزیت منطقوی فراهم میگردد؛‬ ‫‪‬‬

‫سیستم اتصال بین والیتی و بین شهری و مدیریت ترانسپورت شهری با اعمار ترمینالهای ترانسپورتی بهبود می یابد؛‬ ‫‪‬‬

‫هماهنگی در حفظ و مراقبت از زیر بناها و تاسیسات ترانسپورتی بهبود مییابد؛‬ ‫‪‬‬

‫حفاظت از محیط زیست و مدیریت ازدحام ترافیکی تقویت میشود؛‬ ‫‪‬‬

‫تصدی ملی بس با امکانات‪ ،‬هویت و مدیریت عصری فعال شده و انکشاف داده میشود؛‬ ‫‪‬‬

‫تصدی ملی بس با مدیریت‪ ،‬هویت و امکانات عصری و مدرن فعال شده و انکشاف داده میشود؛‬ ‫‪‬‬

‫فعالیت وسایط ترانسپورتی شهری قانونمند میگردد؛‬ ‫‪‬‬

‫کنترول و نظارت ازفعالیت وسایط ترانسپورتی امکان پذیر و تقویت میشود؛‬ ‫‪‬‬

‫فعالیت ترانسپورتی شهری منظم و قابل مدیریت میشود؛‬ ‫‪‬‬

‫عواید ترانسپورتی افزایخ مییابد؛‬ ‫‪‬‬

‫طرح جامع ســیســتم میتروبس در کالن شــهرهای افغانســتان انکشــاف داده شــده و پروژه آزمایشــی آن در کابل تطبیق‬ ‫‪‬‬

‫میگردد؛‬

‫یک دیتابس مرکزی جهت ثبت و مدیریت وسایط‪ ،‬حوادث ترافیکی و تخلفات ترافیکی ایجاد میگردد؛‬ ‫‪‬‬

‫پالن گذاری در سکتور ترانسپورتی زمینی بر مبنای ارقام مطمین و معتبر صورت میگیرد؛‬ ‫‪‬‬

‫مصئونیت ترانسپورتی ارتقاء مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪34‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫هدف استراتیژیک‪ :4‬جلب و تسهیل مشارکت سکتور خصوصی‬ ‫‪. 4 -4‬‬

‫سکتور خصوصی یکی از شرکای اساسی در سرمایهگذاری و ارایه خدمات ترانسپورتی است‪ .‬تا کنون‪ ،‬بیخترین سرمایهگذاری‬

‫در بخخ ارایه خدمات ترانسپورتی اعم از مسافرین و اموال توسط سکتور خصوصی انجام یافته و همچنین بیخترین خدمات حمل‬

‫و نقل تو سط این سکتور ارایه می شود‪ .‬به دلیل پتان سیل قوی اقت صادی و بازدهی خوب‪ ،‬سکتور خ صو صی عالقمندی فراوانی به‬

‫مشـارکت بیختر در سـرمایهگزاری در تمام بخخها بشـمول توسـعه خدمات و زیربنایی ترانسـپورتی دارد‪ .‬درعین حال‪ ،‬بدلیل نبود‬

‫یک پالیسـی جامع‪ ،‬نظارت و مقررههای مربوطه‪ ،‬خدمات و فعالیتهای سـکتور خصـوصـی بسـیار پراکنده‪ ،‬غیر منظم و نا هماهنگ‬

‫ا ست‪ .‬این امر از یک سو باعث ازدحام بی مورد‪ ،‬آلودگی محیط زی ست‪ ،‬غیرموثریت اقت صادی سکتور خ صو صی و کاهخ عواید‬

‫دولت میگردد‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬نبود این پالیســـی ها و مقررات باعث بی عالقگی و عدم جذب بیختر ســـرمایهگزاری ســـکتور‬

‫خصوصی میگردد‪ .‬از جانب سوم‪ ،‬با وجود تالشهای پیگیر وزارت ترانسپورت‪ ،‬پروسههای فعلی کاری وزارت ترانسپورت هنوز‬

‫هم پاسخگوی تمام نیازمندیهای ارایه خدمات و هماهنگی با سکتور خصوصی نیست‪.‬‬

‫بنابراین‪ ،‬وزارت ترانســپورت مصــمم اســت تا ابتدا پالیســی و مقررات الزم را برای تســهیل قانونی و کاری مشــارکت ســکتور‬

‫خ صو صی انک شاف دهد؛ سپس برای جلب و جذب سرمایه گذاری‪ ،‬بهره برداری و حفظ و مراقبت سکتور خ صو صی از طریق‬

‫برنامه های مختلت شـــفاف تشـــویقی تالش نماید‪ .‬همچنان‪ ،‬پروســـه های کاری مانند اخذ و تمدید جواز فعالیت‪ ،‬جرایم تخلفات‪،‬‬

‫همگان قرار دهد‪.‬‬ ‫حقالعبورها و‪ ...‬خدمات را تدوین و ساده سازی نموده و از طریق ویب سایت مربوطه در دستر‬

‫مقاصد و فعالیتهای عمده‪:‬‬

‫م شارکت سکتور خ صو صی در تأمین هزینههای الزم و سرمایهگزاری در امور زیربنایی و خدماتی تران سپورت یک ضرورت‬

‫انکارناپذیر است‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬وزارت ترانسپورت مصمم است تا مشارکت سکتور خصوصی را بیختر از پیخ تسهیل و تقویت‬

‫نماید‪ .‬برای تسهیل مشارکت سکتور خصوصی در انک شاف زیربنا و ارائۀ خدمات جهت تحقق اهداف مورد نظر‪ ،‬مقاصد و اهداف‬

‫به شکل ذیل ترتیب شده اند تا به آسانی قابل سنجخ شده و عملیاتی گردد‪:‬‬

‫جلب همکاری بخش خصوصی در تطبیق برنامههای انکشافی و زیربنایی از طریق مشارکت عامه و خصوصی‬

‫تشخیج بخخهای مربوط به ترانسپورت در سکتور خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫انجام مطالعات تخنیکی و اقتصادی مدیریت ترانسپورت زمینی؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد میکانیزم تشویقی برای سکتور خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫‪35‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫برگزاری جلسات مشاوره و تبادل نظر با سکتور خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد اتحادیه سراسری ترانسپورتی و ارتقای ظرفیت اداری و مسلکی آن‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تنظیم و انسجام فعالیتهای شرکتهای ترانسپورتی و نظارت منظم از فعالیتهای آنها‬

‫ایجاد رهنمود مدیریت جامع (ثبت‪ ،‬طی مراحل‪ ،‬اخذ جواز‪ ،‬جرایم‪ )...‬شرکتهای خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف و راه اندازی یک ویب سایت جامع حاوی معلومات فوق؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد مرکز جامع خدمات مشتریان؛‬ ‫‪‬‬

‫ثبت و صدور جواز فعالیت برای شرکتهای ترانسپورتی مطابق استانداردهای ملی و بینالمللی؛‬ ‫‪‬‬

‫الکترونیک سازی سیستم صدور و ثبت جواز و دیگر پروسهها؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد میکانیزم منظم نظارت الکترونیکی از فعالیت شرکتها‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ارزیابی و اهدای اعتبارنامه «‪ »Certificate‬به شرکتها به منظور کاهخ فعالیت وسایط شخصی‬ ‫‪‬‬

‫تأمین تسهیالت برای رانندگان و شرکتهاییکه فعالیت برون مرزی و بینالمللی دارند‬

‫تقویت روابط دوجانبه و چند جانبه؛‬ ‫‪‬‬

‫آموزش قوانین مقررات استانداردهای ملی و بینالمللی در عرصه ترانسپورت برای شرکتها و رانندگان؛‬ ‫‪‬‬

‫تطبیق سیستم اسیکودا‪ 1‬در بنادر و گمرکات؛‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف رهنمودهای مشخج برای فعالیتهای بینالمللی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ارائه خدمات تخنیکی‬

‫خدمات چک تخنیکی وسایط ترانسپورتی؛‬ ‫‪‬‬

‫وضع مقررات و نظارت از ورکشا های تخنیکی خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد ورکشا های تخنیکی؛‬ ‫‪‬‬

‫کنترول و ارزیابی صنوف تخنیکی و ترمیماتی دولتی و خصوصی ترانسپورت جادهای‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ - 1‬اسیکودا‪ (Automated System for Customs Data) ASYCUDA‬سی ستم کمپیوتری تصفیه اموال گمرکی و احصائیه گیری پی شنهاد شده‬
‫سازمان تجارت و انکشاف ملل متحد ‪ UNCTAD‬برای کشورهای جهان بخصوص کشورهای رو به انکشاف میباشد‪ .‬آسیکودا نام آشنا برای تمام افرادی‬
‫ا ست که در حوزه تجارت بین الملل فعالیت میکنند‪ .‬آ سیکودا نام سی ستم هو شمندی ا ست که می تواند با تمامی قوانین و تعرفه های ک شورهای مختلت هم‬
‫سو شده و در هر ک شوری مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬از جمله کارکردهای دیگر آ سیکودا این است که میتواند اطالعات جمع آوری شده ما بین ک شورهای‬
‫مختلت را بین آنها مخابره نماید‪ .‬خالصه اسیکودا با تمام کودها و معیارهای سازمان جهانی گمرکات‪ ،‬سازمان جهانی و نورم استندرد و ملل متحد تطابق دارد‪.‬‬

‫‪36‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫اعمار انستیتوت ترانسپورت زمینی با همکاری نهادهای ذیربط‬

‫ترتیب طرح جامع انکشاف انستیتوت ترانسپورت زمینی؛‬ ‫‪‬‬

‫تخصیج زمین و تامین بودجه مورد نیاز؛‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف نصاب تعلیمی برای انستیتوت؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد روابط کاری و ارتقاء ظرفیت حداقل با یک نهاد‪/‬پوهنتون بینالمللی؛‬ ‫‪‬‬

‫اعمار و فعال ساختن انستیتوت؛‬ ‫‪‬‬

‫انجام نیازسنجی آموزشی تخنیکی برای شرکتهای خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫ترتیب پالنهای آموزشی و اجرای آن در همکاری با بخخهای مربوطه؛‬ ‫‪‬‬

‫برگزاری برنامههای آموزشی کوتاه مدت و درازمدت برای رانندگان وسایط ترانسپورتی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تعیین معیارهای تخنیکی و تولیدی برای وارد کردن وسایط نقلیه به کشور در هماهنگی با ادارات ذیربط‬

‫تهیه و ترتیب طرزالعمل وارد کردن وسایط نقلیه با درنظرداشت شرایط اقتصادی و محیطی افغانستان؛‬ ‫‪‬‬

‫چک تخنیکی وســایط نقلیه وارداتی به منظور جلوگیری از وارد نمودن وســایط اســتهالک شــده‪ ،‬غیر قابل اســتفاده و‬ ‫‪‬‬

‫وسایطی که از اثر حوادث ترافیکی و از نگاه نورمهای تخنیکی اجازه فعالیت ندارند‪.‬‬

‫نتایج مورد نظر‪:‬‬

‫سطح خدمات ترانسپورتی توسط سکتور خصوصی افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫میگردد‪.‬‬ ‫پروسههای کاری وزارت برای سکتور خصوصی شفاف‪ ،‬آسان و قابل دستر‬ ‫‪‬‬

‫میکانیزم تشویقی سکتور خصوصی ایجاد میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫فعالیت سکتورخصوصی در سطح ملی و بین المللی افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مدیریت شرکتهای سکتور خصوصی بهبود مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫شرکتهای سکتور خصوصی به معلومات کافی دسترسی پیدا میکنند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ثبت و صدور جوازبرای شرکت های خصوصی تسهیل میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫استانداردهای بین المللی و ملی توسط سکتور خصوصی تطبیق و رعایت میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مصوونیت ترانسپورتی افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪37‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫با بهبود خدمات تخنیکی‪ ،‬مصوونیت ترانسپورتی تامین گردیده و ازمحیط زیست حفاظت میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫با اعمار انستیتوت ترانسپورت‪ ،‬زمینه دسترسی به آموزش مسلکی در زمینه سکتور ترانسپورت فراهم میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫زمینۀ تحقیقات اکادمیک به منظور انکشاف سکتور ترانسپورت فراهم میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ظرفیت مدیریتی‪ ،‬پالن گذاری و تخنیکی سکتور خ صو صی‪ ،‬وزارت تران سپورت وادارات زیربط در بخخ تران سپورت‬ ‫‪‬‬

‫زمینی ارتقا مییابد‪.‬‬

‫از الگوهای عملی و ابتکارمناسب در سکتور ترانسپورت فراهم میگردد‪.‬‬ ‫زمینه برای تبادل تجارب و اقتبا‬ ‫‪‬‬

‫هدف استراتیژیک‪ :5‬تقویت همکاری و هماهنگی استراتیژیک بینالمللی‬ ‫‪.4-5‬‬

‫موقعیت جیوپولیتیک افغانســتان و جایگاه اســتراتیژیک آن به لحاظ موقعیت ترانزیتی‪ ،‬ظرفیت تبدیل شــدن کشــور را به چهارراه‬

‫ترانســپورت زمینی و نقطه اتصــال آســیای مرکزی‪ ،‬آســیای جنوبی و اروپا فراهم ســاخته اســت‪ .‬اما داشــتن زیربنا و ســهولتهای‬

‫تران سپورتی برای تحقق این امر یک م ساله حیاتی ا ست‪ .‬در کنار این م سأله‪ ،‬ایجاد و حفظ روابط دوجانبه و چندجانبه تران سپورتی‬

‫میان افغانستان و کشورهای منطقه‪ ،‬نقخ کلیدی و تأثیر به سزا در تبدیل شدن افغانستان به چهار راه ترانزیت منطقوی دارد‪.‬‬

‫برای استفاده از این فرصت طالیی و موقعیت بی بدیل‪ ،‬دولت افغانستان تاکنون چندین موافقتنامه ترانسپورتی را با کشورهاییکه‬

‫تقاضــا و توســعه‬ ‫با آنان مرز زمینی دارد به امضــا رســانیده و به کنوانســیون بینالمللی ترانســپورت جاده نیز پیوســته اســت‪ .‬براســا‬

‫فعالیتها‪ ،‬این توافقنامهها و کنوانسیونها امکان توسعه بیختر را نیز دارد‪ .‬تطبیق تمام موافقتنامهها و کنوانسیونها‪ ،‬نیازمند تسهیالت‬

‫الزم زیربنایی و همچنان حفظ روابط متقابل استراتیژیک و تخنیکی میباشد‪ .‬همچنان‪ ،‬کنوانسیون بینالمللی ترانسپورت جاده برای‬

‫تطبیق سهولتهای ترانسپورت زمینی‪ ،‬همکاریهای مشخج را با ممالک عضو انجام میدهند‪.‬‬

‫از سوی دیگر‪ ،‬مطابق به مفاد کنوانسیون تیر‪ ،‬قرار است که شرکتهای خارجی کاالهای شان را از مسیر افغانستان به کشورهای‬

