Vùng Hạ Đồi+ Tuyến Yên

Vùng hạ đồi
Về đặc điểm cấu tạo
Vùng hạ đồi thuộc não trung gian, nằm xung quanh não thất ba và nằm chính giữa hệ viền
Liên quan mật thiết với tuyến yên qua 2 con đường là mạch máu và thần kinh
Ở hạ đồi liên quan đến 2 nhóm hormone 1 là giải phóng , 2 là ức chế
Nhóm hormone giải phóng có 5 hormone gồm có
-CRH: Corticotropin releasing hormone
-TRH: Thyrotropin releasing hormone
-GnRH: Gonadotropin releasing hormone, hormone giải phóng kích dục tố
-GRH: Growth releasing hormone, hormone giải phóng sự phát triển
-PRH: Prolactin releasing hormone, hormone giải phóng prolactin
Giống nhau ở các chữ cái RH : R là releasing còn H là hormone
Như vậy vùng dưới đồi có 5 hormon giải phóng và 2 hormone ức chế là TIH và PIH
Ở đây có chữ IH, I là inhibitory H là hormone
-GIH: Growth inhibitory hormone, hormone ức chế sự phát triển
-PIH: Prolactin inhibitory hormon,
Vậy bây giờ chúng ta xem các hormone giải phóng là như nào
Thứ nhất là hormone giải phóng và ức chế GH là GRH và GIH
Bản chất là 1 polypeptid có 44 acid amin vậy
GRH có tác dụng kích thích thùy trước tuyến yên bài tiết GH
GIH có tác dụng ức chế thùy trước tuyến yên làm giảm tiết GH
Tiếp theo là hormone giải phóng TSH: TRH
Bản chất có 3 acid amin
Tác dụng kích thích thùy trước tuyến yên bài tiết TSH
Tiếp theo là hormon giải phóng ACTH: CRH
Bản chất là peptid có 41 acid amin
Tác dụng là kích thích thùy trước tuyến yên bài tiết ACTH
Hormon giải phóng FSH và LH: GnRH
Bản chất là peptid và có 9 acid amin

