“ევროპული კავშირის შექმნისათვის სულაც არ არის საჭირო 400 წელი, ვინაიდან და

რადგანაც ჩვენ ვცხოვრობთ ისეთ გიჟურად სწრაფ დრო ისეთ - ბობოქარ იდეათა და
მოვლენათა ეპოქაში, როგორიც მანამდე კაცობრიობას არ მოსწრებია”. ყველა ამ
კონცეფციის მთავარი ხელის შემშლელი სუვერენიტეტის შეზღუდვის შიში იყო ევროპის
სახელმწიფოებისთვის.

1919 წელს შეიქმნა ერთა ლიგა”, რომელიც მოწოდებით - მსოფლიო უნივერსალური

ორგანიზაცია იყო. თუმცა ძირითადად ევროპაზე იყო ორიენტირებული , იგი ძირითადად
იმართებოდა დიდი ბრიტანეთისა და საფრანგეთის მიერ . ეს ორგანიზაცია არაეფექტური
აღმოჩნდა და საბოლოოდ არსებობა 1946წელს შეწყვიტა. ეს კავშირი განსაკუთრებით
კარგად განვითარდა საფრანგეთი გერმანია ბელგია-ლუქსემბურგს შორის (ქვანახშირისა
და ფოლადის საბადოების თანამშრომლობი პირველი ნაბიჯები ). პრეზიდენტის არისტიდ
ბრიანის გამოსვლა ქვეყნებს თავისუფლად შეეძლებოდათ დაემყარებინათ კონტაქტი –
ურთმანეთთან პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ სფეროებში, ისე
რომ ამ გაერთიანებით არ დაზარალებულიყო ქვეყნის სუვერენიტეტი .

არისტიდ ბრიანის ამ წამოწყებამ კრახი განიცადა ,რადგან რეალურად არც ერთი ქვეყანა
არ იყო მზად დაეთმო თავისი სუვერენიტეტის პატარა ნაწილიც კი და ევროპის
ორგანიზების საკითხი მათ ნაკლებად აღელვებდათ.

ევროპელი ლიდერები მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ ქვეყნებს შორის მშვიდობის

უზრუნველყოფა მხოლოდ ეკონომიკური და პოლიტიკური ინტეგრაციის შედეგად არის
შესაძლებელი. მეორე მსოფლიო ომის დასასრულს - ევროპის დანგრეული ეკონომიკის
აღდგენის მიზნით, აშშ-ს მხრიდან მნიშვნელოვანი დახმარება იქნა გაწეული . გენერალი
მარშალი, რომელმაც შეიმუშავა – ევროპისადმი - ფინანსური დახმარების გეგმა , რაც
შეადგენდა 12,4 მილიარდ დოლარს, რომელიც 16-მა დას. ევროპის სახელმწიფომ
გაინაწილა.

ყველა ქვეყანა, რომელიც – გეგმით გათვალისწინებულ დახმარებას მიიღებდა , უნდა

გაერთიანებულიყო საერთო ევროპულ ორგანიზაციაში, რომელიც მოწოდებული იყო
დახმარების განაწილების ორგანიზების უზრუნველყოფისათვის. ევროპის ეკონომიკური
თანამშრომლობის ორგანიზაციამ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ევროპული
სახელმწიფოების ეკონომიკური პოლიტიკების დაახლოებაში, ევროპის ვაჭრობისა და
ექსპორტის განვითარებაში. მარშალის გეგმისა და ქეთოს, შემდეგ კი დიპლომატიური და
სამხედრო ბრიუსელისა (დასავლეთ ევროპის კავშირი 1948წ.) და ატლანტიკური პაქტით.

სადაც ერთიანი ქმედება უფრო ეფექტური იქნება. ვიდრე - ინდივიდუალური ქვეყნებისა

ცალ-ცალკე. ეს საკითხებია: - ერთიანი - ბაზარი, ფულად-საკრედიტო პოლიტიკა,
ეკონომიკური და სოციალური თანამშრომლობა, საგარეო და უშიშროების პოლიტიკა .

