V ლექცია

ევროპული ინტეგრაციის იდეა, განვითარების ეტაპები და

ევროკავშირის, როგორც ეკონომიკური გაერთიანების
ფორმირება;
დამფუძნებელი ხელშეკრულებები;
ევროპული საბჭო, ევროკავშირის საბჭო და სხვა
ინსტიტუტები
კომიტოლოგია და მისი პროცედურები

რა არის ევროპული ეკონომიკური ინტეგრაცია?

ეკონომიკური ინტეგრაცია არის ევროპულ ქვეყნებს შორის ეკონომიკური

ურთიერთზემოქმედების პროცესი, რომელიც ერთმანეთთან აახლოვებს ეროვნულ
სამეურნეო მექნიზმებს სახელმწიფოთაშორისო შეთანხმებების საფუძველზე და
სახელმწიფოთაშორისი ორგანოების მიერ რეგულირდება.

რეალურად, მეორე მსოფლიო ომის შემდე ევროპული ინტეგრაცია სამი ძირითადი

საერთაშორისო ორგანიზაციით დაიწყო:

1. ევროპის ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაცია (Organization for

European Economic Cooperation); შეიქმნა 1948 წელს იმ მიზნით, რომ
კოორდინირება გაეწიათ ევროპის რეკონტრუქციისათვის გამოყოფილი
საერთაშორისო ფინანსური დახმარებისათვის;
2. დასავლეთ ევროპული გაერთიანება (Western European Union 1948-1954 წლებში).
რომლის მიზანსაც წარმოადგენდა ევროპის კონტინენტზე საერთო უსაფრთხო
სივრცის შექმნა შემდგომში შესაძლო ომის პრევენციისათვის. აღნიშნული
ორგანიზაცია ეყრდნობოდა კოლექტიური თავდაცვის პრინციპს. 1948 წლის
ბრიუსელის ხელშეკრულების IV თავი განმარტავს, რომ თუ რომელიმე
ხელშემკვრელი მხარე გახდება თავდასხმის ობიექტი, წევრი სახელმწიფოები
 ვალდებულნი არიან სამხედრო დახმარება გაუწიონ პარტნიორ მხარეს.
აღნიშნული ორგანიზაცია წარმოადგენდა ჩრდილო-ატლანტიკური
ორგანიზაციის წინამორბედს;
3. ევროპის საბჭო, რომელიც დაარსდა 1949 წელს ადამიანის უფლებებისა და
თავისუფლებების დაცვის მიზნით. ევროპის საბჭს დებულების პირველი
მუხლი განმარტავს აღნიშნული ორგანიზაციის მიზანს, რომ „ხელშემკვრელი
მხარეების მთავარ მიზანს წარმოადენს ერთიანი სულისკვეთება და მზაობა,
საერთო ღირებულებებისა და უფლებებისა და თავისუფლებების
გაანალიზების გზით ხელი შეუწყონ ერთა შორის ეკონომიკურ და
კულტურულ პროგრესს“. აღნიშნული ორგანიზაციის წევრია საქართველოც.

ევროპული ინტეგრაციის წარმატებული განვითარებისათვის უნდა არსებობდეს

შემდეგი წანამძღვრები:

1) ინტეგრირებული ქვეყნების საბაზრო სიმწიფის ხარისხის და ეკონომიკური

განვითარების დონის თანაბრობა;
2) ინტეგრირებული ქვეყნების გეოგრაფიული სიახლოვე, საერთო საზღვრები და
ისტორიულად ჩამოყალიბებული ეკონომიკური კავშირები;
3) საერთო ეკონომიკური და სხვა პრობლემები განვითარების, ფინანსების,
ეკონომიკის რეგულირების და პოლიტიკური თანამშრომლობის სფეროებში;
4) დემონსტრაციული ეფექტი - ანუ, წევრი ქვეყნების ეკონომიკური წარმატება
წამახალისებელი ფაქტორი იქნება სხვა არაწევრი ქვეყნებისათვის;
5) “დომინოს ეფექტი” - ანუ, ერთი ქვეყნის წარმატება გამოიწვევს მეორე ქვეყნის
წარმატებას და ა.შ.

ევროპული ინტეგრაციის იდეა:

ევროპის ცნება - ატლანტის ოკეანესა და ურალს შორის ჩრდილოეთის ზღვასა და

ხმელთაშუა ზღვას შორის მდებარე ტერიტორია;

ევროპის სამართლის ცნება - მოიცავს ევროპულ კავშირს, როგორც საერთაშორისო

ორგანიზაციას და არა მისი წევრი ქვეყნების სამართალს;

ევროპულ კავშირში ქვეყნების ინტეგრაციისა და თავად ევროპული კავშირის შექმნის

იდეა განპირობებული იყო სხვადასხვა მოტივებით:
  იდეა: მშვიდობის შენარჩუნება ევროპული ინტეგრაციის საშუალებით (ამ
მხრივ აღსანიშნავია ვიქტორ ჰიუგოს იდეა ევროპის შეერთებული შტატების
შექმნის შესახებ);
 იდეა: ევროპა, როგორც მესამე დიდი სახელმწიფო აშშ-სა და რუსეთის შემდეგ;
 იდეა: სუვერენიტეტის შეზღუდვა ზეეროვნული ორგანიზაციის სასარგებლოდ
 იდეა: ინტეგრაცია ვაჭრობის განვითარებისათვის

ნფეგ-ის დაარსება (ნახშირისა და ფოლადის ევროპული გაერთიანება):

1950 წლის 9 მაისს საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა შუმანმა ჟან მონესთან
ერთად (ფრანგი პოლიტიკოსი და საფრანგეთის მთავრობის მთავარი ეკონომიკური
მრჩეველი) წარმოადგინა მისი სახელობით ცნობილი გეგმა, რომელიც
ითვალისწინებდა ქვანახშირისა და ფოლადის ევროპული გაერთიანების დაარსებას;

დამფუძნებელი ხელშეკრულება ხელმოწერილი იქნა პარიზში 1951 წლის 18 აპრილს.

ხელშეკრულების მხარეებს საფრანგეთი, გერმანია, იტალია და ბენელუქსის
სახელმწიფოები წარმოადგენდნენ;

ხელშეკრულება ძალაში შევიდა 1952 წლის 28 ივლისს.

ფუნქციონალიზმის (გარკვეული სფეროების ინტეგრაცია) სტრატეგია:

1956 წლის 19 მაისს “ქვანახშირისა და ფოლადის ევროპული გაერთიანების” ექვსმა

წევრ-სახელმწიფომ დაიწყო მოლაპარაკება

 ევროპული ეკონომიკური გაერთიანებისა და

 ატომური ენერგიის დარგში

ევროპული გაერთიანების შექმნის შესახებ;

1957 წლის 25 მარტს რომში ხელი მოეწერა ამ გაერთიანებების დაფუძნების შესაბამის

ხელშეკრულებებს (ე.წ. „რომაული ხელშეკრულებები“), რომლებიც 1958 წლის 1
იანვარს შევიდნენ ძალაში;

ვალტერ ჰალშტაინი გახდა ევროპული ეკონომიკური გაერთიანების კომისიის

პირველი პრეზიდენტი.
ამრიგად, 1957 წლისათვის ევროპული ინტეგრაცია მკვეთრად ჩამოყალიბდა სამ
ძირითად ხელშერკულებაში:

1) ქვანახშირისა და ფოლადის ევროპული გაერთიანება (ნფეგ)

2) ევროპული ეკონომიკური გაერთიანება
3) ევროპული გაერთიანება ატომური ენერგიის დარგში.

EFTA-ს დაარსება

დიდმა ბრიტანეთმა დანიასთან, ნორვეგიასთან, ავსტრიასთან, შვეიცარიასთან და

შვედეთთან ერთად 1960 წლის 4 იანვარს შექმნა ევროპული თავისუფალი ვაჭრობის
ასოციაცია (EFTA), რომელსაც 1961 წელს ფინეთი, როგორც ასოცირებული წევრი და
1970 წელს ისლანდია, როგორც სრულუფლებიანი წევრი შეუერთდნენ;

დიდ ბრიტანეთს EFTA ესახებოდა ევროპული გაერთიანებების მისაღებ

ალტერნატივად, რადგანაც ამ შემთხვევაში ხდებოდა სავაჭრო ბაზრის გაზრდა
სუვერენიტეტის შეზღუდვის გარეშე.

EFTA-ს ძირითადი მიზანი წევრ ქვეყანათა შორის სავაჭრო ურთიერთობებისა და

ეკონომიკური ინტეგრაციის ხელშეწყობაა.

