CH3: NGHÈO ĐÓI, BẤT BÌNH ĐẲNG,

TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG

1.Nghèo đói
2.Bất bình đẳng
3.Tính dễ bị tổn thương
– Khái niệm
– Thước đo
– Vấn đề tăng trưởng
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
& XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO
ĐỊNH NGHĨA: NGHÈO

• Tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và thỏa mãn
các nhu cầu cơ bản của con người được xã hội thừa nhận tuỳ theo
trình độ phát triển kinh tế - xã hội và phong tục tập quán của địa
phương
ĐỊNH NGHĨA: NGHÈO

• Thiếu thốn vật chất, mức thu nhập và tiêu dùng thấp
• Nghèo về thu nhập đi kèm với
– Nghèo về con người (sức khoẻ kém, giáo dục thấp...)
– Nghèo về xã hội (dễ bị tổn thương trước biến động, không có
tiếng nói, không có cơ hội ...)
TIÊU CHÍ NHẬN DIỆN

• Định lượng:
– thu nhập bình quân,
– chi tiêu bình quân,
– chỉ số về của cải, …
• Định tính: thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu nước sạch, con cái không
được học, nhà lá/vách đất hoặc không có nhà,…
CHUẨN NGHÈO

• Thu nhập/ bêu dùng dưới ngưỡng tối thiểu để thoả mãn nhu cầu
cơ bản
• Nghèo tuyệt đối: không đảm bảo được những nhu cầu cần thiết để
duy trì cuộc sống
– Thế giới (WB):
$1,90 ngày/người (2011 PPP) -> $2,15 (2017 PPP)
• 648 triệu người (2019)
ĐO LƯỜNG NGHÈO

z là chuẩn nghèo
yi là thu nhập (hay chi bêu) của người i trong hộ nghèo
N là số người trong tổng thể
M là số người nghèo
• Tỉ lệ nghèo (P0)
• Khoảng cách nghèo (P1)
• Chỉ số Foster-Greer-Thorbecke (P2)
ĐO LƯỜNG NGHÈO

• Tỉ lệ nghèo (P0) (Chỉ số đếm đầu H – Headcount index)

= dân số dưới ngưỡng nghèo / tổng dân số
• Khoảng cách nghèo (P1 – PG: Poverty gap): độ sâu nghèo
– Phần thiếu hụt thu nhập trung bình dưới ngưỡng nghèo tính theo %
ngưỡng nghèo
• Chỉ số Foster-Greer-Thorbecke (P2): Độ trầm trọng của nghèo
CÂU HỎI

• Tỉ lệ hộ gia đình nghèo theo chuẩn nghèo 2 USD/ngày đối với nước
A là 76,5 và đối với nước B là 77,6. Con số này có nghĩa là gì?
• Nếu phân phối thu nhập ở nước C là (1, 2, 2, 3, 5) và chuẩn nghèo
là 2,5. Theo tỷ lệ đếm đầu bao nhiêu phần trăm dân số ở ânh trạng
nghèo đói? Độ trầm trọng của nghèo đói ở quốc gia này ở mức
nào?
CHUẨN NGHÈO

• Nghèo tương đối:

– sống trong điều kiện thấp hơn so với mức trung bình của cộng
đồng
– Có thể thay đổi phụ thuộc tăng trưởng kinh tế
– Bẫy nghèo (hộ gđ không có cách nào hưởng thụ mức sống giống
như những người khác trong XH)
– Bên lề XH
CHỈ SỐ NGHÈO ĐA CHIỀU

• Sự nghèo đói có tính đa chiều

• Chỉ số nghèo khổ con người (HPI)
• MPI- Multidimensional Poverty Index: Chỉ số nghèo
tổng hợp
– bao quát được trực tiếp hơn sự túng thiếu, tổn thất trong tác động
đến sức khỏe, giáo dục và các dịch vụ thiết yếu như nước sạch, vệ
sinh và năng lượng
MPI
CHUẨN NGHÈO Ở VN

• (Nghị định 07/2021/NĐ-CP) Chuẩn nghèo đa chiều:

–1.500.000 đồng/người/tháng ở khu vực nông thôn và
2.000.000 đồng/người/tháng ở khu vực thành thị
–Thiếu hụt 3 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt DVXH cơ
bản
BẤT BÌNH
ĐẲNG
PHÂN PHỐI THU NHẬP

• Phân phối thu nhập theo cá nhân:

