1.დინამიკური მახვილის სახეობები.

მოძრავი(თავისუფალი) და ფიქსირებული,ანუ უძრავი.

2.სილაბოგრამა.

სილაბოგრამა არის ნიშანი,რომელიც აღნიშნავს მარცვალს.

3.კავკასიის ენათა რომელ ჯგუფს ეკუთვნის ხუნძური (ავარიული)ენა?

განეკუთვნება ხუნძურ-ანდიურ-დიდოურ კავკასიურ ენათა ქვეჯგუფს.

4.ენათა რომელ ოჯახს ეკუთვნის ბალყარული ენა?

განეკუთვნება თურქულ ენათა ჯგუფს.

5.რას აღნიშნავს გრაფემა ანბანურ სისტემაში?

წერითი მინიმალურ ერთეულს,რომელსაც ფუნქციური მნიშვნელობა აქვს ,გრაფემა

ეწოდება.

6.კავკასიის ენათა რომელ ქვეჯგუფს ეკუთვნის აფხაზური ენა?

აფსუურ ქვეჯგუფს.

7.განმარტეთ ტერმინები: ფონემა-ალოფონი.

ფონემა-ფონოლოგიური ერთეული,რომელიც სხვადასხვა მნიშვნელობის მქონე

ჟღერადობებს განასხვავებს და სამეტყველო ბგერის სახით აღიქმება.

ალოფონი-ფონემის კონკრეტული სამეტყველო რეალიზაციები,ფონეტიკური

ვარიანტები

8.რას აღნიშნავს გრაფემა ლოგოგრაფიულ სისტემაში?

გრაფემა ლოგოგრაფიულ სისტემაში აღნიშნავს კონკრეტული ენის ცალკეულ

სიტყვებს.

9.განმარტეთ ტერმინი - ჰაპლოლოგია.

დისიმილაციის ნიადაგზე სიტყვაში ორი ერთნაირი ან მსგავსი მარცვლიდან შეიძლება

დაიკარგოს ერთ ერთი,ამ მოვლენას ეწოდება ჰაპლოლოგია.

10.განმარტეთ არტიკულაციურად და აკუსტიკურად ტერმინი: პალატალიზაცია .

არაპალატური ბგერების წარმოთქმისას შუა ენის არტიკულირება მაგარი სასის

მიმართ.

აკუსტიკურად პალატალიზებულ ბგერებს „რბილ ენებს“ უწოდებენ.

11.დაასახელეთ ერთ-ერთი გადაშენებული ენა სემიტურ ენათაგან.

ფინიკიური,აქადური,ძველებრაული,არამეული,ამორიტული ენები.

12.რა განსხვავებაა სონორსა და სონანტს შორის?

სონანტი,განსხვავებით სონორისგან,მარცვალს ქმნის.

13.ენათა რომელ ოჯახს ეკუთვნის სომხური ენა?

სომხურ ენათა ჯგუფს.

14.განმარტეთ ტერმინი დისიმილაცია და დაასახელეთ სამი მაგალითი.

დისიმილაციის დროს ორი მსგავსი ან ერთნაირი ბგერა ერთმანეთს განერიდება .

მაგალითი: ლელწამისგან = ლერწამი(ლ-ს დისიმილაცია);

ეხლა=ახლა(ა-ხმოვნის დისიმილაცია);

რბილი=ლბილი(რ-ს დისიმილაცია).

15.განმარტეთ ტერმინი ასიმილაცია და დაასახელეთ სამი მაგალითი.

ასიმილაცია(დამსგავსება)- სიტყვაში ბგერის ისე შეცვლა, რომ იგი ემსგავსება იმავე

სიტყვის სხვა ბგერას.

მაგალითი: შიში (← სიში);

შიმშილი (← სიმშილი);

შეშა (← სეშა);

16.განმარტეთ ტერმინები: მორფემა-ალომორფი.

მორფემას ეწოდება უმცირეს ერთეულს.სიტყვები მორფემისგან შედგება.

ალომორფი არის მორფემის ფონეტიკური ფორმა ან ერთეული,რომელიც იცვლება

ბგერით და მართლწერით მნიშვნელობის შეცვლის გარეშე.