‫مختلت انتقال دهند‪ .‬همچنین قرار است تا شرکتهای افغانی نیز به فعالیتهای شان با عبور از خاک کشورهای مختلت با استفاده‬

‫از فواید سیستم تیر آغاز نموده و ادامه دهند‪ .‬اما حفظ و استفاده بهینه از مفاد توافقنامهها و کنوانسیون تیر‪ ،‬نیازمند تقویت هماهنگی‬

‫و روابط دوامدار منطقوی و بینالمللی است‪.‬‬

‫مقاصد و فعالیتهای عمده‪:‬‬

‫برای گســترش همکاریهای منطقوی و جهانی و بهره مندی از مفاد کنوانســیونهای بین المللی از جمله ســیســتم تیر‪ ،‬مقاصــد و‬

‫فعالیتهای زیر طرح شده است‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫انکشاف سیستم بینالمللی تیر و بهبود ظرفیت وزارت ترانسپورت در عرصه رهبری و تطبیق این سیستم‬

‫تهیه و نهایی سازی طرزالعمل مربوط به سیستم تیر؛‬ ‫‪‬‬

‫نیازسنجی پیخ زمینههای تطبیق سیستم تیر بهشمول ایجاد تیرپارکها و تسهیالت گمرکی؛‬ ‫‪‬‬

‫هماهنگی با گمرکات و سایر ادارات ذیربط جهت تسریع و استفاده از سیستم تیر؛‬ ‫‪‬‬

‫تقویت همکاری های بینالمللی سیستم تیر و مسایل پیرامون آن؛‬ ‫‪‬‬

‫ارتقای ظرفیت وزارت ترانسپورت و دیگر همکاران در رابطه به تطبیق سیستم تیر‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تقویت روابط قوی و پایدار با نهادهای بینالمللی‬

‫ترتیب پالن هماهنگی با تمویل کنندهها و ایجاد روابط دوامدار با آنها؛‬ ‫‪‬‬

‫انجام مذاکرات با تمویل کنندهها به منظور جلب همکاری در امور انکشاف روابط بینالملل؛‬ ‫‪‬‬

‫اشتراک در برنامهها و کنفرانسهای بینالمللی و ارایه طرحهای انکشافی برای آنها؛‬ ‫‪‬‬

‫ارائه گزارش پیشرفتها‪ ،‬چالخ ها و انجام مباحثات برای طرح و تطبیق پالن های انکشافی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تقویت روابط قوی و پایدار با کشورهای منطقه و جانب قرارداد‬

‫تامین هماهنگی الزم فیمابین کشورهاییکه افغانستان با آنها توافقات ترانسپورتی دارند؛‬ ‫‪‬‬

‫تامین روابط موثر و الزم برای استفاده از مفاد تعهدات ترانسپورتی دوجانبه و چندجانبه؛‬ ‫‪‬‬

‫توسعه موافقتنامههای ترانسپورتی نظر به تقاضا و شرایط توسعه برنامههای انکشافی افغانستان‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد سیستم و اداره کشتیرانی‬

‫مطالعه و ارزیابی زمینههای فعالیت در حوزه کشتیرانی؛‬ ‫‪‬‬

‫ای جاد چ هارچوب حقوقی برای هرگو نه ف عال یت های ترانســـپورت در یایی و مرتبط با این نوع ف عال یت ها در دا خل و‬ ‫‪‬‬

‫کشورهای طرف قرارداد افغانستان؛‬

‫ظرفیتسازی نیروی انسانی و سازمانی؛‬ ‫‪‬‬

‫پالیسیسازی و طرحهای عملیاتی جهت اجرای استراتیژی در این عرصه‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نتایج مورد نظر‪:‬‬

‫افغانستان به چهار راه ترانزیت منطقوی تبدیل میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪39‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫شرکتهای افغانی با استفاده از مزایای سیستم تیر‪ ،‬فعالیتهای بینالمللی خود را توسعه میدهند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫عواید سکتور خصوصی و عواید دولت افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫جایگاه اقتصادی افغانستان در منطقه تقویت میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫صادرات افغانستان افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫جلب و جذب سرمایه گزاری و مساعدتهای مالی نهادها و جوامع بینالمللی ارتقاء مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫از مفاد موافقت نامهها و کنوانسیونهای بینالمللی جهت انکشاف سکتور ترانسپورتی زمینی استفادۀ بهینه میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫هدف استراتیژیک‪ :6‬شفافیت و پاسخگویی‬ ‫‪.4-6‬‬

‫شفافیت و پاسخگویی یکی از مهمترین مؤلفههای مبارزه با فساد اداری‪ ،‬ارتقای کارآمدی و مؤثریت یک اداره است‪ .‬پروسهها و‬

‫فعالیتهایی که به گونۀ شفاف و پاسخگو تطبیق شود‪ ،‬فرصت ارتکاب فساد را به حداقل می رساند‪ .‬همچنان‪ ،‬شفافیت و پاسخگویی‬

‫کارمندان و رهبری وزارت ترانسپورت را مکلت به انجام وظایت و ماموریت مربوطه شان بشکل واضح و شایسته آن می سازد‪ .‬از‬

‫آنجا که وزارت ترانسپورت‪ ،‬یک ارگان عایداتی حکومت است‪ ،‬شفافیت و پاسخگویی میتواند در تحقق اولویتها و پاسخگویی‬

‫به نیازهای تران سپورتی ک شور از یک سو و افزایخ سطح اعتماد میان این وزارت و نهادهای ذینفع از سوی دیگر نقخ کلیدی ایفا‬

‫کند‪ .‬برای ایجاد یک اداره سالم و شفاف‪ ،‬باید تمام پروسههای کاری آن حتی االمکان ساده‪ ،‬مبتنی بر سیستم (تکنالوژی) واضح و‬

‫شفاف با شد‪ .‬برای همین منظور‪ ،‬وزارت تران سپورت شفافیت و پا سخگویی را به عنوان یکی از اهداف ا ستراتیژیک خود درج این‬

‫پالن نموده و مطابق به آن عمل مینماید‪ .‬وزارت ترانسپورت متعهد است تا فرهنگ حسابدهی و مسئولیتپذیری را تقویت کند‪ ،‬به‬

‫نظریات و نیازمندیهای مردم پاسخگو باشد و اصل شفافیت را در تمام پروسهها رعایت نماید‪.‬‬

‫مقاصد و فعالیتهای عمده‪:‬‬

‫تأمین شفافیت م ستلزم طرح پالنهای منظم و مستمر است‪ .‬برای تحقق این امر‪ ،‬هدف مذکور به مقا صد مشخج و قابل سنجخ‬

‫تجزیه شده و فعالیت های مقتضی به ترتیب زیر طرح شده است‪:‬‬

‫تقویت میکانیزمهای تأمین شفافیت در تمام پروسهها‬

‫شامل ساختن پالن عمل مبارزه با فساد اداری در برنامههای ساالنۀ تمامی بخخهای مربوطه وزارت؛‬ ‫‪‬‬

‫ارایه گزارش منظم از تطبیق پالن متذکره؛‬ ‫‪‬‬

‫مقایسه موارد اجرا شده با یافتههای پالن عملی؛‬ ‫‪‬‬

‫‪40‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫ارایه پیشنهادات با درنظرداشت تجربیات تطبیق پالن عمل مذکور برای سالهای بعدی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ساده سازی پروسههای کاری و اداری داخل وزارت‬

‫هماهنگی با کمیسیون اصالحات اداری (ریاست سادهسازی پروسههای کاری‪ ،‬کمیسیون متذکره)؛‬ ‫‪‬‬

‫جمع آوری معلومات در مورد پروسههای موجود؛‬ ‫‪‬‬

‫تحلیل و تجزیه معلومات جهت شناسایی پروسههای پیچیده که امکان ساده سازی آن موجود است؛‬ ‫‪‬‬

‫مشورت با مسؤولین اداره مربوطه در راستای پروسههای پیچیده و تطبیق آن؛‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف و تطبیق مسوده نهایی‪ ،‬ساده سازی پروسههای کاری در چارچوب اصول اداری و قوانین نافذه‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد میکانیزم شفاف جمع آوری عواید با استفاده از تکنالوژی‬

‫الکترونیک سازی تمام جمع آوری محصوالت و عواید ترانسپورتی؛‬ ‫‪‬‬

‫کامپیوتری ساختن دروازههای ورودی و خروجی در شهرها و بنادر؛‬ ‫‪‬‬

‫الکترونیک سازی تمام پرداختهای شرکتهای ترانسپورتی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تقویت و بهبود میکانیزم سمع شکایات با استفاده از ابزار و وسایل الکترونیکی‬

‫فعال سازی و استفاده مستمر از شماره سمع شکایات ‪۱۳۵‬؛‬ ‫‪‬‬

‫ترتیب رهنمود کاری جهت استفاده موثر و مثمر از شماره ‪۱۳۵‬؛‬ ‫‪‬‬

‫همه شمول ساختن شماره متذکره از طریق رسانه های تصویری‪ ،‬نوشتاری و شنیداری‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نتایج مورد نظر‪:‬‬

‫زمینههای ارتکاب فساد اداری ازبین میرود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫عواید ترانسپورتی افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫شــفافیت وحســاب دهی در پروســه اســتخدام کارمندان وزارت تقویت میگردد و دســترســی شــهروندان به معلومات‬ ‫‪‬‬

‫ترانسپورتی تسهیل میگردد‪.‬‬

‫با ساده سازی طی مراحل کاری‪-‬اداری وزارت‪ ،‬اجرای امور اداری و تطبیق برنامهها سرعت بیختری میگیرد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫سیستم جمع آوری عواید ترانسپورتی الکترونیک میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫شفافیت در پرداختهای ترانسپورتی با استفاده از سیستم الکترونیک تامین میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪41‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫میکانیزم معلومات دهی سریع و به موقع برای شهروندان فراهم میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫به شکایات شهروندان به موقع رسیدگی صورت میگیرد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫هدف استراتیژیک ‪ :۷‬انکشاف و گسترش ارتباطات عامه‬ ‫‪.4-7‬‬

‫برای آگاهی از قوانین و مقررات ترانســپورتی‪ ،‬در میان گذاشــتن معلومات و گزارش کاری از فعالیتها و پیشــرفت های ســکتور‬

‫ترانسپورت زمینی با مردم و ادارات یک امر ضروری است‪ .‬همچنین پاس به سواالت مردم و رسانهها‪ ،‬تامین شفافیت و پاسخگویی‪،‬‬

‫ایجاب میکند تا بخخ ارتباطات عامه بیخ از پیخ تقویت شــود‪ .‬به همین منظور‪ ،‬وزارت ترانســپورت روابط عامه را به عنوان یکی‬

‫از اهداف دارای اولویت خود قرار داده ا ست‪ .‬از آنجا که م شارکت شهروندان در برنامه ریزی‪ ،‬پالنگذاری و ت صمیمگیری شرط‬

‫کلیدی برای تأمین نیازهای تران سپورتی آنها ست‪ ،‬وزارت تران سپورت م صمم و متعهد ا ست که تمام مو ضوعات کاری‪ ،‬م شکالت‪،‬‬

‫عامه مردم قرار داده و‬ ‫پیشرفتها و دستاوردهای این عرصه را در فاصلههای منظم زمانی با استفاده از روشهای مختلت در دستر‬

‫دیدگاه ها و پیشـــنهادات شـــهروندان‪ ،‬بخخ خصـــوصـــی و جامعۀ مدنی را دریافت نماید‪ .‬همچنان‪ ،‬با در میان گذاشـــتن معلومات‪،‬‬

‫پروسههای کاری‪ ،‬پرداختها‪ ،‬قوانین و مقررات منجر به موارد ذیل میگردد‪:‬‬

‫بهبود مصوونیت ترانسپورت زمینی؛‬ ‫‪‬‬

‫تامین شفافیت و حساب دهی؛‬ ‫‪‬‬

‫افزایخ سطح آگاهی عامه؛‬ ‫‪‬‬

‫کاهخ فساد و حیت و میل عواید عامه؛‬ ‫‪‬‬

‫افزایخ عواید دولت‪ /‬وزارت ترانسپورت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مقاصد و فعالیتهای عمده‪:‬‬

‫تقویت ارتباطات عامه نیازمند پالن و تطبیق یک دســته از برنامه های منظم و بهم پیوســته میباشــد‪ .‬برای اینکه این برنامهها قابل‬

‫مدیریت و سنجخ و اندازهگیری گردد‪ ،‬آنها در قالب مقاصد و فعالیتهای ذیل دسته بندی گردیده اند‪:‬‬

‫انکشاف پالیسی مشخص در عرصه بهبود ارتباطات عامه‬

‫بازنگری پالیسی قبلی این آمریت و انکشاف یک پالیسی جدید بر مبنای نیازمندیهای جدید (در هدف استراتیژیک اول‬ ‫‪‬‬

‫نیز درج شده است)؛‬

‫ایجاد پالنهای کاری برای عملی سازی پالیسی؛‬ ‫‪‬‬

‫‪42‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫بسیج نیروهای و نهادها همکار به منظور مؤثریت و شفافیت در اجرای امور اداری و کاری‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫بهبود میکانیزم آگاهی دهی در مورد برنامهها‪ ،‬پروژهها و قوانین ترانسپورتی‬

‫بهبود کیفیت ویبسایت وزارت (تغییر کلی ویبسایت با محتوای آن)؛‬ ‫‪‬‬

‫تهیه و نصـــب لوحهها در مناطق مختلت شـــهری (چهار راهیها و مســـیر راه ها) و بنادر جهت آگاهی دهی از برنامهها‪،‬‬ ‫‪‬‬

‫قوانین‪ ،‬پالیسیها و طرزالعملهای وزارت ترانسپورت؛‬

‫نصب لوحههای دیجیتالی در مرکز بنادر ترانسپورتی و دیگر موقعیتهای حسا ؛‬ ‫‪‬‬

‫آشنایی با مقرارت و قوانین ترانسپورت زمینی در نصاب مکاتب‪.‬‬ ‫شامل سازی و تقویت درو‬ ‫‪‬‬

‫راه اندازی کمپاین عمومی به منظور تشپپویق مردم به رعا یت نکات ایمنی و اسپپتفادۀ بهتر از تسپپهیالت و‬

‫زیربناها‬

‫نصب لوحههای آگاهی استفاده از وسایل رعایت نکات ایمنی و محیط زیستی در شهرها؛‬ ‫‪‬‬

‫تهیه و نشر اعالنهای تلویزیونی و رادیویی به منظور آگاهی دهی تمامی مناطق کشور؛‬ ‫‪‬‬

‫چا و نشر بروشورهای مختلت؛‬ ‫‪‬‬

‫نصب لوحههای کوچک آگاهی عامه در موترها؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد ورکشا ها و سمینارهای مشترک با هماهنگی ریاستهای محیط زیست‪ ،‬ترافیک‪ ،‬فواید عامه شاروالی اطالعات و‬ ‫‪‬‬

‫فرهنگ حج اوقاف‪.‬‬

‫تأمین ارتباط پایدار با جامعه مدنی‬

‫برگزاری نشستهای مشورتی و معلوماتی با نهادهای مدنی؛‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد بانک اطالعاتی با استفاده از سیستمهای جدید تکنالوژی؛‬ ‫‪‬‬

