Георг Вилхелм Фридрих Хегел

Георг Вилхелм Фридрих Хегел, (роден на 27 август 1770 година, Штутгарт, Виртемберг
[Германија] — починал на 14 ноември 1831 година, Берлин) бил германски филозоф кој
развил дијалектичка шема која го нагласува напредокот на историјата и на идеите од
тезата до антитезата и оттаму до синтеза.
Хегел бил последниот од големите градители на филозофски системи на модерното време.
Неговото дело, следејќи го она на Имануел Кант, Јохан Готлиб Фихте и Фридрих Шелинг,
го означува врвот на класичната германска филозофија.
Неговото влијание е широко распространето врз најразлични писатели, вклучувајќи ги
неговите следбеници (Ф. Х. Бредли) и неговите противници (Кјеркегор, Шопенхауер,
Хајдегер). Хегел е познат по својот подвиг да елаборира опсежна и систематска
онтологија тргнувајќи од логички почеток. Неговото најзначајно и најпознато дело е
„Феноменологија на духот“ (1807).

Живот и дело
Хегел е роден во Штутгарт на 27 август 1770. Како дете бил ненаситен читател на
литература, весници, филозофски есеи и публикации за други различни теми. Делумно,
Хегеловото литературно детство било поттикнато од неговата мајка која активно го
поттикнувала интелектуалниот развој на своето дете. Хегелови биле добро ситуирано
семејство од средна класа во Штутгарт. Неговиот татко бил граѓанско лице во служба на
административната управа на Виртемберг. Георг бил болникаво дете и за малку ќе умрел
од некоја болест уште пред да наполни шест години.
Се здобил со образование во Тибингер Штифт (семинар на Протестантската црква во
Виртемберг), каде бил пријател со идниот филозоф Фридрих Шелинг и поетот Фридрих
Хелдерлин. Со нивниото несогласување за тоа што било наградувано и ценето во една
таква ограничена средина во Тибинген, тројцата станале блиски пријатели и меѓусебно
разменувале идеи. Тројцата го следеле развојот на Француската револуција и се
вклучувале во критиката на идеалистичката филозофија на Имануел Кант којшто станувал
се погласен. Да биде појасно, Хелдерлин и Шелинг се вклучиле во дебатите за
филозофијата на Кант; Хегеловиот интерес се појавил подоцна, по неговиот неуспешен
обид да работи на полето на популарната филозофија - што било негова прва амбиција.
Филозофско учење
Хегел бил фасциниран од делата на Спиноза, Кант, Русо и Гете, како и од Француската
револуција. Современата филозофија, култура и општество му изгледале на Хегел полни
со противречни тензии, како оние помеѓу предметот и целта на знаењето, умот и
природата, сепството и другите, слобода и авторитет, знаење и вера, Просветителството и
Романтизмот. Хегеловиот главен филозофски проект бил да ги протолкува овие
противречност и тензии како дел од поопсежна, развојна, мисловна целина која, во
различни контексти, тој ја има наречено „апсолутна идеја“ или „апсолутно знаење“.
Според Хегел, главните карактеристики на ова единство биле дека тоа се развива и се
манифестира преку противречност и негација. Противречноста и негацијата имаат
динамичка особина да секоја точка во секој домен на стварноста — свеста, историјата,
филозофијата, уметноста, природата, општеството — води до понатамошен развој сè
додека не се достигне умно единство кое ги зачувува противречностите како фази и
составни делови на поголема, развојна целина. Ваквиот логички систем е наречен систем
на тријадите и се состои од три дијалектички стадиуми на развој: теза-антитеза-синтеза.
Хегел почесто ги користи термините: апстрактен-негативен-конкретен или пак
моменталност-конечност. Тоа се всушност стадиумите на развој, каде што синтезата е
апсолутот, кој мора да помине низ антитезата, низ негативноста и неа да ја надмине. Оваа
целина е духовна бидејќи умот е тој што може да ги разбере сите овие фази и составни
делови како чекори во сопствен процес на разбирање.
Многумина сметаат дека размислувањата на Хегел го претставуваат јадрото на
германското филозофско движење идеализмот од почетокот на XIX век. Несомнено
неговото учење има огромно значење на многу идни филозофски школи, вклучувајќи ги и
учениците кои му се спротивставуваат на Хегеловиот специфичен дијалектички
идеализам, како егзистенцијализмот, историскиот материјализам на Карл Маркс,
историзмот и англискиот идеализам. Хегел бил свесен за својата 'неразбирливост' и го
гледал тоа како дел од филозофското размислување што се доближува до границите на
секојдневното размислување и се обидува да го надмине. Хегел во неговиот есеј „Кој
мисли апстрактно?“ напишал дека тој не е филозоф кој размислува апстрактно, како човек
од улица кој користи фиксни идеи. Тој е филозоф кој размислува конкретно и оди преку
границите на секојдневните идеи и ја разбира нивната суштина во поширока смисла. Ова
ги прави неговите филозофски размислувања и јазик таинствени и нејасни за луѓето од
улица.