17.განმარტეთ არტიკულაციურად და აკუსტიკურად ტერმინი: ველარიზაცია .

ველარიზაცია არტუკულაციურად არის უკანა ენის მიახლოება რბილ სასასთან,

აკუსტიკურად ამ ბგერებს მაგარ ბგერებს უწოდებენ.

18.ინდოევროპულ ენათა ოჯახის რომელ ჯგუფს ეკუთვნის ოსური ენა?

ირანულ ენათა ჯგუფს.

19.კავკასიის ენათა რომელ ჯგუფს ეკუთვნის ინგუშური ენა?

დაღესტანურ ენათა ჯგუფს.

20.ინდოევროპულ ენათა ოჯახის რომელ ჯგუფს ეკუთვნის ინგლისური ენა?

გერმანიკულ ენათა ჯგუფი.

21. ინდოევროპულ ენათა ოჯახის რომელ ჯგუფს ეკუთვნის პროვანსული ენა?

იტალიკურ ენათა ჯგუფი.

22. რა განსხვავებაა ცნებასა და წარმოდგენას შორის?

წარმოდგენა კონკრეტულია და იკონური, ხოლო ცნება აბსტრაქტულია.

23. განმარტეთ ტერმინი - ადსტრატული ენა.

ადრასტული ენა არის ისეთი ენა,რომელიც მიღებულია ენათა ინტერფერენციის

შედეგად .

24. განმარტეთ ტერმინი - ინტერფერენცია.

მეზობელ ენათა კონტაქტის შედეგად ენობრივ სისტემებში გარკვეული ფორმების

შეთვისება-სესხება .

25. განმარტეთ ტერმინი - სუბსტრატი ენა.

ისტორიული ორენოვნების დროს ერთ-ერთი ენა შეიძლება დაიკარგოს,ამგვარ ენას

სუბსტრატი ეწოდება.

26. განმარტეთ ტერმინი - სინონიმია.

სინონომია -როდესაც ერთი და იგივე მნიშვნელობა სხვადასხვა აღმნიშვნელით არის

გამოხატული .

27. განმარტეთ ტერმინი - ომონიმია.

ომონომია- როდესაც ერთი და იმავე აღმნიშვნელით გამოხატულია ორი ან მეტი

მნიშვნელობა .

28. განმარტეთ ტერმინი - ანტონიმია.

სიტყვა, რომელსაც სხვა სიტყვის საპირისპირო მნიშვნელობა აქვს.

29. განმარტეთ ტერმინი - ტაბუ.

ტაბუ არის გარკვეულ გამონათქვამთა ხმარების აკრძალვა.

30. რა არის პარონიმები?

სიტყვები, რომლებსაც სხვადასხვა მნიშვნელობა აქვთ, მაგრამ ერთმანეთს ჰგვანან

წარმოთქმით.

31. რა არის ალოგლოტოგრაფია?

ალოგლოტოგრაფიული წერის დროს ტექსტს კარნახობენ ერთ ენაზე ,ჩაწერა კი ხდება

დამწერლობის მქონე სხვა ენაზე.

32. რა განისაზღვრება გლოტოქრონოლოგიის მეთოდის საშუალებით?

მისი მეშვეობით შესაძლებელი გახდა ენის წინარეისტორიული პერიოდის დადგენა

(მონათესავე ენათა დაშლის ასაკის განსაზღვრა) .

33. რა განსხვავებაა რელაციურ (ფლექსიურ) და დერივაციულ აფიქსებს შორის?

რელაციური აფიქსები არის ფორმათქარმომქმნელი (სიტყვები ცვლიან გრამატიკულ

მნიშვნელობებს),ხოლო დეროვაციული კი არის სიტყვათწარმომქმნელი (ახალ
მნიშვნელობებს ანიჭებენ სიტყვებს) .
34.განმარტეთ ტერმინი - ჰომორგანულობა, დაასახელეთ მაგალითები.

ჰომორგანულობა არის ერთი და იგივე საწარმოთქმო ორგანოთი ბგერების

წარმოება .

მაგალითად : დ და თ (ორივე კბილისმიერი)

35. განმარტეთ ტერმინი - ჰეტერორგანულობა, დაასახელეთ მაგალითები.