‫برگزاری کنفرانسهای مطبوعاتی‪ ،‬نشر خبرنامهها و اعالمیههای مطبوعاتی؛‬ ‫‪‬‬

‫نشستهای مشورتی با مسوولین رسانهها‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫تأمین ارتباط پایدار با سکتور خصوصی‬

‫برگزاری برنامهها و گفتگوهای حضوری با سکتور خصوصی؛‬ ‫‪‬‬

‫‪43‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫ایجاد هماهنگی میان تمامی سکتور های خ صو صی و شرکتهای تران سپورتی برای بهبود و ضعیت فعلی تران سپورتی و‬ ‫‪‬‬

‫ایجاد راهکاری جدید؛‬

‫برگزاری ورکشا های مشترک با ادارات ذیدخل؛‬ ‫‪‬‬

‫تهیه معلومات جامع در مورد وسایط ترانسپورتی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نتایج مورد نظر‪:‬‬

‫پالیسی منظم ارتباطات عامه وزارت ترانسپورت تنظیم میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫دسترسی به معلومات تامین میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫شفافیت افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫اگاهی مردم در مورد برنامهها‪ ،‬قوانین و طرزالعملهای وزارت افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫از طریق راه اندازی کمپاین عمومی‪ ،‬از زیر بناها و تأسیسات مراقبت صورت گرفته و مصؤنیت ارتقاء مییابد ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نطریات و پیشنهادات جامعۀ مدنی در پالن های وزارت ترانسپورت شامل میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫همکاری جامعه مدنی در تطبیق پروژه ها به خصوص برنامه های اگاهی عامه افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مشوره ها‪ ،‬نظریات و پشنهادت سکتور خصوصی شامل پالنهای وزارت میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫حمایت و همکاری سکتور خصوصی در تطبیق پروژهها تامین میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫سرمایه گذاری سکتور خصوصی در بخخ ترانسپورت افزایخ مییابد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫اثرگذاری کلی استراتیژی‬

‫فرهنگی‬ ‫اقتصادی‬ ‫اجتماعی‬ ‫تشکیالتی‬

‫‪ ‬حفاظت از محیط زیست‬ ‫‪ ‬رونق اقتصادی و توسعه‬ ‫‪ ‬افزایخ رضایتمندی‬ ‫‪ ‬ارتقای ظرفیت و اصالح نیروی‬

‫پایدار‬ ‫مردم‬ ‫انسانی‬

‫‪ ‬زیباسازی محیط جادهای‬ ‫‪ ‬ایجاد اشتغال و افزایخ‬ ‫‪ ‬بهبود سطح رفاه‬ ‫‪ ‬هماهنگی درون ساختاری‬

‫در شهرها و شاهراهها‬ ‫درآمد‬ ‫اجتماعی‬

‫‪44‬‬
‫فصل دوم‪ :‬چهارچوب پالیسی‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش‪).‬‬

‫‪ ‬رشد و ارتقای سطح‬ ‫‪ ‬گسترش روابط اقتصادی‬ ‫‪ ‬بهبود کیفیت‬ ‫‪ ‬ایجاد مرکزیت واحد و افزایخ‬

‫فرهنگ مدنی مردم‬ ‫با کشورهای بیرونی‬ ‫خدمات ترانسپورتی‬ ‫هماهنگی میان نهادهای مرتبط‬

‫اهداف استراتیژیک و نتایج کلی‬ ‫‪-5‬‬

‫با تطبیق این استراتیژی وزارت ترانسپورت به طور کلی به نتایج زیر دست مییابد‪:‬‬

‫‪45‬‬
 ‫فصل سوم‬

‫تطبیق پالن استراتیژیک‬

 ‫مقدمه‪:‬‬

‫تطبیق این پالن اســتراتیژیک یکی از اولویتهای عمده و اســاس ـی برای وزارت ترانســپورت اســت‪ .‬اما آنچه روشــن اســت اینکه‬

‫اجرای این استراتیژی همانند بسیاری از برنامههای کاربردی دیگر‪ ،‬نیازمند فراهم سازی مقدمات و الزاماتی اند که بدون فراهمسازی‬

‫آنها‪ ،‬اجرای یک ا ستراتیژی غیرممکن ا ست‪ .‬برای تطبیق فعالیتها و برنامههاییکه در این ا ستراتیژی طرح شده ا ست‪ ،‬سه عن صر‬

‫کلیدی نقخ دارد‪ :‬تقویت و ظرفیتسازی نیروی انسانی‪ ،‬تأمین منابع مالی و تقویت هماهنگی میان نهادهای مرتبط‪.‬‬

‫نیازهای‬ ‫وزارت ترانســپورت نیازمند آن اســت تا برای عملی ســاختن این پالن اســتراتیژیک‪ ،‬ظرفیت منابع بشــری را براســا‬

‫تخنیکی و تخصــص ـی مورد نیاز‪ ،‬تقویت نماید تا از یک جهت ظرفیت تطبیق اســتراتیژی را به دســت آورده و از جهت دیگر توان‬

‫نظارت از آن را پیدا نماید‪.‬‬

‫دومین عنصر مهم‪ ،‬تأمین منابع مالی است‪ .‬وزارت ترانسپورت نیازمند آن است تا برای عملی ساختن این استراتیژی‪ ،‬بودجۀ مالی‬

‫مورد نیاز را تأمین نماید‪ .‬برای تأمین این نیاز مالی‪ ،‬الزم است تا وزارت ترانسپورت در گام اول ساختار داخلی مرتبط به بودجهسازی‬

‫و مصرف بودجه را تقویت نموده و هماهنگیهای الزم میان نهادهای مربوطه را بهبود بخشد‪ .‬بهبود و گسترش هماهنگی با نهادهای‬

‫تمویل کنندۀ بینالمللی (دونرها) گام ا سا سی دوم در این را ستا ست‪ .‬عن صر سوم‪ ،‬هماهنگی با ادارات دولتی‪ ،‬سکتور خ صو صی و‬

‫جامعۀ مدنی است‪.‬‬

‫هماهنگی با ادارات دولتی که در بخخ تران سپورت کار میکنند‪ ،‬یکی از عنا صر کلیدی در تطبیق ا ستراتیژی ا ست‪ .‬عالوه برآن‪،‬‬

‫هماهنگی با سکتور خ صو صی به عنوان یکی از شرکای دولت جمهوری ا سالمی ا‪.‬ا‪.‬ا نیز از نیازهای ا سا سی جهت تطبیق این پالن‬

‫محسوب میشود‪ .‬در کنار آن‪ ،‬روند مشارکت و هماهنگی با مؤسسات ملی و بینالمللی فعال در بخخ زیربنا و ترانسپورت میتواند‬

‫در تحقق اهداف ا ستراتیژیک وزارت کمک کند‪ .‬با در نظردا شت موارد یاد شده‪ ،‬تطبیق پالن ا ستراتیژیک تو سط چندین پروژه و‬

‫برنامه در هماهنگی با پالیســـی های دارای اولویت ذیل‪ ،‬حمایت و عملی خواهند شـــد‪ .‬بدیهی اســـت که واحدهای نظارتی وزارت‬

‫ترانسپورت نقخ کلیدی در نظارت از تطبیق استراتیژی دارد‪.‬‬

‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫‪ -1‬پالیسیها و پروژههای دارای اولویت‬

‫به منظور دستیابی به اهداف استراتیژیک در وزارت ترانسپورت‪ ،‬پالیسیهای دارای اولویت ذیل در نظر گرفته شده اند که اجرایی‬

‫شدن آنها بخشی از اهداف استراتیژیک در امر انکشاف ترانسپورت را محقق خواهد ساخت‪.‬‬

‫تقویت روند پالیسی سازی‪ ،‬تقنینی و طرحهای انکشافی؛‬ ‫‪-‬‬

‫ارتقای ظرفیت کارمندان وزارت در بخخهای تخنیکی و مدیریتی؛‬ ‫‪-‬‬

‫تحکیم و گسترش نظارت و ارزیابی؛‬ ‫‪-‬‬

‫ارتقای ظرفیت در بخخهای بودجه سازی و مصرف بودجه؛‬ ‫‪-‬‬

‫بهبود هماهنگی با ادارات همکار‪ ،‬سکتور خصوصی‪ ،‬نهادهای تمویل کننده و جامعۀ مدنی؛‬ ‫‪-‬‬

‫حمایت از تساوی جنسیتی (جندر) و افزایخ فیصدی کارمندان زن در بخخهای گوناگون؛‬ ‫‪-‬‬

‫بهبود و تسریع روندهای تدارکاتی؛‬ ‫‪-‬‬

‫گسترش وتوسعه روندهای آگاهی دهی و ارتباطات عامه؛‬ ‫‪-‬‬

‫تأمین شفافیت و گزارش دهی؛‬ ‫‪-‬‬

‫‪ -2‬پروژههای دارای اولویت‪:‬‬

‫منافع‬ ‫تأمین بودجه با طرح های مشخج تران سپورتی که بتواند م شارکت بخخ خ صو صی و ک شورهای منطقه را براسا‬ ‫‪-‬‬

‫مشترک با افغانستان جلب نماید؛‬

‫انکشاف زیربناهای ترانسپورتی درون شهری و بیرون شهری؛‬ ‫‪-‬‬

‫تنظیم و بهبود ترانسپورت عامه شهری؛‬ ‫‪-‬‬

‫ارائه خدمات ترانسپورتی در تمامی حوزهها و عرصهها؛‬ ‫‪-‬‬

‫تأمین مصئونیت ترانسپورتی؛‬ ‫‪-‬‬

‫‪ -3‬افزایش بودجه انکشافی و تقویت مشارکت ملی و بینالمللی‬

‫همانگونه که در مقدمه ذکر شد‪ ،‬اجرای پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت نیازمند منابع کافی مالی است‪ .‬از آن رو که نقخ‬

‫ترانسپورت در توسعهی پایدار نیازمند مشارکت فراگیرگیر ملی و بینالمللی میباشد‪ .‬از جانب دیگر ممکن است بودجۀ ملی ظرفیت‬

‫تأمین هزینههای الزم اجرای پالن ا ستراتیژیک را ندا شته با شد‪ .‬لذا م شارکت سکتور خ صو صی‪ ،‬ک شورهای همجوار و ذی نفع و‬

‫‪48‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫ماسـتر پالن ‪ 20‬سـاله وزارت فواید‬ ‫شـرکای بینالمللی افغانسـتان در این بخخ‪ ،‬خالی موجود بودجوی را پر خواهد کرد‪ .‬براسـا‬

‫عامه که توسط بانک انکشاف آسیایی تهیه شده و شامل پالن انکشافی این وزارت طی سالهای ‪ 2036- 2017‬میالدی می شود‪،‬‬

‫یکی از عر صههای تران سپورتی که نیازمند بیخترین سرمایهگزاری ا ست‪ ،‬تران سپورت جادهای و شهری میبا شد‪ 23.‬در این پالن‪،‬‬

‫مجموع هزینه مورد نیاز ‪ 25.9‬میلیارد دالر پیخ بینی شده است که بخخ قابل توجه آن مربوط ترانسپورت زمینی میباشد‪.‬‬

‫جدول ‪ :2‬ضرورت وزه ترانسپورتی به سرمایهگزاری طی سالهای ‪2036- 2017‬‬

‫میزان سرمایهگزاری به دالر امریکایی‪ /‬میلیون‬ ‫بخش‬

‫‪11176‬‬ ‫خط آهن‬

‫‪13000‬‬ ‫جادهها‬

‫‪853‬‬ ‫ترانسپورت شهری‬

‫‪568‬‬ ‫ترانسپورت هوایی‬

‫‪300‬‬ ‫تسهیالت تجارتی‬

‫‪25897‬‬ ‫مجموع‬

‫برای رفع چالخ موجود بودجوی‪ ،‬پیشــنهاد مشــخج وزارت ترانســپورت این اســت که عالوه بر تخص ـیج بودجۀ عادی جهت‬

‫تأمین معاش کارکنان این وزارت‪ ،‬بودجۀ انکشـــافی این وزارت در مطابقت با ن یازهای انکشـــافی در این بخخ افزایخ یابد‪ .‬این‬

‫درحالی است که متأسفانه‪ ،‬روند تخصیج بودجۀ انکشافی این وزارت از سوی وزارت محترم مالیه در سالیان گذشته‪ ،‬سیر نزولی را‬

‫نشان میدهد‪.‬‬

‫‪- Afghanistan transport sector master plan update (2017-2036) Mandaluyong City, Philippines: Asian‬‬
‫‪23‬‬

‫‪Development Bank, 2017. P 14‬‬

‫‪49‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫ضرورت افغانستان به سرمایهگزاری در بخش ترانسپورت‬

‫منبع‪ :‬تجدید ماستر پالن ترانسپورت افغانستان از سال ‪ 2036-2017‬میالدی‬

‫خط آهن‬ ‫جادهها‬ ‫ترانسپورت شهری‬ ‫ترانسپورت هوایی‬ ‫تسهیالت تجارتی‬

‫برآورد کلی از تطبیق پالن اســـتراتیژیک وزارت ترانســـپورت نشـــان میدهد که اجرایی کردن این پالن‪ ،‬نیازمند بیختر از یک‬

‫میلیارد دالر ا ست‪ .‬تأمین بودجۀ فوق‪ ،‬نیاز به افزایخ بودجۀ انک شافی را از یک سو طلب دارد و از جانب دیگر‪ ،‬ضروررت بهبود و‬

‫گسترش هماهنگی با همکاران بینالمللی و نهادهای تمویل کنندهی فراملی را برجسته می سازد‪ .‬سهیم ساختن سکتور خصوصی با‬

‫تعریت فوا ید و منافع آنان در چارچوب این پالن اســـتراتیژیک نیز بخخ مهمی از ن یازهای مالی این وزارت را در تأمین بودجه‬

‫اجرای پروژههای انکشــافی این پالن مرفوع خواهد ســاخت‪ .‬بدون تردید‪ ،‬کشــورهای همجوار و بســیاری از منابع فرامرزی نیز بی‬

‫رغبت به مشارکت در پروژههای ترانسپورتی از طریق خاک افغانستان منحیث یک دهلیز استراتیژیک ترانسپورتی نی ستند‪ .‬آنچه در‬

‫این خصوص ضروری است‪ ،‬تعیین میکانیزم معین جهت جلب مشارکت آنان بر محور منافع مشترک با دولت افغانستان است‪.‬‬

‫‪ -4‬میکانیزم تطبیق پالن استراتیژیک‬

‫روند بودجه سازی‬ ‫‪.4-1‬‬

‫به رغم اینکه بودجه یکی از مهمترین ابزار جهت تحقق پالن استراتیژیک وزارت محسوب می شود‪ ،‬اما ضعتهای عمده در این‬

‫بخخ وجود دارد‪ .‬اولین کاستی که در این خصوص قابل مشاهده است‪ ،‬کمبود یا ضعت در ارائهی طرحهای ابتکاری و توسعهای‬

