9/23/2023

6.1. Định nghĩa:

Phản ứng trao đổi electron giữa chất oxi hóa và chất khử là phản ứng

PHẢN ỨNG OXY HÓA KHỬ oxy hóa khử.

Chất oxy hóa (Ox): chất có khả năng nhận e,

Chất khử (Kh) : chất có khả năng cho e

Chất oxy hóa sau khi nhận e trở thành chất khử liên hợp của nó và tạo thành
cặp oxy hoá khử liên hợp.

Ox + ne = Kh

n : soá e trao ñoåi

Tính chất của cặp Ox/ Kh liên hợp

6.2. Cường độ chất OXH và chất khử
• Caøng deã nhaän e  tính oxy hoùa caøng maïnh
Thế OXH của một cặp OX/Kh liên hợp tính theo phương trình Nernst:
• Caøng deã nhöôøng e  tính khöû caøng ma
Ox + ne  Kh
Zn2+ + 2e  Zn0
Note: Caëp OXHK lieân hôïp: chaát oxy hoùa caøng maïnh thì chaát khöû
lieân hôïp caøng yeáu.
• Ví duï: caëp oxy hoùa khöû lieân hôïp :
Dạng OXH Dạng khử
Fe3+ + e  Fe2+ (Fe3+/ Fe2+ ) E: thế oxi hóa khử (Volt)

Ag+ + e  Ag (Ag+/Ag)

 9/23/2023

Điện cực hydro tiêu chuẩn

Ghi Chú
 E0: thế oxy hóa khử tiêu chuẩn, tùy thuộc bản chất hệ OX/HK

 E0 càng lớn  cặp oxy hóa khử có tính oxy hóa càng cao, tính khử

càng yếu

 Để xác định E0: dựa vào điện cực Hydro tiêu chuẩn (2H+/H2)

Điện cực hydro chuẩn đươc dùng làm mốc để đo thế OXHK tiêu chuẩn của các
điện cực khác

Điện cực hydro tiêu chuẩn: Pt|H2, H+ Vd: đo thế OXHK của cặp Ag+/Ag:
H+ + e = ½ H2
- Nối điện cực hydro tiêu chuẩn với điện cực bạc

(Điện cực bạc: kim lọai Ag nhúng trong dd muối bạc Ag/AgNO3)

Hoạt độ H+ = 1; PH2 = 1atm Đo hiệu thế của 2 cực: E = + 0.779 V

 Thế của cặp Ag+/Ag lớn hơn thế cặp 2H+/H2

Note: Thế điện cực Hydro tiêu chuẩn E2H+/H2 = 0 ở mọi nhiệt độ.
 9/23/2023

Vd: Thế OXHK của cặp

Fe3+ + e  Fe2+ E0= +0,77V

MnO4- + 8H+ + 5e  Mn2+ + 4H2O

–

6.3. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán theá oxy hoùa khöû:
Ảnh hưởng của pH:
H+ tham gia vaøo quaù trình oxy hoùa khöû  Theá tieâu chuaån ñieàu kieän
E0’
MnO4- + 8H+ + 5e  Mn2+ + 4H2O Tại pH = 3

[H+]=1, pH = 0
Thế E0 có trong các TLTK về hóa phân tích
 9/23/2023

VD: Tính theá tieâu chuaån ñieàu kieän cuûa cặp AsO43–/AsO33– trong

moâi tröôøng pH = 8, bieát theá chuaån ôû pH = 0 laø +0.57V

AsO43– + 2H+ + 2e  AsO33– + H2O

Thế OXHK:

pH tăng: thế tiêu chuẩn giảm ~ khả năng oxy hóa

của AsO43– giảm

 Cặp I2/I– : E0 = + 0.54V Ảnh höôûng cuûa phaûn öùng keát tuûa:
pH = 0: E0 AsO43–/ AsO33– = +0.57V
Tính OXH của AsO43– cao hơn I2 Khi dạng Oxh và dạng khử tham gia pư kết tủa 

