ლექცია 1

ეკონომიკური და სოციალური ინტეგრაცია (1979-92)

 1986 წელს ევროპის ეკონომიკური საზოგადოება გახდა უბრალოდ ევროპული

საზოგადოება. მას ჰქონდა თავისი ადმინისტრაციული სტრუქტურა და
დამოუკიდებელი სასამართლო სტრუქტურა, ხოლო მათ მაცხოვრებლებს ჰქონდათ
პირდაპირი, თუმცა შეზღუდული წარმომადგენლობითობა ევროპულ პარლამენტში .
მაგრამ ინტეგრაცია იყო არათანაბარი: არათანაბარი გადასახადები,
განსხვავებული ტექნიკური, ჯანმრთელობის და ა.შ სტანდარტები... აშკარა იყო
საერთო ვალუტის საჭიროება. ამ პრობლემების გადასაჭრელად ევროპელმა
ლიდერებმა ორი ინიციატივა წამოაყენეს: ევროპული მონეტარული სისტემა და
ერთიანი ევროპული აქტი.
 1983 წელს შედგა ევროპის საბჭოს სხდომა შტუტგარდში, რისი მიზანიც იყო
ფოკუსირება საერთო ბაზრის შექმნაზე. მისი შედეგი კინ გახდა 1986 წელს ერთიან
ევროპულ აქტზე ხელმოწერა ლუქსემბურგში, რომელიც ძალაში შევიდა
1987წლიდან. მისი მთავარი მიზანი იყო ყველა იმ მოთხოვნის შესრულება რაც
საეღრთო ბაზრის შექმნისთვის იყო საჭირო 1992 წლის 31 დეკემბრამდე, რაც
მოიცავდა ბარიერების გაუქმებას (პასპორტის კონტროლს, გადასახადებს ,
კვალიფიკაციებს და კანონებს). ეს შექმნიდა არეალს სადაც ხალხი, საქონელი და
სერვისები თავისუფლად იმოძრავებდა. რეალურად თავისუფალი ბაზარი ძალაში
1993 წლის იანვარში შევიდა.
 მაასტრიხის ხელშ - ხელშეკრულება ევროკავშირის შესახებ, საყოველთაოდ
ცნობილი როგორც მაასტრიხტის ხელშეკრულება, არის ევროკავშირის (EU)
დამფუძნებელი ხელშეკრულება. 1992 წელს დადებული ევროპის საზოგადოების
მაშინდელ თორმეტ წევრ სახელმწიფოს შორის, მან გამოაცხადა „ევროპული
ინტეგრაციის პროცესის ახალი ეტაპი“[2], ძირითადად, საერთო ევროპული
მოქალაქეობის დებულებებში, ერთიანი ვალუტის საბოლოო შემოღებისთვის და .
(ნაკლები სიზუსტით) საერთო საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკისთვის.
 1985 წელს საფრანგეთმა, გერმანიამ და ბენელუქსის ქვეყნებმა ხელი მოაწერეს
შენგენის შეთანხმებას, რომლის მიხედვითაც სასაზღვრო კონტროლი უქმდებოდა
ამ სახელმწიფოებს შორის.
 1989 წელს მომუშავეთა ფუნდამენტური სოციალური უფლებების ქარტია შეიქმნა .
 1997 წელს ამსტერდამის ხელშეკ - მიზანი იყო პოლიტიკური გაერთიანების მიღწევა.
ამსტერდამის ხელშეკრულებამ ცვლილებები შეიტანა ევროგაერთიანებისა და
ევროკავშირის დამფუძნებელ ხელშეკრულებში, ევროკავშირის ერთიანი საგარეო და
უსაფრთხოების პოლიტიკის სფეროში, გადაწყვეტილებების მიღების პროცედურასა
და პირთა თავისუფალი გადაადგილებასთან დაკავშირებულ საკითხებში.
 ნიცას ხელშ 2000 წ - ინსტიტუციური ცვლილებები და ევროკავშირში დემოკრატიის
გაძლიერება.
ევროკავშირი:

ისევე, როგორც გაერო ევროპის კავშირიც მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ შეიქმნა .

დღესდღეობით ის მოიცავს 500 მილიონ მოქალაქეს და მშპ-თი აჭარბებს აშშ-ს.

1945 წლის შემდეგ ევროპა ომებისგან დასუსტებული იყო. აშშ-ს და მარშალის გეგმის

დახმარების ფარგლებში ევროპაში ბევრი რამ განვითარდა, თუმცა ომებისთვის

წერტილის დასასმელად ეკონომიკური კავშირები იყო საჭირო რაზეც საფრანგეთის

ორი პრეზიდენტი ჟან მონეტი და რობერტ შუმანი მუშაობდნენ.

წინამორბედი კავშირები:

1950 წელს საფრანგეთის იმდროინდელმა პრემიერმა შუმენმა წამოაყენა წინადადება

საფრანგეთის და გერმანიის ქვანახშირის და ფოლადის ინდუსტრიების

გასაერთიანებლად რომლის საფუძველზეც 1952 წელს შეიქმნა ევროპის ქვანახშირის

და ფოლადის საზოგადოება, რომელშიც გაერთიანდა საფრანგეთი, გერმანია, იტალია

და ბენელუქსის ქვეყნები. ასევე 1952 წელს ამ ექვსმა სახელმწიფომ ხელი მოაწერა

შეთანხმებას ევროპის თავდაცვის საზოგადოების შესაქმნელად , რომლითაც ისინი

ერთიანდებოდნენ საერთო ბიუჯეტის ქვეშ სამხედრო მოქმედებების და თავდაცვის

განსახორციელებლად, თუმცა საფრანგეთმა არ მოახდინა ამ დოკუმენტის

რატიფიკაცია. ECSC- ს სახელმწიფოებმა ასევე განიხილეს 1953 წელს ევროპული

პოლიტიკური საზოგადოების ფორმირება, მაგრამ ვერ შეთანხმდნენ მის პირობებზე .

ამრიგად, ეკონომიკურ თანამშრომლობაში წარმატებას მიაღწიეს, მაგრამ პოლიტიკურ

და სამხედრო საქმეებში სახელმწიფოების სუვერენიტეტმა გაიმარჯვა .

რომის ხელშეკრულება - 1957 წელს რომის ხელშეკრულების საფუძველზე შეიქმნა

ორი ორგანიზაცია (ხელი მოაწერა ზევით აღნიშნულმა 6-მა სახელმწიფომ):

ეუროატომი - ევროპული ატომური ენერგიის საზოგადოება და ევროპული

ეკონომიკური საზოგადოება, რომელსაც შემდეგ ევროპული საზოგადოება ეწოდა .

ევროპული ეკონომიკური კავშირი მოიცავს თავისუფალ ვაჭრობას, საბაჟო კავშირებსა

და საერთო ბაზრებს, მათ შორის მნიშვნელოვანი განსხვავებები არსებობს .

თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შექმნა ნიშნავდა საქონლის გადაადგილებაზე

ტარიფების და შექღუდვების მოხსნას. დღეს ევროპის თავისუფალი ვაჭრობის

ასოციაცია (EFTA) არის ევროკავშირთან ასოცირებული თავისუფალი სავაჭრო

ფართობი; მისი წევრები არიან ნორვეგია, ისლანდია, ლიხტენშტეინი და შვეიცარია .