ევროპის თავისუფალი ვაჭრობის ასოციაციის ძირითადი მმართველობითი

ორგანოებია: ასოციაციის საბჭო, სამდივნო და მუდმივი კომიტეტები. მთავარი
სამდივნო მდებარეობს ქ. ჟენევაში (შვეიცარია), ბიურო – ბრიუსელში, ხოლო
სტატისტიკური ოფისი – ლუქსემბურგში.

როგორც გახსოვთ, რომ 2018 წლის პირველი მაისიდან თავისუფალი ვაჭრობის

შესახებ შეთანხმება საქართველოსა და ევროპის თავისუფალი ვაჭრობის ასოციაციის
(EFTA) ყველა წევრ-სახელმწიფოს შორის ამოქმედდა. აღნიშნული შეთანხმება
შესაძლებლობას იძლევა, საქართველოში წარმოებული პროდუქტების და სერვისების
დიდი ნაწილი სატარიფო ბარიერების გარეშე განთავსდეს მრავალმილიონიან, მაღალ
მსყიდველობითი უნარის მქონე სამომხმარებლო ბაზრებზე.

ევროპული ინტეგრაციის განვითარების ეტაპები და ძირითადი ხელშეკრულებები:

ევროპულ გაერთიანებას შორის ინსტიტუციონალური კავშირი თავდაპირველად

გამოიხატებოდა ყველა გაერთიანებისათვის საერთო სასამართლოთი (ევროპული
სასამართლო) და საერთო „კრებით“ (დღეს - ევროპული პარლამენტი).
რაც შეეხება კომისიას და საბჭოს, თითოეულ ევროპულ გაერთიანებას საკუთარი
საბჭო და კომისია გააჩნდა;

ინსტიტუციონალიზაციის ქრონოლოგია:

 1967 წელი – ე.წ. „შერწყმის ხელშეკრულებით“ (Merger Treaty) შეიქმნა ყველა

გაერთიანებისათვის საერთო კომისია და საბჭო;
 1986 წელი - „ერთიანი ევროპული აქტი“ - ინტეგრაციის პროცესის ახალი
იმპულსი: ცვლილებები გადაწყვეტილების მიღების პროცედურაში; შიდა
ბაზრის ჩამოყალიბების საბოლოო ვადად 1992 წლის 31 დეკემბრის დადგენა;
 1992 წელი - მაასტრიხტის ხელშეკრულება (რეფორმები) - ევროპული კავშირის
შექმნა, ევროპული კავშირის სამ სვეტიანი სტრუქტურა, ანუ „სამი
თანამეგობრობა“ გაერთიანდა ერთ ევროპულ კავშირად
 1997 წელი - ამსტერდამის ხელშეკრულება (რეფორმები)
 1999 წელი - ნიცის ხელშეკრულება (რეფორმები)
 2004 წელი – ხელი მოეწერა ევროპის კონსტიტუციას (ძალაში არ შესულა);
 2007 წლის 13 დეკემბერი – ხელი მოეწერა რეფორმირების ხელშეკრულებას
(ლისაბონის ხელშეკრულება)
 2009 წლის 1 დეკემბერი – ძალაში შევიდა ლისაბონის ხელშეკრულება.

შენიშვნა: ბუნებრივია, „ძირითად ხელშეკრულებებს“ განეკუთვნება სამი

ზემოაღნიშნული ხელშეკრულებაც (ნფეგ და „რომაული ხელშეკრულებები“).

ევროპის გაერთიანების გაფართოების ეტაპები:

 1972 - გაფართოება ჩრდილოეთის მიმართულებით (დიდი ბრიტანეთი, დანია,

ირლანდია)
 1981-1986 - გაფართოება სამხრეთის მიმართულებით (1981 - საბერძნეთი, 1
 986 - ესპანეთი და პორტუგალია)
 1995 - გაფართოება აღმოსავლეთის მიმართულებით (ავსტრია, შვედეთი,
ფინეთი)
 2004 წლის 1 მაისს ევროპული გაერთიანების წევრები გახდნენ კვიპროსი,
ჩეხეთის რესპუბლიკა, ესტონეთი, უნგრეთი, ლატვია, ლიტვა, მალტა,
პოლონეთი, სლოვაკეთის რესპუბლიკა და სლოვენია
 2007 წლის 1 იანვარს ევროპული გაერთიანების წევრები გახდნენ რუმინეთი და
ბულგარეთი
 2013 წელს ევროკავშირს შეუერთდა ხორვატია.
ევროკავშირის, როგორც ერთიანი ეკონომიკური გაერთიანების ფორმირება, ანუ სამი
სვეტის კოჰაბიტაცია:

ლისაბონის ხელშეკრულების ძალაში შესვლამდე, ანუ 2009 წლის 01 დეკემბრამდე

მოქმედი ევროპული კავშირის სტრუქტურა:

პირველი სვეტი (ანუ ძირითადი მიმართულებები):

 EC – European Community – ევროპული გაერთიანება;

 Euratom - European Atomic Energy Community – ატომური ენერგიის დარგში
ევროპული გაერთიანება;
 ECSC - European Coal and Steel Community - ქვანახშირისა და ფოლადის
ევროპული გაერთიანება, რომელიც დაფუძნდა 1952 წელს და რომლიც
მოქმედების ვადა განისაზღვრა 50 წლით. 2002 წლიდან მისი ფუნქციები
შეითავსა ევროპულმა გაერთიანებამ

მეორე სვეტი:

 CFSP - Common Foreign and Security Policy - საერთო საგარეო და უსაფრთხოების

პოლიტიკა;

მესამე სვეტი:

 (PJC) Police and Judicial Co-operation in Criminal Matters - პოლიციისა და

იუსტიციის თანამშრომლობა სისხლის სამართლებრივ სფეროებში, ანუ
მართლმსაჯულება და საშინაო საქმეები.

ლისაბონის ხელშეკრულების ძალაში შესვლამდე ევროპული კავშირი ევროპული

გაერთიანებებისაგან განსხვავებით არ წარმოადგენდა სამართლის სუბიექტს.

ევროპულ კავშირს ყავდა ხელშემკვრელი მხარეები და არა წევრი-სახელმწიფოები. მას

გააჩნდა მხოლოდ და მხოლოდ ზემოაღნიშნული „სამი სვეტის“
ურთიერთკოჰერენტულობის ორგანიზების მატერიალურ-სამართლებრივი
მნიშვნელობა.

ანუ, მანამ სანამ ლისაბონის ხელშეკრულება არ შევიდა ძალაში, ევროპული კავშირი

დამოუკიდებლად არ მოიაზრებოდა. უბრალოდ, მასში ხელშემკვრელი მხარეები
თანამშრომლობდნენ ერთმანეთთან რათა მიეღწიათ მეორე და მესამე სვეტების
ხელშეკრულებებით განსაზღვრული მიზნებისათვის.

ევროპული გაერთიანებები, რომლებიც ევროპული კავშირის პირველ საყრდენს

შეადგენდნენ, წარმოადენდნენ არა ჩვეულებრივ საერთაშორისო ორგანიზაციებს,
არამედ მათ გააჩნდათ ზეეროვნული ხასიათის უფლებამოსილებები (ზეეროვნულ
სეო-ებზე ზემოთ უკვე ვისაუბრეთ - კერძოდ, ესაა ისეთი ტიპის ორგანიზაციები,
სადაც მთელი რიგი გადაწყვეტიებების მიღება ყველა წევრის თანხმობაზე არაა
დამოკიდებული და რომლის ნორმებს წევრი სახელმწიფოების ნორმებთან
შედარებით პრიმატი, ანუ უპირატესობა გააჩნია. შესაბამისად, ასეთი
ორგანიზაციების გადაწყვეტილებები ვრცელდება რეგიონის წევრ იურიდიულ და
ფიზიკურ პირებზე). აღნიშნული გამოიხატებოდა ერთის მხრივ მაღალი
სუვერენიტეტის ხარისხსა და მეორეს მხრივ - საკმაოდ ეფექტური ინტეგრაციული
პროცესების ნაყოფიერ შერწყმაში.

შედეგად, ვღებულობდით გაერთიანებას, რომელიც კლასიკური ნიშნით არ

წარმოადგენდა საერთაშორისო საჯარო სამართლის სტანდარტულ სუბიექტს, თუმცა
მასზე მიერთებული სახელმწიფოები ერთობლივად უზრუნველყოფდნენ მიღებული
შეთანხმებების ცხოვრებაში გატარებას.

პირველი სვეტის გაერთიანებებისაან განსხვავებით მეორე და მესამე სვეტები

წარმოადენდნენ მთავრობათშორისი თანამშრომლობის ტრადიციულ საერთაშორისო
სამართლებრივ ფორმებს (ანუ, წარმოდგენდნენ ჩამოყალიბებულ სეო-ებს).

