1.

5 Lĩnh vực thương mại điện tử

1.5.1 Khái quát về lĩnh vực thương mại điện tử
1.5.1.1 Lịch sử hình thành của thương mại điện tử
Thương mại điện tử, hay còn gọi là e-commerce, e-comm hay EC, là sự mua bán sản phẩm
hay dịch vụ trên các hệ thống điện tử như Internet và các mạng máy tính
Tương tự ,thương mại điện tử là việc tiến hành các hoạt động thương mại bằng các phương
tiện điện tử. Theo như định nghĩa này thì thương mại điện tử bắt đầu từ rất sớm, kể từ khi
Samuel Morse gửi bức điện đầu tiên vào năm 1844. Hay là việc gửi các thông tin về giá cổ
phiếu của thị trường chứng khoán Mỹ từ Bắc Mỹ tới Châu Âu vào năm 1858.
Vào đầu những năm 1970 với sự ra đời của công nghệ EDI (trao đổi dữ liệu điện tử), EFT
(trao đổi tiền điện tử), IOS (hệ thống liên kết các tổ chức), thương mại điện tử cho phép
doanh nghiệp, cá nhân gửi các chứng từ thương mại như đơn hàng, hóa đơn, vận đơn và
các chứng từ về việc vận chuyển hàng hóa thương mại, chuyển tiền giữa các tổ chức với
nhau hoặc giữa tổ chức với khách hàng cá nhân, đặt chỗ và mua bán chứng khoán.
Sự ra đời và phát triển của thẻ tín dụng, máy rút tiền tự động và giao dịch ngân hàng qua
điện thoại vào những năm 1980 cũng là hình thức của thương mại điện tử, tuy nhiên những
hoạt động nêu trên mới chỉ là giai đoạn sơ khai.
Thương mại điện tử chỉ thực sự được biết đến vào đầu thập niên 1990 khi mà Internet được
đưa vào thương mại hóa, phổ biến rộng rãi cũng như có sự ra đời của trình duyệt Netscape
giúp cho người dùng Internet dễ dàng truy cập và đánh giá thông tin.
Thương mại điện tử bắt nguồn từ nước Mỹ với sự ra đời của hàng loạt website thương mại
điện tử và sau lan sang Canada và các nước Châu Âu. Bước đột phá trong quá trình hình
thành và phát triển của thương mại điện tử phải kể đến sự xuất hiện của Amazon.com trang
web mua bán trực tuyến và Ebay - trang web đấu giá trực tuyến vào năm 1995. Đây được
xem là hai doanh nghiệp đi tiên phong và thành công trong việc triển khai hoạt động thương
mại điện tử.
1.5.1.2 Quá trình phát triển của thương mại điện tử
Các mốc thời gian về sự phát triển của thương mại điện tử như sau:
1. 1979: Michael Aldrich phát minh mua sắm trực tuyến.

1
2. 1982: Minitel được giới thiệu tại Pháp thông qua France Telecom và sử dụng để đặt hàng
trực tuyến.
3. 1984: Gateshead SIS/Tescolà trang mua bán trực tuyến dạng B2C đầu tiên và bà Snowball,
72 tuổi, là khách hàng mua hàng trực tuyến đầu tiên
4. 1984: Tháng 4 năm 1984, CompuServe ra mắt Trung tâm Mua sắm Điện tử
ở Mỹ và Canada. Đây là dịch vụ thương mại điện tử đầu tiên toàn diện.
5. 1990: Tim Berners-Lee xây dựng trình duyệt đầu tiên, WorldWideWeb, sử máy
máy NeXT.
6. 1992: Terry Brownell ra mắt hệ thống bảng Bulletin cửa hàng trực tuyến
dùng RoboBOARD/FX.
7. 1994: Netscape tung trình duyệt Navigator vào tháng 10 với tên là Mozilla. Pizza Hut đặt
hàng trên trang web này. Ngân hàng trực tuyến đầu tiên được mở. Một số nỗ lực nhằm
cung cấp giao hoa tươi và đăng ký tạp chí trực tuyến. Các dụng cụ "người lớn" cũng có sẵn
như xe hơi và xe đạp. Netscape 1.0 được giới thiệu vào cuối năm 1994, giao thức mã
hóa SSL làm cho các giao dịch bảo mật hơn.
8. 1995: Thứ năm, ngày 27 tháng 4 năm 1995, việc mua sách của ông Paul Stanfield, Giám
đốc sản xuất của công ty CompuServe tại Anh, từ cửa hàng W H Smith trong trung tâm
mua sắm CompuServe là dịch vụ mua hàng trực tuyến đầu tiên ở Anh mang tính bảo mật.
Dịch vu mua sắm trực tuyến bắt đầu từ WH Smith, Tesco, Virgin/Our Price, Great
Universal Stores/GUS, Interflora, Dixons Retail, Past Times, PC World (retailer) và
Innovations.
9. 1995: Jeff Bezos ra mắt Amazon.com và thương mại miễn phí 24h, đài phát thanh
trên Internet, Radio HK và chương trình phát sóng ngôi sao NetRadio. Dell và Cisco bắt
đầu tích cực sử dụng Internet cho các giao dịch thương mại. eBay được thành lập bởi máy
tính lập trình viên Pierre Omidyar như là dạng AuctionWeb.
10. 1998: Tem điện tử được mua bán và tải trực tuyến từ Web.
11. 1998: Alibaba Group được hình thành ở Trung Quốc.
12. 1999: Business.com bán khoảng 7.5 triệu USD cho eCompanies, được mua vào năm 1997
với giá 149,000 USD. Phần mềm chia sẻ tập tin ngang hàng Napster ra mắt. ATG Stores ra
mắt các sản phẩm trang trí tại nhà trực tuyến.
2
13. 2000: bùng nổ dot-com.
14. 2001: Alibaba.com đạt lợi nhuận trong tháng 12 năm 2001.
15. 2002: eBay mua lại PayPal với 1.5 tỉ USD.
16. 2003: Amazon.com đăng tải bài viết lợi nhuận hàng năm.
17. 2004: DHgate.com, công ty B2C giao dịch trực tuyến đầu tiên ở Trung Quốc được thành
lập, buộc các trang web khác B2B bỏ mô hình "trang vàng".
18. 2005: Yuval Tal sáng lập giải pháp phân phối thanh toán trực tuyến bảo mật.
19. 2007: Business.com mua lại bởi R.H. Donnelley với 345 triệu USD.
20. 2009: Zappos.com mua lại bởi Amazon.com với 928 triệu USD
21. 2010: Groupon ra báo cáo từ chối một lời đề nghị mua lại trị giá 6 tỷ USD từ Google. Thay
vào đó, Groupon có kế hoạch đi trước với IPO vào giữa năm 2011.2011: Quidsi.com, công
ty cha của Diapers.com, được mua lại bởi Amazon.com với 500 triệu USD tiền mặt cộng
với 45 triệu nợ và các nghĩa vụ khác. GSI Commerce, công ty chuyên tạo ra, phát triển và
thực thi trang web mua sắm trực tuyến cho dịch vụ gạch và vữa trong kinh doanh, được
mua lại bởi eBay với 2.4 tỉ USD.
22. 2012: Thương mại điện tử và Doanh số bán lẻ trực tuyến của Mỹ dự kiến đạt 226 tỷ USD,
tăng 12%so với năm 2011.

