ሂሳብ

የተማሪዉ መጽሐፍ
1ኛ ክፍል
አዘጋጆች፡- አሳየ ከበደ ከሌቦ
ያለምወርቅ አዳምጤ አንዷለም
አደም ጉዲና ሞሲሳ
ገምጋሚዎች፡- ተስፋዉ አየለ ይልማ
ዋጋዉ ደመቀ ሞገሰ
ማውጫ ገጽ
1. እስከ 20 ያሉ የመቁጠሪያ ቁጥሮች ................................ 1
1.1. ከ1 እስከ 5 የሉ የመቁጠሪያ ቁጥሮች ......................... 1
1.2 ከ6 እስከ 9 ያሉ መቁጠሪያ ቁጥሮች ............................ 9
1.3. ዜሮ ቁጥር (ባዶ) ......................................................... 13
1.4. እስከ 20 ያሉ የመቁጠሪያ ቁጥሮች ............................ 15
1.5. እስከ 20 ያሉ መቁጠሪያ ቁጥሮችን ማንበብና መፃፍ 17
1.6. የቁጥሮች ትርጓሜ ..................................................... 19
ምዕራፍ ሁለት ...................................................................... 23
2.ቁጥሮችን በቅደም ተከተል ማስቀመጥና ማወዳደር .......... 23
2.1 ሁለት ቁጥሮችን ማወዳደር ......................................... 23
2.2. ሶስት ቁጥሮችን በቅደም ተከተል ማስቀመጥ ............. 28
2.3. እስከ 20 ያሉ ቁጥሮችን በቅደም ተከተል ማስቀመጥ 30
2.4. ቁጥሮችን በአሥር መመደብ ....................................... 34
2.5. የቁጥር ቤት ዋጋ ሥርዓት ......................................... 36
ምዕራፍ ሦስት ...................................................................... 38
3. መደመር (+) .................................................................. 38
3.1. የመደመር ዓረፍተ ነገር ............................................. 38
3.2. መቁጠር እና እየዘለሉ ቁጥሮችን መቁጠር................ 41
3.3. ከ5 እስክ 10 ያሉ ቁጥሮችን መመስረት .................... 43
3.4. ቁጥሮችን ማጠናከር እና መነጣጠል.......................45
3.5. እጥፍ እና አቅራቢያ እጥፍ ....................................... 47
3.6 ባለ አንድ አሃዝ /ሆሄ/ ቁጥሮችን መደመር ............... 50
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ i
 3.7. ባለሁለት አሃዝ /ሆሄ/ ቁጥሮች ላይ ባለ አንደ አሃዝ
/ሆሄ/ ቁጥሮች መደመር ..................................................... 52
ምዕራፍ አራት ...................................................................... 56
4. መቀነስ (-) ....................................................................... 56
4.1. ወደ ኋላ መቁጠር ...................................................... 56
4.2. የመቀነስ ዓረፍተ ነገር................................................ 58
4.3.ቁጥሮችን መለያየት /መነጣጠል/ ................................. 61
4.4.ባለአንድ አሃዝ ቁጥሮችን መቀነስ ............................... 62
4.5. ባለሁለት አሃዝ /ሆሄ/ ቁጥሮችን መቀነስ .................. 65
4.6. በመደመርና በመቀነስ መካከል ያለው ዝምድና........... 67
4.7. የቃላት ፕሮብሌሞችን መፍታት ................................. 69
5. እስከ 100 ያሉ ሙሉ ቁጥሮች ....................................... 73
5.1.የ10 ብዜቶች ................................................................ 73
5.2. እስከ 100 ያሉ ሙሉ ቁጥሮች ..............................78
5.3. የሙሉ ቁጥሮች ቅደም ተከተል ................................ 80
5.4. የቁጥር ቤት ዋጋ ሥርአት ........................................ 84
ምዕራፍ ስድስት .................................................................... 88
6.እስከ 100 ያሉ ሙሉ ቁጥሮችን መደመር እና መቀነስ ... 88
6.1.ባለሁለት እና ባለአንድ አሃዞችን መደመር .................. 88
6.2. ባለአንድ አሃዝ ከባለ ሁለት አሃዝ ቁጥር ላይ መቀነስ .......... 89
6.3. ባለሁለት አሃዝ ቁጥሮችን መደመር ........................... 91
6.4. ባለሁለት አሃዝ ቁጥሮችን መቀነስ ............................. 92

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ ii

 6.5. በመደመር እና በመቀነስ እስከ 100 ባሉ ሙሉ
ቁጥሮች የሚሰሩ የቃላት ፕሮብሌሞች .............................. 94
ምዕራፍ ሰባት ....................................................................... 96
7.ቅርጾች (ምስሎች) ........................................................... 96
7.1. ሁለት ጠለል ያላቸው ቅርፆች ................................... 96
7.2. ሁለት ጠለል ያላቸው ቅርፆች መሳል......................... 98
7.3. የጂኦሜትሪክ ጠለሎችን መደረደር .......................... 100
ምዕራፍ ስምንት ................................................................. 103
8. ሒሳባዊ ድርድሮች ....................................................... 103
8.1. ሒሳባዊ ድረድሮችን መፃፍ ....................................... 103
8.2. ሒሳባዊ ድርድሮችን ማራዘም ................................... 105
8.3. ሒሳባዊ ድርድሮችን መመስረት ............................... 107
ምዕራፍ ዘጠኝ ..................................................................... 109
9. ልኬት ........................................................................... 109
9.1. የርዝመት ልኬት ....................................................... 109
9.2. ርዝመትን ማወዳደር ................................................. 111
9.3. የክብደት ልኬት ........................................................ 113
9.4. ክብደትን ማወዳደር .................................................. 114
9.5. የይዘት ልኬት .......................................................... 116
9.6. ይዘትን ማወዳደር ..................................................... 117
ምዕራፍ አስር...................................................................... 120
10. የኢትዮጵያ ገንዘቦች ..................................................... 120
10.1. የኢትዮጵያ ሳንቲሞችና የብር ኖቶች ..................... 120

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ iii

 10.2. የሳንቲሞችና የብር ኖቶች ዝምድና ....................... 126
10.3. የቃላት ፕሮብሌሞችን መፍታት ........................... 127
ምዕራፍ አስራ አንድ ........................................................... 129
11. ጊዜ ............................................................................ 129
11.1. በቀን ዉስጥ የሚጠቀሱ ጊዚያት ........................................................ 129
11.2. የሳምንቱ ቀኖች .................................................................................. 131
11.3. የቃላት ፕሮብሌሞችን መፍታት ................................................ 132

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ iv

 ምዕራፍ አንድ
1. እስከ 20 ያሉ የመቁጠሪያ ቁጥሮች
1.1. ከ1 እስከ 5 የሉ የመቁጠሪያ ቁጥሮች
ከዚህ በታች የተቀመጡትን ምስሎች ሥማቸውን ተናገሩ፡፡

ከዚህ በታች የተቀመጡ ምስሎችን ብዛታቸውን ተናገሩ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 1

መልመጃ አንድ:-1
የሚከተሉትን ምስሎች ስማቸውን ከለያችሁ በኋላ ብዛታቸውን ተናገረ?

ቁጥር አንድን ማንበብና መጻፍ

ተግባር፡-1
በምስል የሚታዩትን ብዛት ተናግሩ?

አንድ ሲኒ አንድ ዝንጆሮ

በምሳሌው መሠረት ክፍት ቦታዎችን ሙሉ፡፡

--------ጫማ --------ማንጎ

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 2

 1 አንድ
በተለያዩ ቀለማት ቀቡ፡፡

ነጠብጣቦቹን በማያያዝ አድምቁ፡፡

አንድን (1ን) ደጋግማችሁ ፃፉ፡፡

1 _____ ______ ________
_______

ቁጥር ሁለትን (2) ማንበብና መፃፍ

ተግባር:-2
የምስሎችን ብዛት ተናግሩ፡፡
ምሳሌ፡-

2 2

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 3

በምሳሌው መሠረት ክፍት ቦታዎችን ሙሉ፡፡

––ቦርሳዎች ––ድመቶች

2 ሁለት
ነጠብጣቦቹን በማያያዝ አድምቁ፡፡

ሁለትን (2ን) ደጋግማችሁ ፃፉ።

2 –– –– –– ––
ቁጥር 3ን ማንበብና መፃፍ
ተግባር፡-3
በስብሰቡ የአባላት ብዛትን ቁጠሩ፡፡

––– ቲማቲሞች –––––ጦጣዎች

–––– ሻማዎች –––– ፍየሎች

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 4

3 ሶስት
ነጠብጣቦቹን በማያያዝ አድምቁ፡፡

ሶስትን (3ን) ደጋግማችሁ ፃፉ፡፡

3 _____ _____ ______ ______ ________

በመቁጠር ብዛትን መግለፅ

ምሳሌ፡-የምሥሎችን ብዛት በመቁጠር መግለፅ

አንድ ሎሚ ሁለት አናናሶች

ሦስት ዶሮዎች

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 5

መልመጃ፡-2
ምሥሎቹን በመቁጠር ብዛቱን በተሰጠው ክፍት ቦታ ላይ ጻፉ፡፡

–––––ውሻዎች ––––ኳሶች

–––– ዶሮች –––– ካሮቶች

––––ተማሪዎች ––––ጅቦች

ቁጥር 4ን ማንበብና መፃፍ

ተግባር፡-4 ሥዕሎችን በመቁጠር ብዛታቸውን አስቀምጡ።
ምሳሌ፡-

አራት እንቁላሎች አራት አይጦች

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 6

በምሳሌው መሠረት ስዕሎችን በመቁጠር ብዛታቸው አስቀምጡ፡፡

––––– ሙዞች ––––እንቁራሪቶች

4 አራት
ነጠብጣቦቹን በማያያዝ አድምቁ።

አራትን (4ን) ደጋግማችሁ ጻፉ ፡፡

4 – – –

ቁጥር 5ን ማንበብና መፃፍ

ተግባር፡-5
የምስሎችን ብዛት ተናገሩ፡፡

ምሳሌ፡-

አምስት አቦካዶዎች አምስት ማንጐዎች

በምሳሌው መሠረት ስዕሎችን በመቁጠር ብዛታቸውን ተናገሩ፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 7

 ––– አውራዶሮዎች
––––ሎሚዎች

5 አምስት
ነጠብጣቦቹን በማያያዝ አድምቁ፡፡

አምስት (5ን) ደጋግማችሁ ፃፉ፡፡

5 ––- ––- –––
መልመጃ:-3
የሚከተሉትን ምስሎች ብዛታቸውን በመቁጠር ፃፉ፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 8

 መልመጃ፡-4
የአባላቱን ብዛት ከቁጥሩ ጋር በመስመር አገናኙ፡፡

1.2 ከ6 እስከ 9 ያሉ መቁጠሪያ ቁጥሮች

6 ስድስት

ተግባር፡-6

ሀ/ በእያንዳንዱ ሳጥን ውስጥ የምስሎች ብዛት ስንት ነው?

_________አፕሎች
–––– ቢራቢሮዎች

________ዶሮዎች
––––ኩባያዎች

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 9

ለ/ በተለያዩ ቀለማት ቀቡ፡፡

7 ሰባት
ተግባር፡-7
ሀ/ በሳጥኑ ውስጥ ስንት ሙዞች ይገኛሉ?

–––– ሙዞች

ለ/ ነጠብጣቦቹን በማያያዝ አድምቁ፡፡

ሐ/ አስመስላችሁ ፃፉ፡፡
7 ––– –––– –––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 10

 8 ስምንት
ተግባር፡-8
ሀ/ የሚከተሉትን ምስሎች ብዛታቸውን በመቁጠር ክፍት ቦታውን ሙሉ፡፡

––––ድመቶች ––––ጆኮች

ለ/ ነጠብጣቦቹን በማያያዝ አድምቁ እና ደጋግማችሁ ፃፉ፡፡

9 ዘጠኝ
ተግባር፡-9
ሀ/ድምፃችሁን ከፍ አድርጋችሁ አራት ጊዜ በመደጋገም ዘጠኝ በሉ፡፡

ለ/የሚከተሉትን ምስሎች ብዛታችውን በመቁጠር ክፋት ቦታውን ሙሉ።

––––-ባርኔጣዎች –––––እንቁራሪቶች

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 11

ሐ/ በተለያዩ ቀለሞች ቀቡ፡፡

የሚከተሉትን አጥኑ፡፡

ብዛት በፊደል በአሃዝ

ስድስት 6

ሰባት 7

ስምንት 8

ዘጠኝ 9

መልመጃ፡-5

1. ቀጥለው የቀረቡትን ጥያቄዎች መልሱ፡፡

ሀ/ ከ 7 ላይ 1 ሲጨመር ስንት ይሆናል?
ለ/ ከ7 ላይ 1 ሲቀነስ ስንት ይሆናል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 12

 2. ቅደም ተከተሉን በመጠበቅ የጎደለውን ቁጥር ሙሉ፡፡
1 2 6 9

9 8 5 2 1
3. በክፈፎች ውስጥ እና ውጭ ያሉትን ነጠብጣቦች ብዛታቸውን ግለጹ፡፡
=_______

=________

1.3. ዜሮ ቁጥር (ባዶ)

0(ዜሮ) ማለት ምንም ወይም ባዶ የሚለውን ሀሳብ የምንገልጽበት ነው፡፡
የዜሮ ምልክት ይህ ነው 0 ፡፡

0 0 0 0

ተግባር:-10

ሀ/ ዜሮን ደጋግማችሁ ፃፉ፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 13

 ለ/ ቀጥሎ የተሰጡትን ስዕሎችን ተመልከቱ እና መልስ ስጡ፡፡

___ወፎች አሉ ___ ወፎች በረሩ ____ወፎች ቀሩ

ሐ/ ከአራቱ ዳቦዎች አራቱም ቢበሉ ምን ያህል ይቀራሉ?