1950 წელს საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, რობერტ შუმანმა, წამოაყენა

დასავლეთ ევროპის ქვანახშირისა ფოლადის ინდუსტრიების და ინტეგრაციის
წინადადება, რამაც შედეგად გამოიღო 1952 წელს ევროპის ქვანახშირისა და ფოლადის _
თანამეგობრობის (ECSC) შექმნა. თავისი ბედი ერთმანეთს დაუკავშირეს საფრანგეთმა ,
გერმანიამ, ბელგიამ, იტალიამ, ჰოლანდიამ და ლუქსემბურგმა. მოგვიანებით , ბენელუქსის
ქვეყნების მოთხოვნით შეიქმნა მინისტრთა - სპეციალიზირებული საბჭო.
შემდგომი ეტაპი ევროპის გაერთიანების გზაზე იყო ევროპის ეკონომიკური კავშირი ,
ევროატომი. ევროპის ეკონომიკური გაერთიანება და ევროპის თანამშრომლობის
ორგანიზაცია ატომური უნერგიის დარგში. 1965 წელს კი _ ხელი მოეწერა _ შერწყმის
ხელშეკრულებას, რომელიც ძალაში შევიდა 1967 წელს და რომლის თანახმადაც მოხდა
სამი გაერთიანების - ევროპის ქვანახშირისა და ფოლადის გაერთიანების , ევროპის
ეკონომიკური გაერთიანებისა და ევროატომის ინსტიტუტების შერწყმა . რომლებიც
ეხებოდა – სასაზღვრო პროცედურების გარეშე საერთო – ბაზრის ჩამოყალიბებას და იქვე
შეიმუშავეს შესაბამისი განრიგი.

1990 წლის 3 ოქტომბერს, ბერლინის კედლის დაცემას მოჰყვა - გერმანიის გაერთიანება

და ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში დემოკრატიული პროცუსების
განვითარება, განთავისუფლება საბჭოთა კავშირის უღლისაგან, ხოლო საბჭოთა
კავშირის დაშლამ 1991 წლის დეკემბერში ევროპის კონტინენტის პოლიტიკურ
სტრუქტურას - კიდევ უფრო დიდი ცვლილებები - მოუტანა. მონეტარული ერთიანობა 1999
წლისათვის, ახალი საერთო – პოლიტიკის ჩამოყალიბება, ევროპის მოქალაქეობის
დადგენა, საერთო საგარეო და უშიშროების პოლიტიკის შემუშავება და შიდა
უსაფრთხოება.

ნიცის შეთანხმება შეიმუშავეს 2000 წლის დეკემბერში, ხელი მოაწერეს 2001 წლის 26
თებერვალს და ძალაში შევიდა 2003 წლის 1 თებერვალს. ამ შეთანხმების ძირითადი
მიზანი იყო გაფართოების ახალი ტალღისათვის ინსტიტუციური საფუძვლის მომზადება .
ნიცის – სამიტის ერთ-ერთი შედეგი იყო ფუნდამენტურ უფლებათა და ქარტიის
ერთსულოვნად მიღება. ქარტიისა, რომელიც შედგებოდა - 50 პუნქტისაგან და ეხებოდა
ევროპის სამართალში - ადამიანის თავისუფლებას, ეკონომიკურ და სოციალურ
უფლებებს. 2004 წლის 29 ოქტომბერს. რომში 25 წევრი სახელმწიფოს და 139 მთავრობის
მეთაურებმა ხელი მოაწერეს ევროპის კონსტიტუციას.” ევროკავშირის სიმბოლოებს ,
მოქალაქეობის - საკითხებს, დემოკრატიული ფასეულობებსა და ფინანსებს. “ძირითად
უფლებათა ქარტია” აღწერილ იქნა ევროკავშირის პოლიტიკა, საშინაო და საგარეო
კურსი და კავშირის ფუნქციონირება. ევროპის კავშირის შემდგომი რეფორმირების
მიზნით, 2007 წლის 13 დეკემბერს ხელი მოეწერა ლისაბონის ხელშეკრულებას.
თვალსაჩინო – ცვლილებები თავის თავში გულისხმობს _ ხმათა უმრავლესობით
მინისტრთა საბჭოს პოლიტიკის ცვლილებას რიგ სფეროებში. ასევე გათვალისწინებულ
იქნა რიგი ცვლილებები ევროპარლამენტშიც, როდესაც ევროპარლამენტართა რიცხვი
განისაზღვრა 785-ით. ჯერ დიდი ბრიტანეთი, ირლანდია და დანია, შემდეგ საბერძნეთი ,
ესპანეთი და პორტუგალია. პირველი გაფართოება, რომელმაც წევრი ქვეყნების რიცხვი
ექვსიდან ცხრამდე გაზარდა, იყო შედეგი რთული მოლაპარაკებებისა . საბერძნეთი ,
ესპანეთი და პორტუგალია შეუერთდნენ ევროკავშირს. თურქეთმაც არ დააყოვნა - მსგავსი
მოთხოვნის წარდგენა, რადგან არ სურდა საბერძნეთთან მიმართებაში
დისკრიმინირებულ მდგომარეობაში აღმოჩენილიყო. თუმცა ამ უკანასკნელს უარი
უთხრეს - არასაკმარისი ეკონომიკური განვითარების დონის მოტივით. 2004 წლის 1
მაისიდან ევროკავშირში უკვე 25 წევრი ქვეყანა შედიოდა. ესტონეთი, ლატვია და ლიტვა ,
ასევე პოლონეთი, ჩეხეთის რესპუბლიკა, სლოვაკეთი, უნგრეთი, სლოვენია, კვოპროსი და
მალტა. 2007 წლის 1 იანვარს კავშირს შეუერთდა ბულგარეთი და რუმინეთი, ხორვატია.
2002 წელს დაიწყო რეფორმების ახალი სერია ევროკავშირის სტანდარტების
შესაბამისად. ერთ-ერთი იყო – სიკვდილით დასჯის გაუქმება. 2002 წლის კოპენჰაგენის
ევროპის საბჭო, რომლის მიხედვითაც 2004 წლის დეკემბერში კომისიის მოხსენებების და
რეკომენდაციების საფუძველზე კიდევ ერთხელ განიხილებოდა თურქეთის კანდიდატურა .