‫است که منجر به افزایخ عواید شده و بتواند زمینه ساز مشارکت بخخهای مرتبط داخلی‪ ،‬منطقهای و بینالمللی باشد‪ .‬این درحالی‬

‫ا ست که در صورت وجود چنین روند‪ ،‬بودجۀ انک شافی در حوزۀ تران سپورت از کانال پروژههای تحت اجرا و انک شافی بازتولید و‬

‫‪50‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫تأمین میگردد‪ .‬بدون تردید‪ ،‬در صورت اجرایی شدن چنین روند‪ ،‬وزارت محترم مالیه نیز به اخت صاص بودجۀ انک شافی بیختر به‬

‫این بخخ ترغیب شده و برحسب نیازهای توسعهای در بخخ ترانسپورت‪ ،‬بودجه بندی خواهد کرد‪.‬‬

‫‪ .4-2‬مصرف بودجه‬
‫ظرفیت پایین مصـــرف بودجه انکشـــافی در بســـیاری از بخخهای اجرایی کشـــور یک چالخ جدی و فراگیر اســـت‪ .‬وزارت‬

‫تران سپورت نیز از این قاعده م ستثنا نبوده و عالوه بر ضعت ظرفیت نیروی ان سانی‪ ،‬بروکرا سی پیچیدهی اداری و زمانگیر‪ ،‬سی ستم‬

‫سنتی‪ ،‬تمرکز در روند تدارکات و‪ ...‬از جمله عوامل عدم مصرف بودجه انکشافی بوده اند‪.‬‬

‫جدول ذیل‪ ،‬روند مصرف بودجه انکشافی را در سالهای گذشته نشان میدهد که حاکی از نبود ظرفیت الزم در این بخخ بوده‬

‫است‪.‬‬

‫جدول‪ :3‬مجموع بودجه وزارت ترانسپورت و مصرف آن بین سالهای ‪1397 – 1394‬‬

‫‪1397‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫سال‬

‫‪90500000‬‬ ‫‪70567013‬‬ ‫‪91130318‬‬ ‫‪684400000‬‬ ‫بودجه منظور شده‬

‫‪24973148‬‬ ‫‪14703127‬‬ ‫‪54288400‬‬ ‫‪28337771‬‬ ‫مصرف بودجه‬

‫‪27%‬‬ ‫‪20%‬‬ ‫‪59%‬‬ ‫‪41%‬‬ ‫فیصدی‬

‫تأمین بودجۀ کافی جهت تطبیق پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت‪ ،‬ضرورت به افزایخ بودجۀ انکشافی دارد که تحقق این امر‬

‫نیازمند اقدامات ذیل میباشد‪:‬‬

‫راه اندازی پروژههای انکشافی مشارکتی با سهیم ساختن ذی نفعان داخلی‪ ،‬منطقهای و بینالمللی در پرتو پالن استراتیژک‬ ‫‪-‬‬

‫وزارت ترانسپورت؛‬

‫ایجاد و تقویت کمیتۀ گزارش دهی و هماهنگی متشکل از مقامهای عالی رتبۀ وزارت ترانسپورت؛‬ ‫‪-‬‬

‫غیر متمرکز سازی پروسه های تدارکاتی یا تقویت ظرفیت وزارت در بخخ تدارکاتی؛‬ ‫‪-‬‬

‫افزایخ صالحیت ریاستهای پالن و پالیسی و اداری و مالی در مصرف بودجه؛‬ ‫‪-‬‬

‫تقویت واحدهای تخنیکی و بودجوی وزارت تران سپورت از طریق ا صالح و ساده سازی پروسهها و ظرفیت سازی برای‬ ‫‪-‬‬

‫کارمندان بخخهای مذکور؛‬

‫‪51‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫طرح و ترتیب بودجه‬ ‫‪.4-3‬‬

‫تنظیم و ترتیب بودجه های انک شافی وزارت تران سپورت مربوط به آمریت تحلیل و ان سجام ریا ست پالن می شود‪ .‬برای تقویت و‬

‫بهبود ظرفیت این واحد کلیدی‪ ،‬اقدامات زیر ضروری است‪:‬‬

‫تقویت ظرفیت تخنیکی آمریت تحلیل و انسجام در بخخ صورت بندی و ترتیب بودجۀ انکشافی‬ ‫‪-‬‬

‫تشکیل کمیتۀ جدید به منظور تقویت هماهنگی و اولویت بندی پروژههای انکشافی‬ ‫‪-‬‬

‫گزارش دهی منظم از چگونگی پیشـــرفت ترت یب و مصـــرف بودجه و ارا یۀ به موقع آن به مقام رهبری وزارت جهت‬ ‫‪-‬‬

‫تصمیمگیری به موقع به منظور تسریع روند بودجه سازی و مصرف بودجههای انکشافی‬

‫بسیج منابع‬ ‫‪.4-4‬‬

‫همانگونه که در جدول فوق مشاهده شد‪ ،‬مصرف نشدن بودجۀ انکشافی وزارت ترانسپورت در سالهای گذشته‪ ،‬سیر نزولی آن‬

‫را در پی دا شته و بودجۀ انک شافی این وزارت به صورت م ستمر و مدام کاهخ یافته ا ست‪ .‬رفع این نقی صه نیازمند اقدامات جدی و‬

‫جامع از جانب این وزارت است که بخشی از آن را میتوان با موارد ذیل محقق ساخت‪:‬‬

‫ارا یۀ پالن اســـتراتیژیک به نهادهای تمو یل کننده که حاوی برنامه های انکشـــافی مهم در بخخ ترانســـپورت بوده و‬ ‫‪-‬‬

‫تأثیرگزاری آن در توسعۀ پایدار افغانستان مشخج شده باشد‪.‬‬

‫اجرای پروژههای موجود با تشریک مساعی نهادهای مرتبط و جلب مشارکت سکتور خصوصی؛‬ ‫‪-‬‬

‫ارایۀ پالن استراتیژیک همراه با پروژههای دارای اولویت به کمیسیونهای مالی و بودجۀ شورای ملی؛‬ ‫‪-‬‬

‫ارائۀ گزارش منظم و به موقع از پیشرفت در تطبیق پالن استراتیژیک؛‬ ‫‪-‬‬

‫هماهنگی مؤثر و قوی با وزارت مالیه‪ ،‬کابینۀ دولت جمهوری ا‪.‬ا‪ .‬و شورای ملی جهت افزایخ بودجۀ انکشافی؛‬ ‫‪-‬‬

‫‪ -5‬هماهنگی با نهادهای تمویل کننده (دونرها)‬

‫عالوه بر اقدامات فوق‪ ،‬وزارت ترانســـپورت هماهنگی با دونر ها را نیز تقو یت کند تا حما یت آنها را در تمو یل پروژه های‬

‫انکشــافی این وزارت جلب نماید‪ .‬در عین حال‪ ،‬روندهای تطبیق پروژهها نیز تقویت و حمایت شــود تا این پروژهها به موقع تکمیل‬

‫شده و مورد بهرهبرداری قرار گیرد‪ .‬جهت تحقق این امر‪ ،‬اقدامات زیر ضروری است‪:‬‬

‫برگزاری جلسات مشورتی با نهادهای تمویل کننده به طور مستقیم و از طریق وزارت مالیه و کمیتههای بین الوزارتی‬ ‫‪-‬‬

‫گزارش دهی به موقع در مورد تطبیق پروژههای انکشافی به تمویل کنندگان مالی (دونرها)‬ ‫‪-‬‬

‫‪52‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫ارایۀ منظم پالیسیها و پروژهها همراه با دستاوردها و نتایج آن به تمویل کنندگان (دونرها)‬ ‫‪-‬‬

‫برگزاری جلسات منظم با مؤسسات و سازمانهای فعال در عرصۀ ترانسپورت و زیربنا‬ ‫‪-‬‬

‫طرح پروژههای مشترک با مؤسسات ملی و بینالمللی در عرصههای تخنیکی و خدماتی‬ ‫‪-‬‬

‫ام ضای تفاهمنامهها با مؤ س سات ملی و بینالمللی جهت هماهنگی مؤثر در اجرای پروژههای م شترک و گزارش به موقع‬ ‫‪-‬‬

‫به وزارت ترانسپورت و نهادهای تمویل کننده‬

‫‪ -6‬میکانیزم هماهنگی میان نهادهای مرتبط برای تطبیق پالن استراتیژیک‬

‫هماهنگی داخلی میان نهادهای درون ساختاری وزارت ترانسپورت و همچنین هماهنگی با ادارات ذیربط دولتی و غیردولتی یکی‬

‫از عناصــر کلیدی در تحقق اهداف اســتراتیژیک این وزارت دارد‪ .‬به وجود آوردن چنین هماهنگی‪ ،‬مســتلزم همکاری نزدیک میان‬

‫مسئولین و مقامهای وزارت ترانسپورت‪ ،‬نهادهای ذیربط دولتی و بازیگران سکتور خصوصی دارد‪.‬‬

‫نهادهای مرتبط با اجرای پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت و بازیگران عمدۀ دخیل در این خصوص به شرح ذیل میباشند‪:‬‬

‫دفتر مقام وزارت‬ ‫‪.6-1‬‬

‫هماهنگی تمام روند تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫‪‬‬

‫ارایۀ گزارش از پیشـــرفت روند تطبیق پالن اســـتراتیژیک به کابینه‪ ،‬مردم‪ ،‬شـــورای ملی‪ ،‬نهادهای تمویل کننده و جامعه‬ ‫‪‬‬

‫مدنی(رسانه ها)‬

‫ریاست پالن و پالیسی‬ ‫‪.6-2‬‬

‫هماهنگی مؤثر تخنیکی در تمام پروسههای مربوط به تطبیق پالن استراتیژیک؛‬ ‫‪‬‬

‫نظارت از تطبیق پالن استراتیژیک از طریق ریاستهای مربوطه؛‬ ‫‪‬‬

‫تولید گزارشهای منظم از چگونگی پیشرفت در تطبیق پالن استراتیژیک؛‬ ‫‪‬‬

‫هماهنگی امور مربوط به تعدیل پالن استراتیژیک وزارت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫دفاتر معینیتهای وزارت‬ ‫‪.6-3‬‬

‫هماهنگی و گزارش دهی در مورد تطبیق بخخهایی از پالن استراتیژیک مربوط به حوزۀ مسئولیت و صالحیتهای شان‬ ‫‪‬‬

‫ریاست ها‬ ‫‪.6-4‬‬

‫تطبیق بخخهایی از پالن استراتیژیک که مربوط به حوزۀ کاری و مسئولیت وظیفوی شان میگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪53‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫‪ -7‬ساختار هماهنگی‪ ،‬گزارش دهی و مشوره دهی‬

‫برای تطبیق مؤثر پالن اســتراتیژیک‪ ،‬ســاختار هماهنگی زیر به عنوان چارچوب مشــوره و گزارش دهی طرح شــده اســت‪ .‬در این‬

‫ســاختار‪ ،‬دفتر مقام وزارت و ریاســت پالن و پالیســی نقخ مرکزی را ایفا خواهند کرد‪ .‬اما کمیتههای دیگر نقخ حمایتی خواهند‬

‫داشـــت‪ .‬این ســـاختار هماهنگی و گزارش دهی متشـــکل از کمیتۀ عالی نظارت به رهبری مقام وزارت و کمیتۀ تخنیکی به رهبری‬

‫ریاست پالن و پالیسی و کمیتۀ تخنیکی مربوط به معینیتهای وزارت است‪.‬‬

‫کمیتۀ عالی نظارت‬ ‫‪.7-1‬‬

‫این کمیته شامل مقام وزارت‪ ،‬معینیتها و ریا ست پالن و پالی سی بوده که م سئولیت کلی و همه جانبۀ هماهنگی و روند گزارش‬

‫دهی امور مربوط به تطبیق اســتراتیژی را دارد‪ .‬این کمیته توســط مقام رهبری وزارت هدایت خواهد شــد و مطابق به صــالحدید این‬

‫کمیته‪ ،‬مقامهای سایر وزارتهای مرتبط نیز میتواند شامل این کمیته شود‪ .‬ریا ست پالن و هماهنگی برنامه م سئولیت پی شبرد امور‬

‫تخنیکی این کمیته را دارد‪ .‬این کمیته به طور کلی نقخهای زیر را خواهد داشت‪:‬‬

‫نظارت از تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫‪-‬‬

‫بحث و بررســـی گزارشهای مربوط به پیشـــرفت تطبیق پالن اســـتراتیژیک و دادن هدایات الزم جهت افزایخ مؤثریت‬ ‫‪-‬‬

‫تطبیق پالن‬

‫تصویب هرگونه تعدیل و تغییر در پالن استراتیژیک مطابق به شرایط و اقتضای زمان‬ ‫‪-‬‬

‫کمیتۀ تخنیکی‬ ‫‪.7-2‬‬

‫این کمیته تو سط ریا ست پالن و پالی سی رهبری شده و مت شکل از ریا ستها و ریا ستهای عمومی وزارت میبا شد‪ .‬اما نظر به‬

‫ضرورت سایر مقام های وزارت نیز میتوانند شامل کمیته شود‪ .‬نقخهای مهم این کمیته به ترتیب زیر است‪:‬‬

‫هماهنگی در تطبیق پالن استراتیژیک در سطح تخنیکی‬ ‫‪-‬‬

‫بحث و بررسی چالخها و موانع تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫‪-‬‬

‫تصویب گزارشهای مربوط به پیشرفت استراتیژی و ارائۀ آن به کمیتۀ عالی‬ ‫‪-‬‬

‫پیشنهاد تغییرات و تعدیل ضروری در پالن استراتیژیک به کمیتۀ عالی‬ ‫‪-‬‬

‫‪54‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫کمیتۀ تخنیکی دفاتر معینیتهای وزارت‬ ‫‪.7-3‬‬

‫این کمیته زیر نظر معینان وزارت و مت شکل از ریا ستها و ریا ستهای عمومی که زیر مجموعۀ هر معینیت طبقه بندی می شود‪،‬‬

‫ت شکیل میگردد‪ .‬هر کمیتۀ تخنیکی در سطح معینیت دارای یک هماهنگ کننده خواهد بود که وظایت آن تعقیب امور مربوط به‬

‫پالن استراتیژیک‪ ،‬برگزاری جلسات و تهیۀ گزارشهای مربوط به تطبیق پالن استراتیژیک است‪ .‬ریاست پالن و پالیسی میتواند در‬

‫جلسات این کمیته ها اشتراک نماید‪ .‬وظایت این کمیته ها به ترتیب زیر است‪:‬‬

‫هماهنگی فعالیت های مربوط به تطبیق بخخهایی از پالن اســتراتیژیک که از لحاظ صــالحیتهای وظیفوی به آن تعلق‬ ‫‪-‬‬

‫میگیرد؛‬

‫بررسی چالخها و موانع تطبیق پالن؛‬ ‫‪-‬‬

‫ترتیب گزارش دوره ای از چگونگی تطبیق پالن استراتیژیک و بررسی پیشرفت های انجام شده؛‬ ‫‪-‬‬