የቡድን ስራ፡-1

1.ዜሮ ቁጥርን ፈልጉ፡፡

4 3 0 7 8 0
5 1 0 6 3 0

መልመጃ፡-6

1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች መልሱ፡፡

ሀ/ ከሶስት ሙዞች ሶስቱም ቢበሉ ስንት ይቀራሉ?

ለ/ ከአራት ጠርሙሶች አራቱም ወድቀው ቢሰበሩ ስንት ይቀራሉ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 14

2. የሚከተሉትን ነጠብጣቦች በመቁጠር ብዛታቸውን ግለጹ፡፡
ሀ/ ለ/ ሐ/

_____ነጠብጣቦች _____ነጠብጣቦች _____ነጠብጣቦች

1.4. እስከ 20 ያሉ የመቁጠሪያ ቁጥሮች

1.የሚከተሉትን ቁጥሮች ድምጻችሁን ከፍ በማድረግ አንብቡ፡፡

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

2.የሚከተሉትን አጥኑ፡፡
2
4

6
8

10
የቡድን ሥራ፡- 2
1. በምሳሌው መሠረት በክፈፎች ውስጥ እና ውጭ ያሉትን
ነጠብጣቦች በመቁጠር ብዛታቸውን አስቀምጡ፡፡
ለምሳሌ፡-

=11

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 15

 ሀ/

=––––––

ለ/

=–––––––

መልመጃ:-7
1. ቀጥለው የቀረቡትን ጥያቄዎች መልሱ፡፡
ሀ/ ከ6 ላይ 2 ሲጨመር ––––– ይሆናል፡፡
ከ6 ላይ 2 ሲነሳ ––––– ይሆናል፡፡
ለ/ ከ9 ላይ 2 ሲጨመር ––––– ይሆናል፡፡
ከ9 ላይ 2 ሲነሳ––––– ይሆናል፡፡
2. የጐደለውን ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 5፣6፣–––––፣––––––፣9፣––––––፣11፡፡

ለ/ 12፣11፣–––––፣––––––፣––––––፣7፡፡
ሐ/ 2፣–––––፣––––––፣8፣10፡፡
3. ባዶውን ሣጥን ሙሉ፡:
ሀ/ 1 2 6 10
11 15 18 20

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 16

ለ/
2 4 6 18 20

1.5. እስከ 20 ያሉ መቁጠሪያ ቁጥሮችን ማንበብና መፃፍ

ተግባር:-11
1. አንብቡ
1 አንድ 11 አሥራ አንድ
2 ሁለት 12 አሥራ ሁለት
3 ሶስት 13 አሥራ ሶስት
4 አራት 14 አሥራ አራት
5 አምስት 15 አሥራ አምስት
6 ስድስት 16 አሥራ ስድስት
7 ሰባት 17 አሥራ ሰባት
8 ስምንት 18 አሥራ ስምንት
9 ዘጠኝ 19 አሥራ ዘጠኝ
10 አስር 20 ሃያ

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 17

 የቡድን ሥራ፡-3
1.በምሳሌው መሠረት ነጠብጣቦቹን በመቁጠር በአሃዝና በፊደል ፃፉ፡፡

የነጠብጣቦቹ ብዛት አሃዝ ፊደል

1 አንድ

መልመጃ:-8
1. እያነበባችሁ ደጋግማችሁ ፃፉ፡፡
10 10
11 11
14 14
19 19
20 20
2. በአሃዝ የተሰጡትን በፊደል ፃፉ፡፡
ሀ/ 18 –––––––––– ሐ/ 7 ––––––––

ለ/ 16 –––––––––– መ/ 13 –––––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 18

 3. የሚከተሉትን በቁጥር (በአሃዝ) የተፃፉትን ደጋግማችሁ በፊደል ፃፉ፡፡

ምሳሌ፡- 3 ሦስት ሦስት ሦስት ሦስት

ሀ/ 2 ––– ––– ––– –––

ለ/ 14 ––– ––– ––– –––
4. በፊደል የተሰጡትን በአሃዝ ፃፈ፡፡

ምሳሌ፡- ዘጠኝ 9 አሥራ ሰባት 17

ሀ/ አምስት _______ ሐ/ አሥራ ዘጠኝ ______

ለ/ አሥራ ሁለት _______ መ/ ሰባት ________

1.6. የቁጥሮች ትርጓሜ

ተግባር:-12
ሀ/ ብዛታቸውን ግለጹ፡፡

1 _____ _______ ________

–––– –––– –––––– –––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 19

1. በተሰጠው ምሳሌ መሠረት ነጥቦቹን በሳጥን ውስጥ አሳዩ፡፡
ምሳሌ፡-
2

15

20

12

የቡድን ሥራ፡-4
1.በአንድ አካባቢ የሚኖሩ እንስሳቶች የሩጫ ውድድር አካሄዱ፡፡
በዚህም መሠረት ውጤታቸውን ከግራፉ ተመልከቱ፡፡
ፈረስ
ውሻ

ግመል
ዝሆን
አህያ
ላም
ፍየል
በግ
ል አሳማ
ኤሊ

1ኛ 2ኛ 3ኛ 4ኛ 5ኛ 6ኛ 7ኛ 8ኛ 9ኛ 10ኛ
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 20
 ግራፉን በመመልከት ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ስጡ፡፡
ሀ/ ፈረሱ በስንተኛ ደረጃ ውድድሩን አጠናቀቀ?
ለ/ በአምስተኛ ደረጃ ውድድሩን ያጠናቀቀው እንስሳት ማነው?
ሐ/ በውድድሩ በመጨረሻነት ያጠናቀቀው እንስሳት ማነው?
የሚከተሉትን ክፈፎች አጥኑ፡፡
ሀ/ ለ/

ሁለት ነጠብጣቦች ሰባት ነጠብጣቦች

መልመጃ፦9
1. የሚከተሉትን ቁጥሮች በክፈፎች ውስጥ በነጠብጣብ አሳዩ፡፡
ሀ/ 8
ሐ/16
ለ/ 5

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 21

 የማጠቃለያ መልመጃ
1. ነጥቦችን በመቁጠር ብዛቱን ከሚገልፀው ቁጥር ጋር አዛምዱ።
8
2
1
4
6
7
3
5
10
2.የኢትዮጵያ ባንዴራ ስንት ቀለሞች አሉት?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 22

 ምዕራፍ ሁለት
2.ቁጥሮችን በቅደም ተከተል ማስቀመጥና ማወዳደር
2.1 ሁለት ቁጥሮችን ማወዳደር
ተግባር ሥራ:-1
በብዛት የሚበልጠው በግራ ወይስ በቀኝ ያለው ነው፡፡

ቁጥሮችን በስዕል ብዛታቸው ማወዳደር

1. ያንሳል
አስተውሉ ይህ"<" የያንሳል ምልክት ነው፡፡
ምሳሌ፡-

2<4

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 23

 መልመጃ:-1

1. የምስሎችን ብዛት አወዳድሩ፡፡

ሀ/

4–––7

ለ/

9–––13
ቁጥሮችን /አሃዞችን/ ማወዳደር

2. በምሳሌው መሠረት አሃዞችን አወዳድሩ፡፡

ምሳሌ፡- ሀ/ 3< 4 ለ/ 13< 17

ሐ/ 4–––5

መ/ 7–––8

ሠ/ 6–––9

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 24

2. ይበልጣል
 አስተውሉ ይህ ">" የይበልጣል ምልክት ነው፡፡

ምሳሌ፡-

5>2
መልመጃ:-2

1. በምሳሌው መሠረት የምስሎችን ብዛት አወዳድሩ፡፡

ሀ/

2 –––1

ለ/
6–––4

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 25

 2. አሃዞችን አወዳድሩ፡፡
ሀ/ 6>5 መ/ 18––12

ለ/ 7––6 ሠ/ 20––15

ሐ/ 16––11

3. እኩል
 አስተውሉ ይህ "=" የእኩል ይሆናል ምልክት ነው፡፡
ምሳሌ፡-

2 = 2
መልመጃ:-3
1. በምሳሌው መሠረት ሥሩ፡፡
ሀ/

8––––8

ለ/

16––––16

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 26

2. አሃዞችን አወዳድሩ፡፡
ሀ/ 9–––––9 ለ/ 18–––––18
የቡድን ሥራ፡-1
በምሳሌው መሠረት የምስሎችን ብዛት አወዳድሩ፡፡
ምሳሌ

1 < 3
ሀ/

4 > 2
ለ/

4––––4

ሐ/
18––––15

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 27

 መልመጃ:-4
1. ክፍት ቦታው ላይ የ"<"፣">"ወይም "=" በመጠቀም ቁጥሮቹን ወይም
አሃዞችን አወዳድሩ፡፡
ሀ/ 5–––8 መ/ 8–––8
ለ/ 7–––3 ሠ/ 4–––6
ሐ/ 9–––7
2. ክፍት ቦታዎቹን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 3<4 ስለሆነ 4>–––
ለ/ 13<14 ስለሆነ 14>–––
ሐ/ 10<11 ስለሆነ 11>–––
መ/18<19 ስለሆነ 19>–––

2.2. ሶስት ቁጥሮችን በቅደም ተከተል ማስቀመጥ

የቡድን ሥራ፡-2
የትኛው ስብስብ ጥቂት ድመቶች አሉት ?
የትኛው ስብስብ ብዙ ድመቶች አሉት ?

ሀ/ ለ/ ሐ/

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 28

 የቡድን ሥራ፡-3

በምሳሌው መሠረት የምስሎቹን ብዛት አወዳድሩ።

ምሳሌ፡-

2<3

ሀ/

6 ––– 8

ለ/

15 –––– 12
መልመጃ:-5

1. የሚከተሉትን ቁጥሮች ከትንሹ ወደ ትልቁ በቅደም ተከተል ፃፉ፡፡

ሀ/ 12፣7፣10 ለ/ 9፣13፣18
2. ክፍት ቦታውን በትክክልኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 6፣ ፣8 ሐ / 20፣ ፣ 18

ለ/ 11 ፣ ፣9 መ/ ፣18፣17

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 29

2.3. እስከ 20 ያሉ ቁጥሮችን በቅደም ተከተል ማስቀመጥ
የመቁጠሪያ ቁጥሮች ቅደም ተከተል ከ1 እስከ 10
1 ፣ 2 ፣ 3፣ 4 ፣ 5 ፣ 6 ፣ 7 ፣ 8 ፣ 9 ፣ 10
የመቁጠሪያ ቁጥሮች ቅደም ተከተል ከ11 እስከ 20
11 ፣ 12 ፣ 13 ፣ 14 ፣ 15 ፣16 ፣ 17 ፣ 18 ፣ 19 ፣ 20
የቁጥር መስመሩን በደንብ አስተውሉ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
1
1
የቡድን
2 ሥራ፡-4

1. ቅደም ተከተሉን አሟሉ፡፡

ሀ/
1 3 7

መልመጃ:-6
1. የሚከተሉትን ቁጥሮች ከትንሹ ወደ ትልቁ በቅደም ተከተል
አስቀምጡ፡፡
ሀ/ 5፣2፣1፣6 = –––––––––
ለ/ 9፣3፣8፣4 = –––––––––
2. የሚከተሉትን ቁጥሮች ከትልቁ ወደ ትንሹ በቅደም ተከተል
አስቀምጡ፡፡
ሀ/ 1፣3፣6፣9፣7 = –––––––––
ለ/ 11፣16፣19፣18፣12 = –––––––––
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 30
3.የቁጥር ጨረሩን በመጠቀም በትክክለኛ ቁጥር ባዶ ሳጥኑን ሙሉ፡፡
ሀ/ 1 2 7 10

4.ተስማሚውን ቁጥር በባዶ ቦታ ላይ በመፃፍ ቅደም ተከተሉን አሳዩ፡፡

ሀ/
4 5 6 8 9

ለ/
8 6 4

ቀዳማይና ተከታይ

ቀዳማይ ቁጥር
 ቀዳማይ ቁጥር ማለት ከተሰጠው ቁጥር በ1 የሚያንስ ቁጥር ማለት ነው፡፡

1 2 3
 የቁጥር ሁለት መኪና ቀዳሚ ቁጥር 1 መኪና ነው፡፡
 የቁጥር ሦስት መኪና ቀዳሚ ቁጥር 2 መኪና ነው፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 31

 የቡድን ሥራ:-5
1. በምሳሌው መሠረት ቀጥለው የተሰጡትን የመቁጠሪያ ቁጥሮች ቀዳማይ
ቁጥር ፃፉ፡፡
ምሳሌ፡-የ17 ቀዳማይ 16 ነው፡፡
ሀ/ የ4 ቀዳማይ ––––– ነው፡፡
ለ/ የ20 ቀዳማይ ––––– ነው።

ተከታይ ቁጥር
ተከታይ ቁጥር ማለት ከተሰጠው ቁጥር ቀጥሎ የሚገኝ ቁጥር ማለት ነው፡፡
ወይም ተከታይ ቁጥር ማለት ከተሰጠው ቁጥር በአንደ የሚበልጥ ቁጥር ማለት
ነው፡፡