Значење и влијание
Хегел влијаел на Кјеркегор, Фојербах, Маркс и Енгелс, иако сите тие ѝ се
спротивставувале на неговоата филозофија. Хегел немал никакво влијание на
националистичкото движење во Германија. За помалку од една генерација, Хегеловата
филозофија била потисната, а дури и забранета во Прусија од десните сили, а била
отфрлена и од левите сили преку повеќе официјални написи. После периодот на Бруно
Бауер, Хегеловото влијание не се почувствувало сѐ до филозофијата на Англискиот
идеализам и XX век со појавата на хегелијанците нео-марксисти што започнало со Ѓерѓ
Лукач.
Германскиот филозоф Фридрих Ниче има критички однос кон творештвото на Хегел кого
го нарекува „несвесен фалсификатор на пари“ и „махер“.

Позначајни дела
 „Феноменологија на духот“ (Phänomenologie des Geistes) 1807
 „Научната логика“ (Wissenschaft der Logik) 1812–1816 (последно издание на првиот
дел во 1831)
 „Енциклопедија на филозофските науки“ (Enzyklopaedie der philosophischen
Wissenschaften) 1817–1830
 „Елементи на филозофијата на правото“ (Grundlinien der Philosophie des Rechts)
1821
 „Предавања за естетиката“
 „Предавања за филозофијата на светската историја“
 „Предавања за историјата на филозофијата“
 „Предавања за филозофијата на религијата“

Цитати
 ,, Ништо големо на светот не е постигнато без страст.”
 ,, Вистинските трагедии во светот не се конфликти помеѓу доброто и погрешното,
тие се конфликти меѓу две добра. “
 ,, Светската историја е суд на пресудувањата. “
 ,, Она што е разумно е реално; она што е реално е разумно. “
 ,, Кога рационално гледаме на светот, светот гледа рационално назад. “
 ,, Војната е напредок, мирот е стагнација. “
 ,, Полесно е да се открие недостаток кај поединци и во држави, отколку да се види
нивната вистинска важност и вредност. “