Tổng thu nhập mà các cá nhân hay các hộ gia đình nhận được trong
một thời gian
• Phân phối thu nhập theo chức năng
Mỗi nhân tố sản xuất nhận được tỷ phần bao nhiêu trong tổng thu
nhập quốc dân
BÌNH ĐẲNG & CÔNG BẰNG
B Ì N H ĐẲ N G
• Bình đẳng về thu nhập là khi mọi người
nhận được khoản thu nhập như nhau.
• Không bao giờ xảy ra trong thực tế
• Dựa vào đó đánh giá thực trạng phân phối
của một quốc gia hay một xã hội
• Tiêu chuẩn khách quan, không thay đổi
theo không gian và thời gian
CÔNG BẰNG
• Mỗi người và mọi người nhận được mức
thu nhập (hay hưởng thành quả kinh tế)
xứng đáng với khả năng, nỗ lực, trình độ
và sự sẵn sàng chịu rủi ro của mình
• Khái niệm mang enh chuẩn tắc và thuộc
về đạo lý.
• Khái niệm mang enh chủ quan, thay đổi
theo không gian và thời gian
BẤT BÌNH ĐẲNG

• Kinh tế • Địa vị xã hội

• Giới • Trình độ nhận thức
• Tiếp cận các dịch vụ cơ • Mức độ tham gia vào quá
bản trình phát triển
• Quyền lực chính trị • ...
• Cơ hội
BBĐ PHÂN PHỐI THU NHẬP

• So sánh các nhóm thu nhập: Hệ số Kuznets

– Tỷ lệ thu nhập giữa nhóm hộ gđ có thu nhập cao nhất và thấp nhấp
– tỷ lệ 10/10, tỷ lệ 20/20
• Đường cong Lorenz: do nhà thống kê người Mỹ- C. Lorenz xây dựng năm 1905
– mqh giữa nhóm dân số xếp theo thu nhập từ thấp đến cao cộng dồn & tỷ lệ thu nhập tương
ứng của họ
• Hệ số Gini:
– Đo lường mức độ lệch khỏi tình trạng phân phối công bằng hoàn hảo trong phân phối thu
nhập
VD: PHÂN PHỐI THU NHẬP CÁ
NHÂN Ở NƯỚC ĐPT
Tỷ lệ thu nhập (%)
Thu nhập cá nhân
Cá nhân (dv tiền) Ngũ phân vị Thập phân vị

Tổng (thu nhập QG)

 Tổng thu nhập % luỹ tiến
A
B

Gini = A/ (A + B) Tổng dân số % luỹ tiến

CÂU HỎI

• Nếu mọi người dân trong nền kinh tế có cùng mức thu nhập thì đường
Lorenz cho nền kinh tế này sẽ có dạng? Hệ số Gini ở quốc gia đó sẽ bằng
bao nhiêu?
• Nếu một người trong nền kinh tế nhận tất cả thu nhập và phần còn lại
của dân số không có thu nhập, thì đường Lorenz cho nền kinh tế này sẽ
là đường nào? Hệ số Gini ở quốc gia đó sẽ bằng bao nhiêu?
• Nếu trên cùng 1 đồ thị, đường cong Lorenz của 2 quốc gia cắt nhau thì
sao?
 Đường cong Lorenz
Tổng thu nhập % luỹ tiến cắt nhau

Tổng dân số
% luỹ tiến
 Khả
năng Sức Y tế
của cá khoẻ Nước
nhân sạch
Nghề
Dinh
nghiệp
Mức độ Trí lực dưỡng
làm Giáo
việc dục

Phân
biệt đối Giới
xử
Lao động
Màu da
Thừa
Tài
Nguồn gốc bất bình kế
chính
đẳng về thu nhập Tiết vi mô
Tài sản kiệm Ngân
hàng Ngân
Kinh hàng
Vốn
doanh
Thị Cơ sở
Chuyể
trường hạ tầng
n giao
Thuế
thu
nhập Chi tiêu
của CP
Trợ cấp
BBĐ GIỚI

• Bình đẳng giới: nam giới và nữ giới cần nhận được những
đối xử bình đẳng trong tất cả các khía cạnh của đời sống
kinh tế - xã hội và quyền con người
THƯỚC ĐO

• Chỉ số phát triển giới GDI

– Tương tự HDI nhưng điều chỉnh theo mức độ phát triển giới
– Giá trị và thứ hạng của GDI càng gần với HDI thì sự khác biệt
theo giới càng ít
TĂ N G T R ƯỞ N G
& B B Đ CÓ M Ố I
Q UA N H Ệ N H Ư
T H Ế N ÀO ?
MÔ HÌNH CHỮ U NGƯỢC