1 2 3
 የቁጥር 1 መኪና ተከታይ ቁጥር 2 ነው፡፡
 የቁጥር ሁለት መኪና ተከታይ ቁጥር 3 ነው፡፡
የቡድን ሥራ:-6
1. በምሳሌው መሠረት ቀጥሎ የተሰጡትን የመቁጠሪያ ቁጥሮች ተከታይ ቁጥር
ፃፉ። ምሳሌ፡- የ5 ተከታይ ቁጥር 6 ነው፡፡
ሀ/ የ4 ተከታይ –––––––ነው።
ለ/ የ14 ተከታይ –––––––ነው።

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 32

 የሚከተሉትን አጥኑ።
የቁጥሮችን ቀዳማይ ና ተከታይ የሚያሳይ ሰንጠረዥ
ቀዳማይ ቁጥር ተከታይ
5 6 7
17 18 19

መልመጃ:-7
1. ባዶ ቦታዎችን ሙሉ።
ሀ/ የ6 ቀዳማይ ––––– ነው፡፡
ለ/ የ20 ቀዳማይ ––––– ነው፡፡
2. በምሳሌው መሠረት ሰንጠረዡን ሙሉ፡፡
ቀዳማይ ቁጥር ተከታይ
12 13 14
5
15
8

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 33

 2.4. ቁጥሮችን በአሥር መመደብ
ቡድን ሥራ፡-7

ቀጥሎ የተሰጡት ምስሎች ብዛት በማቀላቀል ጠቅላላ ስንት እንደሆኑ ግለፁ፡፡

ምሳሌ፡-

ሀ/

ለ/

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 34

 የሚከተሉትን አጥኑ።

ሀ/

= እና

ለ/

መልመጃ:-8

1. ቀጥሎ የተሰጡትን ምስሎች ሁለቱን በማጣመር (በመቁጠር) ብዛታቸውን

ግለፅ፡፡
ሀ/

ለ/

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 35

 2.5. የቁጥር ቤት ዋጋ ሥርዓት
ቀጥሎ ያሉትን ምስሎች ብዛት እንቁጠር፡፡

10+5=15
 አስተውሉ፡-
15 = አንድ አሥር እና አምስት አንዶች አሉት።
የቡድን ሥራ፡-8
የተሰጠውን ምሳሌ በማጥናት ሠንጠረዡን ሙሉ፡፡
የተሰጠው ቁጥር የአሥር ቤት ዋጋ የአንድ ቤት ዋጋ
16 1 6
10
20
18

ምሳሌ፡-ሀ/ 14
የአንድ ቤት ዋጋ
የአሥር ቤት ዋጋ
አስታውሱ፡- ሀ/ 14=10 እና 4=1 አሥር እና 4 አንዶች
ለ/ 20=20 እና 0=2 አሥር እና 0 አንድ
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 36
 መልመጃ:-9
1.በምሳሌው መሠረት መልስ ስጡ፡፡
ምሳሌ፡- 13 = 1 አሥር እና 3 አንዶች አሉት፡፡
ሀ/ 15 =––– አሥር እና –––– አንዶች አሉት፡፡
ለ/ 18 =––– አሥር እና –––– አንዶች አሉት፡፡
2. የሚከተሉትን በአሃዝ ፃፏቸው፡፡
ምሳሌ፡- 1 አሥር እና 3 አንዶች =10 እና 3= 13
ሀ/ 1 አሥር እና 6 አንዶች =___ እና ___ = ___
ለ/ 1 አሥር እና 8 አንዶች =___ እና ___ = –––

የማጠቃለያ መልመጃ
1. ትክክል ከሆነ እውነት ስህተት ከሆነ ሀሰት በማለት መልሱ፡፡
ሀ/ ትልቁ ባለ አንድ አሃዝ ቁጥር 0 ነው፡፡
ለ/ ዜሮ ቀዳማይ ቁጥር የለውም፡፡
ሐ/ ትንሹ ባለአንድ አሃዝ ቁጥር 1 ነው፡፡
2. ባዶውን ሳጥን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ ፡፡
ሀ/
1 7 9

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 37

 ምዕራፍ ሦስት
3. መደመር (+)
3.1. የመደመር ዓረፍተ ነገር
በምዕራፍ አንድ ትምህርታችን እስከ 20 ያሉ የመቁጠሪያ ቁጥሮችን ማንበብና
መፃፍ ተምራችኋል፡፡

ለማስታወስ የሚከተለውን የክለሳ መልመጃ ሥሩ፡፡

ሀ ለ
በቁጥር (በአሃዝ) በፊደል በፊደል በቁጥር (በአሃዝ)
1 አሥራ አምስት
3 ሀያ
5 አምስት አሥራ ሁለት
7 አሥራ ሰባት 17

የቡድን ሥራ፡- 1

ምስሎቹን በማደባለቅ ብዛታቸውን ግለፁ፡፡

4 እንቁላሎች እና 2 እንቁላሎች = በአንድ ላይ ስድስት እንቁላሎች ይሆናሉ፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 38

 ሀ/ =
–– እና –– = –– ይሆናሉ፡፡

ለ/
–– እና –– = –– ይሆናሉ፡፡

የቡድን ሥራ:-2

በምሳሌው መሠረት ክፍት ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡

ምሳሌ ፡- 3 እና 4 ሲደመሩ እኩል ይሆናል 7

ሀ/ 5 እና 12 ሲደመሩ እኩል ይሆናል––––

ለ/ 6 እና 3 ሲደመሩ እኩል ይሆናል–––––

 አስተውሉ፡- ሀ/ "+" የመደመር ምልክት ነው፡፡

ለ/ "=" የእኩል ይሆናል ምልክት ነው፡፡

መደመር ማለት በነበረን ነገር ላይ መጨመር ማለት ነው፡፡ ሁለት

አይነት የመደመር ዘዴዎች አሉ፡፡ እነሱም፡-

ሀ/ አግድም መደመር
ለ/ ቁልቁል መደመር
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 39
 እነዚህን ምልክቶች በሚከተለው ሁኔታ እናነባለን፡፡
ምሳሌ፡- ሀ/ 2+2=4 ሁለት ሲደመር ሁለት እኩል ይሆናል አራት
የቡድን ሥራ:-3
የሚከተሉትን ምስሎች ብዛት መደመር ምልክት በመጠቀም ግለፁ።
ሀ/

–– + –– = ––
ለ/

–– + –– = ––
መልመጃ:-1
1. የሚከተሉትን ምስሎችን በመቁጠር ደምሩ፡፡
ሀ/
–– + –– = ––
ለ/

–– + –– = ––
ሐ/ 7 ሙዞች ነበሩኝ አራት ተጨመሩልኝ፡፡ አሁን ስንት ሙዞች አሉኝ?

7 + 4 = –– ሙዞች
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 40
 3.2. መቁጠር እና እየዘለሉ ቁጥሮችን መቁጠር
1. የሚከተሉትን ምስሎች አጥኑ።
2

10

2. በ2 እየጨመሩ መቁጠር
2+2 = 4
4+2 = 6
የቡድን ሥራ፡-4
1. በ3 እየጨመራችሁ ደምሩ
3+3 = 6 9+3 = –– 15+3=____
6+3 = –– 12+3 = –– 18+3=____

2. ከዚህ በታች የተሠጠውን የቡድን ሥራ በቁጥር ጨረሩ ላይ በስንት

በስንት እየደመረ መሄዱን አሳዩ፡፡

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 41

 መልመጃ:-2

1. ባዶ ቦታውን በትክክለኛ ቁጥር ሙሉ፡፡

ሀ/ 2፣4፣6፣––፣––፣ ––፣ 14፡፡
ለ/ 3፣6፣––፣––፣ –– ፣ 18፡፡
2. በቁጥር ጨረሩ ላይ የጐደሉትን ሙሉ።
ሀ/ 0 2 4 12
ለ/ 0 3 6 18
3. በምሳሌው መሠረት አዛምዱ፡፡
2+2 8
4+2 10
6+2 4
8+2 6
4. የሚተሉትን ምስሎች ብዛታቸውን በመቁጠር በአሃዝ አስቀምጡ፡፡
ሀ/ * * * 3

ለ/ * * * * * * ––––

ሐ/ * * * * * * * * * ––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 42

 3.3. ከ5 እስክ 10 ያሉ ቁጥሮችን መመስረት
የሚከተሉትን አጥኑ፡፡
ሀ/ =
2 እና 3 = 5
 ሁለት ሲደመር ሶስት እኩል ይሆናል አምስት፡፡
ሀ/
=
2 እና 4 = 6
ሁለት ሲደመር አራት እኩል ይሆናል ስድስት።
የቡድን ሥራ፡-5
የሚከተሉትን ክፍት ቦታዎች ሙሉ።
1.
2 እና – = –––
ሁለት ሲደመር አምስት እኩል ይሆናል –––––––

––እና 6 = –––––
አንድ ሲደመር ስድስት እኩል ይሆናል –––––––
2.

–– እና 6 = –––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 43

 ––––– ሲደመር ስድስት እኩል ይሆናል––––––

1 እና ––– = ––––
አንድ ሲደመር–––––– እኩል ይሆናል–––––––

3.
––እና 5 = ––––
–––– ሲደመር አምስት እኩል ይሆናል ––––

3 እና –– = ––––
ሶስት ሲደመር ––––– እኩል ይሆናል ––––––
4.

3 እና____ = ––––
–––––ሲደመር ሰባት እኩል ይሆናል ––––––

 አስተውሉ፡- “=” እኩልነት ምልክት ነው፡፡

“+” የመደመር ምልክት ነው፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 44

 መልመጃ፡-3
1. የሚከተሉትን ቁጥሮች ድምር ከውጤቱ ጋር አዛምዱ።
1+8 8

1+5 5

1+9 9

1+7 7

1+6 10

1+4 6
2. ለመደመር 10ን ቁጥር መስርቱ፡፡
ለምሳሌ፡- 8+4=12 ሀ/ 6+5= –– ለ/ 7+6= ––
10+2=12 10+1= –– 10+3= ––
3.4. ቁጥሮችን ማጠናከር እና መነጣጠል
የሚከተሉትን አጥኑ፡፡

ሀ/ + =

ለ/ = +

ሐ/ = +

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 45

 አስተውሉ፡- ከላይ በምስሉ የተመለከታችሁት
 ምስል ሀ የቁጥሮችን ጥንክር ሲሆን
 ምስል ለ እና ሐ የቁጥሮች መነጣጠልን ያመለክታል፡፡
የቡድን ሥራ፡-6
በምሳሌው መሠረት ቁጥሮችን አጠናክራችሁና ነጣጥላችሁ ሥሩ፡፡
ምሳሌ፡- ሀ/ 5

+ 6 ወይም 1+5= 6
1

ለ/ 9 + ወይም 9=4+5
5

ሐ/ + ወይም 5+ =7
7

መ/ 6
10
+ ወይም 10=4+

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 46

 መልመጃ:-4
1. ባዶ ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
2+–=8 4+ –=5
__+5=8 2+ –=5
4+–=8 –+3=5
2. ትክክለኛውን ቁጥር በባዶው ሳጥን ሙሉ፡፡
6= +4 12=8+
6=5+ 12= +10
=3+3 =6+6
3.5. እጥፍ እና አቅራቢያ እጥፍ
አጥኑ
1. እጥፍ አቅራቢያ እጥፍ
1 1 2 1 2 3
+ = + =
2 2 4 2 3 5
+ = + + =
3 3 6 3 4 7
+ = = =

2. ሀ/
+ =
5 ሙዞች 5 ሙዞች 10 ሙዞች

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 47

 ለ/
+ =
6 ከረሜላዎች 6 ከረሜላዎች 12 ከረሜላዎች
አስታውሱ፡-
ምስል ሀ ና ለ እጥፍ ናቸው፡፡
የቡድን ሥራ፡-7
1. የተሰጠውን ምስዕል በመቁጠር በአሀዝ /በስዕል/ እጥፉን አስቀምጡ፡፡
ምሳሌ፡- = _____________ (4)
ሀ/ =––––––––
ለ/ = ––––––––
ሐ/ =––––––––
2. በምሳሌው መሠረት የቁጥሮችን እጥፍ መሠረት በማድረግ በባዶ ሳጥኑ
ትክክለኛውን ቁጥር ሙሉ፡፡
2 4
6
8
5

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 48

 መልመጃ:-5
1. የሚከተሉትን ምስሎች በመደባለቅ ብዛታቸውን ግለፁ።
ሀ/

5 + 10 = –––––
2. የሚከተሉትን ጥያቄዎች እጥፍና አቅራቢያ እጥፋቸውን በማስላት አስቀምጡ፡፡
ሀ/ 5+5= ––– ለ/ 5+6= –––
3+3 = ––– 3+4 = –––
7+7 = ––– 7+8 = –––
3.ትክክል ከሆነ እውነት ስህተት ከሆነ ሐሰት በማለት መልሱ፡፡
ሀ/ 8 የ4 እጥፍ ነው፡፡
ለ/ 10 የ3 እጥፍ ነው፡፡
ሐ/ 7 የ6 አቅራቢያ እጥፍ ነው፡፡
መ/ 3 የ1 እጥፍ ነው፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 49

 3.6 ባለ አንድ አሃዝ /ሆሄ/ ቁጥሮችን መደመር
የቡድን ሥራ:-8
በምሳሌው መሠረት የቁጥር ጨረር ተጠቅማችሁ ደምሩ
ምሳሌ፡- ሀ/ 4+3=7
4 + 3 = 7
ሀ/
0 1 2 3 4 5 6 7 9 10
ለ/ 5+4=9
–– + –– = ––