მარშალის პროგრამის ფარგლებში გაწეულმა დახმარებამ ეკონომიკური იმპულსები

მისცა ევროპას. სწორედ ეს ინიციატივა დაედო საფუძვლად 1948 წლის 17 _ მარტს -
ბრიუსელში - ხუთი – სახელმწიფოს მიერ ხელმოწერილი ხელშეკრულებას, რომელიც 50
წლის ვადით დაიდო და რომელიც დასავლური ცივილიზაციის ძირითადი ღირებულებების
- ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა, ასევე დემოკრატიული პრინციპების დაცვას
ისახავდა მიზნად.

1949 წლის აპრილს ვაშინგტონში ხელმოწერილი პაქტი, რომლის თანახმადაც შეიქმნა

ჩრდილო ატლანტიკური ალიანსი. ამ ალიანსში შედიოდნენ ბრიუსელის პაქტზე
ხელმომწერი 5-ვე სახელმწიფო, ასევე აშშ, კანადა, ნორვეგია, დანია, ისლანდია,
პორტუგალია და იტალია. ამჟამად დასავლეთ ევროპის კავშირში შედის 28 ქვეყანა ,
რომლებისთვისაც იგი წარმოადგენს ფორუმს დიალოგისა და თანამშრომლობისთვის
უსაფრთხოებასთან და თავდაცვასთან დაკავშირებულ საკითხებში .

1950 წულს საფრანგეთის ე.წ. პლევენის გეგმა, რომელიც ითვალისწინებდა ევროპული

არმიის შექმნას გაერთიანებული სარდლობის ქვეშ. ჰელსინკის ჟვროპული საბჭო (1999 წ.
დეკემბერი) ამ შეხვედრაზე დასახელებული იქნა ე.წ. მთავარი ამოცანა ”, რომლის
მიხედვითაც 2003 წლისათვის წევრ ქვეყნებს თავი უნდა მოეყარათ 50 000 – 60 000 - კაციანი
სწრაფი რეაგირების სამხედრო კონტინგენტისათვის.

სანტა მარია დე ფეირას ევროპული საბჭო (2000 წ. ივნისი) – წევრი ქვეყნები ამ შეხვედრა ხე
ევროპის პოლიციის განვითარებაზე მსჯელობდნენ. ნიცის ხელშეკრულებით შეიქმნა ასევე
პოლიტიკური და უსაფრთხოების კომიტეტი, ევროკავშირის სამხედრო კომიტეტი და
ევროკავშირის სამხედრო შტაბი.

