30/09/2022

Thông tin giảng viên

PHÁP LUẬT VỀ Email: dtbinh@hcmulaw.edu.vn

HỢP ĐỒNG VÀ BỒI THƯỜNG Số điện thoại: 0783234741
THIỆT HẠI NGOÀI HỢP
ĐỒNG
Khoa Luật Dân sự
Giảng viên: ThS. Đặng Thái Bình

7/8/2018 TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM 9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

1 2

NỘI DUNG MÔN HỌC

CHƯƠNG 5
CÁC QUY ĐỊNH CHUNG VỀ TRÁCH
CHƯƠNG 5
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BỒI
NHIỆM BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI
NGOÀI HỢP ĐỒNG THƯỜNG THIỆT HẠI NGOÀI
CÁC TRƯỜNG HỢP BỒI THƯỜNG HỢP ĐỒNG
CHƯƠNG 6
THIỆT HẠI CỤ THỂ

TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG CỦA

CHƯƠNG 7
NHÀ NƯỚC

9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

3 4

VĂN BẢN PHÁP LUẬT TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Bộ luật Dân sự 2005 - Trường Đại học Luật TP. HCM (2017), Giáo trình Hợp đồng và bồi thường
- Bộ luật Dân sự 2015 thiệt hại ngoài hợp đồng, NxB Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam.
(từ Điều 584 - 593)

- Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐTP ngày

08/7/2006 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án

nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy
định của BLDS 2005 về bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng

- Luật Hôn nhân gia đình

năm 2014

- Luật Đất đai năm 2013

- Luật Nhà ở năm 2014

9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM 9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

5 6

1
 30/09/2022

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Nắm được những quy định chung về trách nhiệm

bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Mục tiêu
bài giảng
Vận dụng các nội dung đã học để xác định bản
chất và giải quyết các vấn đề tranh chấp liên quan
đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng

9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

7 8

Nội dung chương 5 1. Khái quát chung về bồi thường

1. Khái quát chung về bồi thường thiệt hại ngoài hợp thiệt hại ngoài hợp đồng
đồng
2. Điều kiện làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt 1.1. Khái niệm trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài
hại ngoài hợp đồng hợp đồng
3. Các nguyên tắc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
4. Các loại trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp Cơ sở pháp lý
đồng
5. Xác định thiệt hại được bồi thường
Điều 584 BLDS 2015
Điều 20 Người nào có hành vi xâm phạm tính
6. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của
cá nhân và xác định người được hưởng bồi thường Hiến pháp 2013 mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm,
thiệt hại uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp
7. Hình thức và phương thức bồi thường thiệt hại khác của người khác mà gây thiệt hại
Điều 30
thì phải bồi thường.
8. Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại Hiến pháp 2013

9 10

1.1. Khái niệm trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài 1.1. Khái niệm trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng hợp đồng

Là một loại trách nhiệm pháp lý, áp dụng đối với

Không có quan hệ hợp đồng
người có hành vi vi phạm, xâm hại đến các lợi ích vật Trách
chất, lợi ích tinh thần của chủ thể khác, buộc người
này phải gánh chịu một hậu quả bất lợi do hành vi trái nhiệm
Có quan hệ hợp đồng NHƯNG hành
pháp luật của mình gây ra dân sự vi của người gây thiệt hại không thuộc
về nghĩa vụ hợp đồng

11 12

2
 30/09/2022

1.2. Đặc điểm trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài Căn cứ phát sinh và nội dung của trách nhiệm do pháp
luật quy định
hợp đồng

Căn cứ phát sinh và nội dung của trách nhiệm do pháp

luật quy định

Căn cứ phát sinh, chấm dứt trách nhiệm bồi thường thiệt Điểm khác biệt
Ghi nhận trong
hại cũng là các căn cứ phát sinh, chấm dứt nghĩa vụ với trách nhiệm
các văn bản quy
dân sự trong hợp
Thiệt hại được bồi thường là cả thiệt hại trực tiếp và thiệt phạm pháp luật
hại gián tiếp đồng

Về nguyên tắc, không cần yếu tố lỗi của bên gây thiệt hại

13 14

Căn cứ phát sinh, chấm dứt trách nhiệm bồi thường thiệt Thiệt hại được bồi thường là cả thiệt hại trực tiếp và thiệt
hại cũng là các căn cứ phát sinh, chấm dứt nghĩa vụ hại gián tiếp

Thiệt hại Thiệt hại

Thông thường nghĩa vụ sẽ xuất hiện trước khi phát sinh trách
nhiệm bồi thường thiệt hại
trực tiếp gián tiếp
=> đối với trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
1. Tài sản bị hư hỏng, bị mất mát, bị hủy hoại;
thì tương đồng nhau
2. Chi phí hợp lý cho việc mai táng nạn nhân;
3. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút do danh dự, nhân
phẩm, uy tín của cá nhân bị xâm hại.
4. Thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt
Thực hiện xong trách nhiệm bồi thường thiệt hại thì quan hệ
hại khi thân nhân của họ bị xâm phạm sức khỏe;
này cũng chấm dứt
5. Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại khi danh dự,
nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm…
6. Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có
nghĩa vụ cấp dưỡng khi tính mạng bị xâm phạm.