რაც შეეხება საბაჟო კავშირს, ეს არის სახელმწიფოების გაერთიანება , რომელთაც აქვთ

საერთო საგადასახადო ტარიფები, გარდა იმ სახელმწიფოებიდან შემოსული

პროდუქტებისა, რომლებიც არიან თავისუფალი სავაჭრო ზონის გარეთ . საბაჟო

კავშირი ქმნის თავისუფალ და ღია ვაჭრობის შესაძლებლობას წევრი

სახელმწიფოებისთვის. საერთო ბაზარი კი გულისხმობს, რომ გარდა საბაჟო

კავშირისა, წევრ ქვეყნებს აქვთ უფლება სამუშაო ძალა და კაპიტალი თავისუფლად

გადაიტანონ ერთი წევრი სახელმწიფოდან მეორეში. მაგალითად, ბელგიელ

ინვესტორს შეუძლია გერმანიაში ჩადოს ინვესტიცია, ისეთივე პირობებით , როგორც

გერმანიის მოქალაქეს აქვს.

შემდეგი ნაბიჯი ევროკავშირის შემქნისკენ იყო ეკონომიკური და მონეტარული

კავშირი, რომელიც ითვალისწინებდა სხვადასხვა ეროვნული ვალუტების

ჩანაცვლებას, ერთი საერთო ვალუტით.

1973 წელს დანიასთან და ირლანდიასთან ერთად ბრიტანეთიც შეუერთდა ამ

კავშირს. 1981 წელს საბერძნეთი, 1986 წელს კი პორტუგალია და ესპანეთიც

გაერთიანდნენ ორგანიზაციაში.

 ევროპის კავშირის სტრუქტურა: ევროპის კავშირი ემყარება ბიუროკრატებს,

რომელებსაც ეუროკრატებსაც უწოდებენ. ეუროკრატებს მოიცავს 25000

თანამშრომელი, რომლებიც არიან ევროკომისიის ზედამხედველობის ქვეშ ,

ევროპის კავშირის შტაბ-ბინაში ბრიუსელში. ევროკომისიას ჰყავს 27 წევრი (თითო

წარმომადგენელი წევრი სახელმწიფოდან), რომლებიც არჩეულნი არიან 4 წლის

ვადით, შემდგომი არჩევის პერსპექტივით. მათი მოვალეობაა წამოჭრან პრობლემა

და წარუდგინონ ის ევროპის კავშირის საბჭოს. ისინი ირჩევენ ერთ -ერთ თავიანთ

წევრს კომისიის პრეზიდენტად. ისინი ვალდებულნი არიან მთელი ევროპის

ინტერესების ქვეშ იმოქმედონ და არა, რომელიმე კონკრეტული სახელმწიფოს .

რაც შეეხება ევროპის კავშირის საბჭოს, ის მოიცავს სხვადასხვა დარგის

მინისტრებს, თითოეული წევრი სახელმწიფოდან, რომლებიც განიხილავენ

სხვადასხვა პრობლემას, მაგალითად 2009 წელს 27 ევროპის კავშირის

ენერგეტიკის მინისტრი შეხვდა ერთმანეთს. ევროპის კავშირის საბჭო მუშაობს

კვალიფიკაციის უმრავლესობის განსაზღვრის პრინციპით, რაც გულისხმობს, რომ

ევროპის კავშირის წევრების სულ მცირე 55%-მა, რომლებიც წარმოადგენენ 65%

ევროპის კავშირის მოქალაქეებს უნდა მისცენ ხმა საკითხს, იმისთვის რომ ის

დამტკიცდეს. საბჭოს ყავს არამუდმივი პრეზიდენტი. ლიმიტირებული ძალით .

ევროპის კავშირის საბჭომ უნდა უპასუხოს ევროპული საბჭოს მოთხოვნებს და

მისცეს მათ მიმართულება.

ევროპულ საბჭოში შედიან ევროპის კავშირის წევრი სახელმწიფოების ლიდერები

(პრემიერი/პრეზიდენტი), ისინი ევროკომისიის პრეზიდენტს ხვდებიან

წელიწადში ორჯერ.

ევროპის კავშირის კიდევ ერთი ელემენტია ევროპული პარლამენტი, რომელიც

გარკვეულწილად წარმოადგენს საკანონმდებლო ორგანოს ევროპისთვის . იგი

გამოუყოფს ევროკომისაის ბიუჯეტს, მაგრამ ნაბიჯ-ნაბიჯ მისი მოქმედების

კონტროლი არ შეუძლია. პარლამენტი ძალას ინაწილებს საბჭოსთან

თანადაფინანსების საკითხებში, როგორიცაა მიგრაცია, დასაქმება , ჯანდაცვა ...

ეკონომიკური და სოციალური საბჭო - იგი შექმნილია როგორც ფორუმი,

რომელშიც კომპანიები, შრომითი კავშირები და ინტერესთა ჯგუფებს შეუძლიათ

გარიგება ტრანსნაციონალურად. ის ლობირებს ევროკომისიასთან .

ევროპული სასამართლო - მდებარეობს ლუქსემბურგში, და მუშაობს რომის

ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საკითხებით. მსოფლიო სასამართლოსგან

განსხვავებით, ევროპულმა სასამართლომ აქტიურად შექმნა თავისი იურისდიქცია

და არ ემსახურება საერთაშორისო შუამდგომლობის მექანიზმს . ევროპულ

სასამართლოს შეუძლია მიმართოს არა მხოლოდ მთავრობებმა , არამედ

ინდივიდებმაც.