აშშ -ევროკავშირის უმთავრესი პარტნიორია. მათი მრავალმხრივი ურთიერთობები

განსაკუთრებით მჭიდრო არის საკითხებში. პარტნიორობას საფუძველი ჩაეყარა 1990
წელს გაფორმებული ტრანსატლანტიკური დეკლარაციით.

ორ მხარეს შორის ურთიერთობებში დიდი წვლილი შეიტანეს ბიზნესის წრეებმა

ატლანტიკის ორივე მხარეს “ტრანსატლანტიკური ბიზნეს დიალოგის” მეშვეობით. გარდა
ამისა, არსებობს რეგულარული კონტაქტები ოფიციალურ პირებს შორის, მაგალითად –
აღსანიშნავია ევროპის პარლამენტისა და ამერიკის შეერთებილი შტატებში კონგრესის
წევრების შეხვედრები. “შეთანხმება ურთიერთაღიარების შესახებ ”.

ევროკავშირსა და კანადას შორის ურთიერთობას ოფიციალური სახე 1976 წელს მიეცა -

დაიდო ჩარჩო ხელშეკრულება “კომერციული და ეკონომიკური თანამშრომლობის
შესახებ”. “ევროკავშირსა და კანადას შორის ვაჭრობასთან დაკავშირებული ინიციატივა “.
2004 წლის სამიტზე ევროკავშირმა და კანადამ პარტნიორობის გეგმა მიიღეს, რომელიც
განსაზღვრავს ერთობლივი მოქმედების გზებს.

ამერიკის შეერთებული შტატების შემდეგ მეორე უდიდესი ეროვნული ეკონომიკა ,

რომელზეც აზიის მშპ-ის ორი მესამედი და მსოფლიო ეკონომიკის 14% მოდის
ევროკავშირის ერთ-ერთი ძირითადი - სავაჭრო პარტნიორი და მესამე უდიდესი ბაზარია .
1991 წლის “იაპონია - ევროპის თანამშრომლობის დეკადას” ოთხ ძირითად სფეროში:
მშვიდობისა და უსაფრთხოების ხელშეწყობაში, ეკონომიკური, სავაჭრო, გლობალური და
ხალხებისა და კულტურების დაახლოება.

ჩინეთი - ევროკავშირის მესამე უდიდესი არაევროპული სავაჭრო პარტნიორია - აშშ -ს და

იაპონიის შემდეგ. 2003 წლიდან ევროკავშირი და ჩინეთი - სტრატეგიული პარტნიორები
არიან, _ მათ აქვთ საერთო ინტერესები გეოპოლიტიკის ზოგიერთ საკვანძო საკითხებში .

ევროკავშირი აფრიკის ქვეყნების ყველაზე დიდი დონორი ორგანიზაციაა და ყველაზე

მნიშვნელოვანი ეკონომიკური და სავაჭრო პარტნიორი. მსოფლიო კონომიკაში ამ
კონტინენტის ინტეგრაციის ხელშეწყობა და სტრატეგიული არტნიორობის დამკვიდრება
მშვიდობის, დემოკრატიისა და განვითარების ელ შესაწყობად . ასევე ყურადღება დაეთმო
ჯანდაცვისა და კხოვრების პირობების გაუმჯობესებას დაავადებებთან (განსაკუთრებით კი
შიდსთან) ბრძოლის.

2000 წლის დასაწყისში ევროკავშირსა და სამხრეთ აფრიკას შორის ამოქმედდა

ფართომასშტაბიანი შეთანხმება ვაჭრობის, განვითარებისა და თანამშრომლობის
შესახებ. 2010-2015 წლებში სამხრეთ აფრიკა საბაჟო გადასახადიდან გაათავისუფლებს
ევროკავშირის ექსპორტის 86%-ს, ხოლო ევროკავშირი სამხრეთ აფრიკის ექსპორტის 95
%-ს. რიგ საკითხებს დაწყებული პოლიტიკით, დამთავრებული ვაჭრობის, განვითარების
და თანამშრომლობის სფეროთი. სამხრეთ აფრიკისათვის ყოველწლიურად გამოიყოფა
დაახლოებით 125 მილიონი ევროს ოდენობის ფინანსური დახმარება.