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ተግባር፦1
በምሳሌው መሠረት ሰረዙን በመጠቀም ደምሩ፡፡
ምሳሌ፡- 3+2=5 + =
ሀ/ 5+1= –––
ለ/ 2+6 =–––
የቡድን ሥራ፡-9
1. ክፍት ቦታውን ሙሉ፡፡
ሀ/ 8+9 = ––– ሐ/ 5+2 = –––
ለ/ 6+6 = ––– መ/ 3+6 = –––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 50

 2. የሚከተሉትን ቁጥሮች ቁልቁል ደምሩ፡፡
ሀ/ 3 ለ/ 7 ሐ/ 8
+1 +5 +6
––– ––– –––
የሚከተሉትን አጥኑ
11+3=14 ስለዚህ 14-3=11
የክፍል ሥራ፡-1
1. የሚከተሉትን የእኩልነት ዓረፍተ ነገሮች እውነት ወይም ሐሰት በሉ፡፡
ሀ/ 7+1=7-1 ሐ/ 6+2=2+6
ለ/ 8=9-1 መ/ 5+1=6+2
መልመጃ፦6
1. ደምሩ
5+2 = ––– 8+1= –––
6+3 = ––– 4+3= –––
2. ደምሩ
3 4 7 5
+3 +3 +2 +3
__ ___ ___ ___
3. ባዶ ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 5+––=6 ሐ/ ––+4=9
ለ/ 4+ ––=7 መ/ ––+2=8
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 51
4. ተማሪ አህመድ ጠዋት 1 ማንጐ ቢበላ ቀን ላይ 2 ማንጐዎችን ጨምሮ
ቢበላ አህመድ በጠቅላላ ስንት ማንጐዎችን በላ?
5. በትክክለኛው ቁጥር ባዶ ቦታውን ሙሉ፡፡
ሀ/ 5+4=– ለ/ 2+8=––
5+–=9 2+–=10
–+–=9 –+–=10
ሐ/ 4+7=– መ/ 8+9=––
–+7= 11 –+9=17
–+–=11 –+–=17
6. በምሳሌው መሰረት ስሩ።
ምሳሌ፡- 8+6 =14 ምክንያቱም 14-6=8
ሀ/ 7+_____ =12 ምክንያቱም 12-7=___
ለ/ ––+5=19 ምክንያቱም 19-5=––
3.7. ባለሁለት አሃዝ /ሆሄ/ ቁጥሮች ላይ ባለ አንደ አሃዝ /ሆሄ/

ቁጥሮች መደመር
የቡድን ሥራ፡- 10
1. የሚከተሉትን ደምሩ፡፡
ሀ/ 13+4=––– ሐ/ 15+4=–––
ለ/ 16+2=––– መ/ 18+1=–––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 52

2. የሚከተሉትን ቁልቁል ደምሩ፡፡
ሀ/ 15 ለ/ 16 ሐ/ 14 መ/ 17
+2 +3 +5 +1_
17 ------ ----- ------
3. በምሳሌው መሠረት ባዶ ቦታዎችን ሙሉ፡፡
+ 16 15 14 13 12 11
1 17 16 15
2 15
3 19 14

የክፍል ሥራ፡- 2
1. ሁለት ቁጥሮች ተደምረው 16 የሚሰጡ በመፈለግ ባዶ ሳጥኑን ሙሉ፡፡

8+8
16

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 53

 መልመጃ:-7
1. የሚከተሉትን አስሉ፡፡
ሀ/ 12+4= –– መ/ 14+4 = ––
ለ/ 17+2 = –– ሠ/ 12+5 = ––
ሐ/ 15+3 = –– ረ/ 13+5 = ––
2. የሚከተሉትን ቁልቁል ደምሩ።
ሀ/ 12 ለ/ 13 ሐ/ 11 መ/ 14
+5 +3 +7 +5
––– ––– ––– –––
3. ባዶ ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
12+____ =15 13+____ =14
14+____ =18 10+____ =13
15+____ =16 15+____ =18
4. አብዱለጢፍ 12 ዶሮዎች አሉት፡፡ እናቱ 4 ዶሮዎችን በተጨማሪ
ገዛችለት፡፡አሁን የአብዱለጢፍ ዶሮዎች ስንት ይሆናሉ?
5. ገመዳ በቀኝ እጁ 15 ጠጠሮቹን ይዟል፡፡ በግራ እጁ ደግሞ 3 ጠጠሮችን
ይዟል፡፡ ገመዳ በአጠቃላይ ስንት ጠጠሮችን ይዟል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 54

 የማጠቃለያ መልመጃ
1. ደምሩ
0+0 =––– 0+0+0 =–––
ሀ/
3+4 =––– 2+2+2 =–––
5+6 =––– 3+4+1 =–––

2. ባዶ ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡

3+–=2+5 12=4+– + 11 12 13 14 15 16
ሀ/
9=4+–– 10=6+– ለ/ 2 13
3. የሚከተሉትን ቁጥሮች ቅደም ተከተል ሥርዓትን በመገንዘብ
ትክክለኛውን መልስ በባዶው ቦታው ሙሉ፡፡
ሀ/ 1፣––፣––፣––፣––፣––፣––፣––፣––፣10
ለ/ 3፣6፣––፣––፣––፣18
ሐ/ 5፣10፣––፣20
4. ለሚከተሉት መልስ ስጡ፡፡
ሀ/ ተማሪ ሀያት 2 እስክርቢቶ ነበራት ወንድሟ 2 እስክርቢቶዎች
ቢጨምርላት ስንት እስክርቢቶዎች ይሆንላታል?
ለ/ በሰላምበር 1ኛ ደረጃ ት/ቤት ውስጥ 10 ወንዶች እና 5 ሴት ተማሪዎች
በስፖርት ክበብ አባላት ተመዝግበዋል፡፡ በአጠቃላይ የአባላቱ ብዛት ስንት
ናቸው?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 55

 ምዕራፍ አራት
4. መቀነስ (-)
4.1. ወደ ኋላ መቁጠር
1.የሚከተሉትን አጥኑ
ሀ/ 20 18 16 14 12 ለ/ 18 15 12 9 6 3

10 8 6 4 2

2. የሚከተሉትን ምስሎች አስተውሉ

ሀ/ * * * * * * * * * * 20
* * * * * * * * * *
* * * * * * * * * 18
* * * * * * * * *
* * * * * * * * 16
* * * * * * * *
* * * * * * * 14
* * * * * * *
* * * * * * 12
* * * * * *
* * * * * 10
* * * * *

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 56

ለ/
---------18

-----------15

------------12

-------------9

-------------6

------------------3

ሐ/ -------20

--------15
---------10

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 57

 መልመጃ፡-1
1. ክፍት ቦታውን ወደ ኋላ በመቁጠር ሙሉ፡፡
ሀ/ 14 8 2
ለ/
15 3

ሐ/
18 12 6

1. በቁጥር ጨረሩ ላይ የጐደሉትን ቁጥሮች ሙሉ፡፡

20 10 2

4.2. የመቀነስ ዓረፍተ ነገር

ቀጥሎ የተሠጡን ምሥሎች ተመልከቱ፡፡

ሀ/ ለ/ ሐ/
-በ ”ሀ” ምስል አምስት ወፎች በዛፍ ላይ አርፈው ይታያሉ፡፡
-በ ”ለ” ምስል ከአምስቱ ወፎች ሁለቱ ተነስተው ሲበሩ ይታያሉ፡፡
-በ ”ሐ” ምስል ከአምስቱ ላይ ሁለት ቢቀነስ ሶስት እንደሚቀር
ያሳያል፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 58

ሀ/ ለ/ ሐ/
5 ብርጭቆች ነበሩ ሁለቱ ወደቁ ሶስት ቀሩ
የቡድን ሥራ፡-1
ክፍት ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ ከ8 ላይ 3 ሲቀነስ ----- ይቀራል፡፡
ለ/ ከ10 ላይ 5 ሲቀነስ ----- ይቀራል፡፡
ሐ/ ከ17 ላይ 6 ሲቀነስ -----ይቀራል፡፡
 አስተውሉ፡- “−” የመቀነስ ምልክት ነዉ።
የተግባር ሥራ፡-1
ምስሎችን በመቁጠር ቀንሱ
ሀ/
4 - 1 =3
ለ/

_ =

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 59

 መልመጃ:- 2
1. ከ5 ብርቱካኖች ሁለቱ ቢበሉ ስንት ይቀራሉ?

2. ከ6 ብርጭቆ ወተት ሦስቱ ቢጠጡ ስንት ይቀራሉ?

3. ከ14 እንቁላሎች ስድስቱ ቢሰበሩ ስንት ይቀራሉ?

4. ከ10 ጠርሙሶች ሁለቱ ቢሰበሩ ስንት ይቀራሉ?

5.ሰላም 7 ብዮች ነበሯት የተወሰነውን ደብቃ 4 ብዮችን አሳየች፡፡ሰላም

የደበቀችው ብዮች ስንት ናቸው?
6.ቶሌሳ 17 የማንጐ ችግኞችን ባለፈው ክረምት ተክሎ ነበር፡፡ቶሌሳ ለነዚህ
የማንጐ ችግኞች ባደረገው እንክብካቤ 8ቱ ፀድቀዋል፡፡ያልፀደቁት ችግኞች ምን
ያህል ናቸው?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 60

 4.3.ቁጥሮችን መለያየት /መነጣጠል/
1. የሚከተሉትን ምስሎች አጥኑ፡፡

2. ከዚህ በታች የቀረቡትን አሃዞችን ተመልከቱ፡፡

ሀ/ 6 2 3
6
4 3
3.አንድን ቁጥር ወይም አሃዝ በተለያየ መንገድ መተንተን ወይም መለያየት
ይቻላል፡፡
ምሳሌ ፡- ሀ/ 7=1+6 7=3+4 7=2+5
የቡድን ሥራ፡-2
1. የሚከተሉትን ቁጥሮች ተንትኑ
ሀ/ 9=–+– እና 9=–+– ሐ/ 13 =10 +–እና 13 =–+–
ለ/ 6=–+– እና 6=–+– መ/ 15 = 7+– እና 15 =–+–

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 61

 መልመጃ፡- 3
1. በምሳሌው መሠረት ትክክለኛውን ቁጥር በባዶ ቦታው ሙሉ፡፡
ምሳሌ፡-ሀ/ ለ/ 2 9
5
8 3 9 4

ሐ/ 8 12 መ/ 8 16
12 6 16 10

2. ባዶ ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ።

2 1 3
2 3
ሀ/ 5 5 ለ/ 3 ሐ/ 10
4 10

3. የሚከተሉትን ቁጥሮች በተለያየ መንገድ በመተንተን ግለፁ፡፡

ሀ/ 9= __+5+__ መ/ 6=2+1+–

ለ/ 8= 2+–+– ሠ/ 5=1+3+–

ሐ/ 4=2+1+–

4.4.ባለአንድ አሃዝ ቁጥሮችን መቀነስ

የቡድን ሥራ፡-3
1. ክፍት ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 7-3 =– ሐ/ 6-3 =– ሠ/ 5-3=___ ሰ/ 9-3=___
ለ/ 9-5 =– መ/ 8-6 =– ረ/ 7-4 =––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 62

 የክፍል ሥራ:-1
1. አስሉ
ሀ/ 6 ለ/ 7 ሐ/ 9 መ/ 4
-5 -2 -4 -4
መልመጃ:-4
1. ክፍት ቦታዎችን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
6-5=––– 9-5=––––
6-6=––– 8-3=––––
7-2=––– 9-9=––––
2. ቀንሱ
3 6 7 4 9 8
-2 -4 -5 -4 -6 -7
–– –– ––
የቡድን ሥራ:-4
–– –– ––
1. ባዶ ቦታውን ሙሉ።
7-4=–––
ሀ/1 2 3 4 5 6 7 8 9
2. ባዶ ቦታውን በትክክለኛ ቁጥሮች ሙሉ።
ሀ/ 7-_______ =2 ሐ/ 9-____ =7
ለ/ 8- –––– =5 መ/ 7-____ =5

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 63

 3. የሚከተሉትን ሥሩ።
ሀ/5-2=3 ማለት 2+–=__ ሐ/ 7-3=4 ማለት 3+–=_
ለ/ 6-5=1 ማለት 5+–=__
መ/ 8-1=7 ማለት 1+–=_
4. ከተሰጣችሁ ቁጥር ላይ 2ን በመቀነስ ክፍት ቦታውን ሙሉ፡፡
- 9 8 7 6 5 4 3 2
2 4 1

መልመጃ፡-5
1. የቁጥር ጨረሩን በማስተዋል ቁጥሮችን ቀንሱ፡፡
ሀ/ 8- =4
1 2 3 4 5 6 7 8 9
2. ባዶ ሳጥኑን ሙሉ።
- 9 8 7 6 5 4 3 2
1 5
2
3. ቀንሱ
4-0=–– 7-0=––
5-0=–– 8-0=––
6-0=–– 9-0=––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 64

 የቡድን ሥራ:-5
1. በአንድ ቦርሳ ውስጥ 3 ደብተሮች ነበሩ፡፡ ብርሃኔ፣ ከሚሴ እና አብዱ
ከቦርሳው ውስጥ አንድ አንድ ደብተር ቢወስዱ ስንት ደብተር ይቀራል?
2. ሳላድን 7 እንቁላሎች ነበሩት፡፡ 2ቱን እንቁላሎች ድመት ቢበላበት አሁን
ስንት እንቁላሎች ይኖሩታል?