ლექცია 4

 ევროპული ინტეგრაცია:
პროცესი, რომლის დროსაც პოლიტიკური აქტორები სხვადასხვა ეროვნულ
გარემოში თანხმდებიან რომ, გადაიტანონ თავიანთი ლოიალობა, მოლოდინები
და პოლიტიკური აქტივობები ახალი ცენტრისკენ, რომლის ინსტიტუტები ფლობენ
ან ითხოვენ იურისდიქციას მანამდე არსებულ ეროვნულ სახელმწიფოებზე .
პოლიტიკური ინტეგრაციის პროცესის საბოლოო შედეგი არის ახალი პოლიტიკური
თანამეგობრობა, რომელიც ზედმეტად აჭარბებს ადრე არსებულს.
 "ურთიერთდამოკიდებულების თეორია":
ძირითადი დაშვება: ევროინტეგრაცია თან ახლავს მზარდ საერთაშორისო
ურთიერთდამოკიდებულებას. მზარდი ურთიერთდამოკიდებულების მიზეზები :
პოლიტიკის სფეროები, სადაც ტრანსნაციონალური პოლიტიკაა საჭირო (გარემო ,
ტერორიზმი და ა.შ.)
კონფლიქტური ზონების ინსტიტუციონალიზაცია (ანუ საერთაშორისო ვაჭრობა )
იზრდება საერთაშორისო ორგანიზაციების რაოდენობა.
 მთავრობათაშორისი (intergovermentalism) (grand theories)
ძირითადი დაშვება: ევროინტეგრაცია ეფუძნება ევროპული სახელმწიფოების
ქმედებებსა და გადაწყვეტილებას. თემები:
ევროპული ინტერესების ბუნება
მთავრობათაშორისი / ზესახელმწიფოებრივი ბალანსი
სუვერენიტეტის გაერთიანება თუ გაზიარება?
 ევროკავშრი არის სუპრანაციონალურიც და ინტერგოვერმენტულიც , რაც
გამოიხატება შემდეგში: ევროპარლამენტი და ევროკომისია რის
სუპრანაციონალური, ვინაიდან მათ მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები არის
სავალდებულო 27 წევრი ქვეყნისთვის, თუმცა მეორე მხრივ ევროკავშირი არის
ინტერგოვერმენტულიც, რადგან ისეთი გადაწყვეტილებები, როგორიცაა
გადასახადებთან დაკავშირებული, ქვეყნის ზოგადი საგარეო და უსაფრთხოების
პოლიტიკა არ არის ყველა წევრისთვის სავალდებულოდ შესასრრულებელი .
 ნეოფუნქციონალიზმი (grand theories)
ძირითადი დაშვება: ეკონომიკური ინტეგრაცია ერთ სექტორში ხელს შეუწყობს
ინტეგრაციას სხვა სექტორებში (ეკონომიკური გავრცელება) და აუცილებელს
გახდის პოლიტიკურ ინტეგრაციას (political spillover). თემები:
რომელი დაღვრა მოხდება? როდის?
 სახელმწიფო ცენტრიზმი
ძირითადი ვარაუდი: ევროკავშირი კვლავ ეყრდნობა ეროვნულ სახელმწიფოებს .
ჰიპოთეზები:
ევროკავშირის ფარგლებში ზენაციონალური ინსტიტუტები ფუნქციონირებენ
როგორც ეროვნული სახელმწიფოების კოლექტიური ნების აგენტები
ორ დონის თამაში: ეროვნული პოლიტიკოსები თამაშობენ ორ სფეროში: საშინაო
და ევროკავშირის პოლიტიკაში
 კონსოციონალიზმი
ძირითადი დაშვება: გაყოფილი საზოგადოებები შეიძლება იმართებოდეს
კომპრომისზე მიბმული პოლიტიკური ინსტიტუტებით.
საზოგადოების სეგმენტები წარმოდგენილია გადაწყვეტილების მიმღებ
ფორუმებზე
სეგმენტების პოლიტიკური ელიტები რეგულარულად ურთიერთობენ
 პოლიტიკის ქსელები
ძირითადი დაშვება: პოლიტიკის პროცესები და შედეგები შეიძლება იყოს
აღწერილი და გაანალიზებული პოლიტიკის ქსელის ასპარეზზე დათვალიერებით .
ძირითადი ცვლადები:
ქსელის წევრობების სტაბილურობა
ქსელების იზოლატორობა
რესურსების შედარებითი სიძლიერე
 მრავალ დონის მმართველობა
ძირითადი დაშვება: ევროპული პოლიტიკა გადადის მრავალდონიანი ,
არაიერარქიული, სათათბირო და აპოლიტიკური მმართველობის სისტემაში .
მახასიათებლები:
გადაწყვეტილების მიღება სხვადასხვა დონეზე
კოლექტიური გადაწყვეტილების მიღება
ურთიერთდაკავშირებული პოლიტიკური ასპარეზი
 ახალი ინსტიტუციონალიზმი
 ძირითადი ვარაუდი: დაწესებულებების ფუნქციონირების გასარკვევად უნდა
შეფასდეს შემდეგი: ფორმალური და არაფორმალური პროცედურები, პრაქტიკა ,
ურთიერთობები, ნორმები. ახალი ინსტიტუციონალიზმის სამი ტიპი:
ისტორიული: ძალაუფლების განაწილება ინსტიტუტების მეშვეობით გზაზე
დამოკიდებულ მოვლენებში
რაციონალური არჩევანი: ინსტიტუტების პოლიტიკური მოქმედებების შეზღუდვა
სოციოლოგიური: ინსტიტუტების კულტურული ახსნა
 აზროვნების ადრეული სკოლები: როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი?
 ფედერალიზმი
ფედერალისტები გეგმავენ შექმნან ნონკონფორმისტების მცირე ბირთვი ,
რომლებიც ცდილობენ აღნიშნონ, რომ ეროვნულმა სახელმწიფოებმა დაკარგეს
შესაბამისი უფლებები, რადგან მათ არ შეუძლიათ თავიანთი მოქალაქეების
პოლიტიკური და ეკონომიკური უსაფრთხოების გარანტია.
o "თეორიული" წინადადება იზიარებს ბევრ პოლიტიკურ აქტორს, რომლებიც
მონაწილეობენ ევროინტეგრაციის ადრეულ პროცესში
o ფედერალისტების ნორმატიული მიზანი: კონკურენტი ეროვნული
სახელმწიფოების ნაცვლად ევროპული სახელმწიფოების ფედერაციის შექმნა .
o სახელმძღვანელო პრინციპი: ფედერალური სისტემების შესწავლა (მათი
ერთიანობისა და მრავალფეროვნების ნაზავით) ხელს უწყობს ადეკვატური
ევროპული პოლიტიკის შექმნას.
o პოლიტიკური სტრატეგია: პირველ რიგში ინსტიტუტები
 ფედერალისტებს, ფუნქციონალისტებს და ტრანზაქციალისტებს საბოლოოდ სურთ
შეიმუშაონ მშვიდობის დონის ამაღლების გზები და თავიდან აიცილონ ომი
ქვეყნებს შორის.
