Czynniki warunkujące skuteczność pomocy

psychologicznej :
- Jakość relacji z klientem
- Motywacja klienta do zmiany
- Stopień zaburzeń u klienta:
o Im głębsze zaburzenia psychiczne u klienta, tym trudnej nawiązać
kontakt terapeutyczny i trudniej osiągnąć poprawę
- “ciastko Lamberta” - szacunkowy odsetek popraw u klientów
psychoterapii w odniesieniu do czynników terapeutycznych

Relacja terapeutyczna
Wzajemne uczucia i postawy w relacji klient-terapeuta, a także sposób ich
wyrażania.
Nawiązywanie kontaktu i budowanie relacji
terapeutycznej:
- Kluczowe dla zbudowania relacji terapeutycznej są pierwsze spotkania
o Jeśli nie uda ci się zbudować relacji podczas pierwszej sesji, później
będzie to niemożliwe
Jaki kontakt jest pomocny zdaniem klientów, którzy pozytywnie oceniają
udzielają im pomoc psychologiczną?
o Okazywanie przez psychologa serdeczności, uwagi, zrozumienia,
szacunku a także jego aktywność i doświadczenie

Triada Rogeriańska :

- Bezwarunkowa akceptacja:
o Zatroskanie tym, co martwi klienta – okazywanie szczerego
zainteresowania zmartwieniami klienta, poczucie obecności
o Odłożenie na bok osobistych reakcji - słuchanie bez osądzania,
powstrzymywanie się od krytyki
o Poszanowanie niezależności klienta - należy być świadomym
swoich przekonań, nie narzucać ich
o Poszanowanie różnic kulturowych/światopoglądowych
o Docenianie odpowiedzialności klienta – oczekiwanie, że klient
weźmie na siebie odpowiedzialność za decyzje, które podejmie
 o Zachowanie szacunku do własnej osoby (przez psychologa) -
samoświadomość i dokonywanie wyborów - z kim mogę
pracować a z kim nie
- Empatia
- Autentyczność

Podstawa wobec klienta/pacjenta:

- Zaangażowanie
- Ciekawość
- Życzliwość
- Cierpliwość
Jakość kontaktu:
- Obecność
- Dawanie uwagi
- Nieoceniająca postawa (bezstronność)

Obiektywizm i bezstronność w pracy z klientem :

Na jakość pracy z klientem mogą mieć wpływ:
- Doświadczenia psychologa z przeszłości
- Poglądy
- System wartości
- Pożądanie i zauroczenie klientem

Niezbędne w pracy są:

- Samoświadomość
- Superwizja
- Terapia własna
- Ciągłe szkolenie i dokształcanie

Empatia
Termin empatia (gr. Empatheia – cierpienie) jest powszechnie stosowany w
naukach społecznych, lecz różnie rozumiany.
Empatia - umiejętność zrozumienia innych ludzi oraz zdolność
współodczuwania z innymi uczuć i emocji.
- Jest to zdolność wczuwania się w sytuację innych ludzi, ich motywów i
źródeł decyzji i postaw.
Empatia jest najważniejsza na samym początku - podstawa do budowania
więzi.
Pacjenci osiągający poprawę opisują psychologów jako przyjaznych, ciepłych,
uważnych, zaangażowanych, okazujących szacunek.
Empatia jako reakcja emocjonalna - współodczuwanie stanów emocjonalnych
drugiego człowieka wywoływane poprzez spostrzeżenie cudzych emocji -
“rezonans emocjonalny”
Empatia jako proces poznawczy - “wstawienie” się w cudze położenie
połączone z trafnym rozumieniem cudzych uczuć, myśli, pragnień i trafne
przewidywanie reakcji
Podejście wielowymiarowe – w procesie empatyzowania dochodzi zarówno
do współodczuwania emocji jak i zrozumieniem co czuje druga osoba z
przyjęciem jego perspektywy

Neurobiologiczne podłoże empatii

Neurony lustrzane
Rozwój empatii
- Wrodzone właściwości układu nerwowego
- Wczesnodziecięce doświadczenia w reakcji z opiekunem
- Rozwój umiejętności przyjmowania perspektywy innych osób i
wyobraźni
- Uwzględnienie kontekstu sytuacyjnego
- Ćwiczenie empatii

Empatia a pomoc psychologiczna

Według niektórych klinicystów empatia jest zdolnością wyczuwania
prywatnego świata drugiego człowieka - pacjenta jak swego własnego,
wrażliwością na uczucia aktualnie doznawane przez pacjenta i zdolnością
werbalnego komunikowania mu tego zrozumienia w sposób dla niego
dostępny.
Empatia obejmuję trzy aspekty:
- Poznawczy
- Emocjonalny
- Wykonawczy
Wraz ze wzrostem empatii terapeutów zwiększa się poczucie jakości życia
pacjentów w różnych sferach, a zmniejsza się nasilenie się symptomów
zaburzeń psychicznych.

Jak okazać empatię i szacunek dla klienta:

- Przekazywanie informacji zwrotnych na temat tego jak rozumiemy
klienta i jego sytuację (parafraza, klaryfikacja, odzwierciedlenie uczuć)
- Dopytywanie, jeśli coś jest dla nas niezrozumiałe
- Aktywny udział w rozmowie – psycholog aktywny przez 1/3 spotkania
- Ekspresyjny sposób mówienia - dostrojenie nastroju do klienta,
ekspresyjne wyrażanie swoich uczuć
- Płynne i zrozumiałe mówienie - unikanie półmroków i nic nieznaczących
zwrotów
 - Wykorzystywanie mowy ciała - kontakt wzrokowy, pochylenie się do
przodu, uśmiechanie się

Spójność
Psycholog jest spójny, gdy: jest szczery, spontanicznie wyraża swoje reakcje w
przekonaniu, że to niczemu nie zaszkodzi.
Spójność wyraża się w zgodności komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
Najważniejsze są szczere reakcje na klientów, na ich problemy i myśli.
Obserwowanie własnych reakcji przez psychologa to ważne źródło wiedzy,
które można konstruktywnie wykorzystać w pracy z klientem.
Spójność nie oznacza, że mamy komunikować swoje odczucia klientowi w
sposób obcesowy, nietaktowny czy raniący jego uczucia!!!!!!

Niechęć i opór klientów w procesie pomagania

Niechęć - wahanie klienta przed pracą związaną z pokonywaniem stopni
procesu pomocy.
Opór - wycofanie klienta pod wpływem nacisku - opór jest stymulowany przez
psychologa lub społeczne uwarunkowania procesu pomocy

Jak przejawia się niechęć?

- Poruszanie bezpiecznych lub błahych tematów
- Trudność w określeniu celu pomocy
- Wyznaczanie nierealistycznych celów
- Unikanie pracy nad zmianą zachowania
- Obwinianie innych za swoją sytuację

Skąd się bierze niechęć?

- Brak zaufania
- Wstyd
 - Lęk przed dezorganizacją
- Strach przed zaufaniem – wychodzenie ze strefy komfortu

Jak się przejawia opór? - reakcja na przymus:

- Aktywne próby przeciwdziałania procesowi pomocy
- Spóźnianie się lub unikanie spotkań
- Sprzeciwianie się i okazywanie złości
- Zrywanie procesu pomocy

Przyczyny oporu:
- Zmuszanie do uczestnictwa w procesie pomocy np. Wizyta u psychologa
jako kara za zachowanie
- Uzależnienie osiągnięcia celu od uczestnictwa w procesie np. Awans
- Negatywny stosunek do procesu np. Nie jestem wariatem