4.5. ባለሁለት አሃዝ /ሆሄ/ ቁጥሮችን መቀነስ

የቡድን ሥራ:-6
1. ልዩነቱን አግኙ፡፡
ሀ/ 14-3 =––– መ/ 18-2=_____
ለ/ 16-2 =––– ሠ/ 19-6=_____
ሐ/ 17-3 =––– ረ/ 15-4=______
የክፍል ሥራ:-2
ልዩነቱን ፈልጉ
ሀ/ 13 ለ/ 17 ሐ/ 16 መ/ 20
-4 -2 -12 -10
መልመጃ:-6
1. ቀንሱ
ሀ/ 15-6=–– መ/ 18-13=––
ለ/ 12-4=–– ሠ/ 18-18=––
ሐ/ 16-3=––– ረ/ 20-10=–––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 65

2. የሚከተሉትን ቁጥሮች ቁልቁል ቀንሱ፡፡
ሀ/ 14 18 12 10 16
-2 -6 -4 -8 -6
ለ/ 15 16 17 15 19
-12 -14 -13 -15 -13
3. ባዶውን ሳጥን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 12- =10 13- =11
14- =8 16- =6
15- =0 18- =12

4. የሚከተሉትን ጥያቄወች የቁጥር ጨረሩን በመመልከት ትክክለኛውን

አስቀምጡ፡፡
ሀ/
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
-8=5
ለ/
13 14 15 16 17 18 19 20
19 - =14

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 66

5. ቅደም ተከተሉን በመጠበቅ የጐደለውን ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ - 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10
2 15 10
6. የሚከተሉትን ጥያቄዎች ሥሩ፡፡
ሀ/ በአንደኛ ክፍል ውስጥ 20 ተማሪዎች አሉ፡፡ስምንቱ ወንዶች ናቸው፡፡
የሴቶች ቁጥር ስንት ነው?
ለ/ እዮብ ከ10 ጥያቄዎች ውስጥ 8ቱን በትክክል መለሰ፡፡ እዮብ በትክክል
ያልመለሰው ስንት ጥያቄዎች ናቸው?

4.6. በመደመርና በመቀነስ መካከል ያለው ዝምድና

የቡድን ሥራ፡-7
በምሳሌው መሠረት ቁጥሮችን ደምሩና ምክንያቱን ስጡ፡፡
ምሳሌ፡- 7-3=4 ማለት 3+4=7
ሀ/ 9-2=__ ማለት __+2=9
ለ/12+7=__ ማለት __-7=12

 አስተውሉ፡- መቀነስ የመደመር ግልብጥ ስሌት ነው፡፡

የሚከተሉትን ምስሎች በመመልከት የመደመርና የመቀነስን ዝምድና በጋራ

ተወያዩ፡፡
7
ምሳሌ፡- ሀ/ 7-3=4
3 4 3+4=7

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 67

 የመደመር ባህሪያት
1. የቅይይር ባህሪ በመደመር ላይ
ሀ+ለ=ለ+ሀ
ለምሳሌ፡- 2+3=3+2

ሀ/
2 + 3 = 5

ለ/
3 + 2 =5
ምስል ሀናለ የምናየው የቦታ ቅይይር ነው፡፡
የክፍል ሥራ፡-3
በምሳሌው መሠረት የሚከተሉትን ጥያቄወች መልስ ስጡ፡፡
ምሳሌ፡-ሀ/5+6=6+5 ሐ/ 9+5=5+– ሠ/ 8+–=12+–
ለ/ 7+3=3+– መ/ (3+1)+5= –+(1+5)
መልመጃ:-7
1. ባዶ ባታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
9-3=2+–––– 7-2=3+––––
15-5=4+–––– 10-3=2+–––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 68

 2. በምሳሌው መሠረት ቀንሱና ምክንያቱን ስጡ፡፡
ሀ/ 8-2=6 ስለዚህ 2+6=8 ሐ/ 19-5=__ስለዚህ__+5=19
ለ/ 14-6=__ስለዚህ__+6=14 መ/ 9-3=__ስለዚህ__+3=9
3.የሚከተሉትን ክፍት ቦታ በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 5+9=––+5 ሐ / (10+6)+2=––+(6+2)
ለ/ 13+4=4+––– መ/ (9+6)+5=9+(–––+5)
4. የሚከተሉትን ሥሩ።
ሀ/ 3+––=10 10- ––=7
10
7+––=10 10- ––=3
3 7

4.7. የቃላት ፕሮብሌሞችን መፍታት

የቡድን ሥራ፡-8
ለሚከተሉት ጥያቄዎች በየቡድናችሁ በመወያየት የመደመር እና የመቀነስ
ፕሮብሌሞችን መልስ ስጡ፡፡
1. አቶ ሀይሉ 15 ላሞች አሉት፡፡ ከላሞቹ መካከል 3ቱን ቢሸጥ አቶ ሀይሉ አሁን
ያሉት የላሞች ብዛት ስንት ናቸው?
2. ሶፊያ 6 ደብተር ነበራት፡፡ አባቷ 3 ደብተር ጨምሮ ቢገዛላት ሶፊያ በጠቅላላው
ስንት ደብተር ይኖራታል?
3. በአንደ የቤተሰብ አባላት ውስጥ 4 ወንዶችና 2 ሴት ልጆች አሉ፡፡ በዚህ ቤተሰብ
ውስጥ ስንት የቤተሰብ አባላት አሉ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 69

4. በአንድ የህዝብ ማመላለሻ መኪና ውስጥ 15 ተሳፋሪወች ነበሩ፡፡ ሹፌሩ ከፍጥነት
ወሰን በላይ በማሽከርከሩ በደረሰው አደጋ ምክንያት 2 ሰዎች ተጎዱ፡፡ በዚህ
መኪና ውስጥ ያልተጎዱ ሰዎች ስንት ናቸው?
5. ለተማሪ አባይነሽ ለበዓል አባቷ 5 ብር፣ ወንድሟ 6 ብር እንዲሁም እናቷ 3
ብር ቢሰጧት ተማሪ አባይነሽ ለበዓል የተሰጣት ብር ስንት ነው?
መልመጃ፦8
1. ለሚከተሉት የቃላት ፕሮብሌሞች መፍትሔ ፈልጉ፡፡
ሀ/ የአቶ ቀጀላ ቤተሰብ ብዛት 7 ናቸው፡፡ ከነዚህ መካከል 1 ልጁ ከኤችአይቪ
ቫይረስ ከተያዘ ሰው ጋር በጋራ ስለታማ ነገሮችን በመጠቀሙ ምክንያት በቫይረሱ
ተያዘ፡፡ ስለዚህ ከቫይረሱ ነፃ የሆኑ የአቶ ቀጀላ ቤተሰቦች ብዛት ስንት ናቸው?
ለ/ በአንድ ቅርጫት ውስጥ 17 ማንጐዎች አሉ፡፡ ማርታ ከነዚህ ማንጐዎች
መካከል 9ኙን ወሰደች፡፡ በቅርጫቱ ውሰጥ ስንት ማንጐዎች ይቀራሉ?
ሐ/ አቶ ብርሃኑ ታታሪ ገበሬ በመሆናቸው 4 በሬዎች፣ 6 ላሞችና 5 ጥጃዎች
አሏቸው፡፡ አቶ ብርሃኑ በጠቅላላው ስንት ከብቶች አሏቸው?
2. ባዶ ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
3+ ––=9 3=5- ––
10= 6+––– 6=8- ––
12=4+––– 12=18- ––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 70

 የማጠቃለያ መልመጃ
1. የሚከተሉትን ቀንሱ
7-3=––– 17-17=––––
19-7=–––– 14-12=–––
14-6= ––– 14-5=–––
2. ባዶ ቦታዎችን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
3+–––=2+5 17-2=3+–––
19=4+––– 14- –––=6+1
19-3=2+––– 16+1=18- –––
3. በምሳሌው መሠረት ቀጥሎ የቀረቡትን ሰንጠረዦች ሙሉ፡፡
ሀ/ ቁጥር 2 መቀነስ (-2) ለ/ ቁጥር 3 መቀነስ (-3)
5 3 12 9
6 14
7 16
4.ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ስጡ።
ሀ/ አለማየሁ 18 ችግኞችን ባለፈው ክረምት መጀመሪያ ተክሎ ነበር፡፡ አለማየሁ
ለነዚህ ችግኞች ባደረገው እንክብካቤ 10ሩ ፀድቀዋል፡፡ ያልፀደቁት ችግኞች ምን
ያህል ናቸው?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 71

ለ/ የአንደኛ ክፍል ተማሪዎች ብዛት 20 ነው።ከነዚህም ውስጥ 13ቱ ሴቶች ቢሆኑ
የወንዶች ብዛት ስንት ነው?
ሐ/ በአባሩን አንደኛ ደረጃ ት/ቤት የ1ኛ ክፍል ተማሪዎች በኤችአይቪ ኤድስ ክበብ
አባላት የተመዘገቡ የወንዶች ቁጥር 6 እንዲሁም የሴቶች ቁጥር 8 ናቸው፡፡
በአጠቃላይ የአባላቱ ብዛት ስንት ነው?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 72

 ምዕራፍ አምስት

5. እስከ 100 ያሉ ሙሉ ቁጥሮች

5.1.የ10 ብዜቶች
የሚከተሉትን አጥኑ፡፡

10

10+10

10+10+10

10+10+10+10

10+10+10+10+10

የቡድን ሥራ፡-1
1. አንብቡ
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
አሥር ሃያ ሠላሳ አርባ ሃምሳ ስልሳ ሰባ ሰማንያ ዘጠና መቶ

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 73

2. በየደብተራችሁ ላይ ደጋግማችሁ ፃፉ፡፡
10
20
30
40
50
60
70

 አስተውሉ፡-10፣20፣30፣40፣50፣60፣70፣80፣90፣100
የአስር ብዜቶች ናቸው።

መልመጃ፡-1
1. በምሳሌው መሠረት ባዶ ቦታውን ሙሉ፡፡
ሀ/ 10=1ጊዜ 10= 1×10 60=6 ጊዜ 10=6×10
20=–––––– –––=7 ጊዜ 10=7×10
30= –––––– –––= 8 ጊዜ 10=8×10
40= –––––– –––=9 ጊዜ 10=9×10

ለ/ 20=10+10=2×10 60=10+10+10+10+10+10 6×10

30=––––– ––=10+10+10+10+10 5×10
40= ––––– –=10+10+10+10+10+10+10 7×10

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 74

 ሐ/ 1 አሥር =10 6 አሥሮች=––––
2 አሥሮች=–––– 8 አሥሮች=––––
4 አሥሮች=–––– 9 አሥሮች=––––
5 አሥሮች=–––– 10 አሥሮች=––––

30= 3 አሥሮች 20=–––––––

መ/
40=––––––––– 100=–––––––
60=––––––––– 50=–––––––

2. በምሳሌው መሠረት ደምሩ፡፡

2+3=5 ከሆነ 20+30=50
1+2=3 ከሆነ 10+20=–––––––
3+3=6 ከሆነ 30+30=–––––––
2+5=7 ከሆነ 20+50=–––––––
3. ቀንሱ
9-5=4 ከሆነ 90-50=–––––––
8-4= 4 ከሆነ 80-40=–––––––
7-5=2 ከሆነ 70-50=–––––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 75

4. ባዶ ቦታውን “<” ወይም “ > ” ምልክት በመጠቀም ሙሉ፡፡
ሀ/ ምሳሌ፡- 7>5 ስለዚህ 70>50
3>1 ስለዚህ 30 ––––10
8>5 ስለዚህ 80 –––– 50
6>2 ስለዚህ 60 –––– 20

ለ/ 6<8 ስለዚህ 60 –––– 80

2<5 ስለዚህ 20 –––– 50
4<7 ስለዚህ 40 –––– 70

5. በፊደል ፃፉ፡፡
20 ሀያ
40
50
70
80
100

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 76

6. በአኃዝ ፃፉ፡፡
ሀምሳ 50
ሃያ
ሠላሣ
ሰባ
አስር

7.በምሳሌው መሠረት ሥሩ፡፡

ምሳሌ፡- 20=10+10
ሀ/ 40=__+__+__+10
ለ/ 50=__+__+__+__+10
ሐ/ 60=__+__+__+__+__+10
መ/ 70=__+__+__+__+__+__+10
8. የሚከትሉትን አስሉ፡፡
ሀ/ 10+30=––– ሐ/ 80+20=_____
40-30=––– 100-80=_____
ለ/ 20+30=––– መ/ 60+40=______
50-20=–––– 100-40=______
9.የሚከተሉትን ጥያቄዎች ሥሩ፡፡
ሀ/ በክፍላችሁ ውስጥ 40 ተማሪዎች አሉ፡፡ ከነዚህ መካከል 20 ወንድ
ተማሪዎች ቢሆኑ የሴት ተማሪዎች ብዛት ስንት ይሆናል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 77

ለ/ በቤኒሻንጉል 1ኛ ደረጃ ት/ቤት የስፖርት ክበብ አባላት 60 ሲሆኑ የሠላም
ክበብ አባላት ደግሞ 40 ናቸው፡፡ በሁለቱ ክበባት ጠቅላላ የአባላት ብዛት ስንት
ነው?