ფუნქციონალიზმი
თუ ფედერალიზმი მხარს უჭერს მოსაზრებას, რომ „ფუნქცია მიჰყვება ფორმას “,
მაშინ ფუნქციონალიზმი აბრუნებს ამ ლოგიკას თავის თავზე და ამტკიცებს , რომ
საერთაშორისო ორგანიზაციები არ უნდა იყოს დაფუძნებული იმდენად
კონკრეტული მმართველობის ფორმებზე, არამედ მიმართული უნდა იყვნენ
გარკვეული ფუნქციური ამოცანების უზრუნველსაყოფად, რომლებიც ასახავს და
გაზრდის ურთიერთდამოკიდებულებას სახელმწიფოებს შორის , რაც საბოლოოდ
უზრუნველყოფს ხალხებს შორის უფრო მშვიდობიან ურთიერთობებს.
"რეგიონული ინტეგრაციის კლასიკური თეორია, რომელიც ამტკიცებს, რომ
ეკონომიკური და სოციალური პოლიტიკის ტექნოკრატიული მართვის საერთო
მოთხოვნილება იწვევს საერთაშორისო სააგენტოების ჩამოყალიბებას . ასეთი
სააგენტოები ხელს უწყობენ ეკონომიკურ კეთილდღეობას, რითაც საბოლოოდ
იძენენ ლეგიტიმურობას, დაძლევენ იდეოლოგიურ წინააღმდეგობას
ძლიერებამდე. საერთაშორისო ინსტიტუტები და გრძელვადიან პერსპექტივაში
გადაიქცევა ერთგვარ საერთაშორისო მთავრობად, თუმცა შესაძლოა არა
ნამდვილ სახელმწიფოდ“.
 o მიეკუთვნება საერთაშორისო ურთიერთობების თეორიის ლიბერალურ -
იდეალისტურ ტრადიციას (კანტი, სენ-პიერი, რუსო, ვუდრო ვილსონი: "უტოპიური
კონცეფციები")
o მთავარი ფიგურა: დავით მიტრანი (1888-1975); "მუშა მშვიდობის სისტემა" (1944)
o პოლიტიკური სტრატეგია: ფორმა მიჰყვება ფუნქციას
o ფუნქციონალიზმის კრიტიკა: ტექნოკრატიული, გულუბრყვილო, პროგნოზირების
ცუდი ჩანაწერი, მეცნიერული სიმკაცრის ნაკლებობა
 ტრანსკაციონალიზმი
ტრანსაქციონალიზმი განსხვავდება ფედერალიზმისა და ფუნქციონალიზმისგან ,
რადგან ის არ ითვალისწინებს ფედერალური ორგანოების ან ფუნქციონალური
სააგენტოების შექმნის აუცილებლობას ერებს შორის მშვიდობის
უზრუნველსაყოფად. მართლაც, ამის საპირისპიროდ, ტრანსაქციონალიზმი
ცდილობს უზრუნველყოს საკმარისი ინტეგრაცია სოციალურ დონეზე , რათა
კონფლიქტი წარმოუდგენელი გახდეს (Eilstrup-Sangiovanni, 2006, გვ.29).
ტრანსაქციონალიზმი (ასევე ცნობილი როგორც კომუნიკაციის თეორია ) თვლის ,
რომ ვიდრე კონკრეტული ინსტიტუციონალური სტრუქტურების აგება ან უწყებების
ჩამოყალიბება, რომლებიც შეასრულებენ კონკრეტულ ფუნქციებს, აუცილებელია
ფოკუსირება მოახდინონ საზოგადოების მშენებლობაზე სხვადასხვა
სახელმწიოებში ხალხებს შორის Eilstrup-Sangiovanni, 2006 წ. , გვ.29). ეს კონცეფცია
ემყარება იმ აზრს, რომ ადამიანებს შორის სოციალურ დონეზე ურთიერთქმედების
გაზრდა აყალიბებს ნდობისა და კეთილი ნების გრძნობას, რაც კონფლიქტს
წარმოუდგენელს ხდის.
უსაფრთხოების საზოგადოებები (Ferdinand Tönnies: "Gemeinschaft") როგორც
ერთეულები, სადაც შემადგენელი მთავრობები ან ინარჩუნებენ ცალკეულ
იურიდიულ იდენტობას ან ქმნიან ინსტიტუციურ შერწყმას. მთავარი ჰიპოთეზა :
სახელმწიფოებს შორის თანამეგობრობის განცდა სახელმწიფოებს შორის
კომუნიკაციის დონის ფუნქციაა.
o კომუნიკაცია/ტრანზაქციები, როგორც ნდობის/ერთგულების საშუალება,
როგორც გაერთიანების/ორმხრივი რეაგირების საშუალება, როგორც
მშვიდობის/ომის არარსებობის წინაპირობა.
o მთავარი ფიგურა: კარლ დოიჩი; "ნაციონალიზმი და სოციალური კომუნიკაცია"
(1953), "პოლიტიკური საზოგადოება და ჩრდილო ატლანტიკური არეალი" (1957)
 მიმდინარე ინტეგრაციის ახსნა:
 ნეოფუნქციონალიზმი:
ნეოფუნქციონალიზმი არის ევროინტეგრაციის ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული
თეორია და ევროპასთან ინტეგრაციის შესახებ ზესახელმწიფოებრივ და
მთავრობათაშორის პერსპექტივებს შორის ფართო დებატების ძირითადი ნაწილი .
ნეოფუნქციონალიზმი იზიარებს ფუნქციონალიზმის გარკვეულ იდეებს , თუმცა ,
როგორც თეორია, ის ნაკლებად განსაზღვრულია, ვიდრე ფუნქციონალიზმი და
უფრო მეტად ეხება იმის გაგებას, თუ რატომ და როგორ ხდება ინტეგრაცია
პრაქტიკაში.
1950-იანი წლების ბოლოს ევროინტეგრაციის ადრეულ განვითარებაზე
დაყრდნობით, ნეოფუნქციონალიზმმა შეიმუშავა მოდელი, რათა აეხსნა ევროპული
ინტეგრაციის მზარდი დონე და ზესახელმწიფოებრივი ორგანოების როლი ამ
ინტეგრაციის გაღრმავებაში. იგი ამტკიცებს, რომ როდესაც ქვეყნები თანხმდებიან
მოცემულ სექტორში თანამშრომლობაზე, ეს თანამშრომლობა ქმნის სტიმულს სხვა
მსგავს და/ან დაკავშირებულ სფეროებში თანამშრომლობისთვის. მართლაც , A
სექტორში ინტეგრაციით მიღებული სრული სარგებლის მიღება ზოგჯერ
შესაძლებელია მხოლოდ B და C სექტორებში თანამშრომლობით (ე.წ.
გავრცელების ეფექტი - იხილეთ ქვემოთ). მეორეც, ნეოფუნქციონალიზმი თვლის,
რომ ეკონომიკური ინტეგრაცია თითქმის ყოველთვის იწვევს ინტეგრირებულ
რეგიონში მოქმედ აქტორებს შორის ურთიერთქმედების ზრდას. შესაბამისად ,
ქვესახელმწიფოებრივი აქტორები იწყებენ პოლიტიკურ თანამშრომლობას
საზღვრებს გარეთ თავიანთი პოლიტიკური ლიდერების ლობირების მიზნით .
ინტერესთა ჯგუფები იწყებენ აყვავებას რეგიონულ დონეზე და შიდა ინტერესთა