Хегелијанизам
Хегелијанизмот е школа на филозофија заснована на идеите на Г. В. Ф. Хегел, германски
филозоф кој живеел во раните 1800-ти. Секој Хегелијанец верува и ги следи гледиштата
на Хегел. Хегел се обидел да употреби чиста логика - односно рационална апстрактна
мисла без емпириска содржина - за да го објасни битието. Овој апстрактен метод може да
го направи хегелијанизмот тежок да се сфати. Сепак, постојат некои цврсти концепти во
докторатот на Хегел кои даваат основна идеја за тоа што тој поучувал и како
хегелијанизмот се споредува со библиската вистина.
Хегел сметал дека секој концепт и нешто минува низ процес на развој и дека за да се
разбере тоа целосно, мораме да го видиме неговото севкупно изразување преку овој
развој. Прво постои состојба на битие, потоа нејзина спротивност и на крајот повисока
форма на таа првобитна состојба на битие. Замислете слободен човек кој станува роб, а
потоа многу години подоцна повторно ја добива својата слобода. Неговата прва состојба е
„да се биде“ слободен. Потоа, спротивното: ропство. Последно, тој станува слободен
човек, а разбирањето на неговата слобода е многу поголемо отколку што би било доколку
никогаш не доживеал ропство. Во овој пример, хегелијанизмот се фокусира на развојот на
поединецот преку процесот на поробување и ослободување. Процесот ни помага целосно
да го разбереме поединецот. Всушност, Хегел верувал дека процесот на „станување“ е
повисок израз на реалноста од едноставниот чин на „веќе бидување“. Ова е во
спротивност со филозофијата на Аристотел дека бидувањето е повисоко од станувањето,
бидејќи она што станува допрва треба да достигне совршенство.
Совршенството не е нешто што човечките суштества можат да го постигнат, па можеби
Хегелијанизмот е поблиску до вистината кога зборуваме исклучиво за човечката реалност
наспроти божествената реалност. Човечките суштества живеат за да се стремат и да одат
напред; ние се подобруваме и стекнуваме повисоко разбирање преку нашите искуства. Но
Бог е веќе совршен и целосен во Себеси; затоа, кога се опишува Божјата реалност, можеби
аристотеловата филозофија (дека бидувањето е повисока форма на постоење) е поблиску
до вистината. Бидувањето, во контекст на Божјото бесконечно и совршено Битие,
навистина е повисоко од станувањето. Во теологијата, зборот асеит го опишува Божјото
самопостоење. Бог не треба да се менува или да стане нешто, бидејќи Тој е веќе целосен.
Но, за човекот „станувањето“ е подобра состојба на постоење. Човекот не треба да остане
таков каков што е; идеално, тој треба да учи, да расте и да се менува за да се приближи до
Совршениот.
Хегелијанизмот е високо политички набиен филозофски систем. Некои хегелски школи ги
користеле идеите на Хегел за да промовираат радикални идеи; други ја користеле истата
филозофија за да промовираат реакционерни идеи. Оставајќи ги настрана практичните или
политичките исходи на Хегелијанизмот, доктрината на Хегел е едноставно начин да се
разбере смртната и временската реалност преку набљудување на процесот на развој кој се
чини дека влијае на сите аспекти на смртниот и временскиот живот.

Хегелијански школи
Хегеловата филозофија стана позната надвор од Германија од 1820-тите па наваму, а
Хегеловите училишта се развија во северна Европа, Италија, Франција, Источна Европа,
Америка и Британија. Овие школи се колективно познати како пост-хегелијанска
филозофија, пост-хегелијански идеализам или едноставно пост-хегелијанизам.
Во Германија
Непосредните следбеници на Хегел во Германија генерално се поделени на „десни
хегелијанци“ и „леви хегелијанци“ (последниве се нарекуваат и „млади хегелијанци“).
Десничарите ја развиле неговата филозофија по линии за кои сметале дека се во
согласност со христијанската теологија. Во нив спаѓаат Јохан Филип Габлер, Јохан Карл
Фридрих Розенкранц и Јохан Едуард Ердман.
Левичарите ги акцентирале антихристијанските тенденции на Хегеловиот систем и
развиле школи на материјализам, социјализам, рационализам и пантеизам. Меѓу нив биле
Лудвиг Фојербах, Карл Маркс, Бруно Бауер и Дејвид Штраус.
Други нации
Во Британија, хегелијанизмот бил претставен во текот на деветнаесеттиот век, и во голема
мера се преклопувал, британската идеалистичка школа на Џејмс Хачисон Стирлинг, Томас
Хил Грин, Вилијам Валас, Џон Керд, Едвард Керд, Ричард Луис Нетлишип, Ф. Х. Бредли
и Ј.М. Е. Мектагарт.
Во Данска, хегелијанството го претставувале Јохан Лудвиг Хајберг и Ханс Ласен
Мартенсен од 1820-тите до 1850-тите.
Во средината на 19 век во Италија, хегелијанството го претставувал Бертрандо Спавента.
Хегелијанството во Северна Америка го претставувале Фридрих Август Рауч и Вилијам Т.
Харис, како и Хегелијанците од Сент Луис. Во својата најнова форма, се чини дека ја зема
својата инспирација од Томас Хил Грин, и какво било влијание што го врши е спротивно
на распространетата прагматична тенденција.