Tác dụng kích thích tuyến yên bài tiết ra LH và FSH
Hormone giải phóng và ức chế prolactin: PRH và PIH
PRH có tác dụng kích thích thùy trước tuyến yên bài tiết ra prolactin
PIH có tác dụng ức chế thùy trước tuyến yên làm giảm tiết prolactin
Như vậy vùng dưới đồi có 5 hormon giải phóng và 5 hormone này tác động thùy trước tuyến yên bài tiết
ra 6 hormone và có 2 hormone ức chế tác động đến thùy trước tuyến yên làm giảm tiết
Phần 2 tuyến yên
Tiết trước chúng ta nói rằng tuyến yên liên quan mật thiết với vùng dưới đồi qua 2 con đường là mạch
máu và thần kinh
Khi học giải phẫu thì ta biết được vị trí giải phẫu của tuyến yên: Tuyến yên nằm trong hố yên của xương
bướm thuộc nền sọ, đường kính khoảng 1 cm nặng 0,5 đến 1 gram  nhỏ
Tuyến yên được chia làm 2 thùy là trước và sau cũng có tài liệu người ta đề cập tuyến yên có 3 thùy
nhưng ở người thùy giữa kém phát triển nên chỉ đề cập đến 2 thùy. Thùy trước gồm có phần ống , phần
giữa và phần xa
Tuyến yên liên quan mật thiết với vùng hạ đồi qua 2 đường là mạch máu và thần kinh. Đường mạch máu
là hệ mạch cửa dưới đồi yên và đường thần kinh là nhờ các nơron ở hạ đồi tận cùng khu trú ở thùy sau
của tuyến yên chính vì vậy mà thùy sau tuyến yên còn được gọi là thùy thần kinh, thùy trước được gọi là
thùy tuyến bởi vì nó được cấu tạo bởi 2 búi mao mạch. Búi mao mạch thứ nhất xuất phát từ đm yên trên
sau đó thì đi qua cuống tuyến yên nó tập trung thành những tm cửa dài và xuống thùy trc tuyến yên và
… ở mao mạch thứ 2 cung cấp 90% lượng máu thùy trc tuyến yên còn lượng máu còn lại lấy từ búi mao
mạch của đm yên dưới thì đó là tuyến yên liên quan mật thiết với vùng hạ đồi qua 2 đường
Thùy trước tuyến yên có 5 mũi tên nhưng có 6 hormone là GH, LH, FSH, ACTH, TSH, PRL còn thùy sau có
1 mũi tên nhưng có 2 hormon là ADH và oxytocin như vậy tuyến yên là 1 tuyến nhỏ có 2 thùy, thùy trước
6 hormon thùy sau 2 hormon
Hình đối diện ngta vẽ là vùng hạ đồi, cuống tuyến yên
Thì CRH ở hạ đồi tác động vào thùy trước tuyến yên bài tiết ACTH, ACTH tác động đến tuyến thượng
thận bài tiết ra cortisol. TRH ở hạ đồi  thùy trc tuyến yên bài tiết TSH và TSH tác động đến tuyến giáp
bài tiết ra 2 hormon T3 và T4. GnGH ở hạ đồi tác động thùy trc tuyến yên bài tiết ra 2 hormon LH và FSH
tác động lên tuyến sd của nam là tinh hoàn để bài tiết ra testoteron, ở nữ thì buồng trứng bài tiết
ơstrogen và progesterone
Dopamine với liều nhỏ thì PIH bị ức chế nên nó tác động lên tuyến vú duy trì 1 nồng độ rất nhỏ, tác động
thùy trc tuyến yên bài tiết PRL còn GRH tác động thùy trc tuyến yên bài tiết GH đến gan để bài tiết ra IGF
và đến xương. Chú ý là 5 hormon ACTH, TSH, LH, FSH và PRL sẽ tác động lên 1 tuyến nào đó còn GRH sẽ
tác động trực tiếp lên toàn cơ thể
Đây là hình ảnh rõ hơn ta thây thùy trc có 6 hormon
Còn thùy sau có 2 hormon: oxytoxin cũng đến tuyến vú và ngoài ra đến tử cung làm co cơ tử cung
