PAGPAG 11

SECOND SEMESTER | REVIEWER

BATAYANG KAALAMAN SA PAGBASA Gustave Flaubert

- "Huwag kang magbasa na gaya ng mga bata, upang libangin ang sarili,
Lord Chesterfield gaya ng matatayog na pangarap, upang matuto. Magbasa ka upang
- “The man who reads is the man who leads.” mabuhay"

TANDAAN: Be more, read more. Roald Dahl (Matilda)

- Inilarawan ni Dahl ang karanasan ni Matilda: Dinala siya ng pagbabasa
Anderson et al. 1985 - Ang pagbasa ay isang proseso. sa bagong daigdig at ipinakilala sa mga nilalang na kagilagilalas ang
1. Kaalamang Ponemiko naging buhay,
2. Pag-aaral sa Ponolohiya - Kasama nina Joseph Conrad, Ernest Hemingway, at Rudyard
3. Katatasan Kipling.
4. Bokabularyo
5. Komprehensyon F. Sionil Jose
- “Why We Are Shallow?” - Artikulo ni F. Sionil inilathala niya sa
Wickson et al., 1907 Philippine Star noong Setyembre 21, 2011. Tinutukoy niya na isa sa
- Ang pagbasa ay isang proseso sa pagbuo ng kahulugan sa pamamagitan mga dahilan kung bakit mababaw ang sensibilidad ng mga pilipino ay
ng interaksyon. dahil sa kawalan ng kultura ng pagbabasa sa bansa.
- Artikulong “New Directions in Statewide Reading Assessment” sa
pahayagang The Reading Teacher.
MAPANURING PAGBASA
Austero et al., 1999
- Ang pagbasa ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga Intensibo
sagisag na nakalimbag upang mabigkas nang pasalita. - Malalimang pagsusuri sa pagkakaugnay, estruktura, at uri ng diskurso
- Paraan din ito ng pagkilala, pagpapakahulugan, at pagtataya sa mga sa loob ng teksto, pagtukoy sa mahahalagang salita. Nakakatulong din
simbolong nakalimbag. sa pagbabalangkas ng teskto.
- Isang teksto lamang ang pokus.
Bernales et al., 2001
- Mahalaga ang ginagampanang papel ng pagbasa paghahasa ng talino at Ekstensibo
isipan. - Pag-unawa sa maramihang bilang ng teksto.
- Ang pagbasa ay pakikipagtalastasan na kahanay ng pakikinig,
pagsasalita, at pagsulat.
KAKAHAYAN SA PAGBASA
Goodman (Sa Badayos, 2000)
- Ang pagbasa ay isang psycholinguistic guessing game. Ayon kay Brown (1994), ang mga ito ang pinakamahalagang estratehiya sa
ekstensibong pagbasa.
William Gray - May apat na hakbang ang pagbabasa.
1. Persepsyon Scanning
2. Komprehensyon - Ang pokus ay hanapin ang ispesipikong impormasyon na itinakda bago
3. Reaksyon bumasa.
4. Asimilasyon - Paunang pag-alam o pagkaunawa - matiyak at kumpirmasyon na
makikita sa sa sanggunian
Badayos, 2000 (Paglalarawan sa Pagbasa)
● Walang kahingiang imposible Skimming
● Utak ang ginagamit sa pag-iisip - Mabilisang pagbasa na ang layunin ay alamin ang kabuuang pagbasa ng
● Epektibo ang interaktibo teksto.
● Hadlang sa pag-unawa - Nauunawaan ng mag-aaral ang kahulugan at kahalagahan ng kabuuang
● Sensitibo sa kayarian ng balangkas teksto.
● Mabilis na pag-unawa sa teksto - Sa pagbabasa gamit ang estratehiyang ito, nauunawaan ng
mananaliksik ang mahahalagang detalye sa pangkalahatang
impormasyon ng teksto.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER

ANTAS NG PAGBASA Teoryang Interaktibo

Tinukoy ni Moritmer Adler at Charles Van Doren (1973) ang apat na antas ng
pagbasa mula sa aklat na How to Read a Book.
Primarya
- Pinakamababang antas ng pagbasa.
- Pantulong upang makamit ang literasi sa pagbasa.
Teoryang Iskema
Mapagsiyasat
- Nauunawaan ng mambabasa ang kabuuang teksto.
- Nakapagbibigay-hinuha o impresyon tungkol sa kuwento.
Analitikal
- Ginagamit ang kritikal o mapanuring pag-iisip.
- Pagtatasa sa katumpakan at kaangkupan.
- Katotohanan o opinyon
- Ito ang kombinasyon ng teoryang bottom-up at top-down sapagkat ang
mga proseso ng komprehensyon ay may dalawang direksiyon.
- Sa paggamit ng dalawang paraan, nagaganap ang interaksyon sa
pagitan ng teksto at ng mambabasa. Ito ay nabubuo mula sa kaalaman
at ideya na dala ng mambabasa sa pag-unawa sa teksto.
- Isa itong siklo.
- Ayon sa pananaw na ito, ang mambabasa ay may ideya nang nalalaman
batay sa dati niyang kaalaman sa paksa o tekstong babasahin.
- Binabasa ang teksto upang patunayan kung ang mga hinuha o palagay
ng mambabasa ay tama, wasto, kulang, o may dapat pang baguhin.
- Ang tekstong nabubuo sa isipan ng mambabasa ang sentrong iniikutan
ng pang-unawa at hindi ang teksto mismo.

Sintopikal
- Salitang binuo ni Moritmer Adler mula sa salitang Syntopicon.
- Aklat: A Syntopicon: An Index to the Great Ideas (1952)
- Sa pagbabasa, pinaghahalo ang mga impormasyon mula sa aklat at mga
sariling karanasan at kaalaman upang makabuo ng ugnayan at bagong
mga pananaw at kaalaman.