5.2. እስከ 100 ያሉ ሙሉ ቁጥሮች

የቡድን ስራ፡-2
1.አንብቡ
ሃያ አራት 24 ሃምሳ አንድ 51 ሰባ ስምንት 78
ሃያ አምስት 25 ሃምሳ ሁለት 52 ሰባ ዘጠኝ 79
ሃያ ስድስት 26 ሃምሳ ሶስት 53 ሰማንያ 80
ሃያ ሰባት 27 ሃምሳ አራት 54 ሰማንያ አንድ 81
ሃያ ዘጠኝ 29 ሃምሳ ስድስት 56 ሰማንያ ሶሶት 83
ሰላሳ 30 ሃምሳ ሰባት 57 ሰማንያ አራት 84
ሰላሳ አንድ 31 ሃምሳ ስምንት 58 ሰማንያ አምስት 85
ሰላሳ ሁለት 32 ሃምሳ ዘጠኝ 59 ሰማንያ ስድስት 86
ሰላሳ ሶስት 33 ስልሳ 60 ሰማንያ ሰባት 87

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 78

 2.በምሳሌው መሠረት በፊደል ፃፍ፡፡
12 አስራ ሁለት
31 ––––––––––––––
49 ––––––––––––––
62 ––––––––––––––
74 ––––––––––––––
84 ––––––––––––––
43 ––––––––––––––
3. በምሳሌው መሠረት በአሃ ፃፉ፡፡
አርባ አምስት 45
አርባ አንድ
ሃምሳ ሁለት
ዘጠና አራት
ሰማንያ ሰባት
4. ባዶ ቦታዎቹን በምሳሌዎቹ መሠረት ሙሉ፡፡
46
94
63
59 50+9 10+10+10+10+10+9
71

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 79

5. ቀጥሎ የቀረቡትን አስሉ፡፡
ሀ/ 20+6=–––– መ/ 30+8=–––
ለ/ 40+3=–––– ሠ/ 50+1=–––
ሐ/ 60+6=––– ረ/ 70+2=–––

5.3. የሙሉ ቁጥሮች ቅደም ተከተል

ጥንድ ጥንድ በመሆን የሚከተሉትን ቁጥሮች ወደ ጐንና ቁልቁል አንብቡ።

0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 80

 የቡድን ሥራ፡-3 21 24 25
1. ባዶ ቦታውን አሟሉ፡፡
28
31 32

2.በምሳሌው መሠረት በሙሉ ቁጥሮች መካከል ያሉትን ቁጥሮች ዘርዝሩ፡፡

ምሳሌ፡- ከ14 እስከ 23 ያሉ ሙሉ ቁጥሮች
15፣16፣17፣18፣19፣20፣21 እና 22 ናቸው፡፡
ሀ/ ከ39 እስከ 46 ያሉ ሙሉ ቁጥሮች ዘርዝሩ፡፡
ለ/ ከ52 እስከ 61 ያሉ ሙሉ ቁጥሮች ዘርዝሩ፡፡
3. ቁጥሮቹን አወዳድሩ፡፡
ሀ/ 28–––––33 ሐ/ 80–––––68
ለ/ 46–––––36 መ/ 63–––––77
4.ሠንጠረዡን ሙሉ፡፡
ቀዳማይ ሙሉ ተከታይ
ቁጥር
17 18 19
23
34
45

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 81

 መልመጃ፡-2
1. >ወይም< ምልክት በመጠቀም ክፍት ቦታውን ሙሉ፡፡
ሀ/ 4–3 ስለሆነ 40___30 ለ/ 3–6 32–62

7–1 ስለሆነ 70––10 4–5 49–59

8–4 ስለሆነ 80–40 7–8 77–87
2.በትክክለኛው ምልክት ክፍት ቦታውን ሙሉ፡፡

3<7 39––70 6––7 67––74

ሀ/
6––2 60––28 4––5 43––51
ለ/
7––5 70––56 2––4 29––46

3.የሚከተሉትን ሙሉ ቁጥሮች ከትንሹ ቁጥር በመጀመር በቅደም ተከተል

ዘርዝሩ፡፡
ሀ/ 36፣42፣18፣24 እና 57
ለ/ 83፣60፣29፣42 እና 64
ሐ/ 30፣20፣60፣80 እና 22
4.ክፍት ቦታዎቹን ሙሉ፡፡
ሀ/2፣4፣6፣–፣10፣12፣–፣–፣–20::
ለ/90፣80፣–፣–፣–፣–፣–፣–፣10፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 82

5.ባዶዎቹን ሳጥኖች በትክክለኛ ቁጥሮች ሙሉ፡፡
ሀ/
20 30 40 80
6.በተሰጡት ሁለት ሙሉ ቁጥሮች መካከል የሚገኙትን ሙሉ ቁጥሮች
በዝርዝር ፃፉ፡፡
ሀ/ በ3 እና በ9 ሐ/ በ30 እና በ40
ለ/ በ15 እና በ25 መ/ በ84 እና በ90
7.የሚከተሉትን ቁጥሮች ቀዳማይ እና ተከታይ ፈልጉ።

ሀ/ __ የ26 ተከታይ ነው፡፡

ለ/ ––የ97 ቀዳማይ ነው፡፡
ሐ/ 45 የ___ተከታይ ነው፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 83

 5.4. የቁጥር ቤት ዋጋ ሥርአት
የቡድን ሥራ:-4
በምሳሌው መሠረት ባዶ ቦታውን በየቡድን በመሆን እየተወያያችሁ ሙሉ፡፡

ምሳሌ፡-

1 አሥር እና 4 አንዶች

–አሥሮች እና –አንዶች

– አሥሮች እና –አንዶች

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 84

 መልመጃ ፡-3
1.በባዶ ቦታው የምስሎቹን ብዛት ሙሉ።

ሀ/
ለ/

------አስሮች እና -----አንዶች
------አስሮች እና -----አንዶች

ምሳሌ፡-ሀ/ 76
የአንድ ቤት ዋጋ
የአስር ቤት ዋጋ
የሌሎችንም ቁጥሮች የቤት ዋጋ በዚሁ አይነት መግለፅ ይቻላል፡፡
ምሳሌ፡-
የተሰጠው ቁጥር የአሥር ቤት ዋጋ የአንድ ቤት ዋጋ
52 5 2
48 4 8

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 85

 መልመጃ፡-4
1. የሚከተሉትን ቁጥሮች ቤት ተንትኑ፡፡
ሀ/ 25 –––––– አስሮች እና ––––––አንዶች
ለ/ 40 –––––– አስሮች እና ––––––አንዶች
2.የሚከተሉትን ቁጥሮች በአሃዝ ፃፏቸው፡፡
ሀ/ 3 አስሮች እና 4 አንዶች = ––– እና ––– = –––
ለ/ 5 አስሮች እና 0 አንዶች = ––– እና ––– = –––
ሐ/ 9 አስሮች እና 6 አንዶች = ––– እና ––– = –––

3.የተሰጠውን ምሳሌ በማጥናት ሰንጠረዡን ሙሉ፡፡

ሙሉ ቁጥሩ የአስር ቤት የአንድ ቤት
34
78
47
21
35
4.በምሳሌው መሠረት ከስራቸው የተሰመረባቸውን ቁጥር (ሆሄ) የቤት
ዋጋቸዉን ፃፉ፡፡
ምሳሌ፡- 46 የ አስር ቤት ነው፡፡
ሀ/ 23 የ–---ቤት ነው፡፡ ሐ/ 56 የ––ቤት ነው፡፡
ለ/ 48 የ––ቤት ነው፡፡ መ/ 79 የ–---ቤት ነው፡
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 86
 የማጠቃለያ መልመጃ
1. ክፍት ቦታዎችን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 1፣11፣21፣––፣––፣––፣––፣––፣81፡፡
ለ/ 20፣30፣40፣––፣––፣––፣––፣––፣100፡፡
ሐ/ 15፣––፣––፣––፣55፣65፣75፡፡
2. ባዶ ቦታውን ሙሉ፡፡
ሙሉ ቁጥር የአሥር ቤት ዋጋ የአንድ ቤት ዋጋ
31
46
93
3. አሊ 20 ሙዞች ገዛ፡፡ ፋጡማ ደግሞ 10 ሙዞች ገዛች፡፡ ሁለቱ ልጆች
በጠቅላላው ስንት ሙዞች ገዙ?
4. ሊያ አባቷ 40 ብር ሰጣት፡፡ እናቷ ደግሞ 20 ብር ብትሰጣት በጠቅላላ
ሊያ ስንት ብር ይኖራታል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 87

 ምዕራፍ ስድስት
6.እስከ 100 ያሉ ሙሉ ቁጥሮችን መደመር እና መቀነስ
6.1.ባለሁለት እና ባለአንድ አሃዞችን መደመር
ተግባር፡-1
1. የሚከተሉትን ደምሩ
ሀ/ 10+1=–––– መ/ 10 ሠ/ 32 ረ/ 71
ለ/ 11+8=–––– +3 +7 +5
ሐ/ 53+6=––––
የቡድን ሥራ፡-1
1. በምሳሌው መሠረት የሚከተሉትን አስሉ፡፡
ሀ/ 24+6=30
ለ/ 15+7=––
ሐ/ 33+9=––
መ/ 88+3=––
ሠ/ 17 ረ/ 57 ሰ/32 ሸ/ 64
+6 +7 +8 +8
መልመጃ፡-1
1. የሚከተሉትን ደምሩ፡፡
ሀ/ 10+4=–––––– መ/ 22+8=––––
ለ/ 24+5 =–––––– ሠ/ 68+4=–––––
ሐ/ 45+3 =–––––– ረ/ 84+6=–––––
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 88
2. የሚከተሉትን አስሉ፡፡
ሀ/ 15 ለ/ 23 ሐ/ 60 መ/ 45 ሠ/ 34
+4 +5 +7 +5 +7
3. ባዶ ቦታውን ሙሉ፡፡

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
14+––=19
4. አንድ ተማሪ ከአባቱ 10 ብር እና ከእናቱ 7 ብር ለደብተር እና ለእርሳስ
መግዣ ተሰጠው፡፡ በአጠቃላይ ተማሪው ከቤተሰቡ ስንት ብር ተሰጠው?
5. የ4፣የ3 እና የ2 ድምር ስንት ነው?

6.2. ባለአንድ አሃዝ ከባለ ሁለት አሃዝ ቁጥር ላይ መቀነስ

ተግባር፡-2
1. የሚከተሉትን በምሳሌው መሠረት ቀንሱ፡፡
ምሳሌ፡- ****** *
******
****** *****
12 - 1 = 11
ሀ/
14 - 2 = –––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 89

 ለ/ 10 10 10
10 10 10 - 10
60 10 = –––––
ሐ/ 10 10 10 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1
34 - 6 = –––––
የቡድን ሥራ፡-2
1. ልዩነቱን አስሉ፡፡
ሀ/ 13-1=––– መ/ 17-9=––––
ለ/ 24-2=––– ሠ/ 51-8=––––
ሐ/ 86-6=––– ረ/ 43-7=––––
2. ቀንሱ
ሀ/ 14 ለ/ 25 ሐ/ 72 መ/ 23 ሠ/ 34
-2 -3 -0 -5 -7
3. በምሳሌው መሠረት የቁጥር ጨረሩን በመጠቀም ቀንሱ።
ሀ/ 4
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
19-4=15
ለ/
30 31 32 33 34 35 36 37 38
37-5=____
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 90
 ሐ/
55 56 57 58 59 60 61 62 63
61- –– = 58
መልመጃ፡-2
1. ልዩነቱን ፈልጉ፡፡
ሀ/ 47-3=–– ለ/ 36-5=–– ሐ/ 58-8=––
መ/ 17-9=–– ሠ/ 27-9=–– ረ/ 62-7=––
2. ልዩነቱን አግኙ፡፡
ሀ/ 27 ለ/ 15 ሐ/ 66 መ/ 20 ሠ/10
-7 -3 -6 -3 -4
3. በቤታችሁ ውስጥ 18 ፍየሎች አሉ፡፡ 5 ፍየሎች ተሸጡ፡፡ በቤት ውስጥ
የቀሩት ፍየሎች ስንት ናቸው?
4. አቶ አለሙ በኪሱ 26 ብር አለው ፡፡ ለአቶ ፈይሳ 8 ብር ቢሰጠው አቶ
አለሙ በኪሱ የቀረው ብር ምን ያህል ነው?
5. የ27 እና የ7 ልዩነት ስንት ነው?