AsO43– oxy hóa I– lên I2 cường độ OXHK thay đổi

AsO43– + 2I– + 2H+ = AsO33– + I2 + H2O Vd: Tính Eo’ của cặp Cu(II)/Cu(I) khi coù dö I– keát tuûa

pH = 8: E0 AsO43–/ AsO33– = +0.097V vôùi Cu+ taïo thaønh CuI coù T = 10–12, thế tieâu chuẩn
cuûa caëp laø +0.17V
I2 oxy hóa AsO33– lên AsO43–
AsO33– + I2 + H2O = AsO43– + 2I– + 2H+
Khi không có  CuI: Cu2+ + e = Cu+ (1)
 9/23/2023

(1)

- Khi có I– tạo kết tủa với Cu+:

Cu2+ + I- + e  CuI
(Cu2+ + e  Cu+
Cu+ + I-  CuI↓) = 0,88V
E= Eo’+ 0,0591log[Cu2+][I–] (2)
E= Eo’ khi [Cu2+][I–] = 1  Khả năng oxh của Cu2+ tăng lên khi có mặt I-

Ảnh hưởng của phản ứng tạo phức

Fe2+ - e  Fe3+
• Khi dạng Oxh và dạng khử tham gia pu tạo phức  thế OXHK thay đổi

Vd: tính thế tiêu chuẩn điều kiện của cặp Fe3+/Fe2+ khi trong
Fe3+ + 6F-  FeF63-
dd có dư F- để tạo phức FeF63- có hằng số β1,6 = 1016. Thế Fe2+ + 6F- - e  FeF63-
Dư F- nên chỉ có phức FeF63- hình thành,
tiêu chuẩn cặp Fe3+/Fe2+ là E0 = + 0.77V
Thế OXHK của cặp Fe3+/Fe2+ khi có F-:
 9/23/2023

Eo’ = E khi

6.4. Thế oxhk của dd chất oxh và chất khử liên hợp

Thế OXHK của hỗn hợp cặp OXHK liên hợp thay đổi ít khi - Thêm vào 1 L dd hỗn hợp trên 0.1 mol Ce4+ và H2SO4:

thêm vào hỗn hợp đó lượng nhỏ chất OXH hoặc chất khử khác Ce4+ + Fe2+ = Ce3+ + Fe3+

 Dd đệm thế 

Vd: thế OXHK cặp Fe3+ 1M và Fe2+ 1M:

Thế dd tăng 0.015 V khi nồng độ dd thay đổi 10%

 9/23/2023

6.5. Thế oxhk của dd chất oxh và chất khử không liên hợp Hệ 1:

Hỗn hợp: chất Ox1 của cặp Ox1/Kh1

Kh2 Ox2/Kh2
Hệ 2:

Ox1 + be  Kh1

Kh2 + ae  Ox2

 aOx1 + bKh2 = aKh1 + bOX2

6.6. Haèng soá caân baèng cuûa phaûn öùng OXHK Thế cân bằng chung cho cả 2 cặp:

aOx1 + bKh2 = aKh1 + bOx2

Haèng soá caân baèng cuûa phaûn öùng:

aOx1 + ne  aKh1 Khi đạt cân bằng: Eox = Ekh

bOX2 + ne  bKh2
 9/23/2023

Vd: Tính haèng soá K cuûa phaûn öùng giöõa Ce4+ vaø Fe2+.

Ce4+ + Fe2+ = Ce3+ + Fe3+

n = n1*n2 ,2

6.4 Chiều của phản ứng OXHK

Vd: Tính hằng số cân bằng của phản ứng giữa Cr2O72- và Fe2+ trong
môi trường axit
E0’ = Eo1’ – Eo2’ hoặc E0 = Eo1 – Eo2
Cr2O72- + 6Fe2+ + 14H+  2Cr3+ + 6Fe3+ + 7H2O
1.36V và 0.77V
aOx1 + bKh2 = aKh1 + bOx2
Hằng số K
Phản ứng theo chiều thuận khi:

Eo’ox1/kh1’ > Eo’ox2/kh2

 9/23/2023

6.5 Tốc độ của phản ứng OXHK

- Nhiệt độ CHUẨN ĐỘ OXY HOÙA KHÖÛ

- Nồng độ chất tham gia pư

- Chất xúc tác

- Sự cảm ứng

5.1. Phản ứng OXHK • Càng dễ nhận e  tính oxy hóa càng mạnh
• Phản ứng trao đổi e giữa chất OXH và chất khử. • Càng dễ nhường e  tính khử càng mạnh
Chất oxy hóa (Ox): nhận e ,
• Cặp OXHK liên hợp: chất oxy hóa càng mạnh thì
Chất khử (Kh): cho e
• Chất oxy hóa sau khi nhận e trở thành chất khử chất khử liên hợp càng yếu.
liên hợp của nó, tạo thành cặp oxy hoá khử liên Ví dụ: cặp oxy hóa khử liên hợp :
hợp.
Ox + ne = Kh Fe3+ + e = Fe2+
n : số e trao đổi Ag+ + e = Ag
 9/23/2023

