Bai 4 - GT3 - BK 3.2024

PGS. TS. Nguyễn Xuân Thảo thao.nguyenxuan@hust.edu.
vn
PHƯƠNG TRÌNH VI PHÂN VÀ LÍ THUYẾT CHUỖI

BÀI 4
§ 1.5 Chuỗi luỹ thừa
 Định nghĩa
 Các tính chất
 Khai triển thành chuỗi luỹ thừa
 Đặt vấn đề
PGS. TS. Nguyễn Xuân Thảo thao.nguyenxuan@hust.edu.vn
2 n
1. Định nghĩa. a0  a1x  a2 x    an x   (1)

n
Ký hiệu là  an x , ở đó an là các số thực, x là biến số.
n 0
Ta bảo chuỗi luỹ thừa hội tụ (phân kỳ) tại x0  chuỗi
 
n n
số  an x0 hội tụ (phân kỳ), chuỗi  an x hội tụ
n 0 n 0

n
trên khoảng  a ; b   chuỗi số  an x0 hội tụ, x0
n 0
tuỳ ý  (a; b ).

Ví dụ 1.  xn  1 x  x2  
n 0

1 n
Đã biết hội tụ khi x  1, có x 
1  x 
n 0
Phân kỳ khi x  1

n
Định lí 1 (Abel).  an x hội tụ tại x0  0  hội tụ tuyệt
n 0
đối tại x : x  x0
Chứng minh.

+)  an x0n hội tụ  lim an x0n  0  an x0n  M ,  n  N0
n 
n 1
n n
n n x  x
+) an x  an x0   M
 x0  x0
 n
x x
+)
x0
1  M
x 0
hội tụ (Định lí so sánh 1)
n 1

  an x n hội tụ tuyệt đối
n 0

Nhận xét. Từ định lí Abel suy ra: Nếu  an x n phân
n 0
kỳ tại x0  phân kỳ tại x : x  x0

n
Có hay không số thực R>0, để chuỗi  an x hội tụ
n 0
với x  R và phân kỳ với x  R ?
an 1
Định lý 2. Nếu lim   (hoặc lim n an   ) thì
n  an n 

n
bán kính hội tụ R của chuỗi luỹ thừa  an x được
n 1
1
 , 0    

xác định bởi R  
 0,   
,   0
Nhận xét.  Quy ước viết R  0 ở khẳng định 2),
R   ở khẳng định 3), từ đó có thể phát biểu gọn

định lý này như sau: Mọi chuỗi luỹ thừa  an x n đều
n 0
có một bán kính hội tụ R với 0  R   , khi đó chuỗi

hội tụ tuyệt đối với x  R và phân kỳ với x  R .
an
 Cách tìm bán kính hội tụ R : R  lim hoặc
n  an 1
1
R  lim
n  n a
n
Nhận xét

n
 an  x  a  (1) được gọi là chuỗi luỹ thừa suy rộng
n 0
tại x  a ,

n
Đặt z = x – a có  an z (2), tìm bán kính hội tụ R
n 0
của chuỗi (2), thì có tập hội tụ của chuỗi (1), cụ thể
hội tụ với: –R < x – a < R hay a – R < x < a + R và
phân kỳ với x < a – R, hoặc x > a + R; để nhận được
khoảng hội tụ ta cần xét tại x = a – R và x = a + R.
 n2
Ví dụ (K64) a) Tìm bán kính hội tụ  2 n
 1   x
n2  n
GIẢI
1 1 1
+) R  lim  lim 2
 lim n
n  n n  n 
an  2
n
 2
n 1
  1  
 n  n
1 2
+)  2  e .
e
 n
n 1  2x 1  (1)
b) : Tìm miền hội tụ   
n  2 n( n  1)  1  x 