დამფუძნებელი ხელშეკრულებები:

ლისაბონის ხელშეკრულების ძალაში შესვლის შემდეგ ზემოაღნიშნულმა სისტემამ

სახეცვლილება განიცადა.

ამჟამად ევროპული კავშირის სამართლებრივი წესრიგი ეფუძება 3 ძირითად

ხელშეკრულებას:

1. ევროპული კავშირის შესახებ ხელშეკრულებას;

2. ევროპული კავშირის ფუნქციონირების შესახებ ხელშეკრულებას;
3. ატომური ენერგიის დარგში ევროპული გაერთიანების დამფუძნებელ
ხელშეკრულებას

ევროპულ კავშირს მიენიჭა სამართალსუბიექტობა და ის როგორც ზეეროვნულ, ასევე

სამთავრობათშორისო თანამშრომლობის ელემენტებს მოიცავს.
ლისაბონის ხელშეკრულების ძალაში შესვლის შედეგად მოხდა ევროპული
გაერთიანებისა და ევროპული კავშირის შერწყმა. თუმცა შეიძლება ამ პროცესის
სხვავარადაც აღწერა - ევროპულმა კავშირმა ევროპული გაერთიანების ამოცანები და
ფუნქციები გადაიბარა (როგორ არ გაგვახსენდეს აქ GATT-ის
სამართალმემკვიდრეობისა და სავაჭრო საკითხების რეგულირება ვმო-ს მიერ).

ევროპული კავშირის ღირებულებები და მიზნები:

ევროპული კავშირის ღირებულებები ევროპული კავშირის შესახებ ხელშეკრულების

მე-2 მუხლშია მოცემული. ესენია:

 ადამიანის ღირსების პატივისცემა;

 თავისუფლება;
 დემოკრატია;
 თანასწორობა;
 სამართლებრივი სახელმწიფო;
 ადამიანის უფლების დაცვა;
 პლურალიზმი;
 დისკრიმინაციის დაუშვებლობა;
 შემწყნარებლობა;
 სამართლიანობა;
 სოლიდარობა
 ქალისა და მამაკაცის თანასწორობა

ევროპული კავშირის შესახებ ხელშეკრულების მე-3 მუხლში კი მოცემულია ევროპული

კავშირის მიზნები, რომელთა შორისაა:

 ეკონომიკის ზრდა;
 ფასების სტაბილურობა;
 სოციალური საბაზრო ეკონომიკა;
 მშვიდობის ხელშეწყობა;
 შიდა ბაზრის შექმნა;
 გარემოს დაცვა;
 სოციალური სამართლიანობა
 კულტურული მრავალფეროვნება და ა.შ
ევროპული კავშირის ინსტიტუტები:

დღესდღეობით ევროკავშირი შედგება რამდენიმე ძირითადი ინსტიტუტისაგან.

მათ შორის აღსანიშნავია ევროკომისია, ევროპარლამენტი, ევროკავშირის საბჭო,

ევროპული საბჭო, ევროპის ცენტრალური ბანკი და სხვ.

ყველაზე დიდ გაუგებრობას, როგორც წესი იწვევს ევროკავშირის ორგანოების აღრევა

ევროსაბჭოსა და მის ორგანოებში;

ასე მაგალითად, ხშირად ზოგიერთებს ერთმანეთში ერევა ევროპარლამენტი,

რომელიც ევროკავშირის ორგანო არის და ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეა,
რომელიც ჩვენს მიერ ზემოთ უკვე განხილული ევროსაბჭოს ერთ-ერთი მთავარი
ორგანოა;

განსაკუთრებით გაუგებარია ბევრისათვის ევროპაში არსებული სხვადასხვა

საბჭოების რაოდენობა და ფუნქციები. შესაბამისად ხშირად ხდება ევროსაბჭოს (იგივე
ევროპის საბჭო), ევროკავშირის საბჭოს და ევროპული საბჭოს ერთმანეთში არევა;

თავიდანვე უნდა განვასხვავოთ, რომ:

ევროსაბჭო (იგივე ევროპის საბჭო) ეს არის საერთოევროპული ორგანიზაცია,

რომელიც 1949 წელს შეიქმნა, და რომლის წევრიც არის საქართველო. 1999 წლის 27
აპრილს საქართველო ევროპის საბჭოს 41-ე წევრი გახდა;

რაც შეეხება ევროკავშირის საბჭოს და ევროპულ საბჭოს, ისინი ევროკავშირის

ოფიციალურ ინსტიტუტებს წარმოადგენენ და არაფერი აქვთ საერთო
ევროსაბჭოსთან;

ამ თავში ჩვენ საუბარი სწორედ ამ ორ ორგანოზე გვექნება (ევროკავშირის საბჭოსა და

ევროპულ საბჭოზე).

ევროკავშირის ორგანოების ადგილმდებარეობა:

მინისტრთა საბჭო და კომისია - ბრიუსელში, აპრილში, ივნისსა და ოქტომბერში საბჭო

სხდომებს ატარებს ლუქსემბურგში;

ევროპული საბჭო (სახ. მეთაურთა და საგ. მინისტრთა შეხვედრები) - ტარდება მინიმუმ

წელიწადში ერთხელ ბრიუსელში, ასევე ევროპული საბჭოს თავმჯდომარე
(პრეზიდენტი) ქვეყნის რომელიმე ქალაქში;
სასამართლო და კონტროლის პალატა - ლუქსემბურგში;

პარლამენტი - წელიწადში 12 პლენარული სხდომა - სტრასბურგში; გენერალური

სამდივნო - ლუქსემბურგში, კომიტეტებისა და ფრაქციების სხდომები - ბრიუსელში.
გარდა ამისა, ბრიუსელში იმართება ასევე წელიწადში 6 პლენარული სხდომა;

სამუშაო ენებია: ინგლისური და ფრანგული.

ევროკავშირის საბჭო, რომელსაც ასევე მინისტრთა საბჭო ეწოდება, არის ევროკავშირის

ძირითადი საკანონმდებლო ორგანო;

მინისტრთა საბჭოს შემადგენლობაში შედიან წევრი სახელმწიფოების მინისტრები;

იმისდა მიხედვით, თუ რა საკითხი განიხილება საბჭოს სხდომაზე, შესაბამისი

მინისტრი წარმოადგენს თითოეულ ქვეყანას (საგარეო საქმეთა, ფინანსთა,
სოციალური საკითხების, ტრანსპორტის, სოფლის მეურნეობის, და ასე შემდეგ);

მიუხედავად იმისა, რომ საბჭოში წევრი სახელმწიფოების აღმასრულებელი

ხელისუფლების წარმომადგენლები შედიან, იგი ევროკავშირის ძირითად
საკანონმდებლო ორგანოს წარმოადგენს.

საბჭოს ექვსი თვის ვადით ხელმძღვანელობს ერთი წარმომადგენელი თითოეული

წევრი სახელმწიფოდან;

როტაცია მიმდინარეობს ლათინური ალფაბეტის მიხედვით. თუ ევროპის

კონსტიტუცია მიღებული იქნება ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების მიერ, მაშინ
როტაციის პრინციპი შეიცვლება ერთი თავმჯდომარით, რომელიც აირჩევა
ორწელიწადნახევრით.

საბჭოს საქმიანობას ამზადებს მუდმივ წარმომადგენელთა კომიტეტი, ე.წ. კორეპერი

(COREPER), რომელიც შედგება წევრი სახელმწიფოების მიერ ბრიუსელში წარგზავნილი
სპეციალური წარმომადგენლებისა და მათი დამხმარეებისაგან.

თავად კომიტეტის საქმიანობა მზადდება 250-ზე მეტი კომიტეტისა და სამუშაო

ჯგუფის მიერ, რომლებიც შედგებიან წევრი სახელმწიფოების დელეგატებისაგან.

მიუხედავად იმისა, რომ საბჭო 9 კონფიგურაციით იკრიბება, გადაწყვეტილებები,

რომლებსაც ის იღებს ქვეყნდება საბჭოს სახელით და არ არის დაკონკრეტებული თუ
რომელმა კონკრეტულმა კონფიგურაციამ მიიღო ეს გადაწყვეტილება.
ეს კონფიგურაციებია:

- ეკონომიკური და ფინანსური საკითხები,

- თანამშრომლობა მართლმსაჯულების და საშინაო საქმეების სფეროში,
- კონკურენცია,
- ტრანსპორტი და ტელეკომუნიკაციები,
- ენერგეტიკა,
- სოფლის მეურნეობა და მეთევზეობა,
- გარემოს დაცვა,
- განათლება, ახალგაზრდობა და კულტურა,
- დასაქმება, სოციალური პოლიტიკა, ჯანდაცვა და მომხმარებელთა
საკითხები.