Còn ADH đến ống thận: OLG ,quai henle, OLX và ống góp để tái hấp thu nước
Vậy với hình ảnh này tuyến yên nhỏ có nhiều hormon: 6 hor thùy trước và 2 hor thùy sau tổng số có 8
hor
Ngta nói đây là nhạc trưởng tuyến yên và dàn giao hưởng nội tiết, như vậy tuyến yên nhỏ nhưng có vai
trò quan trọng ngta ví nó là nhạc trưởng điều hòa toàn bộ dàn giao hưởng nội tiết
Hormon MSH : melanocyte stimulating hormon tác động đến da để tăng sắc tố phân tán trên bề mặt
biểu bì da nhưng con người cta ko cần MSH này mà ACTH đã tác động đến tế bào sắc tố
Trên hình cả oxytocin và prolactin đều tác động lên tuyến vú vậy cta sẽ tìm hiểu nó có khác nhau hay
không
Còn hình bên cạnh là cơ chế điều hòa ngược dương tính trong trường hợp cơ thể bị stress
Hormon này có vai trò gì thì ngta tiến hành thực nghiệm … chứng tỏ tuyến yên tác động đến sự pt của
con vật, ngta nghiên cứu trên con vật đang phát triển hoặc là nó đã pt rồi sau đó tiêm GH cho con vật bị
cắt tuyến yên thì cơ thể nó pt trở lại chứng tỏ GH đã tác động đến sự pt
Vậy trên con người GH có tác động làm pt cơ thể vậy nó tác động vào mấy vấn đề: 2 vđ là chiều cao và
cân nặng
Kích thích mô sụn ở đầu xương làm cho xương dài ra nhưng ở mô học thì mô sụn ở đầu xương không dài
ra nữa ở độ tuổi vị thành niên, đầu xương và than xương hợp nhất với nhau nên chiều cao có giới hạn
nhất định, ngta nghiên cứu ở nam khoảng 20t ở nữ khoảng 18t thì ngừng pt chiều cao
Trong xương cấu tạo bởi 2 loại tb là tạo cốt bào và hủy cốt bào. Tạo cốt bào có tác dụng tăng lắng đọng
hợp chất canxi photphat bề mặt các hốc xương, còn hủy cốt bào tiết ra các chất hòa tan các hợp chất
trên vậy GH làm dày xương nên nó tác động lên tế bào tạo cốt bào. Chấn thương ở trẻ nhỏ chẳng may bị
gãy xương ngta ví như cành cây tươi có nhiều nhựa bởi vì nhiều tạo cốt bào nhưng càng già tạo cốt bào
gần bằng hủy cốt bào khả năng hàn gắn rất kém như cành cây khô không có nhựa.
Hormon tăng cao khoảng 22g để đón nguồn nội sinh tăng cao sau ngủ say 2g ngta thường cho trẻ ngủ
lúc 9g để trẻ con lớn lên trong giấc ngủ và đón được nguồn nội sinh rất quý giá
Thứ 2 là cơ chế điều hòa ngược cơ chế chủ yếu nhanh nhạy nhằm duy trì nồng độ hormon luôn ở mức
ổn định nhờ GRH, GIH ở vùng hạ đồi . ở đây GRH và GIH điều hòa hor GH của tuyến yên, GH tuyến yên
thay đổi nếu nó tăng nó sẽ tác động ngược trở lại hạ đồi để bài tiết ra GIH như vậy trc đó hạ đồi đã bài
tiết ra GRH tác động thùy trước tuyến yên để bài tiết GH nếu nồng độ GH tăng tác động ngược lại hạ đồi
để bài tiết GIH và GIH tác động tuyến yên làm giảm GH như vậy GH điều hòa luôn giữ ở mức ổn định vậy
đây là cơ chế điều hòa ngược âm tính vào vòng ngược ngắn từ tuyến yên đến hạ đồi hay tuyến chỉ huy
Ngoài r acta nhịn đói kéo dài GH tăng giảm protein, acid béo
Tb nang giáp chiếm 20-25%