+) Đặt X  2 x  1  
n 1 n
X (2)
1 x n 2
n( n  1)
an n  1 (n  1)n
+) (2) có R  lim  lim 1
n  a n  n( n  1) n  2
n 1

n 1
+) X  1   n ( n  1)
(3) phân kỳ, do
n 2

n 1 1 1 phân kỳ
0  ,
n(n  1) n  n
n 1

n 1n
+) X  1   ( 1)
n( n  1)
(4) hội tụ theo ĐL
n 2
Leibnitz , do
n 1 n 1  n 1  giảm.
0 , lim  0,  
n(n  1) n  n( n  1)  n(n  1) 
+) MHT của (2)

 2x  1
 1 (2 x  1)2  (1  x )2
2x  1  1 x 
1   1    2x  1 
1 x  2x  1  1  1
 1  x  1 x
3 x ( x  2)  0 2  x  0
 
  2x  1   2x  1  2  x  0.
 1  x  1  1  x  1
Phần đọc ở nhà

 n
x
Ví dụ 1. Tìm khoảng hội tụ của chuỗi  n2
n 1
GIẢI
2
an 1 1  n  1
 2: 2
  
an 1 n  n  1  n 
an
lim 1
n  an 1
R  1, chuỗi hội tụ với x  1, phân kỳ với x  1.

2 
x 1 1
Tại x  1 có
n n2
 2
, mặt khác  n2 hội tụ, do đó
n 1
chuỗi luỹ thừa hội tụ tại x  1.
Khoảng hội tụ là  1; 1.

n2
Ví dụ 2. Tìm khoảng hội tụ của chuỗi luỹ thừa  xn
n 0 3n
an n2 n3 n2
 n : n 1  3
an 1 3 3 n3
an
lim 3
n  an 1
R  3 , chuỗi hội tụ khi x  3 , phân kỳ khi x  3 .
 
n
Tại x  3 có  an x    n  2 phân kỳ.
n 0 n 0
 
n n
Tại x  3 có  an x    1  n  2  phân kỳ
n 0 n 0
Khoảng hội tụ:  3 ; 3  .

xn
Ví dụ 3. Tìm khoảng hội tụ của chuỗi luỹ thừa
n  1 
n 0
an 1 1 n2
 : 
an 1 n  1 n  2 n  1
 an 
lim   1
n   an 1 
R  1, chuỗi hội tụ với x  1, phân kỳ với x  1

1
Khi x  1 có  n 1
phân kỳ
n 1
 n
 1
Khi x  1 có  n  1 là chuỗi đan dấu hội tụ
n 1
Khoảng hội tụ là [ 1; 1).
2n
n x
Ví dụ 4. Tìm khoảng hội tụ của chuỗi luỹ thừa:  1 
 2n !
.
n 0
Không thể dùng ngay công thức vì một nửa các hệ số
của chuỗi bằng 0: a2n+1 = 0
 n
 1 n
2
Đặt y = x có chuỗi luỹ thừa:
 2n !
y
n 0
Có
n n 1
an

 1
:
 1

 2  n  1  !
  2n  1 2n  2 
an 1  2n !  2  n  1 !  2n !
an
lim 
n  an 1
Khoảng hội tụ:  ,  
Ví dụ 5. Tìm miền hội tụ của chuỗi luỹ thừa


 n  15 2n 
n!
a)  2n  1
x ( 1  x  1) b) x ( x  1)
n 1 n 1
 n2
 x  2
c)  n n
( 3  x  1)
n 1
 2
 n ! n
d)   2n !
x ( 4  x  4 )
n 1
 2n
 x  3
e)   n  1 ln  n  1
( 2  x  4)
n 1
 n2
 1 n1 1
f)  1  
 n
 x  1 (1   x  1  )
e e
n 1

n!
g)  n! x ( 1  x  1)
n 1

 1n 1 2n  3 2n 1
h (K52). 1)  2
3n  4n  1
x ( x  1)
n 1

n 1 2n  3 2n
2)   1
3n 2  4 n  5
x ( x  1)
n 0
i (K54)
 n
n1 3 2n  1 1 
1)  1 n2  1
 x  1 (  1 
 3
;  1
3 )
n1
 2n
 x  1
2)   n  1 ln  n  1
( 0  x  2)
n 1
 n2
 1 n 1 1
3)  1  
 n 
 x  2 ( 2   x  2  )
e e
n 1