საბჭოში გადაწყვეტილების მიღება ხდება მინისტრების მიერ ხმის მიცემის

პროცედურის შედეგად;

ევროკავშირის საბჭოში (იგივე მინისტრთა საბჭოში) არის ხმის მიცემის სამი

პროცედურა, იმის მიხედვით, თუ რომელ საკითხზე მიმდინარეობს კენჭისყრა:

 უბრალო უმრავლესობა (პროცედურული საკითხებისათვის),

 კვალიფიცირებული უმრავლესობა (ხმის მიცემის დაბალანსებული სისტემა,
სადაც ყველა ქვეყანას აქვს შესაბამისი ხმების რაოდენობა მისი მოსახლეობის
რაოდენობის გათვალისწინებით. ძირითადად გამოიყენება ისეთ სფეროებში,
როგორიცაა შიდა ბაზარი, ეკონომიკური საკითხები, ვაჭრობა) და
 ერთსულოვნება, ანუ კონსენსუსი (საგარეო პოლიტიკა, თავდაცვა,
იურიდიული და პოლიციური თანამშმრომლობა და საგადასახადო
პოლიტიკა).

მინისტრთა საბჭოს აღმასრულებელი ფუნქციები:

მიუხედავად იმისა, რომ საბჭო ძირითადად საკანონდმებლო საქმიანობით არის

დაკავებული მას აღამსრულებელი ფუნქციებიც აქვს. თავის აღმასრულებელ
ფუნქციებს მინისტრთა საბჭო ახორციელებს ოთხი ფორმით:

1) ხელშეკრულებების რეფორმის დროს საბჭო ისახავს გრძელვადიან მიზნებს

ევროკავშირისათვის და შემდეგ ამ მიზნების განხორციელების დელეგირებას
ახდენს ევროკომისაზე;
 2) ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების სახელმწიფოს მეთაურთა საბჭო ისახავს
საშუალო ხანგრძლივობის მიზნებს ევროკავშირისთვის და ახდენს ეროვნული
მაკროეკონომიკური პოლიტიკის მონიტორინგს ,,კოორდინაციის ღია წესის
სახით”: მინისტრთა საბჭოს აქვს მუდმივი კავშირი ევროკავშირის წევრი
სახელმწიფოების სახელმწიფოს მეთაურთა საბჭოსთან, ეროვნული
ადმინისტრაციების და ხელისუფლების გავლით;
3) წევრი სახელმწიფოები ვალდებულნი არიან ევროპული კანონმდებლობის
იმპლემენტაცია მოახდინონ ეროვნულ კანონმდებლობებში: ეროვნული
ადმინისტრაციები პასუხისმგებელნი არიან ევროკავშირის პოლიტიკის
შემუშავების პროცესის კოორდინაციაზე ევროპულ და საშინაო დონეებზე;
4) ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების მთავრობები ახორციელებენ
ევროკავშირის პოლიტიკის სხვდასხვა მიმართულებების ყოველდღიურ
ადმინისტრაციას ევროკომისიასთან ერთად კომიტოლოგიის პრინციპზე
დაყრდნობით: ევროკომისია არ არის მთლიანად დამოუკიდებელი
ევროკავშირის კანონმდებლობის იმპლემენტაციის პროცესის დროს. საბჭომ
შექმნა კომიტეტების სისტემა, რომლებიც დაკომპლექტებულნი არიან
ეროვნული ადმინისტრაციების წარმომადგენლების მიერ. ეს სისტემა
ცნობილია კომიტოლოგიის პრინციპით. კომიტოლოგიის პრინციპის
ძირითადი მიზანია აკონტროლოს ევროკომისია კანონმდებლობის
იმპლემენტაციის პროცესში.

ევროპული საბჭო

ევროკავშირის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ინსტიტუტად, რომელიც მეტწილად

არაფორმალურია, თუმცა აქვს გამორჩეული მნიშვნელობა, არის ევროპული საბჭო,
ანუ ევროკავშირის სახელმწიფოს მეთაურთა საბჭო.

თავდაპირველ ხელშეკრულებებში კერძოდ კი, რომის ხელშეკრულებაში, არ იყო

საუბარი მსგავსი ინსტიტუტის შექმნის შესახებ, თუმცა 60-იან და 70-იან წლებში
ევროპის წვეყნების მეთაურები რამდენიმეჯერ შეიკრიბნენ ზოგიერთი
მნიშვნელოვანი საკითხის გადასაჭრელად. მთავარი მიზეზი მათი შეკრებისა იყო
რწმენა, რომ ევროკომისიის როლი სუსტდებოდა იმის გამო, რომ ხშირად ვერ
ხერხდებოდა წევრი სახელმწიფოების მთავრობების მიერ კონსენსუსის მოძებნა მთელ
რიგ საკითხებზე;

შესაბამისად 1974 წელს პარიზში ხელი მოეწერა კომუნიკეს, რომელმაც ოფიციალური

სახე მისცა საბჭოს არაოფიციალურ შეხვედრებს. ამ კომუნიკეს მიხედვით შეიქმნა ე.წ.
,,ევროგაერთიანებების საბჭო”, რომელიც უნდა შეკრებილიყო სახელმწიფოს
მეთაურთა და საგარეო საქმეთა მინისტრების დონეზე წელიწადში სამჯერ
,,პოლიტიკური თანამშრომლობის” გასაღრმავებლად.

(შემდგომი ცვლილებების) ევროკავშირის ხელშეკრულების მეოთხე მუხლის

თანახმად (ეს მუხლი არის მეოთხე მაასტრიხტის ხელშეკრულებაში, ხოლო ნიცის
ხელშეკრულებაში მასთან დაკავშირებებით ცვლილებები არ შესულა), ევროპული
საბჭო უნდა შეიკრიბოს მინიმუმ წელიწადში ორჯერ (ანუ შემცირდა შეხვედრათა
რიცხვი).

მსგავსი პრაქტიკა პრინციპში ინსტიტუციონალიზებულ იქნა სევილიის სამიტის

შემდეგ, სადაც ოფიციალურად შეთანხმდნენ, რომ თითოეული პრეზიდენტობის
განმავლობაში ევროპული საბჭო ორჯერ მაინც (მინიმუმ) შეკრიბებოდა.

როგორც წესი სამიტები ტარდებოდა პრეზიდენტობის მქონე ქვეყანაში, თუმცა 2001

წლიდან გადაწყდა, რომ ერთი სამიტი მაინც თითოეული პრეზიდენტობის
პერიოდში ჩატარებულიყო ბრიუსელში.

რაც შეეხება სამიტების ხანგრძლივობას, ისინი გრძელდება რამდენიმე დღე, თუმცა ამ

ბოლო დროს მათი შეხვედრების ხანგრძლივობა შემცირდა ერთ დღემდე.

ევროპული საბჭოს ფუნქციებში შედის როგორც ზოგადი სახის მითითებების მიცემა

ევროკავშირის განვითარებსიათვის, ასევე კონკრეტულ მნიშვნელოვან საკითხებზე
გადაწყვეტილების მიღება.

ევროპარლამენტი:

ევროპარლამენტი შეიქმნა „პარიზის ხელშეკრულებასთან“ ერთად, თუმცა სახელი

ევროპარლამენტი ეწოდა მხოლოდ 1962 წელს.

1979 წლიდან ევროპარლამენტი არის არჩევითი და მის არჩევაში მონაწილეობს

ევროკავშირის ყველა მოქალაქე.

ევროპარლამენტში წარმომადგენლობის განსაზღვრა ხდება დეგრესიული პრინციპით,

როგორც ქვეყნების თანასწორობის, ისე მოსახლეობის რაოდენობის გათვალისწინებით.
აღსანიშნავია, რომ არ არსებობს ქვეყნების მიხედვით ხმების გადანაწილების
კონკრეტული ფორმულა.
დეგრესიული პრინციპის თანახმად, მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით დიდი
სახელმწიფოები არაპროპორციულად არიან პარლამენტში წარმოდგენილნი, პატარა
სახელმწიფოებთან შედარებით. მაგალითად, ყველაზე მცირერიცხოვან მალტაში.

მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს 0,4 მლნ ადამიანს, ევროპარლამენტში იგი

წარმოდგენილია 6 ევროპარლამენტარით, რაც ნიშნავს პროპორციულად 66 ათას
ადამიანზე 1 ადგილს პარლამენტში, მაშინ როდესაც გერმანია, რომლის მოსახლეობაც
82.5 მილიონს შეადგენს, ევროპარლამენტში 96 დეპუტატით არის წარმოდგენილი,
რაც პროპორციულად 859 ათას ადამიანზე 1 ადგილის ფარდობის ტოლია.
აღნიშნული კვოტები მოლაპარაკებების საფუძველზე დადგინდა.