TSH tham gia vào quá trình sinh tổng hợp hor của giáp . MIT, DIT là 2 tiền chất. Thyro là chất keo có
trong lòng tb nang giáp. Cơ thể có 2 nguồn 1 là nội sinh dự trữ thứ 2 là ngoại sinh chúng ta ăn thức ăn,
thức uống từ bên ngoài vào nó được hấp thu vào máu đến tb nang giáp và bờ đáy của nó có khả năng
vận chuyển tích cực iod từ máu qua bờ đáy vào tb nang giáp thì được gọi là cái bơm iod mà khi vào tb
nang giáp thì được giữ ở đó  bắt iod sau khi bắt iod, oxy hóa iod ở dạng nguyên tử và kết hợp tyrosin
là acid amin có sẵn trong tb nang giáp, dưới td của enzyme parosidaze để tạo ra 2 tiền chất MIT, DIT.
NHư vậy MIT kết hợp DIT tạo ra T3 và 2 DIT kết hợp với nhau tạo ra T4. T3 T4 của giáp đc tạo ra được
đưa vào trong lòng nang giáp nó gắn với thyro dự trữ ở đây 2-3 tháng và khi cơ thể cần thiết tiêu thyro
đi thì 2 hor T3 T4 từ lòng nang giáp khuếch tán qua tb nang giápđể vào máu
TRH được bài tiết ở hạ đồi tác động vào thùy trc tuyến yên bài tiết TSH và tác động tuyến giáp để bài tiết
T3 và T4 khi nồng độ T3 T4 thay đổi nếu nó tăng nó tác động ngược trở lại vùng dưới đồi làm TRH giảm
tác động vào thùy trước tuyến yên làm TSH giảm tác động tuyến giáp làm giảm T3 T4 như vậy điều hòa
luôn giữ T3 T4 ở mức ổn định
Sang đối diện TRH hạ đồi tác động tuyến yên tiết TSH tác động tuyến giáp tiết T3 T4 nếu T3 T4 tăng nó tđ
ngược lại vùng hạ đồi làm TRH giảm, tđ tuyến yên làm TSH giảm ngược lại nếu T3 T4 giảm thì TRH tăng
và TSH tăng như vậy TSH phụ thuộc vào TRH vùng hạ đồi và T3 T4 của tuyến giáp cơ chế điều hòa
ngược âm tính vòng dài từ tuyến đích tới tuyến chỉ huy và tuyến yên
Thượng thận là tuyên nhỏ nặng 3-4 gram , vỏ chiếm 80% tủy 20%
Cơ chế điều hòa ngược âm tính vòng ngược dài
GnGH ở vùng dưới đồi
Tes tuyến sd nam
Es, pro tuyến sd nữ
Vùng hạ đồi tiết GnGH  thùy trc tuyến yên tiết LH/FSH  tđ tuyến sd: buồng trứng tiết pro và es
Khi phóng noãn rụng trứng trong 2 hor thì es tăng. Hồi tác là cơ chế điều hòa ngược, pro và es tăng tđ
ngược hạ đồi và tuyến yên làm GnGH tăng trong 2 hor LH và FSH thì LH tăng cao đạt đỉnh để tác động
vào tuyến sd nữ cụ thể là buồng trứng làm nồng độ es càng tăng thêm đây là cơ chế điều hòa ngược
dương tính  có lợi cho người phụ nữ
Bình thường hor này duy trì với nồng độ rất nhỏ, tăng khi người mẹ mang thai. Sữa chỉ bài tiết ở mẹ sau
khi sinh bởi vì bthuong es , pro tăng ức chế prolactin nhưng sau sinh 2 hor này giảm đột ngột thì prolac
mới phát huy tác dụng nên sữa chỉ bài tiết ở người mẹ sau khi sinh
Sữa mẹ 7 ngày đầu có lượng kháng thể cao, ngta khuyến cáo các bà mẹ khi đẻ con ra thì cho con bú ngay
bằng sữa mẹ, 4 tháng đầu bằng sữa mẹ và kéo dài trong 2 năm . Sữa mẹ ưu việt hơn sữa tổng hợp rất
nhiều
Nước ở ống thận được tái hấp thu 99%. OLG là , quai henle là 15% ra khỏi quai là 80%, OLX là 10%, góp
là 9%
ADH đến gắn với các thụ thể trên màng tb OLX sau đó hoạt hóa enzyme Adenulcyclase từ màng
khuếch tán vào bào tương hoạt hóa ATP thành AMPv, AMPv hoạt hóa enz protein dạng ko hoạt động 
hoạt động để làm khe các tb OLX giãn rộng để tăng tính thấm H2O, nước được đưa từ lòng ống thận 
OLX để vào dịch kẽ
ADH chất truyền tin thứ nhất, AMPv chất truyền tin thứ 2 vì là chất trung gian được tạo ra trong lòng
OLX