 x  3 4 n
4)   n  2  ln  n  1
( 2  x  4)
n 1

 x  4 2 n
5)   n  1 ln  n  2 
(3  x  5 )
n 1
 2
 
n n!  2n 1
j (K56) 1)  ( 1)
 2n !
x 1 (-1<x<3)
n 1
 2
 n !
2)   x  12n 1 (-3<x<1)
 2n !
n 1

n!  2n
3)  nn x 3  (3  e  x  3  e )
n 1

n n!  2n
4)  (1) n n
x  3 ( 3  e  x  3  e )
n 1

ln n  n
5)  x 1 (0  x  2 )
n 1 n
 2 n 1
3 n 2 16
k(K57) 1)  n ( x  1) ( x )
n 1 7 ln( n  1) 9 9
 2
2) n 2 n  3n  1 n (0  x  6 )

n 1
( 1) 3
(n  5)3 n
( x  3)

n 1 n  n
l(K58)1)  2 n
x  1 ( 3  x  1 )
n 1

m (K60) 1)  (2n  1) 2 x n ( 1  x 1)
n 0
 n
x n
2) Cho chuỗi lũy thừa  4
x , x  [  1,1). Tính
n 1 n
lim (1  x )S( x ) (0)

x 1

n n
3)  n  1x ( 1  x  1 )
n 1

n
4) Tìm bán kính hội tụ  (sin n) x
n2
(1 )
n (K62) Tìm tập hội tụ


n2 n
1)  n 2 ( x  3) (2  x  4 )
n 1
 2 n 1
( x  2)
2)  n
( 2  2  x  2  2 )
n 1 n2

1 n 2x 1 n
3)  ( ) ( 2  x  0 )
n  2 n( n  1) 1  x
o (K63) Tìm tập hội tụ

 n
1) x ( 1  x  1 )
 n ln n
n2
2)  n
x ( 1  x  1 )
 2
n  2 n ln n
 3
(n  2) 2 n
3)  x ( 1  x  1 )
n 1 3n  1
 n
( x  1)
n
4) 
n 1
( 1)
3n  4 ( 2  x  0 )
p (K64) Tìm bán kính hội tụ n2


 2
(n !) n  2 n 2
1) (4 ) 2)   1   x e
( )

n  2 (2n)!
x n2  n
Tìm miền hội tụ
 n
n 1  2x 1 
3)    ( 2  x  0 )
n  2 n( n  1)  1  x 

n 1 3n
4)  2 ( x  1) (0  x  2 )
n2 n  5

n
5)  3 n ( ( ; 2)  (0;  ) )
n2 n  1( x  1)
 3n
n  4x 1 
n
6)  (1) 2   (x  0 )
n2 n  2  4x 1 
 n
(n  2)3  x  1 
n 1 5
7)  2   (4  x  2 )
n 1 n  x2
 2n
 1 n
8 (K65)  1   x ( 1  x  1 )
n 1  n
q (K66) Tìm miền hội tụ
 

(sin x ) n
 \   k 2 , k   
1)  x n ( 2  )
n 1 n

n 3n
2)  2  x  1 ( [0;2] )
n 0 n  2
 

 (  k ;  k )
3)  2n  2021 tan x n ( k 4 4 )
n 1

n
4)  (2  3n)( x  1)
n 1
(0  x  2 )
qa (K67) Tìm miền hội tụ

 n 2n 4
 4n  1   2 x  1  0x
1)      ( 3 )
n 1  n  5   x  2 

1.3.5...(2n  1) 2 n
2) 
n !2 n  x  4 x  1
n 0
( (0;2  2 )  (2  2;4) )
 2
5n n
3)  n 2  x  1 ( 1  x  3 )
n 1 2 (3n  1)
2. Các tính chất của chuỗi luỹ thừa


a) Chuỗi luỹ thừa  an x n hội tụ đều trên mọi đoạn
n 0
a ; b  nằm trong khoảng hội tụ của nó.