TEORYA SA PAGBASA

Teoryang Bottom-Up (Tradisyunal na Pananaw sa Pagbasa)

- Ito ay pananaw sa pagbasa na naniniwalang ang pag-unawa sa teksto ay
batay sa mga nakikita rito, tulad ng salita, pangungusap, larawan,
diyagram, o iba pang simbolo.
- Ang pag-unawa ng isang bagay ay nag-uumpisa sa ibaba (bottom), ito
ang teksto (reading text) at napupunta sa itaas (up), sa utak ng
mababasa matapos maproseso sa tulong ng mata at utak o isipan.
- Ito ay pagkilala ng mga serye ng mga nakasulat na simbolo (stimulus)
upang maibigay ang katumbas nitong tugon (response).
- Pabasa - Pagkilala sa mga salita at ang teksto ang pinakamahalagang
salik sa pagbasa
- Kaugnay nito ang Teoryang Behaviorist.

Teoryang Top-Down
- Ang teoryang ito ay naniniwalang ang pag-unawa ay nagmula sa isipan
ng mambabasa na mayroon nang dating kaalaman at karanasan.
- Ang daloy ng impormasyon sa teoryang ito ay nagsisimula sa itaas (top)
patungo sa ibaba (down) na ang ibig sabihin, ang pag-unawa ay batay
sa kabuuang kahulugan ng teksto.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER
TEKSTONG PERSWEYSIB
Tekstong Persweysib
- Isang uri ng dipiksiyon na pagsulat upang kumbinsihin ang mga
mambabasa na sumang-ayon sa manunulat hinggil sa isang isyu.
- Sa pagsulat ng tekstong ito, hindi dapat magpahayag ng mga personal
at walang batayang opinyon ang isang manunulat.
TATLONG PARAAN SA PANGHIHIKAYAT AYON KAY ARISTOTLE
1. Ethos - Naiimpluwensiyahan ng karakter at kredibilidad ng
tagapagsalita ang paniniwala ng mga tagapakinig.
2. Pathos - Ito ay ang paggamit ng emosyon o damdamin upang
mahikayat ang mambabasa.
3. Logos - Tumutukoy sa paggamit ng lohika upang makumbinsi ang
mambabasa.
SIPI MULA SA LIHAM NA IPINADALA NG DEPARTAMENTO NG FILIPINO
SA ADMINISTRASYON NG UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS (UST)
HINGGIL SA PAGDARAGDAG NG KURSONG FILIPINO
SA BASIC EDUCATION CURRICULUM (BEC)
Magalang na inihahapag ng Departamento ng Filipino sa inyong butihing tanggapan
ang mga panukalang asignatura na nais naming mapabilang na core course sa
General Education Curriculum (GEC) sa kolehiyo, dagdag sa itinatadhana ng
Commission on Higher Education (CHED) Memorandum Order No. 20, Series
of 2013.
Kalakip nito ang borador ng silabus ng anim na yunit ng mga asignatura sa Filipino na
may titulong:
● WIKAFIL 101 - Pagsasalin sa iba’t ibang Disiplina (Translation In
Various Discipline)
● WIKAFIL 102 - Mga Piling Babasahin sa Araling Pilipinas (Selected
Readings in Philippine Studies).
MGA MAHAHALAGANG BATAYAN KUNG BAKIT KAILANGANG MAPABILANG SA
GEC ANG MGA NABANGGIT NA ASIGNATURA:
1. Dahil ito ay HINDI pag-uulit, bagkus ay lalong pagpapaunlad ng
mga asignatura sa Grade 11 at Grade 12. - Mahalaga ang mga
kakayahang nabanggit, bagay na pinatutunayan ng napakaraming
mag-aaral ng edukasyon, nursing, medisina, nutrisyon, siyensya,
pagsasabatas, agham panlipunan, humanidades, literatura at iba pa, na
lumalapit sa mga guro sa Filipino upang magpatulong sa pagsasalin
tuwing gumagawa ng thesis.
2. Dahil malaki ang pakinabang ng mga mag-aaral sa mga
kasanayang makukuha mula sa asignatura, hindi lamang sa
pag-aaral, kundi sa pagpapabuti ng kanilang propesyon -
Magagamit ang pagsasalin sa mga batayang serbisyong pangkalusugan
sa komunidad at pagpapalaganap ng wastong nutrisyon para sa Health
Sciences at Nutrition, integrasyon ng community-based research at
culture-based education para sa mga mag-aaral ng edukasyon, at
mahalaga ang pampanitikang pagsasalin (literary translation) para sa
mga larang ng Literatura at mga kaugnay na Disiplina.
3. Dahil palalakasin nito ang mga Tomasinong pagpapahalaga na
maglingkod sa Diyos, kapuwa at bayan.
4. Dahil patatagin nito ang mga nasimulan nang mga proyekto ng
Departamento na pag-ibayuhin ang pananaliksik, akademikong
publikasyon, at intelektwalisasyon ng wikang Filipino. - Ang
pananatili ng Departamento ng Filipino sa kolehiyo ay magpapalakas sa
mga proyekto gaya ng Hasaan Journal, Hasaan Conference, Saliksikan,
at taunang Akademikong Panayam at ang kabubukas pa lamang na
major sa Filipino.
5. Dahil may sapat na kaalaman at kasanayan ang mga guro sa
Filipino na ituro ang mga kursong ito
6. Dahil pagtalima ito sa itinatadhana ng Konstitusyong 1987 ng
Pilipinas. - Ayon sa Artikulo XIV, Seksyon 6 ng Konstitusyon,
kailangang "puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang
midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
sistemang pang-edukasyon.”
7. Dahil nararapat lamang na patibayin ang sariling wika, kultura,
at identidad upang makapag- ambag ang mga ito sa proyekto
ng rehiyonal na integrasyong sosyo-kultural sa ASEAN.
8. Dahil halos lahat ng malalaking unibersidad sa buong mundo
ay may asignaturang Filipino at/o Philippine Studies program
at malaki ang potensyal na makabuo ng ugnayan sa mga
institusyong ito. - Wikang global na ang Filipino at itinuturo bilang
asignatura at/o programa sa mahigit isang daang unibersidad at
kolehiyo sa buong mundo kabilang ang University of Hawaii-Manoa,
University of Michigan, Osaka University, Kyoto University, Sorbonne
University (France), Beijing University, University of Queensland
(Australia), University of Malaya (Malaysia), Tokyo University of Foreign