15 16

1.3. Ý nghĩa trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài

hợp đồng
Về nguyên tắc, không cần yếu tố lỗi của bên gây thiệt hại

Phục hồi quyền và lợi ích

hợp pháp của người bị Giáo dục
thiệt hại

Bảo vệ Phòng ngừa

17 18

3
 30/09/2022

2. Điều kiện làm phát sinh trách nhiệm

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do người gây ra
bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
Điều 604 BLDS 2005
1. Người nào do lỗi cố ý hoặc
lỗi vô ý xâm phạm tính mạng,
Trách nhiệm bồi sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm,
Trách nhiệm bồi
uy tín, tài sản, quyền, lợi ích
thường thiệt hại do thường thiệt hại do hợp pháp khác của cá nhân,
người gây ra tài sản gây ra xâm phạm danh dự, uy tín, tài
sản của pháp nhân hoặc chủ
thể khác mà gây thiệt hại thì
phải bồi thường.
Điều 584 BLDS 2015
1. Người nào có hành vi xâm
phạm tính mạng, sức khỏe,
danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài
sản, quyền, lợi ích hợp pháp
khác của người khác mà gây
thiệt hại thì phải bồi thường,
trừ trường hợp Bộ luật này,
luật khác có liên quan quy
định khác.

19 20

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do tài sản gây ra

Có thiệt hại xảy ra trên thực tế

• Khoản 3 Điều 584 BLDS 2015

Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở Khoản 1
hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu Điều 584 Có hành vi trái pháp luật
trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường BLDS 2015
hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại
Có mối quan hệ nhân quả
khoản 2 Điều này. giữa hành vi trái pháp luật và
thiệt hại xảy ra

21 22

2.1. Có thiệt hại xảy ra trên thực tế Phân loại thiệt hại
Thiệt hại trực tiếp
Cách xác
• Khái niệm thiệt hại định thiệt hại
Thiệt hại gián tiếp

Sự thay đổi theo chiều hướng xấu đi của tài sản, Thiệt hại về tài sản
của các giá trị nhân thân do pháp luật bảo vệ
Thiệt hại về sức khoẻ
Đối tượng bị
thiệt hại
Thiệt hại về tính mạng

Thiệt hại do danh dự, nhân

phẩm, uy tín bị xâm phạm

23 24

4
 30/09/2022

Hành vi của con người

Nguồn gốc gây

ra thiệt hại
Do tài sản gây ra Thiệt hại về vật chất
Điều 589 BLDS 2015

Tài sản bị mất, hủy hoại, Khoản 1 Điều 590

Thiệt hại được bồi thường
bị hư hỏng; chi phí phải BLDS 2015
Tính hợp pháp bỏ ra để khắc phục, ngăn
của thiệt hại chặn thiệt hại cùng những Khoản 1 Điều 591
hoa lợi, lợi tức không thu BLDS 2015
Thiệt hại không được bồi thường
được mà đáng ra thu được

25 26

Thiệt hại thực tế

Sự đau thương, buồn phiền, mất mát
về tình cảm, bị giảm sút hoặc mất đi
Thiệt hại vật chất Thiệt hại tinh thần sự tín nhiệm, lòng tin, bị bạn bè xa
(Khoản 2 Điều 361 Thiệt hại hợp lý và hợp pháp (Khoản 3 Điều 361 lánh do hiểu nhầm… khi cá nhân, tổ
BLDS 2015) BLDS 2015) chức bị xâm phạm đến các quyền và
lợi ích hợp pháp của mình
(điểm b tiểu mục 1.1 Phần I Nghị quyết
Chưa được bồi thường bằng phương
số 03/2006/NQ-HĐTP)
thức khác

27 28

Pháp Xác định tổn thất về tinh thần

Danh dự, uy tín
nhân Sự đau đớn về thể xác
Các trường hoặc mất tự do Tính chất, mức độ nghiêm
hợp áp dụng Tổn thất về tâm lý trọng của sự xâm hại
bồi thường Tính mạng
tổn thất về Tổn thương về tình cảm Thời gian, địa điểm diễn ra
tinh thần hành vi xâm hại
Thiệt hại do mất khả năng
Lứa tuổi, giới tính của
Cá nhân Sức khoẻ vui chơi, giải trí
người bị xâm hại
Các thiệt hại về thẩm mỹ,
Hậu quả của sự xâm hại
mất khả năng hoạt động xã
Danh dự, nhân hội nghề nghiệp
phẩm, uy tín

29 30

5
 30/09/2022

2.2. Có hành vi trái pháp luật Hành vi gây thiệt hại nhưng không
được xem là trái pháp luật

Hành động Trái với quy định của

pháp luật Phòng vệ chính đáng Tình thế cấp thiết

Hành vi xâm hại đến tài

Không hành động
sản, sức khoẻ, tính mạng, Có sự đồng ý hợp Thi hành công vụ
danh dự, nhân phẩm, uy pháp của người bị hoặc thực hiện chức
tín, quyền và lợi ích hợp thiệt hại trách nghề nghiệp
pháp khác của các chủ thể
khác