6.3. ባለሁለት አሃዝ ቁጥሮችን መደመር

የቡድን ሥራ፡-3
1. ባዶ ቦታዎችን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 12+14= ––– ለ/ 18+66=84
––– +10=20 20+ –– =84
2+ ––– =6 ሐ/ 64+ –– =100

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 91

 መልመጃ፡-3
1. ክፍት ቦታውን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 36+22=––– 41+27=–––
30+20=––– ለ/ 41+–––=61
6+2=––– 61+–––=68

ሐ/ 38+26=––– መ/ 60+–––=100
40+–––=64 72+–––=100
–––+27=100
2. የሚከተሉትን አስሉ፡፡
ሀ/ 13+24=–– ሠ/ 24 ረ/ 46
ለ/ 41+27=––– +11 +31
ሐ/ 15+16=–– ሰ/ 67 ሸ/ 29
መ/ 44+29=–– +23 +10

6.4. ባለሁለት አሃዝ ቁጥሮችን መቀነስ

የቡድን ሥራ፡-4
1. ቀጥለው የተሰጡትን ምስሎች በመመልከት ቀንሱ፡፡
ሀ/ 10 10 10 10 10

30 - 20 = ______

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 92

 ለ/
******** ********
******
14 - 8 ______
መልመጃ፡-4
2. ልዩነቱን አግኙ፡፡
ሀ/ 26-14=–––– መ/ 24-16=––––
ለ/ 44-13=–––– ሠ/ 40-18=––––
ሐ/ 85-64=–––– ረ/ 61-32=––––
3. በምሳሌው መሰረት ክፍት ክቦችን በትክክለኛው ቁጥር ሙሉ።
ምሳሌ፡- ሀ/ 30
40 10
46 _ 12 =
34
4
6 2

10
ለ/
13
28 - = 15

80 70
ሐ/
86 13 73
- =

3
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 93
3. የሚከተሉትን አስሉ፡፡
ሀ/ 21 ለ/ 42 ሐ/ 53 መ/ 22
-10 -11 -20 -18
ሠ/ 92 ረ/ 40 ሰ/ 53 ሸ/ 70
-74 -30 -30 -39

6.5. በመደመር እና በመቀነስ እስከ 100 ባሉ ሙሉ ቁጥሮች የሚሰሩ

የቃላት ፕሮብሌሞች
የቡድን ሥራ፡-5
ለሚከተሉት ጥያቄዎች በየቡድናችሁ በመወያየት መልስ ስጡ፡፡
1. መሠረት በጠዋት 22 እንቁላሎችን ብትሸጥ እና በምሳ ሰዓት ላይ ደግሞ 5
እንቁላል ብቻ ብትሸጥ መሠረት በዕለቱ ስንት እንቁላሎችን ሸጠች?
2. አንድ ዓሣ አጥማጅ 19 ዓሳዎች አጠመደ፡፡ 6ቱ ትልልቅ ዓሣዎች ቢሆኑ
ትናንሾቹ ዓሳዎች ስንት ናቸው?
3. ወ/ሮ ራሂማ ወደ ሱቅ በመሄድ ለልጇ በ46 ብር ኳስ እና በ8 ብር ብስኩት
ገዝታ ተመለሰች፡፡ ወ/ሮ ራሂማ ለልጇ ያወጣችው የብር መጠን ስንት ነው?
4. በአንደኛ ክፍል ውስጥ 34 ተማሪዎች የሒሳብ ፈተና እየተፈተኑ ነው፡፡
ከተፈታኞቹ 6ቱ ቀድመው ስለጨረሱ ከክፍል ወጡ፡፡ በክፍሉ ውስጥ
ፈተናውን ያልጨረሱ ተማሪዎች ብዛት ስንት ነው?
5. በአንድ የማንጐ ዛፍ ላይ 16 ማንጐዎችን አወረድኩ፡፡ ከሌላኛው የማንጐ
ዛፍ ላይ ደግሞ 23 ማንጐዎችን አወረድኩኝ፡፡ በአጠቃላይ ከሁለቱ
ማንጐዎች ዛፍ ላይ ስንት ማንጐዎችን አወረድኩኝ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 94

6. ለልደት ከተለኮሱት 25 ሻማዎች ውስጥ 13ቱ ቢጠፉ ስንት ሻማዎች
በማብራት ላይ ናቸው?
7. ተሰማ በዘንድሮ የምርት ዘመን 10 ኩንታል ጤፍ ፣ 16 ኩንታል ስንዴ እና
15 ኩንታል በቆሎ አመረተ፡፡ በአጠቃላይ በምርት ዘመኑ ምን ያህል ኩንታል
እህል አመረተ?
የማጠቃለያ መልመጃ
1. የሚከተሉትን አስሉ፡፡
ሀ/ 32+5=_____ መ/ 49-2=______
ለ/ 44+3=______ ሠ/ 38-4=______
ሐ/ 25+4 =_____ ረ/ 54-3=______
2. የሚከተሉትን አስሉ።
ሀ/ 39+2=––––– መ/ 35-18=––––
ለ/ 58+4 =––––– ሠ/ 33-19=––––
ሐ/ 75+6=––––– ረ/ 72-26=––––
4. ልዩነቱን ወይም ድምሩን አስሉ፡፡
ሀ/ 13 ለ/ 59 ሐ/ 39 መ/ 53
+25 -35 +15 -27
5. በትልቅ ዛፍ ላይ ከነበሩ 39 ወፎች ውስጥ 18ቱ ቢበሩ ስንት ይቀራሉ?
6. በክፍል ውስጥ ካሉት 15 ዴስኮች ላይ ተጨማሪ 12 ዴስኮች ቢገዙ የደስኮቹ
ጠቅላላ ብዛት ስንት ይሆናል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 95

 ምዕራፍ ሰባት
7.ቅርጾች (ምስሎች)
7.1. ሁለት ጠለል ያላቸው ቅርፆች
የቡድን ሥራ፡-1
የሚከተሉትን ጥያቄዎች በቡድን ተወያዩባቸ፤ የተስማማችሁበትን ሐሳብ
ወይም የሰራችሁትን ለመምህራችሁ ግለጹ፡፡
1. ቀጥለው ያሉትን ምስሎች ተመልከቱ፡፡የሚከተሉትንም ጥያቄዎች
ተወያዩባቸው፡፡
ሀ/ ለ/ ሐ/

መ/ ሠ/ ረ/

ሀ/ የሒሳብ መጽሐፋችሁ ቅርፅ ከነዚህ ምስሎች የትኛውን ይመስላል?

ለ/ የክፍላችሁ ወለል ጠርዝስ ከየትኛው ምስል ጋር ይመሳሰላል?
ሐ/ በመኖሪያችሁ አካባቢ ከነዚህ ምስሎች ጋር የሚመሳሰሉ ነገሮች ካሉ
ዘርዝሩ፡፡
መ/ የእንጀራ ምጣድ ቅርጽ ከነዚህ ምስሎች የትኛውን ይመስላል?
ሠ/ የዶሮ እንቁላል ቅርፅ ከነዚህ ምስሎች የትኛውን ይመስላል?
ረ/ ወረቀት ወይም ክላሰር በመጠቀም ከላይ ያሉትን ምስሎች አስመስላችሁ
ቆርጣችሁ አውጡ፡፡
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 96
 አስተውሉ፡- ከላይ የተዘረዘሩት ምስሎች ስም አላቸው፡፡ እነሱም፡-
በምስል ሀ የሚታየው ጐነ ሶስት ይባላል፡፡
በምስል ለ የሚታየው ጐነ አራት ይባላል፡፡
በምስል ሐ የሚታየው ክብ ይባላል፡፡
በምስል መ የሚታየው ጐነ አምስት ይባላል፡፡
በምስል ሠ የሚታየው ጐነ ስድስት ይባላል፡፡
መልመጃ፡-1
1. ከሚከተሉት ምስሎች መካከል የትኞቹ ጐነ ሶስት፣የትኞቹ ጐነ አራት እና
የትኞቹ ክብ እንደሆኑ ለዩ፡፡
ሀ/ ለ/ ሐ/

መ/ ሠ/ ረ/

ሰ/ ሸ/ ቀ/

2.ለሚተሉት ጥያቄዎች ትክክለኛውን መልስ ስጡ፡፡

ሀ/ የክፍላችሁ በር ምን አይነት ቅርፅ አለው?
ለ/ የጥቁር ሰሌዳው ቅርፅ ምን አይነት ነው?
ሐ/ የመስኮቶቹ ቅርጽ ምን አይነት ናቸው?
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 97
 3.የሚከተሉትን ምስሎች /ቅርጾች/ ስም ፃፉ፡፡
ሀ/ ለ/ ሐ/

መ/ ሠ/ ረ/

ሰ/ ሸ/

7.2. ሁለት ጠለል ያላቸው ቅርፆች መሳል

የቡድን ሥራ:-2
1. ነጠብጣቦችን በማያያዝ የሚገኘውን ምስል በመለየት ግለፅ፡፡
ሀ/ ለ/ ሐ/ መ/

ሠ/ ረ/ ሰ/

ሸ/ ቀ/ በ/

2. የማስመሪያ ጠርዝ እንዲሁም በሳንቲም ዲናር ጠርዝ በመታገዝ ከላይ

የተሰጡትን ምስሎች አስመስላችሁ ሳሉ፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 98

 አስተውሉ፡- ሁለት የጋራ ጐኖችን የሚያገናኝ ነጥብ መገናኛ ወይም መለያያ
ይባላል፡፡
መልመጃ፡-2
1. የሚከተሉትን ቅርፆች (ምስሎች) በደብተሮቻችሁ ላይ በመሳል አሳዩ፡፡
ሀ/ ሁለት ባለ ጎነ ሶስት ምስሎችን ሳሉ፡፡
ለ/ ሁለት የክብ ምስሎችን ሳሉ፡፡
ሐ/ ሶስት ባለ ጐነ አራት ምስሎችን ሳሉ፡፡
መ/ ሁለት ባለ ጐነ አምስት ምስሎችን ሳሉ፡፡
ሠ/ ሁለት ባለ ጐነ ስድስት ምስሎችን ሳሉ፡፡
ረ/ ሁለት የግማሽ ክብ ምስሎችን ሳሉ፡፡
ሰ/ ሶስት የሞላላ ምስሎችን ሳሉ፡፡
2. ለሚከተሉት ጥየቄዎች ትክክለኛውን መልስ ስጡ።
ሀ/ ጐነ አራት ስንት መለያያ ነጥባች አሉት?
ለ/ ጐነ አምስት ስንት መለያያ ነጥቦች አሉት?
ሐ/ ጐነ ሶስት ስንት መለያያ ነጥቦች አሉት?
መ/ ጐነ ስድስት ስንት መለያያ ነጥቦች አሉት?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 99

 7.3. የጂኦሜትሪክ ጠለሎችን መደረደር
የቡድን ሥራ፡-3
1. እንዚህ ምስሎች በመመልከ ከታች ያሉትን ጥያዌዎች ስሩ፡፡

ሀ/ ስንት ክቦች አሉ?

ለ/ ስንት ሞላላዎች አሉ?
ሐ/ ስንት ግማሽ ክቦች አሉ?
መ/ ስንት ጎነ ሶስት አሉ?
ሠ/ ስንት ጎነ አራት አሉ?
ረ/ ስንት ጎነ አምስት አሉ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 100

 መልመጃ፡-3
1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች በምሳሌው መሠረት መልስ ስጡ፡፡
5 ጐኖች አሉት፡፡
5 መገናኛ ነጥቦች አሉት፡፡
ጎነ አምስት
ሀ/ -------- ጐኖች አሉት፡፡
------- መገናኛ ነጥቦች አሉት፡፡
ጎነ አራት
ለ/ የዚህ ቅርፅ ስም ------------- ይባላል።

ሐ/ ----------ጐኖች አሉት፡፡
ጎነ ሶስት ----------መገናኛ ነጥቦች አሉት
2. የሚከተሉትን ምስሎች በማየት
ሀ/ ጎነ ሶስቱን ቢጫ ቀለም ቀቡ፣
ለ/ ጎነ አራቱን ቀይ ቀለም ቀቡ፣
ሐ/ ክቡን ሰማያዊ ቀለም ቀቡ፣
መ/ ጎነ አምስቱን አረጓዴ ቀለም ቀቡ፣

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 101

 የማጠቃለያ መልመጃ
1. የሚከተሉትን ምስሎች (ቅርፆች) ከስያሜያቸው ጋር አዛምዱ፡፡
ጎነ አምስት

ግማሽ ክብ

ጎነ አራት

ጎነ ሶስት

ጎነ ስድስት

ክብ

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 102

 ምዕራፍ ስምንት
8. ሒሳባዊ ድርድሮች
8.1. ሒሳባዊ ድረድሮችን መፃፍ
የቡድን ሥራ፡-1
1. ቀጥለው የተሰጡትን አራት ማዕዘን ወለል ድርድር በማጥናት የሚከተሉትን
ጥየቄዎች መልስ ስጡ፡፡

ስንት የተቀቡ ቦታዎች አገኛችሁ?

ስንት ያልተቀቡ ቦታዎች አገኛችሁ?
2. የተዘለሉ ቁጥሮችን ሙሉ፡፡
ሀ/ 2፣4፣-----፣-----፣10
ለ/ 0፣5፣------፣-----፣20
የሚከተሉት ምስሎች እና ቁጥሮች አቀማመጥ አጥኑ።
1.ሀ/
ለ/
ሐ/
A B A B A B
2 4 2 4 2 4

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 103

 2. 2 4 6 8 10 12
3 6 9 12 15 18
0 5 10 15 20 25
8 12 16 20 24 28
12 14 16 18 20 22

መልመጃ፡-1
1. በምሳሌው መሠረት የሚከተሉትን ምስሎች አቀማመጥ በማጥናት ቀጥለው
የሚመጣውን ምስል ሰርታችው አሳዩ፡፡
ምሳሌ፡-
–––––––

ሀ/ –––––––

ለ/ –––––––

ሐ/ –––––––

መ/ –––––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 104

2. ቀጥሎ የሚመጣውን ትክክለኛዉን ቁጥር ሙሉ፡፡
ሀ/ 1 2 3 4

ለ/ 2 4 6 8
ሐ/ 6 8 10 12
መ/ 0 5 10 15
ሠ/
12 15 18 21
ረ/
0 10 20 30

8.2. ሒሳባዊ ድርድሮችን ማራዘም

የቡድን ሥራ፡-2
1. ቀጥሎ የሚመጣውን ምስል ሰርታችሁ አሳዩ፡፡
ሀ/
––– –––

ለ/ ––– ––– –––

ሐ/ ––– ––– –––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 105

 መልመጃ፡-2
1. በድርድሩ መሠረት ክፍት ቦታውን ሙሉ፡፡
ሀ/
––– ––– –––

ለ/ –– –– ––

ሐ/ –– –– ––
መ/ –– –– ––
ሠ/ –– –– ––
2.ቀጥሎ መቀባት ያለባቸውን ድርድሮች የተቀቡትን አቀማመጥ በማጥናት ቀቡ።
ሀ/