არჩევნების სისტემა ყველა სახელმწიფოში განსხვავებულია, თუმცა არჩევნები დროის

ერთ მონაკვეთში ტარდება და ყველა ქვეყანაში შედეგებიც ერთდროულად ქვეყნდება.

ძირითადად, ხმის მიცემა ხდებოდა პროპორციული წესით, იმგვარად, რომ მასში

მაქსიმალურადაა გათვალისწინებული მცირე პარტიების უფლებები. იტალიაში
გამოიყენებოდა ღია სიები, დიდ ბრიტანეთში კი დახურული სიები (ინგლისი, უელსი
და შოტლანდია) და ერთჯერადი გადატანითი ხმების სისტემა;

მიუხედავად იმისა, რომ ევროპარლამენტი საკონსულტაციო ორგანოს წარმოაგენს,

უკანასკნელ ხანებში გაიზარდა მისი გავლენა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში.
გავლენა გადაწყვეტილებების მიღების პროცესზე არის სამგვარი:

1) საკანონმდებლო პროცესი,
2) ბიუჯეტის მიღების პროცესი და
3) აღმასრულებელი ხელისუფლების ზედამხედველობა.

პარლამენტი და კანონმდებლობა:

1) ევროპარლამენტი მონაწილეობას იღებს კონკრეტული პოლიტიკის მიღებაში.

საკანონმდებლო ინიციატივის მომზადებაში მონაწილეობს კომისიასთან
ერთად, ხშირად არაფორმალურად, ხშირად კი კომისია ეკითხება რჩევას;
2) პარლამენტს თავად შეუძლია იყოს კანონპროექტის ინიციატორი. ეს
შესაძლებელია ორ შემთხვევაში:
 საინიციატივო მოხსენებები. პარლამენტს შეუძლია გამოვიდეს საინიციატივო
მოხსენებით, თუმცა კომისია არაა ვალდებული რეაგირება მოახდინოს მათზე.
მიუხედავად ამისა, ხშირად კომისია ითვალისწინებს პარლამენტის აზრს;
  მაასტრიხტის ხელშეკრულების 192-ე მუხლის მიხედვით პარლამენტს
შეუძლია მოთხოვოს კომისიას წარმოადგინოს მოხსენება, თუ ხმების
უმრავლესობით მიიჩნევს, რომ ამგვარი წინადადება ხელშეკრულების
შესასრულებლად აუცილებელია.

3) საბიუჯეტო ძალაუფლება:

თუ პარლამენტი მოითხოვს ახალი საბიუჯეტო ხაზის გახსნას, ეს მოთხოვნა

აუცილებლად უნდა დააკმაყოფილოს კომისიამ და საბჭომ.

მსგავსი დათმობები მომდინარეობს 1982 წლის კომისიის, საბჭოს და პარლამენტის

საერთო დეკლარაციიდან.

ინსტიტუტების ეფექტურად ფუნქციონირებისათვის აუცილებელია, რომ

ინსტიტუტებს შორის არსებობდეს ურთიერთგაგება.

მაგალითად, 1998 წელს მართლმსაჯულების სასამართლომ დაადგინა, რომ მთელი

რიგი საბიუჯეტო დანახარჯები არალეგალური იყო, რადგან არ გააჩნდა
იურიდიული ბაზა. შესაბამისად ყველა ინსტიტუტის ინტერესშია საბიუჯეტო
პროცესებში საქმიანობის კოორდინირება სხვა ინსტიტუტებთან.

4) ევროკომისიის ყოველწლიურ პროგრამაზე გავლენის უფლება: პარლამენტს

აქვს უფლება გავლენა მოახდინოს კომისიის ყოველწლიურ პროგრამაზე,
რომლის შედგენა ხდება შემდეგნაირად:
 ნოემბერში კომისია წარმოადგენს თავისი მომავალი წლის გეგმას, რომელშიც
გათვალისწინებულია დაუმთავრებელი ვალდებულებები, საბჭოს და
პარლამენტის რეკომენდაციები და ა.შ.
 პარლამენტი, თავისი კომიტეტების მეშვეობით განიხილავს ამ პროგრამას და
 პარლამენტი იღებს რეზოლუციას, რითაც ცვლილებები შეაქვს ან ამტკიცებს ამ
გეგმას.
5) პარლამენტს გააჩნია გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში მონაწილეობის
უფლება. ეს უფლება არის ოთხი სახის:
 კონსულტაცია: პარლამენტს გადაეგზავნება კომისიის წინადადება და
მოეთხოვება მასზე რეზოლუციის გაკეთება;
 თანამშრომლობა: ამ პროცედურის შედეგად პარლამენტს გაეგზავნება
პროექტი, რომელზეც იგი პირველი მოსმენით აკეთებს შესწორებებს და
უგზავნის უკან მინისტრთა საბჭოს;
  თანაგადაწყვეტა: თანაგადაწყვეტა მეორე მოსმენამდე იგივე პროცესია, რაც
თანამშრომლობის პროცედურის დროს იყო: მეორე მოსმენის შემდეგ
პარლამენტმა უნდა უარყოს საბჭოს ერთობლივი პოზიცია ხმათა
აბსოლუტური უმრავლესობით. ასეთი უარყოფის შემდეგ საკითხი გადაეცემა
შემრიგებელ კომიტეტს, რომელშიც თანაბრად არიან წარმოდგენილი საბჭოს
და ევროპარლამენტის წარმომადგენლები. თუ კომიტეტის სხდომაზე
შეთანხმება ვერ მოხდა, საკითხი ჩავარდნილია, ხოლო თუ შეთანხმება მოხდა,
მისი პროექტი საბოლოო გადაწყვეტილებისთვის გადაეგზავნება საბჭოსაც და
პარლამენტსაც;
 თანხმობა: პარლამენტი ერთი მოსმენით იღებს ამა თუ იმ კანონს, თუმცა არ
აქვს მასში ცვლილებების შეტანის უფლება. ზოგჯერ თანხმობა საჭიროებს
აბსოლუტურ უმრავლესობას. პარლამენტს აქ აქვს ვეტოს უფლება, რომელსაც
იგი ძალიან იშვიათად იყენებს, თუმცა ხშირად იმუქრება.

პარლამენტი და საბიუჯეტო ძალაუფლება:

 პარლამენტს აქვს უფლება შეიტანოს ცვლილებები ევროკავშირის აუცილებელ

დანახარჯებში (ძირითადად აგრარული პოლიტიკა). როდესაც პარლამენტი
სთავაზობს ბიუჯეტის გაზრდას, საბჭო უნდა დაეთანხმოს კვალიფიცირებული
უმრავლესობით. თუ პარლამენტის მოთხოვნა არ ეხება ბიუჯეტის გაზრდას,
მაშინ საბჭოს შეუძლია უარყოს მისი წინადადება კვალიფიცირებული
უმრავლესობით;
 არააუცილებელ დანახარჯებში ცვლილებების შეტანა - კვალიფიცირებული
უმრავლესობით საბჭოს შეუძლია შეცვალოს პარლამენტის წინადადება, თუმცა
პარლამენტს აქვს უფლება მეორე მოსმენით თავიდან შეიტანოს ცვლილება;
 თუ პარლამენტის წევრების უმრავლესობა , ან მიცემული ხმების ორი-მესამედი
უარყოფს ბიუჯეტის საბოლოო პროექტს, პროექტი არ ითვლება მიღებულად
და უნდა მოხდეს ახალი პროექტის შემუშავება და პარლამენტისთვის გაგზავნა;

პარლამენტის კონტროლი ევროკომისიაზე:

1) კომისიის პრეზიდენტი უნდა დამტკიცებულ იქნას პარლამენტში ხმათა

უმრავლესობით;
2) მთელი კომისია უნდა წარსდგეს პარლამენტის წინაშე. გუნდური პრინციპის
მიხედვით პარლამენტი ვერ დაითხოვს ერთ რომელიმე კომისარს და
მთლიანად განიხილავს კომისიის შემადგენლობას;
 3) ცენზურის პროცედურა (Motion of Censure); პარლამენტს შეუძლია
ევროკომისიის დაშლა, თუ ამას ხმას მისცემს პარლამენტარების 2/3, თანაც ისე,
რომ გადაწყვეტილებას ხმა მისცეს სიითი შემადგენლობის ნახევარზე მეტმა. ამ
პროცედურის მიხედვით პარლამენტს შეუძლია დაითხოვოს ევროკომისია,
თუმცა მსგავსი რამ ისტორიაში არ მომხდარა;
4) პარლამენტი განიხილავს კომისიის ყოველწლიურ გეგმას;
5) პარლამენტს წარედგინება გასული წლის ფინანსური გეგმა და ბიუჯეტის
შესრულების რაპორტი, რომელიც აუდიტორთა სასამართლოს მოხსენებასთან
ერთად განიხილება პარლამენტის მიერ;
6) პარლამენტის მუდმივ კომიტეტებს (მაგალითად საბიუჯეტო კონტროლის
კომიტეტი) აქვთ შესაძლებლობა აკონტროლონ კომისია, თუმცა ექსპერტიზის
ნაკლებობის გამო ამ უფლებას ძალზედ იშვიათად იყენებენ;
7) პარლამენტს აქვს უფლება შექმნას დროებითი კომიტეტები, რომ გამოიძიოს
გაერთიანების კანონმდებლობის დარღვევის შემთხვევები, გარდა იმ
შემთხვევებისა, როდესაც საქმე უკვე არის აღძრული მართლმსაჯულების
სასამართლოში;
8) პარლამენტს აქვს უფლება კითხვები გაუგზავნოს კომისიას. კითხვების
ფორმები და მათზე გაცემული პასუხების ფორმატი სხვადასხვა დროს
სხვადასხვაგვარია.