ჰეტერორგანულობა სხვადასხვა საწარმოთქმო ორგანოებით ბგერების წარმოება .

მაგალითად : დ და ბ(დ - კბილისმიერი,ბ წყვილბაგისმიერი).

36. განმარტეთ ტერმინი - ჰომოგენურობა, დაასახელეთ მაგალითები.

ჰომოგენურობა არის ერთი და ეგივე რაგვარობით ნაწარმოები ბგერები .

მაგალითად : ბ და ფ ( ორივე ხშულები).

37.ენათა რომელ ოჯახს ეკუთვნის აისორული ენა?

სემიტურ ენათა ჯგუფს.

38.ენათა რომელ ოჯახს ეკუთვნის ქურთული ენა?

ინდო-ევროპულ ენათა ჯგუფს.

39.ინდოევროპულ ენათა ოჯახის რომელ ჯგუფს ეკუთვნის ნორვეგიული ენა?

გერმანიკულ ენათა ჯგუფს .

40.ინდოევროპულ ენათა ოჯახის რომელ ჯგუფს ეკუთვნის ინგლისური ენა?

გერმანიკულ ენათა ჯგუფს.

41.ინდოევროპულ ენათა ოჯახის რომელ ჯგუფს ეკუთვნის შოტლანდიური ენა?

კელტურ ენათა ჯგუფს .

42.ენათა რომელ ოჯახს ეკუთვნის იაკუტური ენა?

თურქულ ენათა ოჯახს .

43.ენათა რომელ ოჯახს ეკუთვნის აზერბაიჯანული ენა?

თურქულ ენათა ოჯახს .

44.კავკასიის ენათა რომელ ქვეჯგუფს ეკუთვნის ყაბარდოული ენა?

ჩერქეზულ ქვეჯგუფს .

45.კავკასიის ენათა რომელ ჯგუფს ეკუთვნის თაბასარანული ენა?

ნახურ-დაღესტანურ ჯგუფს .

46. კავკასიის ენათა რომელ ქვეჯუფს ეკუთვნის უდიური ენა?

ლეგზიურ ქვეჯგუფს .

47.დაასახელეთ ერთ-ერთი გადაშენებული ენა ირანულ ენათა ჯგუფიდან

პართიული,მიდიური,სკვითური .

48.დაასახელეთ ერთ-ერთი გადაშენებული ენა რომანულ ენათა ჯგუფიდან .

ლათინური,ოსკური

49.დაასახელეთ 2 განკერძოებული (იზოლირებული) ენა.

ბასკური,შუმერული.

50.დაასახელეთ სვანური ენის დიალექტები.

ა)ზემოსვანური-ბალსზემოური,ბალსქვემოური;

ბ)ქვემოსვანური-ლაშხური,ლენტეხური,ჩოლურული.

51.დაასახელეთ ლაზური ენის დიალექტები.

ათინური,ვიწური,არქაბული,ხოფური

52.ჩამოთვალეთ საქართველოს ფარგლებს გარეთ არსებული დიალექტები.

ფერეინდული(ირანი),იმერხეული(თურქეთი,ინგულოური(აზერბაიჯანული ).

57. სად და როდის შეიქმნა რაციონალური ანუ ზოგადი გრამატიკა?

შეიქმნა 17 საუკუნეში,საფრანგეთში.

58. რა განსხვავებაა ლექსიკოლოგიასა და ლექსიკოგრაფიას შორის?

ლექსიკოლოგია - ლექსიკის ერთობლიობას იკვლევს .

ლექსიკოგრაფია - ლექსიკონების შედგების პრაქტიკასა და თეორიას შეისწავლის .

59. ვინ არის ტრანსფორმაციულ-წარმომშობი გრამატიკის თეორიის ავტორი?

ნოამ ჩომსკი

60. რა ეწოდება ადამიანის აზროვნებას ცნებებით?

კონცეპტუალური აზროვნება .

61. რას აღნიშნავს უშუალო შემადგენლებში VP?

ზმნურ ფრაზას

62. რას აღნიშნავს უშუალო შემადგენლებში NP?

სახელურ ფრაზას .

ხელმძღვანელი: ლეჟავა.
ფინალური 5 ქულიანები 2023.