რუსეთთან ურთიერთობის მნიშვნელობა აშკარა გახდა 1999 წელს. განიარაღებასა და

ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლასთან დაკავშირებულ
თანამშრომლობას ევროკავშირი აკრიტიკებს რუსეთის მიერ ადამიანის უფლებათა
დარღვევის ნებისმიერ გამოვლინებას, რისი მაგალითიცაა, რუსეთის ინტერვენცია -
ჩეჩნეთში. ასევე 2007 წლის 17-18 მაისს, ევროკავშირი რუსეთის სამარას სამიტზე რუსეთი
გააკრიტიკეს დემოკრატიის განვითარებისთვის არახელსაყრელი პირობების შექმნაში .
იგი ბუნებრივი აირის ყველაზე დიდი ექსპორტიორია, მსოფლიო გაზის რეზერვების 20 %
და ნავთობის 5% რუსეთზე მოდის. რუსეთის გაზის ექსპორტის 65% და ნავთობის ექსპორტის
63% ევროკავშირზე მოდის.

”ენერგეტიკის სფეროში, რუსეთს - ისევე სჭირდება ევროკავშირი, როგორც ევროკავშირს -

რუსეთი.

2003 წლის მაისის სამიტზე შეიქმნა ოთხი საერთო სტრატეგია - ეკონომიკის,

თავისუფლების, უსაფრთხოების, საგარეო ურთიერთობების, კვლევისა და განათლების
სფეროში. როგორც ცნობილია, ყვროკავშირმა 2008 წლის 1 სექტემბერს გამართული
ევროპული საბჭოს ფარგლებში მკაცრად დაგმო რუსეთის ქმედება საქართველოს
წინააღმდეგ, გარკვეული პერიოდი - ორ მხარეს შორის ურთიერთობა შეწყვეტილიც კი
იყო.

ევროკავშირის ისტორიულმა გაფართოებამ საშუალება მისცა სახელმწიფოთა ამ დიდ _

გაერთიანებას, გადაედგა _ მნიშვნელოვანი ნაბიჯი - ევროპის კონტინენტზე
უსაფრთხოების და სტაბილურობის ხელშეწყობის საქმეში.

2003 წლის მარტში, ევროკომისიამ წარადგინა - თავისი რეკომენდაცია “გაფართოებული

ევროპა” მეზობლობა.
ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის მიზანია მეზობელი ქვეყნებისთვის ევროკავშირის 2004
წლის გაფართოებით მოტანილი სარგებლიანობის გაზიარება - მათი სტაბილურობის,
უშიშროების და კეთილდღეობის გაზრდა.

შემოთავაზებული მეთოდი გულისხმობს პარტნიორ ქვეყნებთან ერთად ისეთი

პრიორიტეტების დასახვა, რომელთა შესრულება დააახლოებს მათ ევროკავშირთან .

გარდა ამისა, მათ მოეთხოვებათ ერთგულება ევროკავშირის საგარეო მოღვაწეობის

ზოგიერთი კონკრეტული ასპექტის მიმართ, ეს ასპექტებია - ტერორიზმთან და მასობრივი
განადგურების იარაღის გავრცელებასთან ბრძოლა, საერთაშორისო კანონმდებლობის
შესრულება და კონფლიქტის მოგვარებისკენ მიმართული ძალისხმევის განხორციელება .
ევროკომისია პერიოდულად წარადგენს ანგარიშებს – ამ თვალსაზრისით მიღწეულ
პროგრესზე.

აღმოსავლეთის პარტნიორობა – წარმოადგენს პროექტს, რომელიც შემოთავაზებულ იქნა

_ პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მიერ. 2009 წლის 7 მაისს პრაღაში გაიმართა
აღნიშნული პროგრამის დამფუძნებელი შეხვედრა. პროექტის მთავარ მიზანს
წარმოადგენს პოსტსაბჭოთა სივრცეში მდებარე ექვს რესპუბლიკასთან –
საქართველოსთან, აზერბაიჯანთან, სომხეთთან, უკრაინასთან, მოლდოვასთან და
ბელორუსთან დაახლოება. სავიზო რეჟიმი, თავისეუფალი ვაჭრობა, სტრატეგიული
პარტნიორობის დამყარება.