Studies, Stanford University, Moscow State University at napakarami
pang iba.
9. Dahil kailangang ipagpatuloy at pagyamanin pa ang
kasaysayan ng unibersidad sa pagsusulong nito ng wika at
panitikang Filipino. - Iniluwal ng Unibersidad ng Santo Tomas ang
mga iskolar at manunulat sa Filipino na kinilala at nakapag-ambag nang
malaki sa pag-unlad ng panitikan ng Pilipinas gaya nina Jose Villa
Panganiban, Genoveva Edroza Matute, Bienvenido Lumbera, Rogelio
Sicat at marami pang iba.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER
Makikita mula sa halimbawang binasa na ang tekstong persuweysib ay
naglalaman ng mga sumusunod:
1. Malalim na pananaliksik. Kailangan alam ng isang manunulat ang
pasikot-sikot ng isyung tatalakayin sa pamamagitan ng pananaliksik
tungkol dito.
2. Kaalaman sa mga posibleng paniniwala ng mga mambabasa.
Kailangang mulat at maalam ang manunulat ng tekstong persuweysib
sa iba’t ibang laganap na persepsiyon at paniniwala tungkol sa isyu.
3. Malalim na pag unawa sa dalawang panig ng isyu. Ito ay upang
epektibong masagot ang laganap na paniniwala ng mga mambabasa.
TEKSTONG DESKRIPTIBO: MAKULAY NA PAGLALARAWAN
Tekstong Deskriptibo
- May layuning maglarawan ng isang bagay, tao, lugar, karanasan,
sitwasyon, at iba pa.
- Layunin ng sining ng deskripsyon na magpinta ng matingkad at
detalyadong imahen na makapupukaw sa isip at damdamin ng
magbabasa.
Deskripsyon
- Isang uri rin ng paglalahad at naisasagawa rin sa pamamagitan ng
mahusay na eksposisyon. Dahil dito, madalas na nahihirapan ang mga
manunulat na gumawa ng sulating purong paglalarawan lamang ang
nilalaman.
- Halimbawa: Sa isang tekstong naratibo, pinatitingkad ng mahusay na
paglalarawan ang kulay ng isang lugar kung saan nangyayari ang
kwento.
DUGO SA BUKANG-LIWAYWAY
- Nobela ni Rogelio R. Sicat
- Matatagpuan sa unang bahagi, “Ang Peregrinasyon”, ang
detalyadong paglalarawan ng awtor sa isa sa mga pangunahing tauhan,
si Tano.
- Mayron ding paglalarawan sa lunan ng nobela, ang bayan ng San
Roque.
Mga dapat tandaan:
● Tano - Magsasaka,nagtatrabaho sa pilapil; hindi kalakihan, matipuno at
siksik ang katawan, namumula ang kayumangging balat na halos
kulay-tanso
● Sierra Madre
● Melang - Kabiyak ni Tano
Bayan ng San Roque
- Isa sa sa mga bayang itinatag ng mga Kastila sa Luzon. Nasa
timog-kanluran ito ng lalawigan.
- Ang Ilog Pampanga ang pangunahing daanan ng transportasyon noon;
doon nagdaraan ang mga Bangka at kasko na lagi nang may dalang
kalakal. Ngayon ay hindi na ang mga bangka ang ginagamit ng mga tao
upang sila'y makapaghatid ng kalakal; may mga daan na at ang
ginagamit nila’y kariton, kareta, karetela o ano mang sasakyang hinihila
ng hayop.
- Sa tabing ilog, matatagpuan ang dating camarin—mga kalansay ng
malalaking bodegang pinag-imbakan ng tabako; ang San Roque ay
kabilang sa mga bayang nasaklaw ng monopolyo sa tabako noong
panahon ng mga Kastila.
KATANGIAN NG TEKSTONG DESKRIPTIBO
1. Ang tekstong deskriptibo ay may isang malinaw at pangunahing
impresyon na nililikha sa mga mambabasa
a. Obhetibong Paglalarawan - Ito ay mga direktang
pagpapakita ng katangiang makatotohanan at ‘di
mapasusubalian.
b. Subhetibong Deskripsyon - Maaaring kapalooban ng
matatalinghagang paglalarawan at naglalaman ng
personal na persepsiyon o kung ano ang nararamadaman
ng manunulat sa inilalarawan.
2. Ang tekstong deskriptibo ay mahalagang maging espisipiko at
maglaman ng konkretong detalye. Ang pangunahing layunin nito ay
ipakita at iparamdam sa mambabasa ang bagay o anumang paksa na
inilalarawan.
KALAGAYAN NG KABABAIHAN SA PAKISTAN
● Sa Pakistan, ang kwento ng pag – agaw sa karapatan ng babae ay
nagsisimula hindi pa man siya ipinanganak. Sa bansang ito, karamihan
ng babaeng sanggol sa sinapupunan pa lamang ay pinapatay na. Ang
mga sinusuwerteng mabuhay ay karaniwang “hindi pinapaburan” sa
mga anak.
● Pagkatapos ng kasal, ang kanyang asawa at mga kamag – anak ang
magdedesisyon para sa kanya; halimbawa ay kung magbubuntis ba
kada taon, o kaya’y kung manganganak siya ng puro lalaki lamang, o
kung maari siyang magtrabaho at iba pa.
● “Babae” - “Pagtitiis”
● Ayon kay Hina Jilani, abogado at tagapagsulong ng karapatang pantao,
“ang karapatang mabuhay ng kababaihan sa Pakistan ay nakabatay sa
kanilang pagsunod sa mga panlipunang paniniwala at tradisyon.”
● Ang iba’t ibang porma ng karahasan ay panggagahasa, domestikong
pang – aabuso hanggang sa tuluyang pagpatay ng asawa, mutilisasyon,
pagsunog at pagsira sa mukha sa pamamagitan ng pagbuhos ng asido,
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER

pambubugbog, ritwal ng marangal na pagpatay (honor killings) at iba opinion, at ng pamahalaan na kailangang magkaroon ng
pa. walang kondisyong suporta sa kababaihan.
4. ang proseso ng ebolusyon kung saan ang mga ina na
● Ayon sa ulat ng Amnesty International. Libu – libong babae ang kailangang maging malaya mula sa relihiyon at
namamatay kada kada taon dahil sa ideya ng marangal na pagpatay sistemang caste, ay magmumulat sa kanilang mga
(honor killing) sa Pakistan, sa kalagayang walang ginagawa ang anak sa simula pa lamang na ang kapuwa kasarian a
pamahalaan hinggil dito. dapat ikarangal.

