Professional Documents
Culture Documents
492555852 პირველი შუალედური გამოცდა 1
492555852 პირველი შუალედური გამოცდა 1
2
ფეხბურთში შემოსულმა დიდმა ფულმა 90-იანებში უსწრაფესი ცვლილებები
გამოიწვია: ახლა მოგების ფასი გაცილებით მაღალია, ვიდრე ადრე, რადგან
გამარჯვებაზე გუნდის ფინანსური მდგომარეობაა დამოკიდებული, ხოლო
ტრანსფერების ასტრონომიული ციფრების გამო ხშირად გუნდი, რომელმაც ამდენი
ფული გადაიხადა ძვირი ფეხბურთელის ყიდვაში, რომელმაც საბოლოოდ ვერ
გაამართლა, ვალებში ვარდება.
მკვლევართა ნაწილი ხაზს უსვამს პოლიტიკურ და ფუნქციურ საერთაშორისო
ორგანიზაციებს შორის არსებულ განსხვავებებზე. აღნიშნული მოსაზრება ე. წ.
„ინტეგრაციის თეორიას“ ეყრდნობა. ამ თეორიის მომხრენი მიიჩნევენ, რომ
საერთაშორისო ინტეგრაციის და, უფრო მეტიც, უბრალო თანამშრომლობის
შესაძლებლობა გაცილებით მაღალია, თუკი თანამშრომლობის მიზანი დაყვანილია
ტექნიკურ საკითხებამდე. ხსენებული იდეა იმაში მდგომარეობს, რომ ტექნიკური
ფუნქციები, როგორიცაა მაგალითად, ტელეკომუნიკაციის რეგულირება, თავის თავში
აღარ მოიცავს პოლიტიკური საკითხების მოწესრიგებას. „ინტეგრაციის თეორიის“
თანახმად, შემთხვევითი არ არის ის ფაქტი, რომ ორგანიზაციები თავიდან შეიქმნა
ისეთი პრაქიკული პრობლემების მოსაგვარებლად, როგორებიცაა, ტრანსპორტი და
კომუნიკაცია და არც ის არის უბრალო შემთხვევითობა, რომ ასეთ ორგანიზაციებში
თანამშრომლობის და ურთიერთგაგების უფრო მაღალი ხარისხია ვიდრე იმ
დაწესებულებებში, რომელთა საქმიანობაც პოლიტიკურ საკითხებს ეხება.
სამწუხაროდ, ნამდვილი სხვაობა ემყარება ზედაპირულ გაგებას და არა ღრმა
განსაზღვრებებსა და აღწერებს. თუკი ტერმინ „პოლიტიკის“ ქვეშ ჩვენ მოვიაზრებთ
ძირითადად, მშვიდობასა და უსაფრთხოებას, მაშინ არსებობს მხოლოდ ერთი
უნივერსალური პოლიტიკური ორგანიზაცია - გაერო და რამდენიმე რეგიონალური
პოლიტიკური ორგანიზაცია, მათ შორის, ეუთო. ასეთ შემთხვევაში, განსხვავება ვერ
იქნებოდა საკმარისად ეფექტური.
უფრო მეტიც, მხოლოდ მცირე სხვაობა არსებობს იმასთან დაკავშირებით, თუ
როგორ თვლის საერთაშორისო ორგანიზაციას ზოგი პოლიტიკურად, ზოგიც -
ფუნქციურად. ასეთი კლასიფიკაცია მათსავე პოზიციაზეა დამოკიდებული.
მაგალითად, საერთაშორისო სასამართლომ ადრეულ 1970-იან წლებში ჩათვალა, რომ
ისეთი სახელმწიფო, როგორიცაა ისლანდია არაპროპორციულად იყო
3
დამოკიდებული მეთევზეობაზე. ეს განაცხადი, რა თქმა უნდა, მოსვენებას არ
დაუკარგავდა შვეიცარიასა თუ ავსტრიას, მაშინ, ამ გადაწყვეტილებას თავად
ისლანდიისათვის დიდი პოლიტიკური ზეგავლენა შეიძლება ჰქონოდა. პირიქით თუ
ავიღებთ, ისლანდია ნაკლებად დაინტერესდებოდა ისეთი საკითხებით, რომლებიც
საინტერესოა ეთიოპიისათვის, მაგალითად, როგორიცაა საზიარო წყლებთან
დაკავშირებული თანამშრომლობა.
და ბოლოს, საერთაშორისო სამართალში ჯერ კიდევ არსებობს პრობლება, რომ
არგუმენტები, რომლებიც ხაზს უსვამს ტექნიკური თანამშრომლობის საშუალებებს,
ეფუძნება არამყარ და არასწორ წარმოდგენას, თითქის ტექნიკური გამოწვევები
პოლიტიკის მიღმა არსებობს. უკეთესი მიდგომა მდგომარეობს შემდეგში, რომ თავად
ერთი შეხედვით ტექნიკურ და არა პოლიტიკურ საკითხებსაც კი, როგორიცაა
ტელეკომუნიკაციის რეგულაცია, შეიძლება ქონდეს ღრმა პოლიტიკური ასპექტები
და შედეგები, მაგალითად, როდესაც საქმე ეხება ინფორმაციული საზოგადოების
ორგანიზებას.