n
b)  an x  S  x  , x  R  0  S  x  liên tục trên
n 0
khoảng  R ; R  , hay :
  n
 
n

n
lim 
x  x0 
 an x  
 
lim (an x )  an x0 , x0  R
x  x0

 n 0  n 0 n 0

c)  an x n  S  x  , x  R  0  S  x  khả tích trên
n 0
mọi đoạn a ; b    R ; R  và có
b  b 
  n
 n


an x 

dx  
 
an x dx 

a  n 0  n 0  a 

n
d)  an x  S  x  , x  R  0  S  x  khả vi trên
n 0
khoảng  R ; R  và có:
   
d d
 
dx  n 0
n
an x  
 dx 
an x n

 n 0
Ví dụ (K63). Biểu diễn chuỗi luỹ thừa của hàm

1
2
1  x 
GIẢI
  
1 d  1  d n
+)
1  x  2
     x
dx  1  x  dx  n 0 
 
 
+)   nx n 1     ,
n  1 x n
x 1
n 1 n 0
 n
x
VÍ DỤ (K61) Tính tổng
n 1
, 1  x  1 
n 1
Giải
an n2
+) R  lim  lim 1
n  an 1 n  n  1
 n  n 1
x x
+) Đặt S  x    n  1
 
 xS x 
n  1 
n 1 n 1
  n 1  
d d x n x

dx
 xS x  
 
dx
 
n  1
  x 
1  
x
, x 1
n 1   n 1
x t 1 x
 x
+) xS  x    dt 
 1    dt   t  ln 1  t 0
0 1 t 0  1 t 
 1
  [x  ln(1  x ), x  0
  x  ln(1  x )  S( x )   x
 0, x 0

2n  1
VÍ DỤ (K62) Tính tổng n 1
, (6 )
n 1 2
Giải
  2n  2
2n  1  1 
+) S   2n 1   (2n  1) 
 2

n 1 n 1
  n 1
+) Xét S( x )   (2n  1)x 2n  2
  (2n  1)  x  2
n 1 n 1

d 2n 1
hội tụ với R  1  S( x ) 
dx
x 
n 1
    2
d 2n 1  x  1  x
  
dx  n 1
x   
  1  x 2  (1  x 2 )2
.

1
1 1 
+)  S  S( ) 2  6.
2 12
(1  )
2
Phần đọc ở nhà
Ví dụ 1. Tìm biểu thức chuỗi luỹ thừa của ln 1  x 

Miền xác định: x  1.
1
f ( x )  , ở đó đặt f(x) = ln(1 + x)
1 x
 
1 1 n n n
f ( x )   
x  1 1  (  x ) n 0 
  x    1 x
n 0
x x
  n n
 
f   t  dt  

 1 t  dt

0 0  n 0 
 x  n 1
n n
 1 t dt  x n
f ( x )  f 0      1
n 1
n 0 0 n 0
Do f  0   0 nên có
 n 2 3 4
n 1 x x x x
ln 1  x     1
n
x
2

3

4
 , x 1
n 1
Ví dụ 2. Tìm biểu diễn chuỗi luỹ thừa của hàm tan1 x

1  
Đặt f ( x )  tan x,   f (x) 
2 2
1
f ( x ) 
1 x2
 n 
1 1 n
   x 2
    
 1 . x 2n
, x 1
1 x 2
 
1 x 2
n 0 n 0
x x  x
dt  n 2n 
 f   t  dt 
1 
 t 2
 
 
 1 t 

dt
0 0 0  n 0 
 x  2n 1
n 2n x n
   1  t dt  
 1
2n  1
n 0 0 n 0
 2n 1
1 1 x n
tan x  tan 0   1
2
n  1
n 0
x3 x5 x7
x    , x  1
3 5 7
3 5 7
1 x x x
 tan x  x     , x  1
3 5 7
 n
x
Ví dụ 3. Tính tổng  n
n 1
Có R = 1, chuỗi hội tụ với |x| < 1
 n
x
Đặt f ( x )  n
có
n 1
 n 1 
x n 1 1
f ( x )  n n
 x 
1 x
n 1 n 1
x x
dt
 f (t )dt 
1 t x 1
0 0
f ( x )  f  0    ln 1  x  , x  1
 f ( x )   ln 1  x  , x  1

2 n
Ví dụ 5. Tính tổng của chuỗi n x
n 1
R = 1, chuỗi hội tụ về f(x) với |x| < 1.
 