ჯგუფები ლობირებენ თავიანთ მთავრობებს შემდგომი ინტეგრაციისთვის . მესამე ,
ზენაციონალური ორგანო, რომელიც შექმნილია ინტეგრაციის
ზედამხედველობისთვის (ევროკავშირის შემთხვევაში, ევროკომისია ) იწყებს
სტრატეგიების გატარებას უკვე ინტეგრირებულ სექტორებში ინტეგრაციის
გასაღრმავებლად და ინტეგრაციის გაფართოების მიზნით სხვა სექტორებზე (და
ამით საკუთარი ინტერესების გაძლიერებაზე). ზესახელმწიფოებრივ ორგანოებს
შეუძლიათ მიაღწიონ ამას შემდგომი ინტეგრაციის უპირატესობების მუდმივი
ხელშეწყობით და რეგიონალური და შიდა ინტერესთა ჯგუფების შექმნით ან
მხარდაჭერით, რომლებიც დააწესებენ შემდგომ ფართო ინტეგრაციას .
„გავრცელების“ კონცეფცია, ალბათ, ნეოფუნქციონალიზმის თეორიის ყველაზე
მნიშვნელოვანი ნაწილია. Spillover ეხება მექანიზმს, რომლითაც ერთ სფეროში
ინტეგრაცია ქმნის პირობებს და სტიმულს სხვა დაკავშირებულ პოლიტიკის
სფეროში ინტეგრაციისთვის (ზემოთ მოყვანილი პირველი პუნქტი). ადრეული
ევროპული ინტეგრაციის კონტექსტში ამტკიცებდნენ, რომ თანამშრომლობა
ძირითად სექტორებში, როგორიცაა ქვანახშირი და ფოლადი (მიუხედავად იმისა ,
რომ ეს მომგებიანია) სრულად ვერ მიიღწევა სხვა სექტორებში ინტეგრაციის
გარეშე, როგორიცაა მაგალითად ტრანსპორტი, რომლებიც ცენტრალური იყო
ქვანახშირის ინტეგრაციისთვის. და ფოლადი (Rosamond, 2000, გვ.60). თუმცა, თვით
spillover-ის ცნება ორ ლოგიკას ეფუძნება (Rosamond, 2000 p.60). ერთი არის
ექსპანსიური ლოგიკა, რომელიც არსებითად ამტკიცებს, როგორც ზემოთ აღინიშნა
ნახშირისა და ფოლადის საქმეში, როგორ შეიძლება ერთ სექტორში ინტეგრაციამ
შექმნას სტიმული და ზეწოლა სხვა მიმდებარე სექტორებში ინტეგრაციისთვის
(Rosamond, 2000, გვ.60). მეორე ლოგიკა ეხება იმავე სექტორში ინტეგრაციის
გაღრმავებას. Rosamond (2000, გვ.60) მოჰყავს საბაჟო კავშირის მაგალითი,
რომელიც უფრო ეფექტურად იმუშავებდა, თუ სახელმწიფოები შეთანხმდნენ
გაცვლითი კურსის პარიტეტზე. თუმცა, გაცვლითი კურსის პარიტეტის მექანიზმზე
დათანხმება, სავარაუდოდ, გაზრდის სტიმულს ფართო მონეტარული
თანამშრომლობისთვის (როგორიცაა სავალუტო კავშირი).
 ნეო-ფუნქციონალიზმის კრიტიკა:
1. ინტერგოვერმენტალისტების აზრით სუ-ში მთავარი აქტორები არიან
სახელმწიფოები, ხოლო მათ შეუძლიათ ინტეგრაციას წინააღმდეგობა გაუწიონ
მაშინ, როცა ეს მოესურვებათ, ვინაიდან ისინი არიან ინტერგრაციის საბოლოო
ავტორიტეტები.
2. მეორეც, ისინი ამტკიცებდნენ, რომ წევრ ქვეყნებს აქვთ თანმიმდევრული
ერთიანი მოლაპარაკების პოზიციები და, ამრიგად, მათ შეუძლიათ
წინააღმდეგობა გაუწიონ ორგანიზებული ინტერესების ძალისხმევას როგორც
შიდა, ისე ევროპულ დონეზე.
3. ინტერგოევერმენტალისტების აზრით, ინტეგრაციაში არ არის არავითარი
ავტომატიზაცია, რადგან სახელმწიფოები თავიანთი ინტერესების
გათვალისწინებით იღებენ გადაწყვეტილებებს.
 ნეორეალიზმი
საერთაშორისო სისტემა, რომელსაც ახასიათებს ანარქია, რომელიც შედგება
ფორმალურად და ფუნქციურად თანასწორი ერთეულებისგან (სახელმწიფოები ).
ძირითადი ცვლადი არის შესაძლებლობების განაწილება ერთეულებს შორის :
რამდენ ძალას ფლობს A სახელმწიფო B მდგომარეობაში? ანარქიას შეუძლია
წესრიგის გამომუშავება, მაგრამ სახელმწიფოებს შორის თანამშრომლობა
ყოველთვის შეზღუდულია ნაციონალური სახელმწიფოების გადარჩენის
სწრაფვით. რაციონალური სახელმწიფოები ცდილობენ მაქსიმალურად გაზარდონ
თავიანთი გადარჩენის შესაძლებლობები. ყველაზე ძლიერი სახელმწიფოების
ინტერესები და ქმედებები წარმოადგენს საერთაშორისო სისტემის ბუნებას .
o ნეორეალიზმი ეყრდნობა „რეალისტურ“ აზროვნებას (მაგ. ჰანს მორგენ-ტაუ):
საერთაშორისო პოლიტიკა ეხება ანარქიულ გარემოში ანარქიულ გარემოში
ანარქიულ გარემოში დაინტერესებული მსახიობების ურთიერთქმედებას (მაგ . ჰანს
მორგენ-ტაუ).
ნეორეალიზმი არის რეალისტური რეაქცია საერთაშორისო თანამშრომლობის
ინსტიტუტების ემპირიულ არსებობაზე, როგორიცაა EC/EU.
o მნიშვნელოვანი ავტორები: კენეტ უოლცი, ენდრიუ მორავჩიკი, ჯონ მირშაიმერი ,
სტენლი ჰოფმანი
o მოიპოვა საფუძველი ნეოფუნქციონალიზმთან მიმართებაში
„მთავრობათაშორისი რეაქციის“ დროს (ცარიელი სკამების პოლიტიკა,
ბრიტანეთის ბიუჯეტის შესახებ დებატები…). ჰიპოთეზები:
გავრცელება ხდება მხოლოდ "დაბალი პოლიტიკის" სფეროებში.
„ნეგატიური ინტეგრაცია“: ბარიერების მოხსნა
ორ დონის თამაშები
o 1990 წლამდე ევროპული ინტეგრაცია განიხილებოდა, როგორც რეაქცია ცივ
ომზე; ამიტომ ნეორეალიზმი 1990 წლის შემდეგ ევროკავშირისთვის კონფლიქტს
და არა თანამშრომლობას პროგნოზირებს
o ნეორეალიზმის კრიტიკა:
კარგად არ ხსნის ინტეგრაციის ზოგიერთ ევროპულ ტალღას (ერთი ევროპული
აქტი, მაასტრიხტის ხელშეკრულება)
 კარგად არ ხსნის გერმანიის მზარდ წონას EC/EU-ში
მცდარი ვარაუდები: სახელმწიფოთა ინსტრუმენტული რაციონალურობა, ანარქია ,
როგორც მთავარი სტრუქტურული მახასიათებელი