● Ang paraktis ng marangal na pagpatay ay karaniwang ginagawa sa Kumusta sila ngayon?

mga babaeng pinaghihinalaang may ibang relasyon labas sa tunay na
Ayon sa World Report: Human’s Rights Watch, noong 2023:
asawa. Ito ang tinatawag na “Karo Kari” sa Sindh at Balochistan, na
● 18.9 milyon - Babaeng kasal na bago ang edad na 18
ayon sa ulat ay nangyayari sa iba’t ibang bahagi ng bansa. Ang mga
● 4.6 milyon - Babaeng kasl na bago ang edad na 15
Kari (babaeng pinaghihinalaang nagtataksil sa asawa), ay
tinatanggalan ng karangalan hanggang sa kanilang kamatayan. Ang
kanilang mga katawan ay itinatapon sa mga ilog o kaya’y sa mga
TEKSTONG ARGUMENTATIBO: IPAGLABAN ANG KATWIRAN
libingan ng Kari na ginagawa para sa kanila. Sa kabilang banda, ang
mga Karo (lalaking pinaghihinalaang nagtataksil sa asawa) ay
Lahat ng tao ay gumagamit ng iba’t ibang porma ng argumentasyon sa iba’t- ibang
inililibing sa libingan ng komunidad.
pagkakataon.

● Nangako ang ang punong ehekutibo ng bansa noong Abril 2000 na

Ang tekstong argumentatibo ay isang uri ng teksto na nangangailangang
lahat ng marangal na pagpatay ay ituturing na krimen, ngunit mabuway
ipagtanggol ng manunulat ang posisyon tungkol sa isang tiyak na paksa o usapin
ang pagpapatupad hanggang sa kasalukuyan.
gamit ang mga ebidensya mula sa personal na karanasan, literatura at pag-aaral,
ebidensya sa kasaysayan at resulta ng empirikal na pananaliksik.
● Ang mga babaeng nagsasampa ng kaso, sa halip na makakuha ng
hustisya ay may mas may posibilidad pang maparusahan ng illegal na Mga kinakailangan sa pagsulat ng tekstong argumentatibo:
pakikipagtalik kung hindi nila mapatunayang ginahasa sila. Ito ay
nakasaad sa 1979 Hudood Ordinance na nagpaparusa sa 1. Masusing imbestigasyon
pangangalunya at pakikipagtalik nang hindi kasal. 2. Panindigan ang isang posisyon.
3. Detalyadong pag-aaral sa paksa o isyu.
● Maraming kaso ng panggagahasa sa pamilya kung saan ang Bradary 4. Mayroong malinaw na tesis at ginagabayang lohikal na pangangatwiran
(Konseho ng Kamag – anakan), Punchait (Lupong Tagahatol ng ang teksto.
Komunidad), at Jirga (Konseho ng Tribo) ay nagdedesisyong
pagkasunduin na lang ang mag – asawa at manahimik ang ang babae Dalawang elemento ng pangagatuwiran:
ngunit kung ang biktima ay hindi sumunod sa kasunduan, ito ay
makukulong siya sa ilalim ng Zina Ordinance. 1. Proposisyon
● Ayon kay Melania L. Abad (2004) sa “Linangan: Wika at
● Ang pagtitiis ay bahagi ng kismet (kapalaran) ng mga babae. Pantikan,” ang proposisyon ay pahayag na inilalahad upang
pagtalunan o pag-usapan.
● Ang ilang rekomendasyon upang unti – unting magbago ang ● Ito ang isang bagay na pinagkakasunduan bago ilahad ang katuwiran ng
kalagayan ng kababaihan ay: dalawang panig.
1. Kailangang magkaroon ng pagbabago sa paraan ng
pag-iisip ng lalaki hinggil sa kasalukuyang nosyon ng Halimbawa ng mga proposisyon:
awtoridad, monopolyo, at kapangyarihan.
2. Ang mahalaga sa kasalukuyan ay hindi upang bigyang – 1. Dapat na ipasa ang Divorce Bill upang maiwasan ang karahasan laban
kapangyarihan ang isang kasarian laban sa isa, kundi sa kababaihan.
magkaroon ng balanse sa pagitan ng dalawa upang 2. Nakakasama sa pamilya ang pag-alis ng isang miyembro nito upang
magkaisa sa layunin tungo sa mas mabuting lipunan at magtrabaho sa ibang bansa.
mas maayos na kinabukasan para sa mga susunod na 3. Mas epektibo sa pagkatuto ng mga mag-aaral ang multilingual
henerasyon na may pagmamalaki sa kanilang tradisyon education kaysa bilingual education.
at kultura.
3. Ang dalawang paraan upang magawa ito ay sa tulong ng
media, na may kakayahang humulma ng pampublikong
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER

2. Argumento ● Pinamumunuan ng Light Rail Manila Consortium ang

● Ang paglalatag ng mga dahilan at ebidensya upang maging LRT 1 (Mga grupong Metro Pacific, Ayala, at
makatuwiran ang isang panig. Macquarie) - 65 bilyon
● Kinakailangan ang malalim na pananliksik at talas ng pagsusuri
sa posisyon upang makapagbigay ng mahusay na argumento. 3. Sa pamamagitan ng pagtaas ng pamasahe sa MRT at LRT,
maililipat ang pondo ng gobyerno para sa subsidiyo papunta sa
KATANGIAN AT NILALAMAN NG MAHUSAY NA TEKSTONG ARGUMENTATIBO edukasyon, kalusugan, at mga proyektong pangkaunluran sa
Visayas at MIndanao.
1. Mahalaga at napapanahong paksa ● Ilalagak ang inaasahang 2.2 bilyong kita bilang
2. Maikli ngunit malaman at malinaw na pagtukoy sa tesis o paksa sa Disbursement Acceleration Program (DAP) -
unang talata ng teksto. 2010–2014
3. Malinaw at lohikal na transisyon sa pagitan ng mga bahagi ng teksto
4. Maayos na pagkakasunod-sunod ng talatang naglalaman ng mga 4. Sinunod ng kalihim ang DOTC, LRT board, at MRT 3 office ang
ebidensya ng argumento tamang proseso at awtorisado silang magtaas ng pamasahe.
5. Matibay na ebidensya para sa argumento ● Quasi-judicial na lupon:
1. LTFRB - Bus, jeep, at taxi
ANIM NA KASINUNGALINGAN AT PAGKAKAMALI SA PAGTAAS NG PAMASAHE 2. MARINA - Pandagat
SA LRT AT MRT - Teddy Casino 3. CAB - Eroplano
4. MWSSRO - Tubig
Crizel P. Sicat-De Laza 5. ERC - Kuryete
- Nagsalin ng “Lies and Fallacies on the LRT/MRT Fare Hike” ● Hinihiling ng Bagong Alyansang Makabayan ang mga
opisyal na dokumento.
Teodoro “Teddy” Acevedo Casino
- Nobyembre 15, 1968 5. Ang pagtaas ng pamasahe ay makatarungan at
- Siya ay isang aktibista, mamamahayag, at manunulat. katanggap-tanggap
- Kinatawan ng Bayan Muna Partylist (2004-2014): “Bagong ● Farebox ratio ng LRT 1 AND 2: 1.12 ; MRT 3; 1.17
Pulitika, Ang Pulitika ng Pagbabago”
- Tumakbo bilang senador noong 2013 sa ilalim ng Makabayang FAREBOX RATIO NG MGA INDUSTRIYALISADONG BANSA
Koalisyon ng Mamamayan.
0.12 - 0.71 US

Pagtaas ng Pamasahe - LRT (50%) ; LRT 2 (66%) ; MRT 3 (hanggang 87%)

O.39 - 0.78 CANADA

1. Ang Pagtaas ng pamasahe ay kinakailangan sa rehabilitasyon

0.41 - 0.90 SPAIN
at pagpapaganda ng LRT at MRT
● Taong 2015 - 7.4 bilyong alokasyon para sa
0.17 BERLIN
rehabilitasyon ng MRT; 4.65 bilyong subsidy.
● Karagdagang badyet ng 2014 - 1.2 bilyong
0.91 LONDON
alokasyon (rehabilitasyon ng MRT); 727.6 milyon
(LRT)
● Pagbabawas ng 2.1 bilyong subsidy 6. Ang pagsusubsidiyo sa LRT at MRT ay hindi patas para sa mga
mamamayang nagbabayad ng buwis sa Visayas at Mindanao na
2. Makakatulong ang taas pamasahe sa pasahero. hindi naman gumagamit nito.
● Soprepena ng MRT 3 at Metro Pacific-Ayala ● Nag-aambag sa halos 60% na kabuuang kita ng
Consortium ng LRT 1 ekonomiya ng bansa.
● Sec. Joseph Abaya - Kalihim ng DOTC
- 1 bilyong kita ay mapupunta sa isang
escrow account.
- Kontrata ng Administrasyong Ramos -
Nagbigay sa kompanyang pinamumunuan
ng sobrepena ng garantiya na 15% na kita
kada-taon sa loob ng 25 taon ang
mapupunta sa kanila.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER
TEKSTONG NARATIBO: MAHUSAY NA PAGKUKUWENTO
Tekstong Naratibo
● Nagkukuwento ng mga seryeng pangyayari na maaaring:
○ piksiyon (nobela, maikling kuwento, tula)
○ di-piksiyon (memoir, biyograpiya, balita, malikhaing
sanaysay)
● Kapuwa gumagamit ito ng:
○ wikang puno ng imahinasyon,
○ nagpapahayag ng emosyon, at
○ iba’t ibang imahen, metapora, at simbolo upang
maging malikhain ang katha.
● Layunin: magsalaysay o magkuwento batay sa isang tiyak na
pangyayari, totoo man o hindi. Manlibang o magbigay-aliw sa
mambabasa, ngunit may mas malalim at tiyak na halaga pa ang
tekstong ito.
Patricia Melendrez-Cruz (1994)
sa kaniyang artikulong "Ideolohiya Bilang Perspektibong Pampanitikan” na nasa aklat
na "Filipinong Pananaw sa Wika, Panitikan at Lipunan”,
- Kailangang suriin ang malikhaing pagkatha bilang isang siyentipikong
proseso ng lipunan.
- Siyentipiko sapagkat para sa kaniya, ang mahusay na panitikan ay
kinakailangang naglalarawan sa mga realidad ng lipunan at nagbibigay
ng matalas na pagsusuri dito.
Kung maikakawing ang panitikan at pag-aaral nito sa simulain ng sambayanan, hindi
lamang ito magiging mabisa, bagkus ay malaya't mapagpalayang gawain.
Halimbawa: Noli Me Tangere, El Filibusterismo
IBA’T IBANG ELEMENTO NG TEKSTONG NARATIBO
1. Paksa - Pumili ng paksang mahalaga at makabuluhan.
2. Estruktura - Kailangang malinaw at lohikal ang kabuuang estruktura
ng teksto.
3. Oryentasyon - Nakapaloob dito ang kaligiran ng mga tauhan, lunan o
setting, at oras o panahon kung kailan nangyari ang kuwento. Kailangan
ng detalye at mahusay na oryentasyon ng kabuuang senaryo sa unang
bahagi upang maipakita ang setting at mood.
4. Pamamaraan ng Narasyon - Ang pamamaraan ng narasyon ay ang
paraan kung paano isinasalaysay ang kwento o mga pangyayari sa isang
teksto. Malinaw dapat na nailalatag ang mga ito sa pagsasalaysay at
nasasagot ang mga batayang tanong na sino, saan, at kailan
a. Diyalogo - Sa halip na direktang pagsasalaysay ay
gumagamit ng pag-uusap ng mga tauhan upang isalaysay
ang nangyayari.
Halimbawa:
Della: “Gusto ba ninyong bilhin ang aking buhok?”
Madame: “Bumibili ako ng buhok. Alising mo yang
sombrero mo’t nang makita ko ang hitsura niyan.”
Della: “Bayaran niyo ho ako agad.”
b. Foreshadowing - Nagbibigay ng mga pahiwatig o hints
hinggil sa kung ano ang kahihinatnan o mangyayari sa
kuwento.
Halimbawa:
Minsang nagluto si Pinang ay umiiral ang
kanyang katamaran. Bawat bagay na hanapin ay
itinatanong niya sa kanyang ina. “Nanay, nasaan ang
palayok? Nanay, nasaan ang kutsara? Nanay, nasaan ang
sandok?”
Hanggang sa nainis si Aling Rosa at
pasigaw niyang sinabi, “Nawa’y magkaroon ka ng
maraming mga mata para makita mo ang mga
hinahanap mo.”
c. Plot Twist - Tahasang pagbabago sa direksyon o
inaasahang kalalabasan ng isang kuwento.
d. Ellipsis - Omisyon o pag-aalis ng ilang yugto ng kuwento
kung saan hinahayaan ang mambabasa na magpuno sa
naratibong antala. Ito ay mula sa Iceberg Theory o
Theory of Omission ni Ernest Hemingway.
e. Comic Book Death - Isang teknik kung saan pinapatay
ang mahahalagang karakter ngunit kalaunan ay biglang
lilitaw upang magbigay-linaw sa kuwento.
f. Reverse Chronology - Nagsisimula sa dulo ang
salaysay patungong simula.
g. In Medias Res - Nagsisimula ang narasyon sa
kalagitnaan ng kuwento. Kadalasang ipinakikilala ang
mga karakter, lunan, at tensyon sa pamamagitan ng mga
flashback.
h. Deus Ex Machina (God from the machine) - isang
plot device na ipinaliwanag ni Horace sakaniyang "Ars
Poetica" kung saan nabibigyang-resolusyon ang
tunggalian sa pamamagitan ng awtomatikong
interbensyon ng isang absolutong kamay. Nababago rin
ang kahihinatnan ng kwento at nareresolba ang
matitinding suliranin na 'tila walang solusyon sa
pamamagitan ng biglaang pagpasok ng isang tao, bagay,
at pangyayari na hindi naman napakilala sa unang bahagi
ng kuwento.
5. Komplikasyon o Tunggalian - Ito ang mahalagang bahagi ng
kuwento na naging batayan ng paggalaw o pagbabago sa posisyon at
disposisyon ng mga tauhan.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER

6. Resolusyon - Ito ang kahahantungan ng komplikasyon o tunggalian. Mga dapat tandaan:

Makabubuti rin kung hindi nangangaral ang resolusyon at hinahayaan ● May dalawang sumusunod sa bida.

ang mambabasa na magbigay ng sariling interpretasyon at makatuklas ● NGO Researcher - Ito ang trabaho ng bida.

ng aral at pagpapahalaga sa akda. ● Gumaca - Dito ginanap ang factfinding.

● Taguig - Dito natagpuan ang dalawang aktibista ng isang estudyante
● May nagsupot ng itim na lalagyan saka dinala ang bangkay sa malapit

PAGSULAT NG CREATIVE NON-FICTION na detachment ng militar.

● Reb - Ito ang pangalan ng biktima.

Creative Non-Fiction ● Integration - Dito niyayaya ng lalaki ang babae.

- Ito ay kilala rin bilang literary non-fiction o narrative non- fiction.

- Ito ay isang bagong genre sa malikhaing pagsulat na gumagamit ng
istilo at teknik na pampanitikan upang makabuo ng makatotohanan at TEKSTONG IMPORMATIBO: PARA SA IYONG KAALAMAN

tumpak na salaysay o narasyon. Iba ito sa peryodismo o teknikal na

pagsulat dahil kahit naghahayag ito ng katotohanan, mahalaga pa rin Tekstong Impormatibo - Ang tekstong impormatibo, na kung minsan ay tinatawag

ang poetika at literariness ng akda. ding ekspositori, ay isang anyo ng pagpapahayag na naglalayong magpaliwanag at

- Mahalaga rin ang insight o nalilikhang pananaw ng isinasalaysay na magbigay ng impormasyon. Pangunahing layunin ng impormatibong teksto ang

karanasan. Ang CNF ay hindi lamang basta nagkukuwento ng karanasan magpaliwanag sa mga mambabasa ng anumang paksa na matatagpuan sa tunay na

kundi layon nitong ipakita ang mas malalim na implikasyon nito sa daigdig.

karanasan ng nakararami at ng kabuuan ng lipunan.

- Ilan sa mga katangian at layunin ng CNF ang maging KAHALAGAHAN NG TEKSTONG IMPORMATIBO

makatotohanan, ibig sabihin ay naglalahad ng tunay na karanasan,

naglalarawan ng realidad ng natural na mundo, at hindi bunga ng 1. Ipapaunlad

imahinasyon. Ang pangunahing layunin nito ay maglahad ng 2. Maunawaan

impormasyon sa malikhaing paraan. 3. Katumpakan

APAT NA KATANGIAN NG CREATIVE NON-FICTION IBA’T IBANG URI NG TEKSTONG IMPORMATIBO

AYON KAY BARBARA LOUNSBERRY SA “THE ART OF FACT”

1. Sanhi at Bunga

1. Maaaring maidokumento ang paksa at hindi inimbento ng manunulat; - Ito ay estruktura ng paglalahad na nagpapakita ng

2. Malalim ang pananaliksik sa paksa upang mailatag ang kredibilidad ng pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari at kung

narasyon; paanong ang kinalabasan ay naging resulta ng mga

3. Mahalaga ang paglalarawan sa lunan at kontekstuwalisasyon ng naunang pangyayari.

karanasan; at - Sanhi: Nagbibigay ng pokus sa kung bakit nangyari ang

4. Mahusay ang panulat o literary prose style, na nangangahulugang mga bagay.

mahalaga ang pagiging malikhain ng manunulat at husay ng gamit sa - Bunga: Nagbibigay ng pokus sa mga resulta ng mga

wika. nangyaring bagay.