2 n 2 n 1
f (x)   n x   x.n x  xg ( x ),
n 1 n 1
 
2 d n 1
n
g( x )    n  1 x   n  1 x
dx 
n 0 n 0
   
d n 1 d n
 
dx n 0
 n  1 x   x  n  1 x 
dx  n 0 


n 1
Theo ví dụ 4 có   n  1 x 
1  x  2
n 0
d  x  1 x
g( x )   
dx  1  x 2  1  x 3
 
2
xx
f (x)  3
1  x 
Ví dụ 6. Tính tổng
 2n 1
n 1 x
a)   1
2n  1
( arctan x , x  1 )
n 1
GIẢI
+) R  1

n 2n 1
+) S  x     1 x 
1 x 2
n 0
x x
1
+) S  t  dt 
  1 t 2
dt
0 0
+) S  x   S  0   arctan x  S  x   arctan x
 
n x 2n  1
b)  xn (
( x  1) 2
, x  1) c)  2 n
(3)
n 1 n 1
GIẢI c)

1 2 n  2  1 
+) Xét chuỗi S  x  
2 n 1 
 2n  1 x có S 
 2
 A
+) R  1
   1 d  x 
1 d 2 n 1
+) S  x    
2 dx  n 1
x 
 2 dx  1  x 2 

1 1 x2
 . 2
2  2
1 x
 1 
+) S  3
 2
 3n  2

n x 1
d (K49). 1)  1
3n  1
n 0
1 x 1 2 x  3  
( x  1  ln 2  arctan  ,
 3 x  3x  3 3 3 6 3
0  x  2)
 3n  2

n x 1 
2)   1
3n  1
n 0
1 x2 1 2x  1  
(( x  1)  ln  arctan   ,
 3 x 2
 x 1 3 3 6 3
2  x  0 )

 1n 1 n
e (K51) 1)  n
 x 1 (ln x  2 , 2  x  0 )
n 1

n 1 n x2  1
2)   1  n  1 x  1 ( 2 , 0  x  2)
x
n 1
 n
 1 1 1  
f (K52).   3 n  1 23n  2
(  ln3 
2 3 6 3 
)
n 0

n 1
g (K54) 1)  2n
( 4)
n 0

n 1 9
2)  3 n
( )
4
n 0

1
3)    n 1
(ln2 )
n 0 n  1 2

 1n 1 3
4)    n 1
(ln )
4
n 0 n  1 3

x 2n 1 1 1 x
h (K55) 1) 2n  1
( ln
2 1 x
, x  1)
n 0

1 x2
2)  ( 1)n (2n  1)x 2n ( 2 2
, x  1)
n 0 (1  x )
  1
1 2 3 1
i (K56) 1)   2n  1 3n 1 (
2 3
ln  )
3 1 3 
n 0

1 1 1 3 1
2)  2n  1
. n
3
(
2 3
ln
3 1
)
n 1
 2
1 ( 1  3ln )
j (K57)

n 1 ( n  1)3
n 3

xn  1 
k (K61) 1)  n  1
, 1  x  1 (  [x  ln(1  x )]  )
 x 
n 1

n 1 1
2)  n
, ( )
4
n 1 3
3. Khai triển thành chuỗi luỹ thừa

 n 
f  x0  n
Định nghĩa.  n!
 x  x0  được gọi là chuỗi
n 0
Taylor của hàm số f ( x ) tại lân cận điểm x0 .
 (n )
(0) n f
Nếu x0  0 ta có
n ! 
x được gọi là chuỗi
n 0
MacLaurin của hàm số f ( x ).
 (n )
( x0 ) f
Định nghĩa. Nếu  ( x  x0 )n  f ( x ) ta bảo
n 0
n !
hàm số f ( x ) được khai triển thành chuỗi Taylor trong
lân cận của điểm x0 .