შუალედური 2

1. რა ძირითადი პრინციპებია განსაზღვრული შენგენის შეთანხმებით ?

1985 წლის 14 ივნისს ხელი მოეწერა შენგენის შეთანხმებას, რომლის მიხედვითაც
ბელგია, გერმანია, საფრანგეთი, ლუქსემბურგი და ნიდერლანდები შეთანხმდნენ ,
თანდათანობით გაეუქმებინათ საერთო სასაზღვრო კონტროლი და შემოეღოთ
გადაადგილების თავისუფლება ხელმომწერი წევრი სახელმწიფოების, სხვა წევრი
სახელმწიფოების ან მესამე სახელმწიფოების მოქალაქეებისათვის. დღეისათვის
შენგენის ხელშეკრულება 26 ქვეყანას აერთიანებს:
ევროკავშირის 22 წევრ ქვეყანას: ავსტრიას, ბელგიას, ჩეხეთის რესპუბლიკას,
დანიას, ესტონეთს, ფინეთს, საფრანგეთს, გერმანიას, საბერძნეთს, უნგრეთს,
იტალიას, ლატვიას, ლიტვას, ლუქსემბრუგრს, მალტას, ნიდერლანდების სამეფოს,
პოლონეთს, პორტუგალიას, სლოვაკეთს, სლოვენიას, ესპანეთსა და შვედეთს ;
ევროკავშირის 4 არაწევრ ევროპულ ქვეყანას: შვეიცარიას, ნორვეგიას,
ისლანდიასა და ლიხტენშტეინს. აღნიშნული ქვეყნები ერთად ქმნიან შენგენის
ზონას. შენგენის ზონის 4 კანდიდატი ქვეყანაა: ბულგარეთი, კვიპროსი, ხორვატია
და რუმინეთი.
ევროკავშირის წევრი ქვეყნებიდან დიდი ბრიტანეთი და ირლანდია არ არიან
შენგენის ზონის წევრები.
შენგენის ზონის გარე საზღვრები მკაცრად კონტროლდება, ხოლო მის შიგნით
საპასპორტო შემოწმება არ ხორციელდება. შენგენის ხელშეკრულებამ დაადგინა ,
რომ შენგენის ზონაში შემავალ სახელმწიფოებს შორის საზღვრები უნდა
გაუქმებულოყო, ხოლო გარე საზღვრები - გამაგრებულოყო. ქვეყნები
ვალდებულნი არიან, ერთიანი პოლიტიკა აწარმოონ მიგრანტების მიმართ , რაც
მოითხოვს მონაცემთა საერთო ბაზისა და საერთო საპოლიციო-სასამართლო
სისტემის ფუნქციონირებას.
„საპასპორტო საბაჟო კონტროლის გაუქმების შესახებ ევროპის კავშირის ქვეყნებს
შორის“ შეთანხმებას ხელი მოეწერა შენგენში, ლუქსემბურგის პატარა სოფელში ,
სადაც ლუქსემბურგის, გერმანიისა და საფრანგეთის საზღვარი იკვეთება .
2. რას წარმოადგენდა ცარიელი სკამების კრიზისი?
60-იანი წლების დასაწყისში მომწიფდა საჭიროება ხმების უმრავლესობით
გადაწყვეტილებების მიღებაზე გადასვლისა. დე გოლისათვის მსგავსი
გადაწყვეტილების გასვლა საფრანგეთისათვის სხვა ქვეყნების ინტერესების თავზე
მოხვევის და სუვერენიტეტის შელახვის ტოლფასი იყო, ამიტომ მან შეიმუშავა ე .წ .
“ცარიელი სკამის” პოლიტიკა, რის შედეგად 1965 წლის ყველა შეხვედრაზე
საფრანგეთის სკამი ცარიელი იყო. შესაბამისად, რადგან გადაწყვეტილების
მისაღებად ყველა წევრის თანხმობა იყო საჭირო, დე გოლი კი პრინციპულად არ
 ესწრებოდა სხდომებს, შეუძლებელი გახდა მთელი რიგი საკითხების განხილვა და
მიღება. ამ გარემოებამ მნიშვნელოვნად შეაფერხა ინტეგრაციის პროცესი .
კრიზისი საბოლოოდ გადაწყდა 1966 წელს, როდესაც მიღწეული იქნა ე.წ.
ლუქსემბურგის კომპრომისი, რომლის შედეგად ევროპული გაერთიანებების წევრ
სახელმწიფოებს მიენიჭათ უფლება ვეტო დაედოთ ისეთი საკითხებისათვის,
რომლებიც უშუალოდ ლახავდა მათ ეროვნულ ინტერესებს. სხვა შემთხვევებში მათ
აეკრძალათ გადაწყვეტილების ჩაგდება.
3. რა ვადით და რა პრინციპით ენიჭებათ ევროკავშირის წევრ ქვეყნებს ევროკავშირის
პრეზიდენტობა?
ვადა - 6 თვე. წევრი სახელმწიფოები, რომლებიც თავმჯდომარეობენ, მჭიდროდ
თანამშრომლობენ სამ ჯგუფად, სახელწოდებით „ტრიო“. ეს სისტემა დაინერგა
ლისაბონის ხელშეკრულებით 2009 წელს. სამეული ადგენს გრძელვადიან მიზნებს
და ამზადებს საერთო დღის წესრიგს, რომელიც განსაზღვრავს თემებსა და
ძირითად საკითხებს, რომლებსაც საბჭო განიხილავს 18 თვის განმავლობაში. ამ
პროგრამის საფუძველზე, სამივე ქვეყანა ამზადებს თავის უფრო დეტალურ 6 თვიან
პროგრამას.

ამჟამინდელი ტრიო შედგება საფრანგეთის, ჩეხეთისა და შვედეთის

პრეზიდენტებისაგან.
2023 წლის პირველ ნახევარში შვედეთი ევროკავშირის საბჭოს თავმჯდომარეობს .
საბჭოს თავმჯდომარეობისთვის არჩევნები არ არის: ყველა ქვეყანა თავის რიგს
იკავებს. ეს ნიშნავს, რომ საბჭოს თავმჯდომარეობს ყოველი წევრი ქვეყანა, რაც არ
უნდა დიდი იყოს თუ პატარა.
4. რას წარმოადგენს ამსტერდამის ხელშეკრულება?
1997 წელს ნიდერლანდების სამეფოს დედაქალაქ ამსტერდამში ხელი მოეწერა
ხელშეკრულებას, რომელიც ამსტერდამის ხელშეკრულების სახელითაა ცნობილი .
ამსტერდამის ხელშეკრულება მოიცავს იმ საკითხებს, რომელზეც ვერ შეთანხმდნენ
მაასტრიხტში. სამთავრობათაშორისო კონფერენცია, ძირითადად, მიზნად
ისახავდა ისეთი ინსტიტუციური სისტემის შექმნას, რომელიც უპრობლემოდ
უზრუნველყოფდა ევროკავშირის მომავალ გაფართოებას და აღმოსავლეთ
ევროპის ქვეყნების ევროპულ ინსტიტუციებში ინტეგრაციას. მიუხედავად ამისა ,
ძირითადი თემები, რომელთა გარშემოც დებატები გაიმართა ამსტერდამის
ხელშეკრულების მიღების პროცესში, ეხებოდა ევროკავშირის მმართველი
სისტემის „მოქნილობის“ გაზრდას და „თავისუფლების, უსაფრთხოებისა და
იუსტიციის“ არეალის შექმნას.
მოქნილობის გაზრდა გულისხმობდა ევროკავშირის მმართველი ორგანოების
სტრუქტურის დახვეწას, რათა უკეთ მორგებოდა იმ პერიოდისთვის 15 წევრამდე
გაზრდილ ევროკავშირს, სადაც კიდევ იგეგმებოდა ახალი წევრების მიღება .
მეორე მნიშვნელოვანი საკითხი, რომელიც ამ ხელშეკრულებაში გაითვალისწინეს ,
იყო მართლმსაჯულებისა და შინაგან საქმეებში თანამშრომლობის გაღრმავება .
სავიზო რეჟიმები, სასაზღვრო კონტროლი, თავშესაფრის მიცემისა და იმიგრაციის
პოლიტიკა, პოლიციისა და სასამართლო სისტემების თანამშრომლობა
 სამოქალაქო საკითხებში, ზოგადად ადამიანის უფლებათა და არაწევრი ქვეყნების
უფლებათა დაცვა ევროპული გაერთიანების დამფუძნებელი ხელშეკრულების
ფარგლებში მოექცა და ევროკავშირის კომპეტენციათა პირველ სვეტში
გაერთიანდა. მართლმსაჯულებისა და შინაგან საქმეებში თანამშრომლობის
სვეტში დარჩა პოლიციისა და სასამართლო სისტემების თანამშრომლობა სისხლის
სამართლის საკითხებში. გაფართოვდა ევროპული გაერთიანების კომპეტენციები ,
აგრეთვე, სოციალური პოლიტიკისა და დასაქმების სფეროში. საპოლიციო
თანამშრომლობის გააქტიურების მიზნით - შეიქმნა ევროპული პოლიცია -
ევროპოლი. მნიშვნელოვანი თანამდებობა, რომელიც ამსტერდამის
ხელშეკრულებით შემოიღეს, არის - ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი
საერთო საგარეო და უსაფრთოების პოლიტიკის საკითხებში, რომელიც ,
იმავდროულად, საბჭოს გენერალური მდივანიც იყო. პარლამენტის
უფლებამოსილებები გაიზარდა თანაგადაწყვეტილების პროცედურის მოქმედების
საკმაოდ მრავალი კომპეტენციის ნორმაზე გავრცელების გზით. გარდა ამისა ,
აუცილებელი გახდა კომისიის პრეზიდენტის კანდიდატურაზე პარლამენტის
თანხმობა.
5. რა განზომილება იქნა შემოტანილი ევროკავშირში მაასტრიხტის ხელშეკრულების
მიერ?
ბერლინის კედლის დანგრევამ, რასაც გერმანიის გაერთიანება მოჰყვა ,
ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების საბჭოთა კონტროლიდან
გათავისუფლებამ, აგრეთვე, 1991 წლის დეკემბერში საბჭოთა კავშირის დაშლამ და
მნიშვნელოვანმა დემოკრატიულმა პროცესებმა ევროპის პოლიტიკური
სტრუქტურის შეცვლა განაპირობა.
1992 წლის 7 თებერვალს ნიდერლანდების სამეფოს ქალაქ მაასტრიხტში ხელი
მოეწერა ხელშეკრულებას ევროკავშირის შესახებ, რომელიც ცნობილია როგორც
მაასტრიხტის ხელშეკრულება. ამ ხელშეკრულების გაფორმებით,
ევროგაერთიანებები გარდაიქმნა ევროკავშირად და ეკონომიკურთან ერთად ,
პოლიტიკური ასპექტიც შეიძინა. მაასტრიხტის ხელშეკრულებით, შესწორდა და
ერთ პოლიტიკურ დოკუმენტში გაერთიანდა ყველა მანამდე არსებული - პარიზის
(1950წ.) და რომის (1957წ.) ხელშეკრულებები და ერთიანი ევროპული აქტი (1986წ.).