5.2. Phöông trình Nernst : Pp chuẩn độ dựa trên phản ứng OXHK

• Dạng tổng quát :

5Fe2+ + MnO4- + 8H+ 5Fe3+ + Mn2+ + 4H2O

Xkh ROX XOx Rkh

R: Ox hoặc Kh
E0: theá oxy hoùa khöû tieâu chuaån
E0 caøng lôùn  caëp oxy hoùa khöû coù tính oxy
hoùa caøng cao, tính khöû caøng yeáu

• Caùc dung dòch chuaån trong chuaån ñoä OXHK:
- KMnO4: pp permanganat
- K2Cr2O7: pp bicromat
- Natri thiosulfate Na2S2O3: pp thiosulfate
• Xaùc ñònh ñieåm cuoái chuaån ñoä: chất chỉ thị
OXHK
• Maøu cuûa daïng Oxh khaùc maøu cuûa daïng khöû.
Phöông phaùp bicromat :
• Phương pháp bicromat là phương pháp chuẩn độ oxy
hóa khử dựa trên việc dùng dung dịch chuẩn là kali
bicromat K2Cr2O7. Bicromat là chất oxy hóa tương đối
mạnh trong môi trường acid.
Cr2O72 + 6e- + 14H+  2Cr3+ + 7H2O
E = + 1.36V
Dung dòch chuaån: K2Cr2O7
K2Cr2O7 có khả năng oxh nhiều chất vô cơ và hữu cơ
K2Cr2O7 : chất gốc
 9/23/2023

• Öùng duïng: xaùc ñònh Fe(II) trong muoái Mohr

• Chæ thò diphenylamin :
Fe(NH4)2(SO4)2.6H2O:
- Chuẩn độ trực tiếp ion Fe(II) bằng dung dịch chuẩn Daïng khöû: khoâng maøu
bicromat (K2Cr2O7) trong môi trường H2SO4 hay Daïng oxy hoùa: maøu tím hoàng
HCl với chỉ thị diphenylamin:
6Fe2+ + Cr2O72 + 14H+  6Fe3+ + 2Cr3+ + 7H2O
Đỏ cam xanh tím
- Thêm H3PO4 để tạo phức với ion Fe(III) làm cho
việc chuẩn độ Fe(II) dễ dàng hơn
6Fe2+ + 18HPO42  6[Fe(HPO4)3]3

Phương pháp permanganate : • Đặc điểm của phản ứng

Chất chuẩn: permanganate KMnO4 + Tạo môi trường acid bằng H2SO4 loãng
Môi trường chuẩn độ: acid + Phản ứng chậm lúc đầu , ngày càng nhanh hơn do
MnO4- + 8H+ + 5e  Mn2+ + 4H2O Mn2+ sinh ra có tính xúc tác dương
Ưng dụng: xác định nồng độ chính xác của + Phản ứng nhanh ở nhiệt độ khoảng 60oC – 70oC
KMnO4 theo H2C2O4 • Nhaän bieát ñieåm cuoái: xuaát hieän maøu hoàng nhaït
MnO4– + 5C2O42– + 16H+ Mn2+ +10CO2 + 8H2O beàn vöõng do dùng lượng dư KMnO4
 9/23/2023

• Phương pháp thiosulfat

Xác định nồng độ Na2S2O3
Oxy hóa I  I3- bằng lượng xác định K2Cr2O7
9I + Cr2O72 + 14H+  3I3- + 2Cr3+ + 7H2O
màu vàng
 Chuẩn lượng tương đương I3- bằng dung dịch
Na2S2O3 với chỉ thị hồ tinh bột
Phản ứng chuẩn độ :
2S2O32 + I3-  S4O62 + 3I
Hồ tinh bột + I3-  màu xanh