n 2
Ví dụ 1. x  1 x  x  
n 0

1 n
Đã biết hội tụ khi x  1, có x 
1 x 
n 0
1
Như vậy hàm số f ( x )  được khai triển thành
1 x
chuỗi Maclaurin với x  1.
Định lí 3. +) f ( x ) có đạo hàm mọi cấp trong lân cận

nào đó của x0 ,
+) lim Rn  x   0 , ở đó
n 
 n 1
  ( f
) n 1
Rn x  ( x  x0 ) ,  ở giữa x0 và x
(n  1)!

f ( n ) ( x0 )
 f (x)   ( x  x0 )n
n 0
n!
Định lí 4. +) f ( x ) có đạo hàm mọi cấp trong lân cận
nào đó của điểm x0 ;
(n )
+) f ( )  M ,   thuộc lân cận của x0 nói trên
 (n )
f ( x0 ) n
 f (x)   n!
( x  x0 ) .
n 0
Chú ý.  Có hàm khả vi vô hạn không được khai
triển thành chuỗi Maclaurin, ví dụ
 1
e x 2 , x0
f (x)  
0, x 0
 n
 f (0)  0 , n tự nhiên bất kỳ
Thật vậy có ngay
1

f ( x )  f (0) e x2 0 1
f   0   lim  lim  lim x
x 0 x 0 x 0 x x 0 1
2
e x
t 1
 lim 2
 lim t
 0.
t  t
t  2t e
e
Từ đó có đạo hàm mọi cấp tại x = 0 cũng bằng 0.
Chuỗi Maclaurin của hàm f(x) là 0 + 0 + 0 + 0 + ....
Chuỗi này hội tụ, chúng hội tụ về 0, nhưng hàm

f ( x )  0, x  0 .
Do đó hàm f(x) nói trên không được khai triển thành
chuỗi Maclaurin
( n 1)
f ( ) n 1
 Số dư Rn ( x )  x nhận được do sử dụng
 n  1!
định lý Rolle
Ví dụ 7. Tìm chuỗi Maclaurin của hàm số

 1
3 x 2 , x  0.
f (x)  
0, x 0
Hàm này có được khai triển thành chuỗi Maclaurin

hay không? Vì sao?
HAVE A GOOD UNDERSTANDING!

Bai 4 - GT3 - BK 3.2024

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai 4 - GT3 - BK 3.2024

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PGS. TS. Nguyễn Xuân Thảo thao.nguyenxuan@hust.edu.

PHƯƠNG TRÌNH VI PHÂN VÀ LÍ THUYẾT CHUỖI

có một bán kính hội tụ R với 0  R   , khi đó chuỗi

+) MHT của (2)

Phần đọc ở nhà

R  1, chuỗi hội tụ với x  1, phân kỳ với x  1.

Ví dụ 5. Tìm miền hội tụ của chuỗi luỹ thừa

lim (1  x )S( x ) (0)

n (K62) Tìm tập hội tụ

o (K63) Tìm tập hội tụ

p (K64) Tìm bán kính hội tụ n2

qa (K67) Tìm miền hội tụ

2. Các tính chất của chuỗi luỹ thừa

Ví dụ (K63). Biểu diễn chuỗi luỹ thừa của hàm

Phần đọc ở nhà

Ví dụ 1. Tìm biểu thức chuỗi luỹ thừa của ln 1  x 

Ví dụ 2. Tìm biểu diễn chuỗi luỹ thừa của hàm tan1 x

3. Khai triển thành chuỗi luỹ thừa

Định lí 3. +) f ( x ) có đạo hàm mọi cấp trong lân cận

Chuỗi này hội tụ, chúng hội tụ về 0, nhưng hàm

Ví dụ 7. Tìm chuỗi Maclaurin của hàm số

Hàm này có được khai triển thành chuỗi Maclaurin

HAVE A GOOD UNDERSTANDING!

You might also like