მაასტრიხტის ხელშეკრულებამ დაადგინა, რომ ევროკავშირი უნდა ეფუძნებოდეს

სამ ძირითად სვეტს: პირველ სვეტში გაერთიანდა ევროპის არსებული
გაერთიანებები (ევროპის გაერთიანება, ევროპის ქვანახშირისა და ფოლადის
გაერთიანება და ევროპის ატომური ენერგიის გაერთიანება). მეორე სვეტში შევიდა
საერთო საგარეო და თავდაცვის პოლიტიკა, ხოლო მესამე სვეტში -
თანამშრომლობა მართლმსაჯულებასა და შინაგან საქმეებში.

პირველ სვეტში შემავალ საკითხებად განისაზღვრა: საბაჟო კავშირი, საერთო

სოფლის მეურნეობის პოლიტიკა, ერთიანი ბაზარი, სავაჭრო პოლიტიკა. ამ სვეტს
ამსტერდამის ხელშეკრულებით, შემდგომში სხვა საკითხებიც დაემატა ;
მეორე სვეტი შემდგომ საკითხებს არეგულირებდა: თანამშრომლობა საერთო
საგარეო პოლიტიკის შემუშავების საკითხებზე, სამშვიდობო მისიები, დახმარება
არაწევრი ქვეყნებისათვის, ევროპის უსაფრთხოების, განიარაღებისა და
თავდაცვის დაფინანსების საკითხი;

მესამე სვეტში შემავალი საკითხები იყო: წევრი ქვეყნების პოლიციისა და

სასამართლო სისტემების თანამშრომლობა სამოქალაქო სისხლის სამართლის
საკითხებში, საპოლიციო თანამშრომლობა, რასიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა,
ნარკომანიის, ტერორიზმის, ორგანიზებული დანაშაულის, ტრეფიკინგისა და
ადამიანის უფლებების დარღვევის წინააღმდეგ ბრძოლა.

ხელშეკრულების თანახმად, პირველ სვეტში საკითხები გადაწყდებოდა

ზეეროვნულ (ანუ ევროპულ) დონეზე, ხმათა უმრავლესობით, სადაც გადამწყვეტი
როლი დაეკისრა ევროკომისიას და ევროპარლამენტს, საბჭოსთან ერთად .
დანარჩენ ორ სვეტში წამყვანი როლი მიენიჭა საბჭოს და გადაწყვეტილებები
მიიღებოდა ეროვნულ დონეზე, წევრი ქვეყნის ხელმძღვანელებისა და მინისტრების
მიერ. აქ გადაწყვეტილების მისაღებად საჭირო იყო ყველა წევრი ქვეყნის
თანხმობა. მეორე და მესამე სვეტის საკითხებში, ანუ საერთო საგარეო და
თავდაცვის პოლიტიკის, ასევე მართლმსაჯულებისა და შინაგან სამქეებში , კომისია
და პარლამენტი ვერ ჩაერეოდნენ.

ამის მიზეზი გახდა ის, რომ სახელმწიფოებს არ სურდათ, სტრატეგიული

მნიშვნელობის საკითხები - ქვეყნების უსაფრთხოება, საგარეო პოლიტიკა,
საშიანაო საქმეები და იუსტიციის საქმეები მიენდოთ კომისიისა და
პარლამენტისთვის. იმის გათვალისწინებით, რომ ამ ორგანოების მოვალეობას
წარმოადგენდა საერთო ევროპული ინტერესების მიხედვით მოქმედება და არა
ეროვნული ინტერესების დაცვა, წევრი სახელმწიფოების წარმომადგენლები ვერ
შეძლებდნენ, თავიანთი ინტერესების შესაბამისად, მოეხდინათ ზეგავლენა
გადაწყვეტილების მიღებაზე.

მაასტრიხტის ხელშეკრულების შედეგად, გაიზარდა ევროპარლამენტის

ძალაუფლება, კერძოდ - თანაგადაწყვეტილების პროცედურის შემოღებით,
ევროპარლამენტს მიენიჭა თანაბარი უფლება, საბჭოსთან ერთად მიეღო
მონაწილეობა საკანონმდებლო პროცესის გარკვეულ სფეროებში. კომისიის
მთლიანი შემადგენლობის დამტკიცებისთვის აუცილებელი გახდა
ევროპარლამენტის თანხმობა. ევროპარლამენტთან შეიქმნა ომბუდსმენის
ინსტიტუტი, რომელსაც მიეცა უფლება, შეემოწმებინა ევროკავშირის სამართლის
დარღვევის ფაქტები.

მაასტრიხტის ხელშეკრულების თანახმად, გადაწყდა ევროპის ეკონომიკური და

სავალუტო კავშირის შექმნა, რომლის განხორციელებაც უნდა მომხდარიყო
ეკონომიკური პოლიტიკის მჭიდრო კოორდინაციისა და ერთიანი სავალუტო
 ერთეულის - ევროს შემოღების გზით. ამ მიზნით შიქმნა ევროპის ცენტრალური
ბანკი. გადაწყდა ევროპის მოქალაქეობის შემოღებაც. მაასტრიხტის
ხელშეკრულებაში ასევე იყო საუბარი ერთიანი სოციალური პოლიტიკის შექმნის
შესახებ, თუმცა ეს თავი საბოლოოდ ამოიღეს, რადგან სოციალური პოლიტიკა ,
ისევე როგორც საგარეო და დაბეგრვის პოლიტიკა, წევრმა სახელმწიფოებმა
ქვეყნის საშიანო საქმეებად მიიჩნიეს. მაასტრიხტის ხელშეკრულება 1993 წელს
შევიდა ძალაში.
6. რომელ სამ სვეტს ეყრდნობა ევროკავშირის სტრუქტურა?
მაასტრიხტის ხელშეკრულებამ დაადგინა, რომ ევროკავშირი უნდა ეფუძნებოდეს
სამ ძირითად სვეტს: პირველ სვეტში გაერთიანდა ევროპის არსებული
გაერთიანებები (ევროპის გაერთიანება, ევროპის ქვანახშირისა და ფოლადის
გაერთიანება და ევროპის ატომური ენერგიის გაერთიანება). მეორე სვეტში შევიდა
საერთო საგარეო და თავდაცვის პოლიტიკა, ხოლო მესამე სვეტში -
თანამშრომლობა მართლმსაჯულებასა და შინაგან საქმეებში.