4
სახელმწიფოებს იწვევს. ევროკავშირი ღიაა მხოლოდ ევროპის ქვეყნებისთვის. ასევე,
ვერც ერთი აზიური ქვეყანა ვერ შეძლებს აფრიკის ერთობის ორგანიზაციის წევრი
გახდეს და ამერიკულ სახელმწიფოთა ორგანიზაციას მხოლოდ ამერიკაში შემავალი
არსებული სახელმწიფოები თუ შეუერთდებიან.
მსგავსი სახის შეზღუდვები ყოველთვის მხოლოდ გეოგრაფიულ მდებარეობას
არ ეფუძნება. შეზღუდღვები შეიძლება განაპირობოს სპეციალურმა პირობებმაც.
მაგალითად, მიუხედავად იმისა, რომ ნავთობის ექსპორტიორ ქვეყანათა
ორგანიზაციის (OPEC) წევრობა შეზღუდულია, ის მაინც მთელ მსოფლიოს ფარავს,
გააჩნია რა წევრი სახელმწიფოები ლათინო ამერიკიდან, აფრიკასა და აზიის
ქვეყნებიდან. ამ შემთხვევაში, საუბარი ეკონომიკურ კავშირზეა. მსგავსად,
ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციას (OECD)
დასავლეთ ევროპის უამრავი წევრი სახელმწიფოს გარდა, გააჩნია წევრი
სახელმწიფოები ამერიკიდან აზიასა და წყნარი კუნძულების სახელმწიფოებიდან.
ჩრდილო-ატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციას (NATO) წევრები
დასავლეთ და სამხრეთ ევროპიდან, ასევე ამერიკიდან და კანადიდან გააჩნია, მაშინ
როდესაც ფრანგულად მოსაუბრე სახელმწიფოები გაერთიანებული არიან
ორგანიზაციაში, რომელიც ფრანკოფონიის ერთგულია.
მაშასადამე, რეგიონალური საერთაშორისო ორგანიზაცია არის
სამთავრობათაშორისო ორგანიზაცია, რომელიც ცალკეული გეოგრაფიული
რეგიონების სახელმწიფოებს მოიცავს. აუცილებელი არ არის, რომ რეგიონალური
საერთაშორისო ორგანიზაცია მოიცავდეს მთელ კონტინენტს ან რეგიონს, ის
შეიძლება მოიცავდეს რამდენიმე კონტინენტის ან კონტინენტის რამდენიმე ნაწილში
მტებარი სახელმწიფოებს. გაეროს წესდების თანახმად, დასაშვებია „რეგიონალურ
შეთანხმებათა ან ორგანოების შექმნა გარკვეულ გეოგრაფიულ რაიონში მშვიდობისა
და უშიშროების დაცვის მიზნით“. ეს ორგანიზაციები გაეროს წესდების შესაბამისად
უნდა მოქმედებდნენ. ასეთ ორგანიზაციების წევრები უნდა ცდილოდნენ, რომ
თავისი დავები რეგიონალური ორგანიზაციების მეშვეობით გადაწყვიტონ, და
მხოლოდ ყველა სხვა საშუალების ამოწურვის შემდეგ ესა თუ ის დავა გადაეცეს
გაეროს უშიშროების საბჭოს, თუ მანამდე საბჭომ არ ჩათვალა საჭიროდ კონფლიქტში
ჩარევა. რეგიონალურ ორგანიზაციას უფლება არა აქვს გამოიყენოს შეიარაღებული
5
ძალა, თუ ამას უშიშროების საბჭო არ მოითხოვს. მაგრამ იმ შემთხვევაში, თუ
ორგანიზაციის წევრები სხვა სახელმწიფოს შიარაღებული აგრესიის ობიექტები
გახდებიან, მათ უფლება აქვთ ორგანიზაციის მთელი ძალიები გამოიყენონ
აგრესორის უკუსაგდებად, რის შესახებაც ატყობინებენ უშიშროების საბჭოს. ასეთ
ორგანიზაციათა რიცხვს მიეკუთვნებიან ნატო, ამერიკის სახელმწიფოთა
ორგანიზაცია, აფრიკის ერთიანობის ორგანიზაცია, არაბულ სახელმწიფოთა ლიგა,
ევროპის კავშირი, ევროპის საბჭო. მშვიდობისა, ხალხთა უშიშროებისა და ადამიანის
უფლებათა დაცვის ორგანიზაციების გარდა არსებობს ეკონომიკური ხასიათის
საერთაშორისო რეგიონალური ორგანიზაციებიც (მაგალითად, შავი ზღვის
ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაცია).
6
არსებობს მოსაზრება, რომლის თანახმადაც, კლასიფიკაცია წევრების მიღების
წესის მიხედვით, გაიგივებულია მონაწილეთა წრის მიხედვით კლასიფიკაციასთან. ამ
იდეის მომხრენი თვლიან, რომ „უნივერსალური“ ორგანიზაცია იგივეა რაც „ღია“
ორგანიზაცია, ხოლო „რეგიონალური“ – „დახურული“.