ANG SUSUNOD PAGKAUBOS NG YAMANG-DAGAT SA ASYA

Asya

Jonathan V. Geronimo - Pinakamahalagang rehiyon sa pangingisda at produksiyon ng yamang

- July 22, 1987 dagat sa buong mundo

- Nagtapos ng PhD sa Araling Filipino sa De La Salle University Aquaculture

- Isang faculty member ng UST Senior High School - Pag-aalaga ng isda at iba pang hayop na nabubuhay sa tubig sa isang

- Binansagang “Mananaysay ng Taon” , kontroladong kapaligiran

ng Komisyon ng Wikang Filipino noong Agosto 24, 2021 - Noong 2008, halos 50% ng kabuuang huli ng isda sa buong mundo ay

- “Dahil kailangang maisulat ang akin/ating panahon. Nagsusulat ako nagmula sa Asya,

para magmulat, dahil mahalaga ang papel ng panitikan upang - Sa Asya nagmula ang 90% ng kabuuang produksiyon ng isda mula sa

maisangkot ang karaniwang mamamayan sa paghubog ng kanyang Aquaculture.

lipunan, ang lipunang kailangan nyang baguhin upang maging mabuti at

makatarungang lugar para sa lahat." Tsina, Indonesia, Japan, India, Pilipinas, at Myanmar
- Anim sa nangungunang sampung bansa sa produksyon ng isda mula sa
Asya.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER
- Tsina at Japan -Nangungunang konsyumer ng pagkaing dagat na
umaabot sa 694 milyon tonelada at 582 milyong tonelada kada
taon
- Ayon sa Pananaliksik:
● 75% ng kabuuang dami ng isda sa buong mundo ay
hinuhuli nang mas mabilis kaysa sa kakayahan nilang
mag parami
● 80% ng uri ng isda ay bumababa ang bilang
● 90% ng malalaki at mataas ng uri ng isda ay wala na
● Ayon sa prediksyon ng mga siyentipiko, wala nang
matitirang isda para kainin ng mga tao sa taong 2050
- Mga Dahilan sa Pagkaubos:
● Nakaasa ang pamumuhay ng mga Asyano sa mga
yamang-dagat
● Sobrang pangingisda o overfishing
● Pagkasira ng mga coral reefs
- Mga Maaaring Gawin:
● Malinaw at mahigpit na pagsasabatas
● Ayon sa WRI, magkaroon ng siyentipikong pagtataya sa
limitasyon ng bilang na dapat hulihin.
● Gawing ilegal ang mga pamamaraan sa pangingisda na
nakakasira at gawing protektado ang mga coral reef.
2. Paghahambing
- Mga teksto na nasa ganitong estruktura ay nagpapakita
ng mga pagkakaiba at pagkakatulad sa pagitan ng
anumang bagay, konsepto, o pangyayari.
SISTEMANG POLITIKAL NG SINAUNANG ASYA: TSINA BILANG GITNANG
KAHARIAN AT ANG BANAL NA PAMAMAHALA NG MGA EMPERADOR SA JAPAN
Mga Pagkakaiba:
● Tsina
- Naniniwala sa mandato ng langit.
- Pinakamataas ang paniniwala sa lahat, ang kultura at
sibilisasyon ay superyor; paniniwalang Sinocentrism o
pinakamataas sa kaisipan at kabuuan.
- Sa kanila nagmula ang Huang Ho at mga kontribusyon
sa pilosopiya, imbensyon, at paniniwala.
- Batayan ang Confucianismo at ito ang batayan ng
pagiging sibilisado at itinuturing na barbaro at hindi
yayakap.
● Japan
- Hindi naniniwala sa mandato ng langit.
- Bukas sa ibang kultura.
- Nagmula sa kanilang lupain ang mga diyos.
- Naniniwalang ang kanilang pananaw ay hindi batayan ng
pagiging sibilisado.
- Naniniwala sa mga diyos tulad nila Izanagi, Amaterasu,
at Ninigi.
- Itinuturing na sagradong simbolo ng emperador ang
mga alahas, espada, at salamin
Mga pagkakatulad:
● Parehong nagkaroon ng malaking impluwensiya sa mga paniniwalang
politikal ng Sinaunang Asya.
● Mataas ang pananaw nila sa kanilang mga sarili.
● Itinuturing na sagrado ang kanilang mga emperador.
3. Pagbibigay-Depinisyon
- Ipinaliliwanag ng ganitong uri ang kahulugan ng isang
salita, termino, o konsepto. Maaaring ang paksa ay
tungkol sa isang konkretong bagay gaya ng katarungan,
pagkakapantay-pantay, o pag-ibig. Sa ganitong uri ng
tekstong impormatibo, mahalagang pag-ibahin ang mga
kahulugang denotatibo o konotatibo.
IMPERYALISMO
● Ayon sa Dictionary of Human Geography, ang imperyalismo ay
nangangahulugan ng hindi pantay na pantao at teritoryal na relasyon sa
pagitan ng mga bansa sa pamamagitan ng pagbuo ng imperyo batay sa
ideya ng pagiging superyor at bilang praktika ng dominasyon.
● May dalawang uri ang imperyalismo. Una ay "regresibong
imperalismo” at ang ikalawa ay ang "progresibong imperyalismo”
● Ginamit ang terminong imperyalismo upang ipakita ang politikal at
pang-ekonomikong dominasyon ng mga kanluraning bansa noong
ika-19 at ika-20 siglo.
● Ayon naman kay Vladimir Lenin, isang Marxista, sa kaniyang popular
na akdang "Imperialism, the Highest Stage of Capitalism," ang