პირველ სვეტში შემავალ საკითხებად განისაზღვრა: საბაჟო კავშირი, საერთო

სოფლის მეურნეობის პოლიტიკა, ერთიანი ბაზარი, სავაჭრო პოლიტიკა. ამ სვეტს
ამსტერდამის ხელშეკრულებით, შემდგომში სხვა საკითხებიც დაემატა ;

მეორე სვეტი შემდგომ საკითხებს არეგულირებდა: თანამშრომლობა საერთო

საგარეო პოლიტიკის შემუშავების საკითხებზე, სამშვიდობო მისიები, დახმარება
არაწევრი ქვეყნებისათვის, ევროპის უსაფრთხოების, განიარაღებისა და
თავდაცვის დაფინანსების საკითხი;

მესამე სვეტში შემავალი საკითხები იყო: წევრი ქვეყნების პოლიციისა და

სასამართლო სისტემების თანამშრომლობა სამოქალაქო სისხლის სამართლის
საკითხებში, საპოლიციო თანამშრომლობა, რასიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა,
ნარკომანიის, ტერორიზმის, ორგანიზებული დანაშაულის, ტრეფიკინგისა და
ადამიანის უფლებების დარღვევის წინააღმდეგ ბრძოლა.

ესე - რა როლი აქვს ევროპულ საბჭოს? როგორ განისაზღვრება მისი ძირითადი

ფუნქციები.

ევროკავშირი კოლეგიალური ორგანო, რომელიც განსაზღვრავს კავშირის პოლიტიკურ

მიმართულებასა და პრიორიტეტებს. შეიქმნა 1974 წლის 10 დეკემბერს, როდესაც
სახელმწიფოთა მეთაურებმა მიიღეს გადაწყვეტილება, ჩაეტარებინათ რეგულარული
შეკრებები, რომელთა მუშაობაში მონაწილეობას მიიღებდნენ სახელმწიფოთა საგარეო
საქმეთა მინისტრები, ევროპის თანამეგობრობის კომისიების თავმჯდომარეები და მათი
მოადგილეები. ამის შემდეგ, ევროპული საბჭოს როლი თანდათან გაიზარდა და
მაასტრიხტის მოლაპარაკების შედეგად დამტკიცდა მისი სტატუსი.
იგი წარმოადგენს ევროკავშირის უმაღლეს პოლიტიკურ ორგანოს და აერთიანებს წევრი
ქვეყნების სახელმწიფოთა და მთავრობათა მეთაურებს. მის შემადგენლობაში შედის
აგრეთვე ევროკომისიის პრეზიდენტი. ევროპული საბჭო იკრიბება სულ მცირე წელიწადში
ორჯერ.~

ევროპული საბჭოს საქმიანობა საკმაოდ მრავალფეროვანია და თანამეგობრობის წინაშე

მდგარი პრობლემების ფართო სპექტრს მოიცავს:

იგი წარმოადგენს სათათბიროს ევროპის “კონსტიტუციონალური არქიტექტურის ”

შემუშავების საკითხებში;

იგი ამუშავებს რეკომენდაციებს და მითითებებს ეკონომიკურ და სოციალურ საკითხებზე ,

აგრეთვე უმნიშვნელოვანეს საგარეოპოლიტიკურ საკითხებზე;

იგი იხილავს თანამეგობრობის ფინანსურ, ინსტიტუციონალურ და სხვა სახის დისპუტებს ,

რაც პრაქტიკულად განსაზღვრავს ევროკავშირის მიერ მიღებული საკანონმდებლო
აქტების შინაარსს.

ევროპული საბჭო თანამეგობრობის გადაწყვეტილებების მიმღებ ცენტრალურ ორგანოდ

გადაიქცა, მიუხედავად იმისა, რომ მას რაიმე ლეგალური ან ოფიციალური
გადაწყვეტილება არასოდეს მიუღია. ევროპულ საბჭოს ჰყავს თავმჯდომარე
(„პრეზიდენტი“), რომელიც არ შეიძლება მიჩნეულ იქნეს როგორც ევროკავშირის ,
როგორც საერთაშორისო ორგანიზაციის ან სახელმწიფოებრივი გაერთიანების ,
ხელმძღვანელი. ეს არის თანამდებობრივი როლი, ე.წ. primus inter pares ანუ „პირველი
თანასწორთა შორის“. ამ ადგილს ექვსი თვით იკავებს იმ სახელმწიფოს (ან მთავრობის )
მეთაური, რომელი ქვეყანაც ამ პერიოდში თავმჯდომარეობს ევროპულ საბჭოს .

ევროკომისია აფასებს ევროკავშირის საბჭოს კანონების შეთავაზებით, თანხების

დახარჯვით და ევროკავშირის ყოველდღიური ოპერაციების ზედამხედველობით .
სასამართლოსთან ერთად, ევროკომისია ასევე აღასრულებს კანონებს . ევროკომისია
ასევე მოქმედებს როგორც ევროკავშირის წარმომადგენელი საერთაშორისო
მოლაპარაკებებში. ევროპარლამენტი ამტკიცებს თანამდებობაზე დანიშნულ
კომისარებს.პოლიტიკისა და სამართალდამცავი ორგანოების კვლევები , ასევე
ფინანსური კვლევები ევროკომისიის ინტერესის სფეროა.

ევროპარლამენტი ევროკავშირის ერთ-ერთი მთავარი საკანონმდებლო ორგანოა .

პარლამენტი შედგება უშუალოდ არჩეული წარმომადგენლებისგან, რომლებიც
პასუხისმგებელნი არიან კანონების განხილვასა და მიღებაზე, ასევე ევროკავშირის
ბიუჯეტის საბჭოსთან ერთად. პარლამენტი ასევე მუშაობს ევროკავშირის სხვა ორგანოებს
შორის ძალთა ბალანსის უზრუნველსაყოფად. ევროპული სამართლისა და დიპლომატიის
კვლევითმა ინტერესებმა, ისევე როგორც ინსტიტუციონალურმა ადმინისტრაციამ
შეიძლება ისარგებლოს ევროპარლამენტის მიერ მომზადებული დოკუმენტების
მოძიებით, ისევე როგორც კვლევითი თემებით, რომლებიც ორიენტირებულია
პოლიტიკაზე. ევროპარლამენტი აკრიტიკებს კომისიის მუშაობას და უზრუნველყოფს მის
უფლებამოსილებას საკანონმდებლო ორგანოს შეთავაზებაში.

ევროპული საბჭო უზრუნველყოფს პლატფორმას ევროკავშირის ლიდერებისთვის, რათა

განიხილონ ევროკავშირის პოლიტიკური პრიორიტეტები. ევრო პულ საბჭოს არ გააჩნია
საკანონმდებლო უფლებამოსილება ევროკავშირის საბჭოსგან განსხვავებით , რომელიც
საკანონმდებლო ორგანოა. ევროპული საბჭო გავლენას ახდენს ევროკავშირის ზოგად
პოლიტიკურ დღის წესრიგზე, აერთიანებს სხვადასხვა სახელმწიფოს მეთაურებს დღის
წესრიგის საკითხებზე განსახილველად და კენჭისყრის მიზნით. დიპლომატია ,
საერთაშორისო ურთიერთობები და საერთაშორისო პოლიტიკა საბჭოსთვის მთავარი
საზრუნავია.