Đại cương YHGD

1. Hướng dự phòng
Phòng bệnh bao gồm nhiều khía cạnh, bao gồm nhận biết được những yếu tố nguy cơ
mắc bệnh, làm chậm lại các hậu quả của bệnh tật và khuyến khích lối sống lành mạnh.
Dự phòng cũng đồng nghĩa với sự dự đoán trước các vấn đề sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe
nội tâm của bệnh nhân và gia đình. Chẳng hạn như các khủng hoảng tâm lý, sự mất mát
một người thân. Bác sĩ gia đình có thể thấy trước và khuyên nhủ từng người và các gia
đình trong những trường hợp đó.
Phòng bệnh không chỉ giới hạn vào việc khuyến khích mọi người không hút thuốc lá,
phải tập thể dục và ăn uống đúng cách mà còn là việc phát hiện các yếu tố nguy cơ đối
với việc mắc bệnh và sử dụng các phương tiện sàng lọc để phát hiện bệnh ngay từ các
giai đoạn đầu.
Các phương pháp tìm kiếm và câu hỏi để xác định xem việc dự phòng có được thực hiện
không:
 Các yếu tố nguy cơ đối với bệnh nhân có được xác định và thể hiện trong các sổ
sách, bệnh án không?
 Có tài liệu nào cho thấy có sự thoả thuận với bệnh nhân về việc có thể cần thay đổi
hành vi để dự phòng không?
 Quan trọng nhất là có bằng chứng nào cho thấy rằng bác sĩ dự đoán được những
khủng hoảng có tính chất qui luật sẽ xảy ra trong cuộc sống của gia đình? Ví dụ có những
vấn đề ít nhiều sẽ xảy ra trong những năm đầu của hôn nhân, những cặp vợ chồng sẽ
thường ít luyện tập hơn và ăn uống khác đi sau khi lấy nhau...
Tổng quát, một bác sĩ YHGĐ cần:
 Ưu tiên, khuyến khích các dịch vụ dự phòng và nâng cao sức khỏe cho người bệnh
và gia đình.
 Áp dụng nhiều cấp độ dự phòng khác nhau trong CSSK: từ dự phòng cấp 0 đến dự
phòng cấp 4
 Thường xuyên thực hiện tư vấn, giáo dục sức khỏe cho người bệnh và gia đình của
họ.
2. Hướng gia đình
Định hướng gia đình tập trung vào các vấn đề sức khỏe của cá nhân trong ngữ cảnh hoàn
cảnh gia đình của bệnh nhân, trong hệ thống văn hoá xã hội của họ và hoàn cảnh mà ở đó
bệnh nhân sống và làm việc. Bác sĩ gia đình coi bệnh nhân như những thành viên của các
hệ thống gia đình và thừa nhân sự ảnh hưởng của bệnh tật đến gia đình cũng như gia đình
đến bệnh tật. Bác sĩ gia đình được đào tạo để làm việc với các gia đình. Một gia đình
được định nghĩa rộng rãi như là những cá nhân mà bệnh nhân trông mong ở họ sự hỗ trợ.
Tổng quát, một bác sĩ YHGĐ cần:
 CSSK cho cả gia đình theo vòng đời gia đình.
 Quan tâm đến ảnh hưởng của yếu tố gia đình đến sức khỏe và ngược lại.
 Quan tâm đến mối quan hệ giữa người bệnh và các thành viên trong gia đình của
họ.
 Sử dụng các công cụ đánh giá gia đình: cây phả hệ, sơ đồ gia đình, chỉ số apgar,
chỉ số screem, sự kiện gia đình
 Xây dựng và duy trì mối quan hệ với người bệnh và gia đình người bệnh.
 Đưa ra kế hoạch chăm sóc phù hợp với cả gia đình.
3. Hướng cộng đồng
Các vấn đề của bệnh nhân nên được nhìn nhận trong ngữ cảnh của cuộc sống bệnh nhân
ở cộng đồng địa phương. Nghề nghiệp, văn hoá, môi trường là những khía cạnh của cộng
đồng tác động đến việc chăm sóc bệnh nhân. Bác sĩ gia đình phải biết được bệnh nào
hoặc vấn đề sức khỏe nào có tỷ lệ mắc cao nhất trong cộng đồng. Điều này rất quan trọng
vì sẽ liên quan đến việc chẩn đoán và quyết định về giáo dục cộng đồng và cung ứng dịch
vụ. Bác sĩ gia đình có thể sử dụng nhiều nguồn trong cộng đồng để cung ứng chăm sóc
tối ưu nhất. Bác sĩ gia đình phải rộng về thực hành, và sâu về kiến thức. Có được như vậy
thì hiệu quả của hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu mới được phát huy.
Bằng chứng của việc định hướng cộng đồng là:
 Bác sĩ biết bệnh nhân làm nghề gì, và nơi làm việc của họ
 Bác sĩ sử dụng nguồn lực của cộng đồng
 Bác sĩ sử dụng sự hiểu biết về tần xuất bệnh tật của cộng đồng trong chẩn đoán
 Bác sĩ là thành viên tích cực trong cộng đồng
 Các chẩn đoán và điều trị được thực hiện trên cơ sở lối sống của bệnh nhân ở cộng
đồng
Tổng quát, một bác sĩ YHGĐ cần:
 Hiểu các đặc điểm của cộng đồng mà mình quản lý, chăm sóc.
 Tính đến vai trò của các yếu tố môi trường, văn hoá, kinh tế xã hội có ảnh hưởng
đến sức khỏe của cá nhân và gia đình sống trong cộng đồng đó.
 Quan tâm nhu cầu cộng đồng, tìm giải pháp phù hợp với cộng đồng.
 Huy động được sự tham gia của cộng đồng trong công tác CSSK.