მეორე მოსაზრების მომხრენი აღნიშნული ორი ნიშნით კლასიფიკაციას
მიჯნავენ ერთმანეთისგან და აღნიშნავენ, რომ განსხვავებაა, ერთი მხრივ,
„უნივერსალურსა“ და „ღიას“ შორის, მეორე მხრივ, კი „რეგიონალურსა“ და
„დახურულს“ შორის.
განსხვავება ძირითადად შემდეგშია: იმისდა მიხედვით, თუ რა მასშტაბისაა
ორგანიზაციის მონაწილეთა წრე, ორგანიზაცია შესაძლოა იყოს „უნივერსალური“ ან
„რეგიონალური“. ვინაიდან „უნივერსალური“ ორგანიზაცია თავისი არსიდან
გამომდინარე უნდა მოიცავდეს მსოფლიოს ყველა სახელმწიფოს, ხოლო მსგავსი
ორგანიზაცია არც წარსულში და არც ახლანდელ რეალობაში არ გვხვდება,
შემოღებულია „უნივერსალურთან მიახლოებული“ ორგანიზაციის ცნება.
ფაქტობრივად, ეს უკანასკნელი იმ ორგანიზაციათა ხორცშესხმაა, რომელსაც ჩვენ
დღეს „უნივესალურს“ ვუწოდებთ (მაგალითად, გაერო). რაც შეეხება რეგიონალურ
ორგანიზაციებს, მათი წევრთა წრე ლიმიტირებულია და შეუძლებელია ამა თუ იმ
სახელმწიფოს თავისუფლად გაწევრიანება თუ იგი არ აკმაყოფილებს სპეციალურად
განსაზღვრულ კრიტერიუმებს (მაგალითად, რომელიმე გეოგრაფიულ რეგიონში
მდებარეობა, კონკრეტული პირობების არსებობა/არარსებობა და ა. შ.). იმისდა
მიხედვით, თუ რა წესით ხდება ორგანიზაციაში წევრების მიღება, განასხვავებენ
„ღია“ და „დახურულ“ ორგანიზაციებს. „ღია“ საერთაშორისო ორგანიზაციების კარი
ღიაა ნებისმიერი სახელმწიფოსთვის, რომლებიც არ ეწინააღმდეგებიან ამ
ორგანიზაციის მიერ დადგენილ წესებს (მაგალითად, გაერო, ევროპის საბჭო და ა. შ.).
მაშასადამე, „ღია“ საერთაშორისო ორგანიზაციაში გაწევრიანება თავისუფალია. რაც
შეეხება „დახურულ“ საერთაშორისო ორგანიზაციებს, მათში გაწევრიანება, როგორც
წესი, რთული და ხანგრძლივი პროცესების გავლასთანაა დაკავშირებული
(მაგალითად, ნავთობის ექსპორტიორ ქვეყანათა ორგანიზაცია, ჩრდილო-
ატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია და ა. შ.). ამასთანავე, „დახურულ“
7
საერთაშორისო ორგანიზაციაში გაწევრიანება წარმოებს ამ ორგანიზაციის
თავდაპირველი დამფუძნებლების მოწვევის მიხედვით.
8
სეიერსტედმა წამოაყენა ახალი კონცეფცია. მისი აზრით, ორგანიზაციებს,
დაარსებისთანავე უნდა ჰქონოდათ თანდაყოლილი უფლებამოსილებანი ყველა იმ
ქმედებების განსახორციელებლად, რისი განხორციელებაც მათ ესაჭიროებოდათ
თავიანთი მიზნების მისაღწევად, არა ორგანიზაციული უფლებამოსილების რაიმე
კონკრეტული წყაროს წყალობით, არამედ უბრალოდ იმიტომ, რომ მათი საერთო
დამახასიათებელი თვისება არის ორგანიზაციად ყოფნა. იმდენად რამდენადაც
ქმედებები არ იკრძალება ორგანიზაციის დამფუძნებელი დოკუმენტების მიერ, ისინი
უნდა ჩაითვალოს იურიდიული ძალის მქონედ.
9
სახელმწიფოს მოქალაქის მიერ მისი საკუთარი მთავრობის წინააღმდეგ, ან ასევე,
პირადი ხასიათის ურთიერთობებში დამსაქმებლებთან ან სხვა სახის
ურთიერთობებში. ამ გაგებით, შეგვიძლია ჩავთვალოთ, რომ წევრმა სახელმწიფოებმა
მათი დამოუკიდებლობის ნაწილი ევროკავშირს გადასცეს. სწორედ ამ იდეას
ეფუძნება ევროკავშირი, მისი ყველა პირდაპირი გაგებით - იგი თავის წევრ-
სახელმწიფოებზე მაღლა დგას (აქედან გამომდინარეობს ტერმინი
„სუპერნაციონალური“).
10