1.5.1.3 Ứng dụng khoa học – thực tiễn của thương mại điện tử
Một số ứng dụng của thương mại điện tử:
1. Tài liệu tự động hóa ở chuỗi cung ứng và hậu cần
2. Hệ thống thanh toán trong nước và quốc tế
3. Quản lý nội dung doanh nghiệp
4. Nhóm mua
5. Trợ lý tự động trực tuyến
6. IM (Instant Messaging)
7. Nhóm tin
8. Mua sắm trực tuyến và theo dõi đặt hàng

3
9. Ngân hàng điện tử
10. Văn phòng trực tuyến
11. Phần mềm giỏ hàng
12. Hội thảo truyền thông trực tuyến
13. Vé điện tử
14. Nhắn tin nhanh
15. Mạng xã hội
16. Mua bán dịch vụ trực tuyến
Ngoài ra còn phát triển song song với sự phát triển của công nghệ. Nổi bật có thể kể đến
T-commerce (thương mại truyền hình) và M-commerce (thương mại di động).
Mô hình kinh doanh trên toàn cầu tiếp tục thay đổi đáng kể với sự ra đời của thương mại
điện tử. Nhiều quốc gia trên thế giới cũng đã đóng góp vào sự phát triển của thương mại
điện tử. Ví dụ, nước Anh có chợ thương mại điện tử lớn nhất toàn cầu khi đo bằng chỉ số
chi tiêu bình quân đầu người, con số này cao hơn cả Mỹ. Kinh tế Internet ở Anh có thể tăng
10% từ năm 2010 đến năm 2015. Điều này tạo ra động lực thay đổi cho ngành công
nghiệp quảng cáo.

Trong số các nền kinh tế mới nổi, sự hiện diện của thương mại điện tử ở Trung Quốc tiếp
tục được mở rộng. Với 384 triệu người sử dụng Internet, doanh số bán lẻ của cửa hàng trực
tuyến ở Trung Quốc đã tăng 36,6 tỉ USD năm 2009 và một trong những lý do đằng sau sự
tăng trưởng kinh ngạc là cải thiện độ tin cậy của khách hàng. Các công ty bán lẻ Trung
Quốc đã giúp người tiêu dùng cảm thấy thoải mái hơn khi mua hàng trực tuyến.

Thương mại điện tử cũng được mở rộng trên khắp Trung Đông. Với sự ghi nhận là khu
vực có tăng trưởng nhanh nhất thế giới trong việc sử dụng Internet từ năm 2000 đến năm
2009, hiện thời khu vực có hơn 60 triệu người sử dụng Internet. Bán lẻ, du lịch và
chơi game là các phần trong thương mại điện tử hàng đầu ở khu vực, mặc dù có các khó
khăn như thiếu khuôn khổ pháp lý toàn khu vực và các vấn đề hậu cần trong giao thông
vận tải qua biên giới.

4
Thương mại điện tử đã trở thành một công cụ quan trọng cho thương mại quốc tế không
chỉ bán sản phẩm mà còn quan hệ với khách hàng.