‫ارائۀ گزارش مذکور به ریاست پالن و هماهنگی برنامه جهت توحید در گزارش عمومی؛‬ ‫‪-‬‬

‫پیشنهاد تعدیل و تغییر پالن استراتیژیک بعد از تصویب مقام معینیت؛‬ ‫‪-‬‬

‫‪ -8‬میکانیزم گزارش دهی‬

‫وزارت ترانســپورت گزارش شــخ ماهه و ســاالنه در مورد چگونگی اجراات انجام شــده و پیشــرفت در تطبیق پالن اســتراتیژیک‬

‫ترتیب خواهد داد‪ .‬چارچوب و قالب این گزارش توســط ریاســت پالن و پالن انکشــاف داده شــده و باید به تصــویب مقام وزارت‬

‫برسد‪ .‬گزارش های مذکور به نهادهای زیر ارائه خواهد شد‪:‬‬

‫مردم‬ ‫‪-‬‬

‫حکومت (کابینه)‬ ‫‪-‬‬

‫وزارت مالیه‬ ‫‪-‬‬

‫شورای ملی‬ ‫‪-‬‬

‫نهادهای تمویل کننده و جامعۀ مدنی به شمول رسانهها‬ ‫‪-‬‬

‫م سئولیت هماهنگی و تهیۀ این گزارش ها بر عهدۀ ریا ست پالن و پالی سی خواهد بود‪ .‬اما شیوۀ گزارش دهی بدین گونه خواهد‬

‫بود که هر ریا ست و بخخ های وزارت به معینیت های مربوطۀ شان گزارش خواهند داد‪ .‬فارمت این گزارش ها نیز تو سط ریا ست‬

‫پالن و پالیســی ترتیب داده میشــود‪ .‬هماهنگ کنندگان کمیتههای تخنیکی و معینیتها‪ ،‬گزارشهای مذکور جمع آوری نموده و‬

‫‪55‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تطبیق پالن استراتیژیک‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬

‫گزارش واحد تهیه خواهند نمود‪ .‬گزارش مذکور در سطح کمیتۀ تخنیکی معینیتها مورد بحث قرار گرفته و بعد از تصویب معینان‬

‫به ریا ست پالن ارائه میگردد‪ .‬گزارش های معینیتها جمع آوری شده و بر مبنای آن م سودۀ گزارش پی شرفت پالن ا ستراتیژیک‬

‫ترتیب میشود‪ .‬در قدم بعدی‪ ،‬گزارش مذکور به کمیتۀ عالی نظارت ارائه میگردد‪ .‬بعد از بررسی و تصویب آن توسط مقام وزارت‪،‬‬

‫گزارشهای مذکور نشر خواهند شد‪.‬‬

‫‪ -9‬پروسههای مشورتی‬

‫پروسـههای مشـورتی از طریق ریاسـت قوانین و ارتباط خارجه‪ ،‬آمریت ارتباط عامه‪ ،‬ریاسـت پالن و پالیسـی و ریاسـت دفتر مقام‬

‫وزارت با نهادهای مختلت تنظیم میشود‪ .‬این پروسهها به ترتیب زیر تنظیم و هماهنگ خواهد شد‪:‬‬

‫مشوره با مردم از طریق‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -‬کمپاینهای آگاهی دهی‪ ،‬برگزاری کنفرانس و میزگرد دوره ای‬

‫‪ -‬کنفرانس مطبوعاتی‬

‫‪ -‬نشر اطالعات از طریق وبسایت وزارت‬

‫مشـــوره با نهادهای حکومتی یا ادارات ذیربط از طریق مقام وزارت و معینیتها انجام خواهد شـــد‪ .‬در موارد ضـــروری‪،‬‬ ‫‪‬‬

‫موضوعات مذکور میتوانند در سطوح باالتر‪ ،‬یعنی جلسات کابینه و شورای عالی اقتصادی نیز مورد بحث قرار گیرد‪.‬‬

‫پروسۀ مشوره با وزارت مالیه از طریق روندهای بودجه سازی به پیخ برده میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مشوره با شورای ملی از طریق کمیتههای مربوطۀ آن انجام خواهد شد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مشوره با نهادهای تمویل کننده از طریق‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -‬جلسات وزارت مالیه با نهادهای تمویل کننده‬

‫‪ -‬برگزاری جلسات با دونرها توسط وزارت ترانسپورت‪ .‬این جلسات در برگیرندۀ نهادهای تمویل کننده در بخخ زیربنا‬

‫از جمله ترانسپورت خواهد بود‪.‬‬

‫مشوره با جامعۀ مدنی و رسانه ها از طریق‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -‬برگزاری جل سات منظم با مؤ س سات‪ ،‬سکتور خ صو صی فعال در بخخ تران سپورت‪ ،‬سکتور فعال در بخخ اقت صاد و‬

‫تجارت انجام خواهد شد‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫فصل چهارم‬

‫نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن استراتیژیک‬

 ‫مقدمه‬

‫نظارت و ارزیابی امر انکارناپذیر در را ستای شفافیت سازی از اجرای امور اداری و پالنهای کاری ا ست‪ .‬لذا ضروری ا ست تا‬

‫همزمان با تطبیق پالن ا ستراتیژیک‪ ،‬از روند تطبیق پالن نیز نظارت و ارزیابی صورت گیرد‪ .‬زیرا انجام ارزیابی و نظارت رو شمند و‬

‫معیاری‪ ،‬معلومات و دادههای الزم را در اختیار کمیتههای تخنیکی و رهبری وزارت قرار خواهد داد تا مطابق به شــاخجهای تعیین‬

‫شـــده‪ ،‬موفقیت پروســـه را ســـنجخ نموده و راهکارهای الزم را جهت رفع چالخهای آن ارائه نماید‪ .‬از آنجا که روند نظارت و‬

‫ارزیابی در وزارت ترانسپورت انکشاف کافی نیافته است‪ ،‬ارزیابی و نظارت از روند تطبیق پالن استراتیژیک‪ ،‬به انکشاف و تقویت‬

‫امر نظارت و ارزیابی نیز کمک میکند‪ .‬از لحاظ ســاختاری‪ ،‬ریاســت نظارت و ارزیابی وزارت مســئولیت دارد تا روند تطبیق پالن‬

‫استراتیژیک را نظارت و ارزیابی نماید‪ .‬اما ریاست پالن و پالیسی میتواند در طرح چارچوبهای گزارش دهی‪ ،‬تعیین شاخجهای‬

‫ارزیابی و طرح قالبهای جمع آوری ارقام با ریاست نظارت و ارزیابی همکاری تخنیکی نماید‪.‬‬

‫از جانب دیگر‪ ،‬آنچه م سلم است اینکه نظارت و ارزیابی یک امر دوسویه است و نیازمند مساعدت جانبهای مقابل و نهادهایی‬

‫است که مورد نظارت و ارزیابی قرار میگیرد‪ .‬پذیرش این مسأله از سوی ادارههای زیرمجموعه و مجاری تحت نظارت‪ ،‬از یکسو‪،‬‬

‫امر نظارت و ارزیابی را تسهیل بخشیده و زمینهی شفافیت کاری را ایجاد میکند و از جانب دیگر‪ ،‬فرهنگ نظارتی را تقویت نموده‬

‫و به تسریع و تأثیرگزاری روند کاری کمک خواهد کرد‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫فصل چهارم‪ :‬نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬
‫استراتژیک‬

‫‪ -1‬چارچوب نظارت‪ :‬وضعیت فعلی و نقاط ضعف‬

‫همان گونه که پیخ از این اشـاره شـد‪ ،‬اهمیت نظارت و ارزیابی بخشـی از اعمال مدیریتی اسـت‪ .‬برنامه ریزی‪ ،‬سـازماندهی و در‬

‫نهایت نظارت از اجرای امور‪ ،‬ســه عنصــر اســاســی مدیریت برنامهها به شــمار میروند‪ .‬به این ترتیب‪،‬کارآیی و اثربخشــی در نظام‬

‫سازمانی از تأثیر به سزایی برخوردار ا ست‪ .‬چرا که نهادها همواره نیاز به شناخت عوامل د ست اندرکار و روندهای در حال انجام‬

‫آن وضــعیت منابع انســانی‪ ،‬ســرمایه و اطالعات خود را بهبود بخشــند و به این ترتیب بر کیفیت تولید و یا ارائه‬ ‫هســتند تا براســا‬

‫خدمات خود بیافزایند و بتوانند در روند حرکت خود تحوالت مثبت ایجاد نمایند‪.‬‬

‫اما متأ سفانه که نظارت و ارزیابی در ب سیاری از موارد کاری و اداری وزارت تران سپورت به خوبی اعمال نگردیده و این امر مهم‬

‫در روند کاری این وزارت تا اندازۀ زیادی انکشــاف نیافته باقی مانده اســت‪ .‬یکی از دالیل آن نیز‪ ،‬ضــعت و کاســتی در پالیس ـی و‬

‫پالنگذاری بوده اســت‪ .‬اما انتظار میرود تا با ایجاد ریاســت نظارت و ارزیابی‪ ،‬روندهای مربوطه نیز تقویت شــود‪ .‬چرا که تقویت‬

‫میکانیزم ها و عملکرد نظارت و ارزیابی جهت موفقیت در تطبیق پالن استراتیژیک و حصول اهداف انکشافی وزارت‪ ،‬امر حیاتی و‬

‫ضــروری اســت‪ .‬بدین لحاظ‪ ،‬ریاســت جدید ارزیابی و نظارت به صــورت فوری به ظرفیت ســازی تخنیکی‪ ،‬از جمله طرح و انجام‬

‫سروی ها‪ ،‬روش شناسی‪ ،‬تحلیلهای آماری‪ ،‬ایجاد دیتابیس و گزارشگیری ضرورت خواهد داشت تا مؤثریت برنامهها و پروژهها‬

‫را افزایخ دهد‪ .‬ریا ست نظارت و ارزیابی باید قادر شود تا پالن های ساالنۀ ریا ستها را به در ستی نظارت و ارزیابی نماید و نتایج‬

‫آن را در اختیار رهبری وزارت ترانســـپورت قرار دهد تا در تصـــمیمگیریهای بعدی‪ ،‬جهت رفع خالها و چالخها‪ ،‬تصـــمیمهای‬

‫مناســب اتخاذ گردد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬واحد مذکور باید قادر شــود تا از روند تطبیق پروژههای انکشــافی نظارت درســت‪ ،‬شــفاف و‬

‫واقعبینانه نماید‪ .‬این واحد باید توان تعیین شاخجهای ارزیابی و نظارت را پیدا نموده و مبتنی بر روش شنا سی منا سب‪ ،‬بر ا سا‬

‫معلومات و دادهها و شــواهد‪ ،‬گزارش تهیه نماید‪ .‬این گزارش در ســطح رهبری وزارت مورد بحث و بررس ـی قرار گرفته و مبتنی بر‬

‫آن‪ ،‬توصیهها و هدایات الزم ارائه گردد‪.‬‬

‫یکی از ســاحات کاری که به صــورت جدی به نظارت و ارزیابی ضــرورت دارد‪ ،‬طرح و ترتیب پالنهای انکشــافی و مصــرف‬

‫بودجۀ انک شافی ا ست‪ .‬نظارت و ارزیابی میتواند در طرح پروژهها و افزایخ م صرف بودجۀ انک شافی نقخ کلیدی و برج سته ایفا‬

‫نماید‪ .‬در نهایت‪ ،‬پروسۀ نظارت و ارزیابی زمانی مهم است که نتایج آن مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬اگر ارادۀ جدی و میکانیزمی برای‬

‫اســتفاده از نتایج و گزارشهای نظارتی و ارزیابی وجود نداشــته باشــد‪ ،‬گزارشهای مذکور تأثیری بر بهبودی پروســههای دیگر و‬

‫‪59‬‬
 ‫فصل چهارم‪ :‬نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬
‫استراتیژیک‬

‫تأمین شفافیت نخواهد دا شت‪ .‬با در نظردا شت این نکات‪ ،‬الزم ا ست تا سی ستم نظارت و ارزیابی من سجم و منظم در وزارت طرح‬

‫شده و مورد تطبیق قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ -2‬نظارت از تطبیق پالن استراتیژیک‬

‫با در نظرداشـــت جدید بودن ریاســـت نظارت و ارزیابی‪ ،‬تکم یل تشـــک یل و ن یاز آن به ظرف یت ســـازی‪ ،‬نظارت از تطبیق پالن‬

‫استراتیژیک وزارت به موارد زیر محدود خواهد شد‪:‬‬

‫جمع آوری و تحلیل معلومات و دادهها مبتنی بر شاخجهای تعیین شده؛‬ ‫‪‬‬

‫تعیین شاخجهای ارزیابی‪ ،‬نظر به اقتضاء پروژهها و ضرورت راهبردی وزارت؛‬ ‫‪‬‬

‫نظارت از تطبیق پالن استراتیژیک مبتنی بر برنامۀ عمل ساالنۀ ریاستها؛‬ ‫‪‬‬

‫نظارت از پروژههای انکشافی‪ ،‬مطابق به شاخجهای تعریت شده در طرحهای تفصیلی (‪)Proposal‬؛‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف سیستم منظم و واحد نظارت و ارزیابی در وزارت؛‬ ‫‪‬‬

‫انکشاف چارچوبهای معیاری جهت انجام سرویها و جمع آوری ارقام در مورد تطبیق پالن استراتیژیک؛‬ ‫‪‬‬

‫تحلیل و گزارش دهی مبتنی بر شواهد‪ ،‬معلومات و دادههای جمع آوری شده؛‬ ‫‪‬‬

‫نظارت از طرح و ترتیب پروژههای انکشافی و مصرف بودجۀ انکشافی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫عالوه بر موارد فوق‪ ،‬نظارت از تطبیق پالن استراتیژیک از طریق گزارشهای شخ ماهه و ساالنۀ هر ریاست در مورد پیشرفتهای‬

‫به دســت آمده در مورد تطبیق پالن نیز امکان پذیر اســت‪ .‬در این گزارشها‪ ،‬معلومات و دادهها و ارقام کافی وجود خواهند داشــت‬

‫که میتوان آنها را با شاخجهای تعیین شده مقایسه نموده و از چگونگی تطبیق پالن استراتیژیک نتیجه گیری کرد‪.‬‬

‫‪ -3‬شاخصهای کلی برای نظارت و ارزیابی تطبیق پالن استراتیژیک‬

‫برای نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن اســـتراتیژیک‪ ،‬شـــاخجهای کلی زیر طرح شـــده اند تا مبتنی بر آن از روند تطبیق پالن‪،‬‬

‫م صرف بودجه‪ ،‬طرح و انک شاف پروژههای جدید و تمویل آن تو سط نهادهای تمویل کننده نظارت و ارزیابی نموده و نتایج آن را‬

‫به منظور بهبودی پروسه ها و برنامه ها‪ ،‬ارائۀ توصیهها و راهحلها جهت رفع خالها و چالخها‪ ،‬تعدیل و تغییر پالنهای طرح شده و‬