• Do S.Kuznets xây dựng từ nghiên

cứu thực nghiệm năm 1955
• Dùng tỷ số thu nhập của 20% giàu
nhất/thu nhập của 60% nghèo nhất
(Tỷ số Kuznets)
• Giả thuyết của Kuznets: bbđ tăng
lên ở giai đoạn đầu và giảm ở giai
đoạn sau, khi lợi ích của tăng
trưởng lan tỏa rộng hơn.
A. LEWIS: TĂNG TRƯỞNG TRƯỚC,
BÌNH ĐẲNG SAU
• BBĐ là điều kiện để người giàu tăng tích lũy, tăng
đầu tư => tăng trưởng kinh tế
• Phân phối lại thu nhập hấp tấp, vội vã -> bóp nghẹt
tăng trưởng kinh tế
• Quan điểm đối lập: mức độ phân phối lại hợp lý
H.OSHIMA: TĂNG TRƯỞNG ĐI ĐÔI
VỚI BĐ
• Có thể hạn chế BBĐ ngay từ gđ đầu của tăng
trưởng?
• Tăng trưởng cần bắt đầu từ KV nông nghiệp
–Chính sách cải cách ruộng đất (giống, kỹ thuật)
• Tiết kiệm tăng lên ở các nhóm dân cư
WB: PHÂN PHỐI LẠI

• Phân phối lại tài sản và các thành quả của tăng trưởng kinh
tế
– phân phối thu nhập dần được cải thiện/ không xấu đi trong khi
tăng trưởng vẫn tiếp tục
• Nguyên nhân: bất công trong sở hữu nguồn lực sx
TÍNH DỄ BỊ
TỔN THƯƠNG
TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG

• Nguy cơ dễ bị tổn thương tập trung vào những thay đổi trong địa vị
KT - XH & một số nhóm KT - XH nhất định đặc biệt dễ bị tổn thương
hơn
• TDBTT là ình chất hoặc ânh trạng có khả năng bị tác động/ chịu
thiệt hại về mặt vật chất hoặc bnh thần
• Đối tượng bị tổn thương: dễ bị thay đổi khi chịu tác động của các
mối đe dọa
ĐÁNH GIÁ

•Yếu tố gây tổn thương

•Đối tượng bị tổn thương
•Loại tác động/ tổn thương + mức độ
YẾU TỐ GÂY TỔN THƯƠNG

Vùng/ khu vực, hệ thống tự nhiên - XH, KT, nhóm người, ngành nghề
… -> dưới yếu tố tác động:
• Biến đổi khí hậu, môi trường
• Biến động giá cả hàng hóa
• Khan hiếm lương thực
• Thảm họa công nghệ
• Chiến tranh …
KHẢ NĂNG TỔN THƯƠNG ĐỐI VỚI
CON NGƯỜI
• Vật chất
• Kinh tế
• XH
• Tình cảm
•…
TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG

• Đối mặt với nguy cơ đáng kể về sự sụt giảm phúc lợi

nghiêm trọng trong tương lai
• Xác suất mất mát
• Phát sinh từ sự kết hợp của 2 nhóm hoàn cảnh:
– Đối tượng chịu biến động & sốc
– Thiếu cơ chế phản ứng trước & sau biến động
BIỆN PHÁP
• Xóa bỏ nguy cơ
– Diệt hết bọ gậy & muỗi ở khu vực sinh sống
• Ứng phó trước: giảm thiểu khả năng mắc rủi ro
– Mắc màn (bệnh sốt rét)
– Tiết kiệm, mua bảo hiểm
• Phản ứng sau: Thích nghi, tận dụng
– Chuyển hướng lao động gđ
– Vay vốn
TĂ N G T R ƯỞ N G ,
N G H ÈO, B B Đ &
T D BT T
MỐI LIÊN HỆ TOÁN HỌC: TT,
NGHÈO, BBĐ
• Thu nhập tăng
• BBĐ thu nhập giảm/ giữ nguyên
=> tỷ lệ nghèo tuyệt đối sẽ ….
TẠI SAO CẦN XÓA NGHÈO?

• Mục tiêu giảm nghèo và thúc đẩy tăng trưởng có tương đồng hay
mâu thuẫn với nhau?
• Chính sách nào có thể hỗ trợ người nghèo?
• Tăng trưởng và giảm nghèo
• Giảm nghèo và tăng trưởng
TẠI SAO CẦN QUAN TÂM TỚI BBĐ?

• Tăng trưởng kinh tế nhanh và phân phối thu nhập bình

đẳng hơn là các mục tiêu tương đồng hay mâu thuẫn với
nhau?
• Tăng trưởng nhanh chỉ có thể đạt được với cái giá là sự bất
bình đẳng lớn hơn trong phân phối thu nhập, hay việc
giảm bớt chênh lệch thu nhập có thể tạo ra tốc độ tăng
trưởng cao hơn?