პარლამენტის კონტროლი მინისტრთა საბჭოზე:

საბჭოზე კონტროლი არის ნომინალური და პრაქტიკულად არ არსებობს. ამას აქვს

სამი მიზეზი:

1) პარლამენტს რომ საბჭოს გაკონტროლების უფლება ჰქონდეს, მოხდება

სუპრანაციონალიზმის დამკვიდრება, რასაც შეიძლება არაერთგვაროვნანი
რეაქცია მოჰყვეს ევროსკეპტიკოსებს შორის;
2) მთელი რიგი საკითხებისა, განსაკუთრებით საგარეო პოლიტიკაში და
სავალუტო საქმეებში მიიღება საბჭოს მიერ კონფიდენციალურად,
სუპრანაციონალური ორგანოების ჩარევის გარეშე;
3) საბჭოს მობილურობის და კომპლექსურობის გამო ძნელია დამყარდეს
განგრძობადი კავშირი საბჭოს და პარლამენტს შორის. მიუხედავად ამისა,
პარლამენტს და საბჭოს შორის არის არაფორმალური კავშირები. ასე
მაგალითად, ყოველი პრეზიდენტობის დასაწყისში და დასასრულს
პრეზიდენტი ქვეყანა ანგარიშს აბარებს პარლამენტს, ჯერ პრიორიტეტების,
 ბოლოს კი მათი შესრულების შესახებ. ასევე პრეზიდენტი სახელმწიფოს
მინისტრები ხშირად ესწრებიან პარლამენტის სხდომებს.

კონტროლი ევროპულ საბჭოზე:

პარლამენტის მხრიდან კონტროლი ევროპულ საბჭოზე პრაქტიკულად არ არსებობს.

როდესაც ევროპული საბჭოს სამიტი იხსნება ევროპარლამენტის პრეზიდენტი
გამოდის სიტყვით და მიმართავს ევროპულ საბჭოს, თუმცა შემდეგ ტოვებს
შეხვედრას. სამიტის დასრულების შემდეგ პრეზიდენტი ქვეყანა, როგორც წესი,
წარდგება პარლამენტის წინაშე და აბარებს მოხსენებას ევროპარლამენტს.

ევროკომისია:

ევროკომისია მოიაზრება როგორც ევროკავშირის საჯარო სამსახური, თუმცა წლების

განმავლობაში მან აჩვენა, რომ მისი როლი ევროკავშირის განვითარებაში ძალიან
დიდია. ევროკომისია მიიჩნევა ევროკავშირის ინტეგრაციის მთავარ მამოძრავებელ
ძალად;

კომისიის შემადგენლობა:

კომისია შედგება 28 კომისრისგან, რომელთაც წარადგენენ მთავრობები. პრეზიდენტი

აირჩევა კონსენსუსის შედეგად. წესით, კომისრები არ უნდა წარმოადგენდნენ
მთავრობებს და უნდა მოქმედებდნენ საერთო ევროპული იდეის დაწინაურების
მიზნით, მაგრამ ხელშეკრულების ამ მუხლის ინტერპრეტირება ყოველთვის რბილად
ხდება.

იმის გამო, რომ კომისია არის გუნდური პასუხისმგებლობის პრინციპზე

დაფუძნებული, არ შეიძლება ერთი რომელიმე კომისრის გადაყენება ან მოხსნა.

კომისიის იმპიჩმენტის შემთხვევაში თანამდებობას ტოვებს ყველა კომისარი.

გუნდური პასუხისმგებლობის მომენტი ხშირად გამოიყენება პარლამენტის მიერ,

განსაკუთრებით დამტკიცების დროს. 2004 წელს პარლამენტი იმუქრებოდა, რომ
უარს ეტყოდა მთელს კომისიას იტალიელი კომისრის როკო ბუტილიონეს გამო,
თუმცა ბოლო მომენტში ბუტილიონეს კანდიდატურა ჩანაცვლებულ იქნა.
კომისიის არჩევა - აღნიშნული პროცედურა მოიცავს რამდენიმე ეტაპს:

 ევროპული საბჭო, კვალიფიცირებული უმრავლესობის გამოყენებით ირჩევს

კომისიის პრეზიდენტს, რომელიც უნდა დამტკიცდეს ევროპარლამენტის მიერ;
 შემდეგ მინისტრთა საბჭო, ასევე კვალიფიცირებული უმრავლესობით და
პრეზიდენტის თანმხობით (იგივეა რაც ვეტოს უფლება) ამტკიცებს კომისრების
სიას;
 ამის შემდეგ პრეზიდენტი და მთლიანად კომისია წარდგება პარლამენტის
წინაშე და პარლამენტი ამტკიცებს მათ;
 სანტერის კომისიის არჩევა საინტერესო მაგალითს წარმოადგენს. ჟან ლუკ
დეჰაენი (ბელგია) იუარა დიდმა ბრიტანეთმა, შედეგად კომპრომისულ
ვარიანტად არჩეულ იქნა ლუქსემბურგის პრემიერი (სანტერი). მისი
კანდიდატურა ძალიან მცირე უმრავლესობით გავიდა. ასევე მცირე
უმრავლესობით გავიდა კომისიის შემადგენლობაც, რადგან ხუთი კანდიდატი
არ სარგებლობდა ევროპარლამენტის ნდობით. მიუხედავად ამისა, გუნდური
პრინციპის არსებობის გამო კომისია მაინც გავიდა, თუმცა მალე იძულებული
გახდა გადამდგარიყო.

კომისიის ორგანიზაცია:

გენერალური დირექტორატები

კომისია შედგება გენერალური დირექტორატებისა და სამსახურებისაგან. ეს

სტრუქტურა დაახლოებით წააგავს სახელმწიფო უწყებებში არსებული
დეპარტამენტების სტრუქტურას. სამსახურებს და დირექტორატებს შორის
განსხვავება არ არის, უბრალოდ განსხვავებული სახელები აქვთ. თითოეული
ქვეუწყება შედგება 150-500 ადამიანისგან, რაც დამოკიდებულია მათ სიდიდეზე და
მნიშვნელობაზე;

იერარქიული სტრუქტურა:

ყველა საკითხი განიხილება კომისრების ყოველკვირეულ შეხვედრებზე.

გადაწყვეტილება მიიღება უმრავლესობით, მაგრამ, როგორც წესი, ცდილობენ
საკითხების ერთხმად გადაჭრას;

ყველა პრობლემა გადაიჭრება შესაბამისი კომისრის ინიციატივით;

გენერალურ დირექტორატებს ხელმძღვანელობენ გენერალური დირექტორები;

დირექტორატებს ხელმძღვანელობენ დირქტორები, რომლებიც ან გენდირექტორს ან
მის მოადგილეს აბარებენ ანგარიშს;

არის განყოფილებები, რომლებსაც ხელმძღვანელობენ მმართველები;

მიუხედავად იმისა, რომ ერთი შეხედვით კომისიის შიდა სტრუქტურა მკაფიოდ

განსაზღვრული ჩანს, სინამდვილეში მთლად ასე არ არის, რადგან არ ხდება
სხვადასხვა უწყებებს შორის კომპეტენციების მკვეთრი გამიჯვნა. ამის გამო, ხშირად
ვხვდებით მაგალითებს, როდესაც ერთი და იგივე განყოფილება შედის ორ ან მეტ
დირექტორატში.