Логика и политичка теорија

Логиката го сочинува првиот дел од филозофскиот систем на Хегел како што е претставен
во неговата Енциклопедија. Му претходеше неговото поголемо дело, Науката за логиката
(Wissenschaft der Logik), објавено во 1812-1816 година во два тома. „Енциклопедиската
логика“ е пократка верзија наменета да функционира како дел од „преглед“, но таа станала
подолга во текот на трите објавени верзии од 1817, 1827 и 1830 година. Исто така,
англискиот превод на Вилијам Валас содржи додатоци од белешките на студентите кои ги
слушале предавањата на Хегел на оваа тема.
Филозофска работа
Некои од пишувањата на Хегел биле наменети за оние со напредно познавање на
филозофијата, иако неговата Енциклопедија била наменета како учебник на
универзитетски курс. Сепак, Хегел претпоставувал дека неговите читатели се добро
упатени во западната филозофија. Посебно пресудни се Аристотел, Имануел Кант и
непосредните наследници на Кант, најистакнати Јохан Готлиб Фихте и Фридрих Вилхелм
Џозеф Шелинг. Всушност, самиот Хегел тврдел, во својата Наука за логиката, дека
германскиот јазик е особено корисен за филозофската мисла.
Хегеловиот систем на наука е изложување на идејата, или вистинскиот концепт, во
нејзините три облици:
 Логика - Идејата во чиста мисла, или самомислечка мисла надвор од просторот и
времето
 Природа - Идејата во просторот и времето се развива во фази до Дух
 Дух - идеја која повторно се појавила надвор од природата и се вратила во себе во
самосвесниот рационален живот, или човекот

Политички дела
Првото политичко дело на Хегел било „За неодамнешните домашни работи на
Виртемберг“ (Über die neuesten innern Verhältnisse Württembergs…, 1798), кое ниту било
завршено ниту објавено. Во него Хегел изразува став дека уставната структура на
Виртемберг бара фундаментална реформа. Тој го осудува апсолутистичкото владеење на
војводата Фердинанд заедно со тесниот традиционализам и правниот позитивизам на
неговите службеници и го поздравува свикувањето на Собранието на имотите, додека не
се согласува со начинот на избор во Диетата. За разлика од постојниот систем на
олигархиски привилегии, Хегел тврди дека Диетата треба да се заснова на народни избори
преку локалните градски совети, иако тоа не треба да се прави со давање право на глас на
необразовано мноштво. Есејот завршува неубедливо за соодветниот метод на политичко
претставување.
Прилично долго парче од околу 100 страници, Германскиот устав (Die Verfassung
Deutchlands) бил напишан и ревидиран од Хегел помеѓу 1799 и 1802 година и бил објавен
дури по неговата смрт во 1893 година. Овој дел дава анализа и критика на уставот на
Германска империја со главна тема дека Империјата е минато и дека апелите за обединета
германска држава се анахрони. Хегел ја нагласува потребата да се признае дека реалноста
на модерната држава бара силна јавна власт заедно со население кое е слободно и без
режим. Принципот на владеење во современиот свет е уставна монархија, чиишто
потенцијали можат да се видат во Австрија и Прусија. Хегел го завршува есејот на
несигурна нота со идејата дека Германија како целина може да ја спаси само некој
макијавелистички гениј.
Феноменологијата на духот
Феноменологијата на духот (Die Phänomenologie des Geistes), објавена во 1807 година, е
првото големо сеопфатно филозофско дело на Хегел. Првично наменет да биде првиот дел
од неговиот сеопфатен систем на наука (Висеншафт) или филозофија, Хегел на крајот
сметал дека тоа е вовед во неговиот систем. Ова дело го дава она што може да се нарече
„биографија на духот“, т.е., приказ на развојот на свеста и самосвеста во контекст на
некои централни епистемолошки, антрополошки и културни теми од човечката историја.

Филозофија на правото
Елементи на филозофијата на правото (германски: Grundlinien der Philosophie des Rechts) е
дело на Георг Вилхелм Фридрих Хегел објавено во 1820 година, иако оригиналната
насловна страница на книгата датира од 1821 година. Најзрелата изјава на Хегел за
неговата правна, морална , социјална и политичка филозофија, ова дело е проширување на
концепти само накратко обработени во Енциклопедијата на филозофските науки, објавена
во 1817 година.
Филозофијата на правото (како што обично се нарекува) започнува со дискусија за
концептот на слободната волја и тврди дека слободната волја може да се реализира само
во комплицираниот општествен контекст на имотните права и односи, договори, морални
обврски, семејниот живот. , економијата, правниот систем и политиката. Човекот не е
вистински слободен, со други зборови, освен ако не е учесник во сите овие различни
аспекти од животот на државата.