‫طرح پالن های انکشافی جدید استفاده نمود‪ .‬این شاخجها به ترتیب ذیل میباشند‪:‬‬

‫‪60‬‬
 ‫فصل چهارم‪ :‬نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬
‫استراتیژیک‬

‫جدول‪ :4‬شاخصهای کلی نظارت و ارزیابی‬

‫مال ظات‬ ‫نهاد‪ /‬نهادهای مربوطه‬ ‫عنوان شاخص نظارتی‬ ‫شماره‬

‫ریاست اداری‪ ،‬مالی وزارت ترانسپورت‬ ‫افزایخ بودجۀ انکشافی‬ ‫‪1‬‬

‫وزارت ترانسپورت‪/‬بودجه ساالنه‬ ‫تعیین درصدی افزایخ مصرف بودجۀ انکشافی‬ ‫‪2‬‬

‫ریاست ترافیک وزارت داخله‬ ‫گزارش تعداد حوادث و تلفات ترافیکی‬ ‫‪3‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫میزان ترمینالهای اعمار شده در والیات و بنادر کشور‬ ‫‪4‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫شمار تیرپارکهای اعمار شده‬ ‫‪5‬‬

‫وزارت ترانسپورت و شاروالی‬ ‫تعداد توقتگاههای اعمار شده‬ ‫‪6‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫تعداد ورکشا های اعمار شده و فعال در شاهراههای کشور‬ ‫‪7‬‬

‫ریاست ملی بس‬ ‫شمار ملی بسهای فعال در تصدی ملی بس‬ ‫‪8‬‬

‫وزارت ترانسپورت‪/‬ریاست ملی بس‬ ‫تعداد خرید ملی بسهای جدید‬ ‫‪9‬‬

‫نهادهای عرضه کننده خدمات ترانسپورت شهری‬ ‫تعداد ایستگاهها و مسیرهای اختصاص داده شده به شرکتهای ترانسپورتی‬ ‫‪10‬‬

‫ریاست ملی بس‬ ‫میزان زنان راننده در تصدی ملی بس‬ ‫‪11‬‬

‫وزارت ترانسپورت و شاروالی‬ ‫درصدی افزایخ عواید ترانسپورتی‬ ‫‪12‬‬

‫وزارت ترانسپورت‪/‬ریاست پالیسی و پالن‬ ‫شمار پالیسیهای انکشاف داده شده‬ ‫‪13‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫تأسیس انستیتوت ترانسپورت زمینی‬ ‫‪14‬‬

‫وزارتهای ترانسپورت‪ ،‬مالیه و اتاقهای تجارت‬ ‫شمار شرکت های ترانسپورتی که از سیستم تیر استفاده میکنند‬ ‫‪15‬‬

‫وزارتهای مالیه و ترانسپورت‬ ‫تعداد پروژههای تمویل شده توسط دونرها‬ ‫‪16‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫شمار انجینیران تخنیکی متخصج و آموزش دیده‬ ‫‪17‬‬

‫وزارت ترانسپورت و ریاست ترافیک‬ ‫دیتابیس مرکزی ثبت وسایط ترانسپورتی‬ ‫‪18‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫مطالعۀ امکان بازنگری شخصیت حقوقی تصدی ملی بس‬ ‫‪19‬‬

‫ریاست تصدی ملی بس‬ ‫اصالح تشکیل تصدی ملی بس‬ ‫‪20‬‬

‫ریاست تصدی ملی‬ ‫میزان تجهیزات خریداری شده برای تصدی ملی بس‬ ‫‪21‬‬

‫‪61‬‬
 ‫فصل چهارم‪ :‬نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬
‫استراتیژیک‬

‫شاخصهای کلی نظارت و ارزیابی‬

‫مال ظات‬ ‫نهاد‪ /‬نهادهای مربوطه‬ ‫عنوان شاخص نظارتی‬ ‫شماره‬

‫ریاست تصدی ملی بس‬ ‫و کمرههای امنیتی‬ ‫شمار ملی بسهای مجهز به جی پی ا‬ ‫‪22‬‬

‫وزارتهای مالیه و ترانسپورت‬ ‫آمار جلسات مشورتی برگزار شده با دونرها‬ ‫‪23‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫تعداد جلسات مشورتی برگزار شده با سکتور خصوصی‬ ‫‪24‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫رقم جلسات مشورتی برگزار شده با جامعۀ مدنی‬ ‫‪25‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫شمار کنفرانس مطبوعاتی‬ ‫‪26‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫شمار خبرنامههای مطبوعاتی‬ ‫‪27‬‬

‫میزان لوحههای معلوماتی نصب شده در بنادر‪ ،‬مراکز شهرها و‬

‫وزارت ترانسپورت و شاروالی‬ ‫‪28‬‬
‫دروازه ها‬

‫درصدی استفاده از جعبه کمکهای اولیه توسط شرکتهای‬

‫وزارت ترانسپورت و شاروالی‬ ‫‪29‬‬
‫ترانسپورتی‬

‫آمار برنامه های آموزشی برگزار شده برای شرکتهای ترانسپورتی‬

‫وزارت ترانسپورت و ریاست ترافیک‬ ‫‪30‬‬
‫در مورد کمکهای اولیه‬

‫شمار پروژههای تمویل شده از طریق برنامۀ مشارکت عامه‪-‬‬

‫وزارتهای مالیه و ترانسپورت‬ ‫‪31‬‬
‫خصوصی‬

‫وزارتهای ترانسپورت و مخابرات‬ ‫نحوه فعالیت مرکز خدمات مشتریان‬ ‫‪32‬‬

‫وزارتهای ترانسپورت و مخابرات‬ ‫فعال ساختن شماره سمع شکایات‬ ‫‪33‬‬

‫وزارتهای ترانسپورت و مخابرات‬ ‫میزان شکایاتی که مورد رسیدگی قرار گرفته اند‬ ‫‪34‬‬

‫وزارت ترانسپورت‬ ‫شمار طرزالعمل های ساخته شده‬ ‫‪35‬‬

‫وزارتهای ترانسپورت و مخابرات‬ ‫الکترونیک سازی ثبت و صدور جواز شرکتهای ترانسپورتی‬ ‫‪36‬‬

‫‪62‬‬
 ‫فصل چهارم‪ :‬نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬
‫استراتیژیک‬

‫‪ -4‬تقویت روند نظارت و ارزیابی‬

‫از آنجا که تأســـیس واحد نظارت و ارزیابی در تشـــکیل وزارت به تازگی اضـــافه شـــده اســـت‪ ،‬یکی از اولویت های وزارت‬

‫ترانسپورت‪ ،‬تقویت پروسۀ نظارت و ارزیابی در جریان تطبیق پالن استراتیژیک خواهد بود‪ .‬بدین ملحوظ‪ ،‬اقدمات زیر انجام خواهد‬

‫شد‪:‬‬

‫تقویت ظرفیت واحد نظارت و ارزیابی؛‬ ‫‪‬‬

‫معرفی و تطبیق "نظارت برای نتایج" و مبتنی بر شواهد تجربی؛‬ ‫‪‬‬

‫معرفی پالیسی نظارت و ارزیابی از مصرف بودجه؛‬ ‫‪‬‬

‫متمرکز ســـازی پروســـۀ نظارت و گزارش دهی در چارچوب واحد نظارت و ارزیابی وزارت و بهبود هماهنگی در این‬ ‫‪‬‬

‫عرصه؛‬

‫ایجاد دیتابیس مرکزی برای نظارت و گزارش دهی؛‬ ‫‪‬‬

‫تقویت پروسههای گزارش دهی واحدها و ریاستهای وزارت؛‬ ‫‪‬‬

‫انجام سرویهای جداگانه و مستقل در بخخهای مختلت با هدف نظارت و ارزیابی از پروسۀ تطبیق پالن استراتیژیک؛‬ ‫‪‬‬

‫انکشــاف چارچوب یا طرزالعمل مشــخج جهت ارزیابی روند بودجه ســازی‪ ،‬مصــرف بودجه و هماهنگی با دونرهای‬ ‫‪‬‬

‫بینالمللی‪.‬‬

‫‪ -5‬نظارت مدرن و مؤثر‬

‫آنچه مســـلم اســـت اینکه نظارت به منظور ارزشـــیابی صـــورت گرفته و این دو مفهوم در کنار هم معنا پیدا میکنند‪ .‬نظارت و‬

‫ارزشـــیابی اما بدون ایجاد نظام منســـجم و قوام یافته‪ ،‬بازدهی چندانی نخواهد داشـــت‪ .‬زیرا نظارت به منظور بهبود و ارتقاء کیفیت‬

‫اجرای ا ستراتیژی و طرحهایی صورت میگیرد که عملی شدن آنها اهداف ا ستراتیژیک را محقق خواهد ساخت‪ .‬به همین دلیل‬

‫است که امر نظارت نیز باید توسط متخصصان تجربه یافته انجام شود‪ .‬امور و برنامههای ترانسپورتی نیز از این قاعده مستثنی نیستند‪.‬‬

‫استراتیژی حاضر‪ ،‬مد نظر است تا به ا ستفاده از ابزارها و روشهای نوین‪ ،‬عملکرد نهادهای تحت پوشخ تحت کنترل و‬ ‫براسا‬

‫ارزیابی قرار گیرد‪ .‬در این میان‪ ،‬تشــویق و تنبیه و در برخی موارد نیز مؤاخذه عوامل دخیل با روشهای مناســب میتواند مؤثر واقع‬

‫قضاوتهای شخصی بود‪ ،‬ولی در دیدگاه نوین‪ ،‬جهتگیری به رشد و توسعه‬ ‫شود‪ .‬در گذشته نظارت و ارزیابیها بیختر براسا‬

‫‪63‬‬
 ‫فصل چهارم‪ :‬نظارت و ارزیابی از تطبیق پالن‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1398-1402‬هـ ش)‬
‫استراتیژیک‬

‫از حالت ســنتی تغییر یافته و به امر نظارت همزمان با مشــاوره‪ ،‬توجه بیختری میشــود‪ .‬در ســالهای اخیر‪ ،‬راهبردهای مختلفی برای‬

‫انجام نظارت و ارزیابی مؤثر استفاده شده است‪.‬‬

‫بدون شک‪ ،‬با نظر سنتی فرد محور و مبتنی بر سلیقۀ افراد نمیتوان به یک سی ستم کارآمد نظارتی دست یافت‪ ،‬بلکه پایبندی به‬

‫اجرای مقررات باید تقویت شده و به صورت وظیفه عمومیمدیریتی تلقی شود‪ .‬در نظارت مدرن‪ ،‬دیدگاه واحد نظارتی یا ریا ست‬

‫نظارت باید موجب تقویت فعالیت های مثبت گردد‪ .‬در نظارت مدرن‪ ،‬بیخ از آنکه تخطی از قوانین و اصـــول موجب برکناری‬

‫عوامل دست اندکار گردد‪ ،‬با تشویق و ترغیب همراه بوده و مؤاخذهها نیز الزاما به معنای جابجایی افراد نیست‪ .‬زیرا جابجایی زیاد و‬

‫غیرمتعارف م سئولین سبب می شود تا م سئولین با فرهنگ و قوانین حاکم بر کارکرد سازمان جدید آ شنایی الزم بد ست نیاورند و‬

‫حتی در مواردی نادان سته مرتکب قانون شکنی شوند‪ .‬به این دلیل‪ ،‬نظارت مدرن و مؤثر نیازمند انعطاف پذیری در سطوح قوانین و‬

‫عملکرد نظارتی است‪ .‬در نهایت‪ ،‬سی ستم های نظارتی باید توجه داشته باشند که یکی از وظایت اصلی همه دستگاهها پاسخگویی‬

‫مستقیم به مردم است و این امر در نظرات نوین مدیریتی تأیید شده است‪.‬‬

‫‪64‬‬
 ‫فصل پنجم‬

‫نتیجهگیری و ارزیابی خطرات‬

 ‫فصل پنجم‪ :‬ارزیابی خطرات و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫نتیجهگیری‬

‫‪ -1‬نتیجه گیری‬

‫وزارت ترانســپورت مســئولیت حیاتی در تنظیم و مدیریت ســکتور ترانســپورت زمینی دارد‪ .‬انکشــاف زیربناهای مجهز ترانســپورتی‪ ،‬تنظیم‪،‬‬

‫مدیریت و بهبود ترانســپورت عامه شــهری‪ ،‬جمع آوری عواید ترانســپورتی‪ ،‬نظارت از فعالیت های ســکتور خصــوص ـی‪ ،‬ارائه خدمات باکیفیت‬

‫ترانسپورتی از مسئولیت های کالن و مهم وزارت ترانسپورت است‪ .‬به طور کلی‪ ،‬این وزارت مسئولیت دارد تا ترانسپورت با کیفیت و مصئون‬

‫برای همۀ شهروندان افغان ستان فراهم نماید تا از این طریق پ شتوانهی الزم را برای ر شد و گ سترش فعالیتهای اقت صادی و اجتماعی افغان ستان‬

‫ایجاد کند‪ .‬سکتور ترانسپورت ظرفیت تبدیل نمودن افغانستان را به چهار راه ترانسپورتی منطقه دارد‪ .‬پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت نیز بر‬

‫همین مبنا ا ستوار بوده و تطبیق برنامه های طرح شده میتواند به شکوفایی و بهبود سکتور تران سپورت زمینی افغان ستان نقخ کلیدی و مرکزی‬

‫ایفا نماید‪ .‬برنامههای طرح شده در این پالن ا ستراتیژیک‪ ،‬نیازمند حمایت سیا سی و مالی دولت جمهوری ا‪.‬ا‪ .‬به طور عام و ارادۀ جدی رهبری‬

‫وزارت ترانسپورت برای ایجاد اصالحات و بهبود سکتور ترانسپورت زمینی به شکل ویژه است‪ .‬تطبیق برنامههای فوق کمک میکند تا وزارت‬

‫ترانسپورت نقخ کلیدی و پی شتاز در رهبری سکتور ترانسپورت زمینی داشته و به عنوان یک نهاد پالی سی ساز مسیر پی شرفت و انکشاف سکتور‬

‫ترانســپورت زمینی را تعیین کند‪ .‬وزارت ترانســپورت به انکشــاف زیربناهای ترانســپورتی در مس ـیر شــاهراه های کشــور‪ ،‬ایجاد ورکشــا های‬

‫تخنیکی‪ ،‬حمایت و نظارت از فعالیتهای سـکتور خصـوصـی اقدام خواهد کرد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬تنظیم و مدیریت ترانسـپورت عامه شـهری نقخ‬

‫اساسی در دسترسی مردم به خدمات ترانسپورتی دارد و بدین ملحوظ جزء اولویتهای وزارت ترانسپورت قرار دارد‪.‬‬

‫برای حمایت از تطبیق این پالن‪ ،‬وزارت تران سپورت متعهد به بهبود روند بودجه سازی‪ ،‬افزایخ م صرف بودجه‪ ،‬تقویت هماهنگی با دونرها‪،‬‬