გადაწყვეტილების მიღების მექანიზმები:

 მოხსენების მომზადება ხდება შესაბამის დირექტორატში. ინტენსიური

კონსულტაციები იწარმოება კომპანიებთან, წევრ სახელმწიფოებთან,
სამეცნიერო წრეებთან და სხვ.
 მოხსენების დამუშავების შემდეგ ხდება მისი გადაცემა ვერტიკალურად
ზემოთ; მოხსენება ჯერ მიდის შესაბამისი კომისრის კაბინეტში, შემდეგ
განიხილება ყოველკვირეულ შეხვედრებზე, რის შემდეგ უკვე გადაეცემა
კომისრების კოლეგიას;
 კომისიას აქვს უფლება ისე მოექცეს ამ მოხსენებას, როგორც მოესურვება.
შესაძლებელია მიღებულ იქნეს გადაწყვეტილება, რომ დაიწყოს საქმის
მსვლელობა; ასევე შესაძლებელია, რომ კანონპროექტი იმთავითვე ჩავარდეს,
თუმცა ხშირად მას უკან უბრუნებენ დეპარტამენტს;

ჰორიზონტალური კოორდინაციის გასაუმჯობესებლად გამოიყენება სხვადასხვა

მეთოდები:

 ხშირად იქმნება სამუშაო ჯგუფები, საპროექტო ჯგუფები, ინდივიდუალური

კავშირები და ასე შემდეგ, რაც ხელს უწყობს მაქსიმალურად მეტი
დაინტერესებული უწყების ჩართვას პროცესში;
 კომისიის გენერალური სამდივნო ასრულებს მნიშვნელოვან როლს
ჰორიზონტალური კოორდინაციის საკითხებში;
 კომისიის პრეზიდენტს აქვს მართალია ცუდად განსაზღვრული, მაგრამ მაინც
საკოორდინაციო პასუხისმგებლობა.
 გარდა ამისა, აღსანიშნავია, რომ:
 ხშირად ტარდება არაფორმალური შეხვედრები შესაბამის კომისრებს შორის;
  კაბინეტური შეხვედრები ტარდება საკმაოდ ინტენსიურად. როგორც წესი, მათ
სხდომას უძღვება გენერალური მდივანი და ეს ხდება კომისიის შეხვედრამდე
ორი დღით ადრე;
 კაბინეტების შეფების შეხვედრისას ხდება პოზიციების შეჯამება და აზრების
გაცვლა-გამოცვლა;

კაბინეტი, როგორც წესი, არ ერევა საკითხის განხილვაში, სანამ ესა თუ ის საკითხი

პროექტის სახით ოფიციალურად არ იქნება წამოყენებული შესაბამისი დირექტორატის
მიერ.

კომისიის ფუნქციები და ძალაუფლება:

კომისია არის პოლიტიკის და წინადადებების შემომთავაზებელი. კომისიას აქვს

უფლება წამოაყენოს ევროკავშირის განვითარების და წინსვლის ინიციატივები, ანუ
დაგეგმოს ინტეგრაციის ახალი მიმართულებები. როგორც წესი, კომისია ფლობს
ექსკლუზიურ უფლებას დაგეგმოს პოლიტიკა და შეიმუშაოს კანონპროექტები პირველი
საყრდენის ქვეშ;

მნიშვნელოვანია ის, რომ კომისიის გადაწყვეტილება მარტო სასურველი კი არა,

შესაძლებელიც უნდა იყოს. ამიტომ კომისია ყოველთვის ცდილობს ისეთი კანონები
მიიღოს, რომლებიც ხვდება საბჭოს მიერ განსაზღვრულ ჩარჩოებში და მეტ-ნაკლებად
მისაღებია ყველა სახელმწიფოსათვის. აქედან გამომდინარე, ბუნებრივია, რომ
ევროპული საბჭოს ნება კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია და ავალდებულებს კომისიას.
კომისიამ კარგი ურთიერთობა დაამყარა ევროპულ საბჭოსთან. ამ კარგი
ურთიერთობების მაგალითებია, 1985 წლის თეთრი წიგნი საერთო ბაზრის შესახებ და
ერთიანი ევროპული ხელშეკრულება, სადაც კომისიის და ევროპული საბჭოს
პოზიციები საკმაოდ ახლოს იდგა ერთმანეთთან. ასევე, აღმოსავლეთ ევროპის
გაფართოების დროს კომისია არამარტო ხელმძღვანელობდა ევროპული საბჭოს
ზოგადი დირექტივებით, არამედ პრაქტიკულად დამოუკიდებლად ატარებდა მის
მიერ დასახულ ხაზს;

კომისია ხშირად უშვებს ე.წ. „მწვანე“ და „თეთრ“ წიგნებს, რაც ასევე მნიშვნელოვნად
განსაზღვრავს ევროკავშირის შიგნით მიმდინარე პოლიტიკას:

 მწვანე წიგნი არის ინდივიდების ან ორგანიზაციებისთვის საკითხების

მიმართვის ფორმა, რაც, როგორც წესი, გამოიყენება დებატების დასაწყებად ამა
თუ იმ საკითხის გარშემო;
  თეთრი წიგნი კი არის კონკრეტული მოქმედებების და კავშირის განვითარების
წინადადებები, რომლებიც ქვეყნდება ევროკავშირის ინსტიტუტებისთვის და
წევრი სახელმწიფოებისთვის და აჩვენებს მათ მიმართულებას, საითკენაც
უნდა წავიდეს კავშირი.

ევროკომისიის აღმასრულებელი ფუნქციები:

1. წესების შემქმნელი ძალაუფლება (rule-making powers);

ევროკავშირის კანონმდებლობა იქმნება რამდენიმე სახის საკანონმდებლო აქტით,

რომელთა შორის მნიშვნელოვანია დირექტივები, რეგულაციები და
გადაწყვეტილებები;

 რეგულაციები: რეგულაციები შეიძლება იყოს აბსტრაქტული და ესადაგებოდეს

კონკრეტულ პირებს და გარემოებებს. შეიძლება ვრცელდებოდეს კონკრეტულ
ვალდებულებას სახელმწიფოს და შეიძლება მოქმედებდეს ყველა
სახელმწიფოზე. რეგულაციებს, როგორც წესი, იმუშავებს კომისია!
რეგულაციების ძირითადი ნაწილი მოდის საერთო აგრარულ პოლიტიკაზე;
 დირექტივები: დირექტივა არის სავალდებულო, მაგრამ ანიჭებს
ფლექსიბელურობას ეროვნულ მთავრობებს. სავალდებულოა მხოლოდ
საბოლოო შედეგი. დირექტივა, როგორც წესი, ყველა სახელმწიფოს
ავალდებულებს. კომისია იძლევა და შემდეგ უნდა მიიღოს პასუხი მისი
იმპლემენტაციის მიმდინარეობის შესახებ;
 გადაწყვეტილებები: გადაწყვეტილებებს ძირითადად იღებს საბჭო, მაგრამ
კომისია იღებს მათ პირველ საყრენში. ასეთი გადაწყვეტილება შეიძლება იყოს,
მაგალითად ხელშეკრულების ჩამსწორებელი გადაწყვეტილებები, ე.წ. -
decisions amending the treaty.
 რეკომენდაციები და მოსაზრებები: რეკომენდაციები და მოსაზრებები არ არის
სავალდებულო, თუმცა ხშირად ხდება მათი გათვალისწინება საბჭოს და
შემდეგი მოწვევის კომისიების მიერ’;

2. ევროკავშირის ფინანსების მენეჯმენტი:

ევროკომისიას აქვს ძალაუფლება დანახარჯების და შემოსავლების სფეროში, თუმცა

შემოსავლებს ძირითადად მაინც საბჭო განაგებს.

3. მოწინავე პოლიტიკის განხორციელებაზე ზედამხედველობა (Supervision

of front line policy implementation):
როგორც წესი, ევროკომისია არ არის ამა თუ იმ პოლიტიკური მიმართულების
უშუალო შემსრულებელი, თუმცა ისეთ სფეროებში, როგორიც არის კონკურენციის
პოლიტიკა, მას კონტროლის განხორციელების ექსკლუზიური უფლება აქვს.
აღსრულების უფლება, როგორც წესი, მინიჭებული აქვს სხვადასხვა სახელმწიფოების
აღმასრულებელ ხელისუფლებას.

სუბსიდიარობის პრინციპი: უფლებამოსილებათა სათანადოდ განხორციელების

უზრუნველყოფა

სუბსიდიარობის პრინციპის დანიშნულებაა უზრუნველყოს, რომ როდესაც

ევროკავშირი ახორციელებს თავის უფლებამოსილებას, მან იმოქმედოს მხოლოდ იმ
შემთხვევაში, თუ ეს ქმედება რეალურად საჭიროა და დამატებით ღირებულებას სძენს
წევრი სახელმწიფოების მიერ განხორციელებულ ქმედებას.