Hormon tan trong nước: gắn thụ thể ở màng tb
Hormon tan trong lipid: gắn thụ thể nằm ở bào tương và nhân vì dễ dàng khuếch tán qua lớp lipid kép
để vào tb
 Với cơ chế này ADH tái hấp thu 10% nước ở OLX và 9% ở ống góp tổng ADH tái hấp thu được
19% ở ống thận
ADH giảm tỉ trọng nước tiểu giảm cùng 1 lượng nước lớn bài xuất ra ngoài gọi là bệnh lí đái tháo
nhạt
Tác dụng thứ nhất là co cơ tử cung, bình thường oxytoxin duy trì nông độ rất nhỏ, nhưng khi người
mẹ mang thai nồng độ sẽ tăng, trong 3 tháng đầu nếu nồng độ tăng cao nguy cơ dẫn đến sảy thai,
càng về những tháng cuối thì hóc môn này người mẹ tăng, ở người mẹ tăng và các bạn đi sản thid ở
người mẹ có nghĩ cơn co tử cung chỉ là thoáng qua để luyện cái cơ tử cung khi chuyển dạ đẻ và đặc
biệt các bạn đi sản khi chuyển dạ đẻ cơn co tử cung liên tiếp xảy ra thì lúc này người phụ nữ sẽ
chuyển dạ và sẽ sinh em bé nếu mà cơn co tử cung mà thưa yếu thì nguy cơ dẫn đến suy thai. Bên
trong sản khoa thì đượn gọi là oxytoxin được gọi là yếu tố thúc đẻ và sau khi người phụ nữ sinh con
xong rồi, rau thai để nem bé nước ối ra rồi thì lúc này nồng đồ oxytoxin nó lại tăng để co hồi cơ tử
cung
Vậy thì khi người mẹ mang thai thích nghi dần cái tử cung khi chuyển dạ đẻ nó tăng hơn so với bình
thường có thể đến hàng nghìn lần để chứa em bé rau thai nước ối. Em bé có thể từ 3.5 đến 4 kg rau
thai nước ối thì cơ tử cung giãn quá mức, nhưng sau khi sinh thì hóc môn này nó lại càng tăng để co
hồi tử cung nên đi sản trong 24h đầu phải theo dõi co hồi tử cung và sản phụ nếu co hồi kém đà liệt
băng huyết dẫn đến tử vong
Thứ 2 là bài xuất sữa từ nang tuyến thì hình ảnh lúc trước chúng ta thấy răng cả oxytoxin và
prolactin đều mũi tên những tuyến vú thì prolactin có tác dụng là kích thích bài tiết sữa cón oxytoxin
bài tiết sữa từ nang tuyến vào ống tiêm sữa như vậy bài tiết trước và bài tiết sau và điều hòa bài tiết
nó thì do kích thích trực tiếp vào núm vú xung động theo hạ đồi tuyến yên và đến kỳ sau và kiện
oxytoxin như vậy người mẹ đẻ ra cho con bú ngay thì em bé bú mẹ động tác kích thích trực tiếp vào
núm vú thì em bé sẽ nhận được sữa nó tiết ra và thứ 2 nữa là oxytoxin sẽ co hồi tử cung của người
mẹ và kích thích tâm lý học thân kinh giao cảm sẽ ảnh hưởng đến bài tiết oxytoxin như vậy tuyến
yên là một tuyến nó có hai thùy trước và sau, thùy trước nhớ được 6 hóc môn và sau có 2 hóc môn

Vùng Hạ Đồi+ Tuyến Yên

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vùng Hạ Đồi+ Tuyến Yên

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Vùng hạ đồi

Về đặc điểm cấu tạo

Nhóm hormone giải phóng có 5 hormone gồm có

-CRH: Corticotropin releasing hormone

-TRH: Thyrotropin releasing hormone

-PRH: Prolactin releasing hormone, hormone giải phóng prolactin

Ở đây có chữ IH, I là inhibitory H là hormone

-PIH: Prolactin inhibitory hormon,

Bản chất là 1 polypeptid có 44 acid amin vậy

Tiếp theo là hormone giải phóng TSH: TRH

Bản chất có 3 acid amin

Tiếp theo là hormon giải phóng ACTH: CRH

Bản chất là peptid có 41 acid amin

Hormon giải phóng FSH và LH: GnRH

Bản chất là peptid và có 9 acid amin

Phần 2 tuyến yên

Tb nang giáp chiếm 20-25%

Tes tuyến sd nam

Es, pro tuyến sd nữ

Hormon tan trong nước: gắn thụ thể ở màng tb

You might also like