31 32

2.3. Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái

2.4. Yếu tố lỗi
pháp luật và thiệt hại xảy ra

• Khái niệm
Kết quả tất yếu
Hành vi trái Thái độ tâm lý của người gây thiệt hại, thể hiện
Thiệt hại nhận thức và mong muốn của mình đối với hành
pháp luật
Nguyên nhân vi gây thiệt hại và thiệt hại do hành vi đó gây ra

33 34

2.5. Các trường hợp không phải chịu trách nhiệm bồi
thường thiệt hại
Lý trí: khả năng nhận thức
đối với thiệt hại và hành vi
gây ra thiệt hại Phòng vệ chính đáng
Lỗi vô ý

Lỗi Tình thế cấp thiết

Ý chí: năng lực điều khiển Lỗi cố ý

Sự kiện bất khả kháng
hành vi của người gây thiệt
hại, mong muốn hoặc không
mong muốn nhưng để mặc
hậu quả xảy ra
Hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hai

35 36

6
 30/09/2022

3. Các nguyên tắc bồi thường thiệt hại

- Thiệt hại phải được bồi thường toàn bộ

Nguyên tắc 1

5 nguyên tắc
Điều 585 BLDS 2015

Nguyên tắc 2 - Thiệt hại phải được bồi thường kịp thời

37 38

Thay đổi mức bồi thường

Giảm mức bồi thường - Mức bồi thường không còn phù hợp với
- Có lỗi vô ý hoặc không có lỗi thực tế
Nguyên tắc 3 Nguyên tắc 4
- Thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế - Bên bị thiệt hại hoặc bên gây thiệt hại
yêu cầu Toà án hoặc cơ quan nhà nước có
thẩm quyền

39 40

4. Các loại trách nhiệm bồi thường

thiệt hại ngoài hợp đồng

Nguyên tắc ngăn chặn, hạn chế thiệt hại

- Bên có quyền, lợi ích bị xâm phạm không
Nguyên tắc 4 được bồi thường nếu thiệt hại xảy ra do Trách nhiệm dân sự Trách nhiệm dân sự
không áp dụng các biện pháp cần thiết, hợp
riêng rẻ liên đới
lý để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại

41 42

7
 30/09/2022

5. Xác định thiệt hại được bồi thường

Khi tài sản bị xâm phạm thì có được bồi
5.1. Thiệt hại do tài sản bị xâm phạm
thường tổn thất về tinh thần không?

Điều 589 BLDS 2015

1. Tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư

hỏng.
2. Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai
thác tài sản bị mất, bị giảm sút.
3. Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và
khắc phục thiệt hại.
4. Thiệt hại khác do luật quy định.

43 44

5.2. Thiệt hại do sức khoẻ bị xâm phạm 5.3. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm

Điều 590 BLDS 2015 Điều 591 BLDS 2015

1. Chi phí hợp lý cho việc chữa trị

2. Thu nhập thực tế bị mất, bị giảm sút.
3. Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực
tế bị mất của người chăm sóc người bị
thiệt hại trong thời gian điều trị
4. Thiệt hại khác do luật quy định.
Bồi thường tổn Thiệt hại theo Điều 590 BLDS 2015 Bồi thường tổn
thất tinh thần thất tinh thần
1. Chi phí hợp lý cho việc mai táng
2. Tiền cấp dưỡng cho những người mà
người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp
dưỡng
3. Thiệt hại khác do luật quy định.

45 46

6. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt

5.4. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm hại của cá nhân và xác định người được
hưởng bồi thường thiệt hại
6.1. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại
Điều 592 BLDS 2015 của cá nhân
Từ đủ 18 tuổi
Tự bồi thường
trở lên
1. Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục
Bồi thường tổn 9
thiệt hại u 59 Cha mẹ bồi
Điều * Đ iề Tài sản
2. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm thất tinh thần Dưới 15 tuổi thường toàn
riêng
sút 586 Người chưa bộ
thành niên
3. Thiệt hại khác do luật quy định. BLDS Từ đủ 15 tuổi Cha mẹ bồi
Tài sản
2015 đến chưa đủ 18
riêng
thường phần
tuổi còn thiếu

Tài sản của Lỗi

Tài sản của
Trường hợp có giám hộ người được giám
người giám hộ
hộ

47 48

8
 30/09/2022

6.2. Xác định người được hưởng bồi thường thiệt hại 7. Hình thức và phương thức bồi
thường thiệt hại
Tài sản 7.1. Hình thức bồi thường

Tiền
Sức khoẻ Thoả thuận

Hiện vật
Tính mạng
Toà án quyết định
Một công việc
Danh dự, nhân phẩm, uy tín nhất định

49 50

8. Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi

7.2. Phương thức bồi thường
thường thiệt hại

Một lần
Thoả thuận
Kể từ ngày người có quyền
Điều 588 yêu cầu biết hoặc phải biết
BLDS 2015
3 năm quyền, lợi ích hợp pháp của
Toà án quyết định mình bị xâm phạm.
Nhiều lần

51 52