სუბსიდიარობის პრინციპის მიზანია, აგრეთვე, უზრუნველყოს, რომ

გადაწყვეტილებები მიღებული იქნეს ადამიანებთან რაც შეიძლება ახლო დონეზე და
მუდმივად კონტროლდებოდეს, რამდენად გამართლებულია თანამეგობრობის მიერ
განხორციელებული ქმედება იმ ქმედებასთან მიმართებაში, რომლის
განხორციელებაც ეროვნულ, რეგიონულ თუ ადგილობრივ დონეებზეა შესაძლებელი.

პროპორციულობის პრინციპიც იმავე მიზანს ისახავს – უზრუნველყოს

უფლებამოსილებათა სათანადო განხორციელება, და, აგრეთვე, ითვალისწინებს, რომ
ევროკავშირის ქმედების შინაარსი და ფორმა არ უნდა აჭარბებდეს იმას, რაც
აუცილებელია ხელშეკრულებით დასახული ამოცანების მისაღწევად.

კონტროლის ყველაზე მაღალი დონე კი მართლმსაჯულების სასამართლოსთვის

მიმართვის უფლებაა.

ევროპის აუდიტორთა სასამართლო

ევროპის აუდიტორთა სასამართლო ამოწმებს ევროკავშირის ფინანსებს. მისი მთავარი

მიზანია: გააუმჯობესოს ევროკავშირის ფინანსური მართვა და მოამზადოს ანგარიში
სახელმწიფო ფონდებიდან თანხის ხარჯვის პროცესზე; გაამახვილოს ყურადღება ისეთ
მნიშვნელოვან საკითხებზე, როგორებიცაა სამუშაო ადგილები, ფასების კონტროლი და
ა.შ.

სასამართლო შეიქმნა 1977 წელს და მდებარეობს ლუქსემბურგში. აუდიტორთა

სასამართლოს თანამშრომელთა შორის არიან აუდიტორები, თარჯიმნები და
ადმინისტრატორები. აუდიტორები დაყოფილნი არიან აუდიტორულ ჯგუფებად.
ისინი ამზადებენ ანგარიშებს სასამართლოსათვის.

სასამართლოს ჰყავს თითო წევრი ევროკავშირის ყველა ქვეყნიდან. მათ ნიშნავს საბჭო
ექვსი წლის ვადით.

სასამართლოს წევრები თავიანთი შემადგენლობიდან სამი წლის ვადით ირჩევენ

პრეზიდენტს.

აუდიტორთა სასამართლოს უფლება აქვს, შეამოწმოს ნებისმიერი პირი თუ

ორგანიზაცია, რომელიც ევროკავშირიდან ფინანსდება. სასამართლო ხშირად
ადგილზე ამოწმებს. შემოწმების შედეგად მომზადებულ დასკვნებს აუდიტორები
წარუდგენენ კომისიას და ევროკავ შირის ეროვნულ მთავრობებს. სასამართლოს ერთ-
ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ფუნქციაა ევროპის პარლამენტისა და საბჭოსათვის
გასული ფინანსური წლის შესახებ ანგარიშის წარდგენა. აუდიტორთა სასამართლო
ასევე ვალდებულია, გამოთქვას მოსაზრება ევროკავშირის ფინანსურ
კანონმდებლობასთან დაკავშირებით და თაღლითობასთან ბრძოლის
მიმართულებით.

ევროპული კავშირის მართლმსაჯულების სასამართლო

ევროპული კავშირის მართლმსაჯულების სასამართლო მოიცავს:

 მართლმსაჯულების სასამართლოს,
 ზოგად სასამართლოს (ყოფილი პირველი ინსტანციის სასამართლო) და
 საჯარო სამსახურის სასამართლოს.

მართლმსაჯულების სასამართლო შესდგება 27 მოსამართლისაგან და 8 გენერალური

ადვოკატისაგან. მოსამართლეები ინიშნებიან 6 წლით და მათი ამ ვადის გასვლის
შემდეგ ხელახლა დანიშვნა ასევე არის შესაძლებელი. გენერალური ადვოკატები
სასამართლოს სრულფასოვანი წევრები არიან და მათ მოსამართლეების იდენტური
სამართლებრივი სტატუსი გააჩნიათ. და მათი ფუნქციაა სასამართლოში
განსახილველ საქმეზე წერილობითი ფორმით შეხედულების მომზადება ზოგადი
სასამართლოს შემადგენლობაში ასევე შედის თითოეული წევრი სახელმწიფოდან
ერთი მოსამართლე. მისი მოსამართლეებიც 6 წლის ვადით ინიშნებიან. ამ ვადის
გასვლის შემდეგ მათი ხელახლა დანიშვნა ასევე არის შესაძლებელი.

მართლმსაჯულების სასამართლოსგან განსხვავებით ზოგად სასამართლოს საკუთარი

გენერალური ადვოკატები არ გააჩნია. ზოგადი სასამართლოს მიერ მიღებული
გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრებულ იქნეს მართლმსაჯულების
სასამართლოში. თუმცა ამ შემთხვევაში ამ უკანასკნელის კომპეტენციაში შედის
მხოლოდ და მხოლოდ ზოგადი სასამართლოს კომპეტენციის, მის მიერ
პროცედურისა ან/და ევროპული კავშირის სამართლის დარღვევის შემოწმება.

საჯარო სამსახურის სასამართლო შედგება 7 მოსამართლისგან, რომლებიც 6 წლის

ვადით იქნენ დანიშნულნი. მათ მიერ მიღებული გადაწყვეტილება შეიძლება (იმავე
სახის შეზღუდვებით, როგორც ეს ხდება ზოგადი სასამართლოს გადაწყვეტილების
მართლმსაჯულების სასამართლოში გასაჩივრებისას) გასაჩივრებულ იქნეს ზოგად
სასამართლოში.

ევროპული კავშირის სასამართლო სისტემაში განიხილება შემდეგი სახის დავები:

 დავები ევროპის კავშირის ორგანოებს შორის;

 დავები ევროპის კავშირის ორგანოებსა და წევრ სახელმწიფოებს შორის;
 დავები წევრ სახელმწიფოებს შორის;
 დავები იურიდიულ და ფიზიკურ პირთა და ევროპული კავშირის ორგანოებს
შორის.

კომიტოლოგია:

კომისიის მუშაობა ხშირად კონტროლდება წევრი სახელმწიფოების მიერ, რადგან ბევრ

სახელმწიფოს ეშინია, რომ საბჭო გაუშვებს პოლიტიკის სადავეებს ხელიდან კომისიის
სასარგებლოდ. ამისათვის შექმნილია ე.წ. „კომიტოლოგიის ინსტიტუტი“, რაც ნიშნავს
კომისიასთან სხვადასხვა ტიპის მაკონტროლებელი კომიტეტების არსებობას.
კომიტოლოგიის კომიტეტები მუშაობენ კომისიასთან ერთად და გავლენას ახდენენ
კომისიის გადაწყვეტილებებზე. განასხვავებენ შემდეგ ძირითად პროცედურებს:

 რჩევის პროცედურა: კომისია აბარებს გასაკეთებელი საქმეების

(გადაწყვეტილების, დირექტივის ან რეგულაციის პროექტს) ანგარიშს
კომიტეტს. კომიტეტი ხმების უბრალო უმრავლესობით იღებს
გადაწყვეტილებას მოიწონოს, თუ არ მოიწონოს კომისიის გადაწყვეტილება;
 მენეჯმენტის პროცედურა: კომისია აბარებს გასაკეთებელი საქმეების ანგარიშს
კომიტეტს. თუ კომიტეტი კვალიფიცირებული უმრავლესობით არ იწონებს
კომისიის გადაწყვეტილებას, კომისია ვალდებულია პროექტი გადაუგზავნოს
საბჭოს, რომელსაც აქვს საბოლოო უფლება დატოვოს ძალაში კომისიის
გადაწყვეტილება ან შეცვალოს იგი კვალიფიცირებული უმრავლესობით
კენჭისყრის გზით;
 რეგულატორული პროცედურა: კომიტეტი აბარებს გასაკეთებელი საქმეების
ანგარიშს კომიტეტს. თუ კომიტეტი არ დაეთანხმება კვალიფიცირებული
უმრავლესობით მაშინ საკითხი გადაეგზავნება საბჭოს საბოლოო
გადაწყვეტილების მისაღებად. საბჭოს შეუძლია შეცვალოს კომისიის
გადაწყვეტილება ხმების კვალიფიცირებული უმრავლესობით;
 საგარანტიო პროცედურა: კომისია ატყობინებს საბჭოს და წევრ-სახელმწიფოებს
იმ გადაწყვეტილების შესახებ რომელსაც იღებს განსახორციელებლად. ამ
პროცედურის ქვეშ, თითოეულმა წევრმა სახელმწიფომ შეიძლება გადასცეს
კომისიის გადაწყვეტილება საბჭოს.