‫ادارات همکار‪ ،‬ســـکتور خصـــوصـــی‪ ،‬جامعۀ مدنی بوده و پروســـههای گزارش دهی و نظارت را تقویت خواهد کرد‪ .‬عالوه براین‪ ،‬وزارت‬

‫ترانســپورت نیاز دارد تا ظرفیت تخنیکی و مدیریتی وزارت را بیخ از پیخ باال ببرد‪ .‬از این جهت‪ ،‬تقویت ظرفیت بخخها و واحدهای مختلت‬

‫وزارت در عرص ـۀ پالیس ـی ســازی‪ ،‬پالن گذاری‪ ،‬طرح و ترتیب بودجههای انکشــافی‪ ،‬مصــرف بودجه‪ ،‬نظارت و ارزیابی از مصــرف بودجه از‬

‫اولویتهای وزارت ترانسپورت خواهد بود‪.‬‬

‫تطبیق مؤثر این برنامه‪ ،‬مســـتلزم هماهنگی با ادارات همکار و ذیربط اســـت تا از طریق جلب همکاری متقابل از تطبیق برنامهها حمایت الزم‬

‫صــورت بگیرد‪ .‬عالوه براین‪ ،‬برای تطبیق تمام برنامههای طرح شــده‪ ،‬وزارت ترانســپورت باید روابط خود را با نهادهای تمویل کننده گســترش‬

‫دهد تا از طریق جلب حمایت آنها‪ ،‬بتواند فراتر از پروژههای انکشافی پیشنهادی به وزارت مالیه‪ ،‬پروژههای انکشافی دیگر را نیز تطبیق نماید‪.‬‬

‫وزارت ترانســپورت تعهد قوی دارد تا این پالن اســتراتیژیک را با هماهنگی ادارات همکار و مشــارکت ســکتور خصــوص ـی‪ ،‬ســهمگیری و‬

‫هماهنگی مؤثر دونرها و جامعۀ مدنی تطبیق نماید‪ .‬جذب منابع مالی مورد نیاز و ظرفیت ســـازی اهمیت اســـاســـی در موفقیت این روند خواهد‬

‫داشــت‪ .‬وزارت ترانســپورت این پالن را در چارچوب زمانی مشــخج و برنامهی عملیاتی واضــح‪ ،‬تطبیق خواهد نمود و از جریان پیشــرفت آن‬

‫‪67‬‬
 ‫فصل پنجم‪ :‬ارزیابی خطرات و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫نتیجهگیری‬

‫نظارت و از چگونگی پی شرفت آن به نهادهای مختلت گزارش ارائه میکند‪ .‬این گزارش ها مبنایی را جهت تعدیل پالن ا ستراتیژیک و ساختن‬

‫پالن آیندۀ این وزارت تشکیل خواهد داد‪.‬‬

‫‪ -2‬بررسی خطرات‬

‫موفقیت روند تطبیق پالن ا ستراتیژیک واب سته به عوامل و مؤلفه های متعدد ا ست که هر کدام آن در ف صل مربوطه (ف صل چهارم) تبیین شده‬

‫است‪ .‬ناکامی میکانیزم های پیخ بینی شده بی تردید روند تطبیق پالن استراتیژیک را با چالخ مواجه میسازد‪.‬‬

‫‪ .2-1‬عدم جذب منابع مالی‬

‫یکی از ابزارهای کلیدی برای موفقیت این روند‪ ،‬جذب منابع مالی کافی از بودجۀ ملی و نهادهای تمویل کننده اســـت‪ .‬عدم موفقیت وزارت‬

‫در این امر‪ ،‬خطر اساسی برای این پروسه است‪ .‬برای عبور از این چالخ‪ ،‬تشریک مساعی نهادهای مرتبط‪ ،‬وزارت مالیه و اقدامات قاطع و وسیع‬

‫در سطوح عالی دولتی نیاز است‪ .‬تعریت پروژههای مشترک منطقوی که بتواند منافع مشترک افغانستان و کشورهای منطقه را در بر داشته باشد‪،‬‬

‫یکی از موارد اســاس ـی برای عبور از معضــل جذب منابع مالی اســت‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬هرگاه پروژههایی که در قالب پالن اســتراتیژیک وزارت‬

‫ترانسپورت طراحی شده اند‪ ،‬با موفقیت عملی گردد‪ ،‬زمینهی درآمدزایی و افزایخ عواید را فراهم ساخته و این امر مشوق مشارکت بخخهای‬

‫خصوصی از یکسو و ترغیب کنندهی وزارت مالیه جهت تخصیج بودجۀ انکشافی در سالهای آینده از جانب دیگر خواهد بود‪.‬‬

‫‪ .2-2‬ناکامی در ظرفیتسازی نیروی انسانی‬

‫در مرحلۀ بعدی‪ ،‬ظرفیت ســازی و ایجاد اصــالحات ســاختاری در وزارت ترانســپورت اســت‪ .‬جذب افراد جوان و متخصــج در عرصــههای‬

‫مختلت‪ ،‬تقویت ظرفیت واحدهای کلیدی وزارت از جمله واحدهایی که م سئولیت طرح و ترتیب بودجه و م صرف آن را دارد‪ ،‬عامل ضروری‬

‫برای موفقیت این پرو سه ا ست‪ .‬اما عدم انک شاف و تقویت ظرفیت وزارت در بخخهای یاد شده میتواند تطبیق پالن ا ستراتیژیک را با چالخ‬

‫جدی مواجه سازد‪ .‬در قدم بعدی‪ ،‬طرح پروژه های انکشافی در چارچوب پالن استراتیژیک و تطبیق موفقانۀ آن یکی از میکانیزم های ضروری‬

‫در تبدیل شدن این برنامه ها و مقا صد به واقعیت ا ست‪ .‬این درحالی ا ست که در چند سال گذ شته‪ ،‬وزارت تران سپورت نتوان سته ا ست بودجۀ‬

‫انکشافی اش را به طور مؤثر به مصرف برساند‪ .‬اگر پروژه های انکشافی بدون در نظرداشت الزامات کارشناسانه و بسترهای الزم آن طرح شده‬

‫و هماهنگی مؤثر جهت فراهم کردن زمینۀ تطبیق آن به وجود نیاید‪ ،‬میتواند تطبیق پالن استراتیژیک را با تأخیر مواجه سازد‪.‬‬

‫توانمندسازی نیروی انسانی و ارتقای ظرفیت آنان با دو شیوه امکان پذیر است؛ اول اینکه از پتانسیل موجود و نیروی انسانی که درحال حاضر‬

‫بخشی از پرسونل وزارت ترانسپورت را تشکیل میدهد‪ ،‬به شکل بهتر و بهینه استفاده صورت گیرد‪ .‬به این معنا که نیروهای مستعد در بخخهای‬

‫مربوطه آموزش داده شـــده و پس از دریافت مهارت های الزم و تبدیل توانمندی های بالقوه شـــان به حالت فعل یت‪ ،‬به نحوی آنها را وادار به‬

‫تحرک و پویایی بیختر و فعالیتهای مفیدتر نمود‪ .‬جایگزینی نیروهای متخ صج‪ ،‬جوان و مسلکی به جای پرسونل غیرمسلکی و رو به تقاعد‪،‬‬

‫‪68‬‬
 ‫فصل پنجم‪ :‬ارزیابی خطرات و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫نتیجهگیری‬

‫مدرنیزه کردن مهارتهای ارتباطی در تنظیم امور اداری و تحقق عناصـــر دولتداری الکترونیکی راهکار دیگر جهت بهبود و تســـریع بودجه‬

‫انکشافی است‪.‬‬

‫شکی نیست که مصرف بودجۀ انکشافی در حوزۀ ترانسپورت‪ ،‬نیازمند هماهنگیهای الزم با نهادهای مرتبط و بسترسازی اجرای آنها از لحاظ‬

‫امنیتی‪ ،‬اجتماعی و ‪ ...‬است‪.‬‬

‫‪ .3-2‬عدم نظارت و ارزیابی‬

‫آنگونه که در فصل پنجم به صورت مفصل اشاره شد‪ ،‬نبود میکانیزم منظم نظارتی و عدم ارزیابی مؤثر از روند تطبیق پروژهها‪ ،‬گزارش دهی‬

‫به موقع از چگونگی اجرای آنها‪ ،‬حمایت مالی نهادهای تمویل کننده را کاهخ داده و انگیزهی آنان برای مشـــارکت در این پروژهها را از بین‬

‫خواهد برد‪ .‬این نقی صه‪ ،‬به عنوان یکی از چالخهای جدی در تمامی پروژههای انکشافی مطرح بوده و بخخ ترانسپورت نیز از این قاعده مستثنا‬

‫نیست‪ .‬لذا ایجاد تشکیالت نظارتی که تخصج و توانایی الزم را در این خصوص داشته باشد‪ ،‬مساعدت بزرگی به اجرای شفاف پروژهها نموده‬

‫و روند اجرایی آنها را ت سریع خواهد بخ شید‪ .‬افزون برآن‪ ،‬نظارت و ارزیابی و گزارشدهی به مجاری مربوطه و تمویل کنندگان مالی‪ ،‬شفافیت‬

‫الزم را به میان آورده و پاســخگویی را در خصــوص پروژههای انکشــافی بیختر خواهد ســاخت‪ .‬بی تردید‪ ،‬این مســأله به بودجه یابی بخخ‬

‫ترانسپورت‪ ،‬کمک شایانی نموده و انگیزهی تمویل کنندگان مالی را برای تخصیج هزینه در این حوزه افزایخ خواهد داد‪.‬‬

‫‪69‬‬
 ‫فصل ششم‬

‫ترانسپورت‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬مشارکت زنان و دسترسی‬

 ‫مقدمه‬

‫تران سپورت یا حمل و نقل‪ ،‬ساختار فیزیکی و محیط محل زندگی ان سانها را ایجاد نموده و پیوند آنان را با یکدیگر برقرار می سازد‪ .‬اما در‬

‫ساختار اجتماعی‪ ،‬اقشار مختلفی حضور دارند که سازگاری ساختار فیزیکی شهر با این طیتهای متنوع‪ ،‬یک امر مهم به حساب میآید‪.‬‬

‫برای اینکه بتوان آســایخ اجتماعی و آرامخ عمومی را در جامعه القا نموده و ارتباط ســالمی را رقم زد‪ ،‬باید حمل و نقل شــهری و بیرون‬

‫شهری و زیر ساختهای آن با روحیات‪ ،‬توانمندیها و امکانات فیزیکی ان سانها در انطباق کامل قرار دا شته با شد‪ .‬زیرا عدم انطباق منا سب بین‬

‫جامعه و مسیرهای ارتباطی آنان در فضای شهری و بیرون شهری‪ ،‬باعث بوجود آمدن مشکالتی در ابعاد مختلت خواهد گردید‪ .‬به عنوان مثال‪،‬‬

‫زنان و مردان به عنوان ارکان اصــلی جامعه‪ ،‬نیازها و رفتارهای ترانســپورتی متفاوتی داشــته که ناشــی از تفاوت ســاختار بیولوژیکی‪ ،‬نقخهای‬

‫اجتماعی و اقتصـــادی متفاوت میباشـــند‪ .‬معلولیت و اشـــخاصـــیکه با این پدیده درگیر اند نیز بخشـــی از واقعیتهای موجود جامعۀ ما بوده و‬

‫رخدادهای طبیعی و غیرطبیعی از جمله جنگ‪ ،‬به ت شدید و گ سترش این پدیده افزوده ا ست‪ .‬محیط زی ست و م شکالت نا شی از آلودگیهای‬

‫زیست محیطی نیز مسألۀ دیگری است که نباید در ساخت و سازهای زیربنایی از جمله ترانسپورت‪ ،‬مورد غفلت قرار گیرد‪.‬‬

‫به همین دلیل‪ ،‬در پالن استراتژیک حاضر سه فاکتور تأثیرگزار و کلی که همانا م سأله دسترسی معلولین‪ ،‬درنظر گرفتن عوامل جنسیتی در‬

‫فعالیتها و بهرمندیها از خدمات تران سپورتی و در نظر گرفتن حفظ محیط زی ست ا ست‪ ،‬به خوبی برج سته شده و در مراحل مختلت عملی‬

‫خواهند شد‪.‬‬
 ‫فصل ششم‪ :‬ترانسپورت‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬مشارکت زنان و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫دسترسی‬

‫‪ -1‬ترانسپورت و محیط زیست‬

‫حفاظت از محیط زی ست و جلوگیری از هرگونه آ سیبر سانی به محیط یکی از مباحث جدی و ا صلی در عر ضه خدمات تران سپورتی و‬

‫همچنین استفاده از وسایط ترانسپورتی در هردو حوزه شهری و بیرون شهری میباشد‪.‬‬

‫این مسأله در ساخت و سازهای زیربنایی نیز دارای اهمیت ویژه است که از وظایت اصلی وزارت فواید عامه به شمار میرود‪ .‬اما استفاده از‬

‫و سایط تران سپورتی در شهر و افزایخ میزان آن از یک سو‪ ،‬سوختهای آالینده از جانب دیگر و نبود نظارت و تطبیق قانون باالی رانندگان و‬

‫شهروندان از جانب سوم‪ ،‬بحران آلودگیهای زیست محیطی را تشدید بخشیده و تهدیدهای جدی را برای حیات جمعی و زندگی نسل آینده‬

‫خلق کرده است‪.‬‬

‫در پالن استراتیژیک حاضر‪ ،‬تمام این موارد مد نظر گرفته شده و در برنامههای عملیاتی (اکشن پالن)‪ ،‬حفظ محیط زیست و جلوگیری از‬

‫آلودگی و تخریب آن یکی از اولویتهای ا صلی و جدی خواهد بود‪ .‬در برنامههای تطبیقی پالن متذکره‪ ،‬سعی برآن خواهد شد تا از اثرات‬

‫منفی حمل و نقل جادهای بر منظر محیط‪ ،‬سروصدا‪ ،‬کیفیت هوا و محیط زندگی شهری و بیرون شهری پیشگیری گردد‪.‬‬

‫در کلیه برنامههای اجرایی و عملیاتی این پالن ا ستراتیژیک‪ ،‬سه محور عمده در را ستای حفاظت از محیط زی ست مد نظر گرفته شده و در‬

‫محور توجه نهادهای اجرایی قرار خواهند گرفت‪:‬‬

‫‪ .1-1‬جلوگیری از آلودگی هوا و ممانعت از وسایط آالینده هوا؛‬

‫‪ .1-2‬کاهخ رفت و آمدهای غیرضروری و محدودیت استفاده از وسایط شخصی با گسترش خدمات ترانسپورت عامه؛‬

‫‪ .1-3‬تنظیم ترانسپورت شهری و جلوگیری از فعالیتهای آالینده انسانی و ماشینی‪.‬‬

‫آنچه مسلم است اینکه اجرای هرگونه سیاستهای انکشافی‪ ،‬وابسته به گسترش و توسعه شبکههای ترانسپورتی است و این امر نیز پیامدهای‬

‫زی ست محیطی متفاوت را از منابع مختلت در پی خواهد دا شت‪ .‬و سایط نقلیه‪ ،‬جاده‪ ،‬ا ستفاده کنندگان این دو و سیا ستها و خط و م شیهای‬