imperyalismo ang pinakamataas na antas ng monopolyong kapitalismo.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER
4. Paglilista ng Klasipikasyon
- Ang estrukturang ito naman ay kadalasang
naghahati-hati ng isang malaking paksa o ideya sa iba’t
ibang kategorya o grupo upang magkaroon ng sistema
ang pagtalakay. Nagsisimula ang manunulat sa
pagtalakay sa pangkalahatang kategorya at pagkatapos
ay bibigyang-depenisyon at halimbawa ang iba’t ibang
klasipikasyon o grupo sa ilalim nito.
IMPERYALISMO SA IBA’T IBANG TERITORYO
Panahon ng Imperyalismo
- Ito ay nagsimula sa huling bahagi ng ika-17 na siglo.
- Sa panahong ito, sinasakop ng mauunlad na bansa ang hindi mauunlad
na bansa upang magpalawak ng kapangyarihan,
- Ito ay tumutukoy sa pagpapalawak ng teritoryo.
1. Imperyalismo sa Timog Asya
- Noong ika-16 at ika-17 siglo, ang ilang mga bansa sa
Europa ay nagkaroon ng kolonyang imperyo sa Asya.
Lumago ang mga imperyo ng Britanya hanggang ika-19
na siglo,
- Noong 1600, nagtayo ang East India Company ng
sentro ng kalakalan sa daungan ng Timog Asya
- Sa katapusan ng ika-19 siglo, pinag-ibayo ng mga
bansa sa kanluran ang pagpapalawak ng ari-arian at
kontrol sa ibang mga lupain.
- Nakapagbuo rin ng relasyon sa pakikipagkalakalan ang
mga Portuges sa India. Sa unang bahagi ng 1600,
karamihan sa mga bansa sa Europa ay sumusunod
merkantiistang ideya ng pagpapalawak ng yaman at
kapangyarihan.
- Sa pagtatapos ng 1600, kinomisyon ni Queen
Elizabeth I ang English East India Company
2. Imperyalismo ng mga Aleman
- Mula sa orihinal na lupain sa Scandinavia at sa hilagang
bahagi ng Europa, nagpalawak ng teritoryo ang mga
tribong Aleman sa bahaging hilaga at kanlurang Europa
na sumakop sa mga Celtic at iba pang grupo ng tao
upang buuin ang Holy Roman Empire.
3. Imperyalismo ng mga Hapon
- Sa panahon ng Unang Digmaang Sino-Japanese
noong 1894, nasakop ng mga Hapon ang Taiwan.
- Nakibahagi rin sila sa Isla ng Rusya bilang bunga ng
digmaang Russo-Japanese noong 1905.
- Naging sakop rin ng kanilang teritoryo ang Korea noong
1910 at ang ilang teritoryo ng mga Aleman sa Shandong,
Tsina kabilang na ang mga isla ng Marianas, Caroline,
at Marshall.
- Noong 1918, inokupahan ng Japan ang dulong silangang
bahagi ng Rusya at ilang bahagi ng Siberia.
- Noong 1931, nasakop nila ang Manchuria.
- Sa Ikalawang Digmaang Sino-Japanese noong 1937,
nasakop ng mga Hapon ang Tsina, at sa pagtatapos ng
Digmaang Pasipiko, nasakop nila ang halos lahat ng
bansa sa Silangang Asya.
4. Imperyalismong Amerikano
- Bago ang ika-19 siglo ay nagpakita na ng oposisyon sa
imperyalismo ang mga Amerikano na matatagpuan sa
ilang polisiya ng Monroe Doctrine.
- Sa simula ng huling bahaging ika-19 at ika-20 siglo,
binuo ang misyong Woodrow Wilson. Kaakibat ng
puwersang militar, layunin ng misyong ito na palaganapin
ang demokrasya sa buong mundo.
- Noong 1898, binuo ng mga Amerikanong tutol sa
pagsakop ng Estados Unidos sa Pilipinas at Cuba ang
Anti-Imperialist League.
- Pagkatapos ng ikalawang Digmaang Pandaigdig, nakiisa
ang Estados Unidos sa interes ng mga kanluraning bansa
sa pandaigdigang pakikitunggali sa impluwensya ng
Unyong Sobyet na nakilala bilang Cold War
Mga dapat tandaan:
● Ayon kay Yuko Iwai (2007) sa artikulong "Developing ESL/EFL
Learners' Reading Crisis Why Poor Children Fall Behind,"
mahalagang hasain ng isang mahusay na mambabasa ang tatlong
kakayahan upang unawain ang mga tekstong impormatibo. Ang mga
kakayahang ito ay ang pagpapagana ng mga imbak na kaalaman,
pagbuo ng mga hinuha, at pagkakaroon ng mayamang karanasan.
● Ang pagpapagana ng imbak na kaalaman ay may kinalaman sa
pag-alala ng mga salita at konseptong dati nang alam na ginamit sa
teksto upang ipaunawa ang mga impormasyon sa mambabasa.
● Ang pagbuo ng hinuha naman ay may kinalaman sa pagbasa ng mga
bahagi ng teksto na hindi gaanong malinaw sa pamamagitan ng
pag-uugnay nito sa iba pang bahagi na malinaw. Ito ay matalinong
paghula.
PAGPAG 11
SECOND SEMESTER | REVIEWER

● Mahalaga rin ang pagkakaroon ng mayamang karanasan sa

pagbasa ng iba't ibang teksto at pagdanas sa mga ito. Halimbawa, kung
ang isang mambabasa ay may malawak na karanasan at pag-unawa sa
iba't ibang uri ng hayop, mas magiging madali na sa kaniya ang pagbuo
ng mga kategorya at pag-unawa sa iba't ibang grupo nito batay sa mga
katangiang kaniya nang nasaksihan.