‫تران سپورتی از جمله عواملی اند که در خ صوص محیط زی ست و حفاظت از آن تأثیرگزار اند‪ .‬شبکه تران سپورتی به دلیل اینکه شامل مواردی‬

‫چون؛ شاهراهها‪ ،‬راههای ا صلی و فرعی‪ ،‬جادههای درون شهری بیرون شهری می شوند‪ ،‬بیخترین آ سیب را به محیط زی ست وارد میکند که‬

‫حفاظت از محیط زیست و توسعۀ ترانسپورتی در نفس خود به نوعی از تعارض منجر شده است‪.‬‬

‫به همین دلیل است که پرسخ از چگونگی توسعه پایدار و مسأله محیط زیست به یک سوال جدی مبدل شده است‪ .‬اینکه چگونه بتوان به‬

‫توســعه پایدار دســت یافت تا در آن محیط زیســت نیز حفظ شــده باشــد‪ ،‬بحث جدی در توســعه پایدار اســت‪ .‬رایجترین تعریت توســعه پایدار‪،‬‬

‫تعریفی است که کمیسیون جهانی محیطزیست و توسعه )‪ (WCED‬ارائه کرده است‪ .‬این کمیسیون‪ ،‬توسعه پایدار را به صورت توسعهای که‬

‫‪72‬‬
 ‫فصل ششم‪ :‬ترانسپورت‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬مشارکت زنان و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫دسترسی‬

‫احتیاجات نسل حاضر را بدون لطمهزدن به توانایی نسلهای آتی در تأمین نیازهای فرد‪ ،‬تأمین میکند‪ ،‬تعریت کرده است‪ .‬بر مبنای این تعریت‪،‬‬

‫پیخ از اینکه هر جامعهای به پایداری دست یابد‪ ،‬باید عدالت بین نسلها و در درون نسلها را تأمین کند‪.‬‬

‫بنابراین و با عطت توجه به اینکه زیرساختهای ترانسپورتی اثرات جدی را بر محیط طبیعی برجای میگذارد و آلودگیهایی چون صدور‬

‫گازهای سمی و مواد معلق را موجب میگردد‪ ،‬در پالنهای تطبیقی این سند استراتیژیک نیز انکشاف اجتماعی و اقتصادی به گونهای عملیاتی‬

‫خواهد شد که کمترین آ سیب زی ست محیطی را بر ن سلهای آینده تحمیل نماید‪ .‬از جانب دیگر‪ ،‬انک شاف پایدار مبتنی بر تران سپورت باید با‬

‫تأکید خاص بر رفاه افراد فقیر باشد و امکان بهبود استاندارد زندگی مردم را فراهم کند و در عین حال مانع از وارد آمدن خسارت جبرانناپذیر‬

‫بر آیندگان باشد‪.‬‬

‫‪ -2‬ترانسپورت و مشارکت زنان‬

‫برنامهریزی و تهیه پالن ا ستراتیژیک نیازمند تمرکز بر نیازهای اق شار مختلت ا ست تا مبادا اق شار و طیتهای متفاوت به صورت ناخوا سته‬

‫تحت تأثیر ت صمیمهای اتخاذ شدۀ مبتنی بر آن قرار نگیرند‪ .‬در پالن ا ستراتیژیک کنونی‪ ،‬فر صت سازی برای زنان‪ ،‬م شارکت کامل آنان و در‬

‫نظر گرفتن شرایط جنسیتی در ساختوسازها به صورت کامل مد نظر گرفته خواهد شد‪ .‬در پالن تطبیقی این سند‪ ،‬راهکارهای مشارکتی کامل‬

‫زنان به صورت جامع آن اجرایی خواهد شد‪ .‬این پالن‪ ،‬به تمامی شهروندان امکان میدهد تا در تدوین سیا ستها و پروژهها نقخ م ستقیم ایفا‬

‫کنند‪ ،‬نه اینکه فقط در انتخاب آنها نقخ داشــته باشــند‪ .‬هدف اصــلی این پالن‪ ،‬مشــارکت کامل اقشــار آســیب پذیر و زنانی اند که در جامعه به‬

‫حاشیه رانده شدهاند‪.‬‬

‫بدیهی است که حضور همه جانبۀ زنان در بخخها و پروژههای مختلت ترانسپورتی از جمله رانندگی وسایط درون شهری‪ ،‬به تنوع عوامل‬

‫انسانی افزوده و ضمن اشتغال آنان به انکشاف نیروی انسانی به صورت متوازن آن نیز کمک خواهد کرد‪ .‬همچنین‪ ،‬سیستم ترانسپورتی مناسب‬

‫فر صتهای شغلی را برای زنان افزایخ دهد‪ .‬زیرا زنان‪ ،‬به ویژه در مناطق کمدرآمد‪ ،‬به و سایل تران سپورت عمومی واب ستگی بی شتری دارند‪ .‬در‬

‫مواردی که ســیســتم ترانســپورت عمومی به جای قرار گرفتن در داخل مناطق مســکونی در حاشــیه این مناطق قرار میگیرند‪ ،‬زنان باید مســافت‬

‫طوالنی را برای ر سیدن به این نقاط با پای پیاده طی کنند و این و ضعیت ممکن ا ست امنیت اجتماعی را کاهخ داده و آ سیبپذیری ن سبت به‬

‫جرم را افزایخ دهد‪.‬‬

‫در این زمینه‪ ،‬طرحی روی دست گرفته خواهد شد تا زنان در تمامی مراحل تصمیمگیری و عملیاتی پروژههای ترانسپورتی مشارکت داشته‬

‫باشــند‪ .‬بر مبنای این طرح‪ ،‬میزان طی مســیر زنان به صــورت پیاده کاهخ یافته و مســایل امنیتی به منظور کاهخ عوامل جرمی در نقاط مختلت‬

‫مسیر ترانسپورتی به خوبی لحاظ گردیده است‪.‬‬

‫‪73‬‬
 ‫فصل ششم‪ :‬ترانسپورت‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬مشارکت زنان و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫دسترسی‬

‫در نهایت اینکه‪ ،‬تجربههای موفق بینالمللی‪ ،‬اهمیت برج سته سازی نگاه جن سیتی (جندر) را در پالن گذاری امور تران سپورتی‪ ،‬بخ صوص‬

‫ترانســـپورت عامۀ شـــهری نشـــان میدهد‪ .‬در این ســـند اســـتراتیژیک نیز این موضـــوع یک بخخ کلیدی خواهد بود که در برنامههای عملی‬

‫(‪ )Action plan‬این سند استراتیژیک در محراق توجه قرار خواهند گرفت‪.‬‬

‫ترانسپورت و دسترسی‬ ‫‪-3‬‬

‫یکی از جنبههای مهم تران سپورت م صئون‪ ،‬ا صالح محیط و تدارک و سایل حمل ونقل به گونهای ا ست که ا شخاص دارای معلولیت قادر‬

‫باشـــند تا به راحتی‪ ،‬آزادانه و بدون خطر از محیط پیرامون خود‪ ،‬اعم از اماکن عمومی‪ ،‬معابر‪ ،‬محیط شـــهری و بین شـــهری و ســـاختمانهای‬

‫ترانســپورتی اســتفاده نمایند‪ .‬در برنامههای عملیاتی پالن اســتراتیژیک حاضــر‪ ،‬تدابیری اتخاذ خواهد شــد تا اشــخاص دارای معلولیت بتوانند از‬

‫تســهیالت محیطی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و اقتصــادی با حفظ اســتقالل فردی الزم بهرهمند شــوند‪ .‬این مســأله به اشــکال ذیل محقق شــده و عملی‬

‫خواهند شد‪:‬‬

‫‪ .1-3‬ترانسپورت قابل دسترس‬

‫مفهومی را افاده میکندکه اشخاص دارای معلولیت بتوانند استقالل خود را در آن تجربه میکند‪ .‬این ترانسپورت‪،‬‬ ‫ترانسپورت قابل دستر‬

‫دربرگیرنده ارتباطات‪ ،‬حمل و نقل‪ ،‬فضای کار‪ ،‬فضای تحصیل‪ ،‬مسیرهای رفت و آمد‪ ،‬ساختمانها و حتی آگاهی عمومی جامعه است‪ .‬توجه به‬

‫در اقدامات ترانسپورتی‪ ،‬از حداقلها و ضرورتهایی جهت امکان حضور و مشارکت افراد دارای معلولیت در جامعه‬ ‫طراحیهای قابل دستر‬

‫است که البته میتواند مورد استفاده افراد عادی جامعه هم قرار گیرد‪.‬‬

‫کردن تران سپورت‪ ،‬تأمین فر صت برای همه گروههای جامعه در جهت امکانپذیری حرکت و جابجایی م ستقل در‬ ‫هدف از قابل د ستر‬

‫سطح شهر و دسترسی عادالنه و محترمانه به وسایط ترانسپورتی شهری و بیرون شهری است‪ .‬از جانب دیگر‪ ،‬فضاها و امکانات ترانسپورتی باید‬

‫بوده و استفاده آنان از این امکانات به آسانی میسر باشد‪.‬‬ ‫برای تمامی اشخاص دارای معلولیت قابل دستر‬

‫ذف موانع)‪(Barrier free‬‬ ‫‪. 2 -3‬‬

‫برای اشخاص دارای معلولیت فراهم گردد‪.‬‬ ‫محیط بدون مانع در دهه ‪ ۱۹۶۰‬عنوان شد و رویکرد آن به شکلی است که محیط قابل دستر‬

‫حذف موانع از و سایل تران سپورتی به منا سب سازی و سایط و اماکن کمک میکند‪ ،‬به نحوی که ا ستفاده از آن برای افراد با شرایط فیزیکی‬

‫دشــوار یا اشــخاص دارای معلولیت امکانپذیر باشــد‪ .‬این امر در مواردی چون ترانســپورت عمومی‪ ،‬ملیبس‪ ،‬متروبس و‪ ...‬قابل تطبیق بوده و با‬

‫آموزش و آگاهی عمومی نیز میتوان تســهیالت اخالقی و رفتاری را در جامعه خلق کرد تا اســتفاده معلولین از وســایط ترانســپورتی به راحتی‬

‫بیختری صورت پذیرد‪.‬‬

‫‪74‬‬
‫فصل ششم‪ :‬ترانسپورت‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬مشارکت زنان و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫دسترسی‬

‫‪75‬‬
 ‫فصل ششم‪ :‬ترانسپورت‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬مشارکت زنان و‬ ‫پالن استراتیژیک وزارت ترانسپورت ج‪.‬ا‪.‬ا (‪ 1402 – 1398‬هـ ش)‬
‫دسترسی‬

‫نتیجهگیری‬

‫و فراگیر مهیا گردد که نتیجۀ آن‬ ‫هدف نهایی از تطبیق پالن اسـتراتیژیک حاضـر این اسـت تا امکانات ترانسـپورتی مصـئون‪ ،‬قابل دسـتر‬

‫توسعه پایدار بوده و کمترین آسیب زیست محیطی را در پی داشته با شد‪ .‬ضمن اینکه در این میکانیزم‪ ،‬مشارکت کامل تمامی اقشار‪ ،‬بخصوص‬

‫زنان مد نظر گرفته شده و عملی گردد‪ .‬به این معنا که ایجاد محیط مناسب برای همه مردم با بیخترین استفاده ممکن‪ ،‬بدون نیاز به مناسبسازی‬

‫یا طراحی خاص‪ ،‬هدف نهایی این پالن استراتیژیک میباشد‪ .‬طراحی همگانی این پالن مبتنی بر دیدگاهی است که تاکید بر تفاوت مردم ندارد‬

‫ترانسپورتی تجربه‬ ‫و طیت وسیعتری از راهحلها در نظر گرفته میشود که به همه کمک میکند تا رفاه عمومی را در یک سیستم قابل دستر‬

‫کنند‪.‬‬

‫‪76‬‬
 :‫منابع مورد استفاده‬
‫الف – اسناد رسمی و قوانین‬
.1387 .‫ دولت جمهوری اسالمی افغانستان‬،)1387-1391( ‫ " استراتیژی انکشاف ملی افغانستان‬-1
.1395 ،‫ دولت جمهوری اسالمی افغانستان‬،)1395-1400( ‫ چارچوب ملی صلح و انکشاف افغانستان‬-2
.‫کشور‬ ‫ برآورد نفو‬،1397 ،‫ ادارۀ مرکزی احصائیه‬-3
.)1397( ‫ قانون تنظیم و ترانسپورت جاده‬-4
.")2017-2036( ‫ " تجدید ماسترپالن سکتور ترانسپورت‬.1396 ،‫ بانک انکشاف آسیایی‬-5
‫ب – منابع انترنتی‬
:‫از‬ ‫ قابل دستر‬."‫ "مروری بر ترافیک شهر کابل‬.2016 ،‫ عبداهلل و دیگران‬،‫ حبیب زی‬-6
https://www.researchgate.net/publication/265322344_A_Overview_of_Transportation_in_Kabul_City -7
_Afghanistan_1_2
:‫ قابل دستر از‬."‫ "سرمایه گذاری در ترانسپورت و لوژستیک‬.‫ ادارۀ حمایت از سرمایه گذاری افغانستان‬-8
http://investinafghanistan.af/investing-in-the-transportation-logistic-sector_fa/
:‫از‬ ‫ قابل دستر‬."‫جمعیت افغانستان دو برابر خواهد شد‬2050 ‫ تا سال‬:‫) "سازمان ملل‬1395( ‫ طلوع نیوز‬-9
https://www.tolonews.com/index.php/fa/afghanistan/
:‫از‬ ‫ قابل دستر‬."‫ تلفات حوادث ترافیکی بیشتر از تلفات جنگ است‬،‫ "در افغانستان‬.1396 .)‫ صدای آمریکا(رادیو دری‬-10
https://www.darivoa.com/a/afghanistan-traffic-accident-tolls-war-security-civilians/3842808.html
:‫" قابل دریافت از‬.‫ " افغانستان مقام دوم را در منطقه در تصادف جاده ای دارد‬.1395 .‫ بی بی سی‬-11
http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/05/160529_k05_afghanistan_road_accident
http://www.pps.org. -12
World Bank (2018). “Managed Labor Migration in Afghanistan”, Available at: -13
http://documents.worldbank.org/curated/en/531281516915072603/pdf/122985-WP-P158055-PUBLIC-
MLMAcFINALsinglepagesonline.pdf.
Pazhwak. 2016. “Afghanistan’s Urban Population to double by 2030”. Available at: -14
https://www.pajhwok.com/en/2016/10/22/afghanistan’s-urban-population-double-2030
SIGAR (2018), “Governance Contents”, available at: -15
https://www.sigar.mil/pdf/quarterlyreports/2018-01-30qr-section3-governance.pdf#page=20.
World Bank (2017) “Leveraging the Urbanization dividend in Afghanistan”, available at: -16
http://blogs.worldbank.org/endpovertyinsouthasia/leveraging-urbanization-dividend-afghanistan-0.

77