3.በምሳሌው መሠረት የቁጥሮችን አቀማመጥ በማየት ደርድሩ፡፡

ምሳሌ፡- 4 5 6 4 5 6 4 5 6
ሀ/ 0 2 4 0 2 4 –– –– ––
ለ/ 7 7 7 8 8 8 7 7 7 –– –– ––
ሐ/ 10 10 20 10 10 20 –– –– ––
መ/ 60 60 60 70 70 70 60 60 60 –– –– ––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 106

 8.3. ሒሳባዊ ድርድሮችን መመስረት
የቡድን ሥራ፡-3
1. የሚከተሉትን የቅርፃ ቅርፅ ድርድር አሟሉ፡፡
ሀ/
––– –––
ለ/ ––– –––

ሐ/ ––– –––
2. የሚከተሉትን የቁጥር ድርድር አሟሉ፡፡
ሀ/ 2፣4፣–––፣ –––፣10፣ 12፣–––፣ 16፡፡
ለ/ 0፣4፣8፣–––፣–––፣20፣24፣–––፣32፡፡
ሐ/ 0፣3፣6፣9፣–––፣–––፣–––፣ 21፡፡
መ/ 0፣5፣10፣–––፣–––፣–––፣30፡፡
ሠ/ 2፣1፣3፣2፣1፣3፣–––፣–––፣–––፣2፣1፣3
መልመጃ፡-3
1. የቅርፃ ቅርጾችን ቀላል ድርድር እንደአጀማመራቸው በመመልከት እና
በማጤን ክፍት ቦታውን ሙሉ፡፡
ሀ/
–––
ለ/
–– ––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 107

2. የድርድሩን አካሄድ በማጤን ሳጥኑን ሙሉ፡፡
ሀ/ 2፣4፣6፣8፣ ፣12
ለ/ 3፣5፣7፣ ፣ ፣13
ሐ/ 8፣11፣ ፣ ፣ ፣23
መ/ 30፣25፣ ፣ ፣10፣ 5
ሠ/ 50፣40፣ ፣ ፣10

የማጠቃለያ መልመጃ
1. የሚተሉትን የቅርፃቅርጽ እና የቁጥር ድርድር አሟሉ፡፡
ሀ/
––– ––– –––
ለ/ ____ ____ ____ ____

ሐ/ ––– ––– –––

መ/ = 20፣22፣––––፣––––፣––––፣30
20
24 28 30
22 26

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 108

 ምዕራፍ ዘጠኝ
9. ልኬት
9.1. የርዝመት ልኬት
የቡድን ሥራ፡-1
1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች በቡድን መሪያችሁ አማካኝነት ተወያዩበት
ሀ/ ርዝመትን የመለካት አስፈላጊነት ምንድን ነው?
ለ/ ርዝመትን ለመለካት የምትገለገሉበት ባህላዊ የመለኪያ ምድቦችን ዘርዝሩ?
ሐ/ ርዝመትን ለመለካት የምትገለገሉበት ዘመናዊ የመለኪያ ምድቦችስ ምን ምን
ናቸው?
ባህላዊ የርዝመት መለኪያዎች ከምንላቸው ውስጥ የተወሰኑት እንዚህ ናቸው፡፡

1 2

3 4

የክፍል ሥራ፡-1
ሀ/ በተራ ቁጥር 1 ላይ የሚታየው ስዕል ምንን ያመላክታል?
ለ/ በተራ ቁጥር 2 ላይ የሚታየው ስዕል ምንን ያመላክታል?
ሐ/ በተራ ቁጥር 3 ላይ የሚታየው ስዕል ምንን ያመለክታል?
መ/ በተራ ቁጥር 4 ላይ የሚታየው ስዕል ምንን ያመለክታል?
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 109
  ባህላዊ የርዝመት መለኪያ የምንላቸው፡-
- ስንዝር - ጫማ እና
- እርምጃ - ክንድ የመሳሰሉት ናቸው፡፡
ዘመናዊ የርዝመት መለኪያ የምንላቸው፦
ሜትር እና ሳንቲ ሜትር የመሳሰሉት ናቸው፡፡
 አስተውሉ፡- አንድ የተሰጠንን ነገር ክንድ ካልሞላ
በስንዝር እና በጣት መለካት ይቻላል፡፡
አንድ የተሰጠንን ነገር እርምጃ ካልሞላ በጫማ
መለካት ይቻላል፡፡
ሜትር እና ሣንቲ ሜትር ርዝመትን ለመለካት የምንጠቀምባቸው ምድቦች
ሲሆኑ በአጭር አፃፃፈ ሜትር=ሜ ፤ ሣንቲ ሜትር= ሣ.ሜ ተብለው ይፃፋሉ፡፡
የክፍል ሥራ፡-2
1. የሒሳብ መጽሐፋችሁ ጎን ––––––ሳ.ሜ ነው።
2. የደብተራችሁ ጎን ––––––ሳ.ሜ ነው።
3. የዴስካችሁ ቁመት ––––––ሳ.ሜ ነው።
መልመጃ፦1
1. ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ስጡ፡፡
ሀ/ የእስክርቢቶቻችሁን ርዝመት በስንዝር ለኩ?
ለ/ የክፍላችሁን ርዝመት በክንዳችሁ ለኩ?
ሐ/ የጥቁር ሰሌዳውን ርዝመት ለኩ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 110

 መ/ ሃና ሁለት ጨንገሮችን ይዛለች፡፡ የአንዱ ጨንገር ርዝመት 20 ሳ.ሜ
እና የሁለተኛው ጨንገር ርዝመት 30 ሳ.ሜ ቢሆን ጨንገሮቹ አብርው
ቢቀጣጠሉ ስንት ሳ.ሜ ይሆናሉ?

9.2. ርዝመትን ማወዳደር

የቡድን ሥራ፡-2
1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች በቡድን ሆናችሁ ተወያዩ፡፡
ሀ/ ከእርሳስ እና ከእስክርቢቷችሁ የትኛው ይረዝማል? የትኛውስ አጭር ነው?
ለ/ ከሒሳብ መጽሐፋችሁ እና ከሒሳብ ትምህርት ደብተራችሁ መካከል የትኛው
የበለጠ ይረዝማል? የትኛውስ ያጥራል?
ሐ/ ከቡድናችሁ አባላት መካከል ረዥሙ ማነው? አጭሩስ?
መልመጃ፡-2
የሚከተሉትን ረዥም ወይም አጭር በማለት ለዩ፡፡

1. ሀ/ ሀ/

ለ/ ለ/

2. ሀ/ ለ/ ሀ/
ለ/

ለ/

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 111

 3. ሀ/ ለ/

ሀ/ ለ/

4.

ሀ/ ለ/

5. የደብተራችሁን ርዝመት በስንዝራችሁ ለኩ፣ የእስክርቢቷችሁንም ርዝመት

በስንዝራችሁ ለኩ፡፡ ከሁለቱ የትኛው የበለጠ ይረዝማል?
6. የተቀመጣችሁበትን ዴስክ ርዝመት በክንዳችሁ ለኩ? ስንት ክንድ ሆነ?
7. የ30 ዓመት ጎልማሳ ስንዝር እና የ7 ዓመት ልጅ ስንዝር የየትኛው
ይበልጣል?
8. የ28 ዓመት ጎልማሳ ክንድና የ6 ዓመት ልጅ ክንድ ርዝመት የትኛው
ይበልጣል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 112

 9.3. የክብደት ልኬት

ሠ/ ረ/
መ/

ሰ/ ሸ/ ቀ/

የቡድን ሥራ፡-3
የሚከተሉትን ጥያቄዎች ከተወያያችሁባቸው በኋላ የተስማማችሁበትን መልሱ፡፡
1. ተማሪዎች በአከባቢያችሁ ባህላዊ የክብደት መለኪያ የሚባሉትን በመዘርዘር
ተወያዩ?
2. ዘመናዊ የክብደት መለኪያ የሚባሉት እነማን ናቸው?
3. የራሳችሁን ክብደት ታውቃላችሁ? ስንት ነው?
4. ከአከባቢያችሁ መኮሮኒ በምን አስለክታችሁ ትገዛላችሁ?
5. ተማሪዎች እስኪወላጆቻችሁን በመጠየቅ የአንገት ወርቅ (ሀብል) በምን የክብደት
መለኪያ ምድብ እንደሚለካ ጠይቃችሁ ለክፍል ጓደኞቻችሁ አብራሩ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 113

 ዘመናዊ የክብደት መለኪያ ምድቦች የሚባሉት፦
- ኪሎ ግራም እና
- ግራም የመሳሰሉት ናቸው፡፡
መልመጃ፡-3
1.ቀጥለው ለቀረቡት ጥያቄዎች ትክክለኛውን መልስ ስጡ፡፡
ሀ/ የክብደት መለኪያ ምድቦች ምን ምን ናቸው?
ለ/ ተማሪዎች በአካባቢያችሁ በሚገኘው ሚዛን ሂዱና ተመዘኑ የክብደታችሁ
መጠን ስንት ነው?
ሐ/ ክብደታችሁን ለመለካት የተጠቀማችሁበት የምድብ አይነት ምንድነው?
መ/ ስኳር ለመግዛት የምንጠቀምበት የክብደት ምድብ ምንድን ነው?
ሠ/ የአላዘር ክብደት 18 ኪ.ግ ነው፡፡ የጓደኛው ክብደት ደግሞ 20 ኪ.ግ ነው፡፡
የሁለቱ ክብደት በጠቅላላው ስንት ኪ.ግ ነው?

9.4. ክብደትን ማወዳደር

የቡድን ሥራ፡-4
የሚከተሉትን ጥያቄዎች ከተወያያችሁባቸው በኋላ የተስማማችሁበትን መልሱ፡፡
ሀ/ ከሒሳብ መጽሐፍ እና ከሒሳብ ደብተራችሁ የትኛው የበለጠ ይከብዳል?
ለ/ ከአንድ የክፍል መቀመጫችሁና ከአንድ ደብተር የትኛው ይከብዳል?
ሐ/ የአንዳችሁን የሒሳብ ደብተር የአንዳችሁን እስክርቢቶ አንስታችሁ
ክብደታቸውን አወዳድሩ፡፡ የትኛው የበለጠ ክብደት አለው?
መ/ ከአንድ ኳስ፣ ከአንድ እስክርቢቶና ከአንድ የሒሳብ መጽሐፋችሁ
መካከል በክብደት የሚበልጠው የትኛው ነው?
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 114
 መልመጃ፡-4
1. የሚከተሉትን ምስሎች በመመልከት የ<፣የ> እና የ= ምልክቶችን
በመጠቀም አወዳድሩ፡፡

–––– ––––––

–––– ––––

2. የሚከተሉትን ጥያቄዎች መልሱ፡፡

ሀ/ ከመማሪያ ክፍላችሁ ውስጥ ካሉት ተማሪዎች መካከል ትልቅ
ክብደት ያለው ማነው? ትንሽ ክብደት ያለውስ?
ለ/ ከአንደ የልብስ ሳሙና እና የደስታ ከሬሜላ የትኛው የበለጠ ይከብዳል?
ሐ/ ከመቀስ እና ከምላጭ የትናኛዉ ይከብዳል?
3. የሚከተሉትን ምስሎች ከባድ ወይም ቀላል በማለት ግለፅ፡፡
ሀ ለ ሀ ለ

ሀ ለ ሀ ለ

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 115

 9.5. የይዘት ልኬት
ሀ ለ

ሐ መ

የቡድን ሥራ፡-5
የሚከተሉትን ጥያቄዎች ከተወያያችሁባቸው በኋላ የተስማማችሁበትን መልሱ፡፡
1. በ9.5 ከተመለከቱ የይዘት ልኬት ምሥሎች መካከል የምታውቋቸውን
በየስማቸው ዘርዝሩ፡፡ የምን የምን መያዣዎች ወይም መለኪያዎች እንደሆኑ
ተወያዩባቸው፡፡
2. ውሃ በምን እንደሚለካ ቤተሰቦቻችሁን ጠይቁ፡፡ ያገኛችሁትን መልስ
ለየቡድናችሁ አቅርባችሁ ተወያዩባቸው፡፡
3. ውሃ በምን ይጠጣል? ቡናስ በምን ይጠጣል?
4. ይዘትን ለመለካት የምትገለገሉበት ባህላዊ መለኪያዎች ዘርዝሩ፡፡
5. ይዘትን ለመለካት የምትጠቀሙበት ዘመናዊ የመለኪያ ምድቦችስ ምን ምን
ናቸው?
- ባህላዊ የይዘት መለኪያ የምንላቸው፡-
 ቁና
 ኩባያ እና
 አቁማዳ የመሳሰሉት ናቸዉ፡፡
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 116
 - የፈሳሽ ነገሮች ይዘትን ለመለካት የምንጠቀምባቸው ምድቦች
ሊትር እና ሚሊ ሊትር ናቸው፡፡
- ሊትር በአጭሩ ሲፃፍ ሊ ነው፡፡
- ሚሊ ሊትር በአጭሩ ሲፃፍ ሚ.ሊ ነው፡፡
መልመጃ:-5
1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች መልሱ፡፡
ሀ/ ባህላዊ የይዘት መለኪያ የሚባሉትን ዘርዝሩ፡፡
ለ/ ዘመናዊ የፈሳሽ ይዘት መለኪያ የሚባሉትን ዘርዝሩ፡፡
ሐ/ ሉባባ የዘይት ነጋዴ ናት ፡፡ ማክሰኞ 10 ሊትር ዘይት እና ረቡዕ 15
ሊትር ዘይት ብትሸጥ ሉባባ በሁለቱ ቀናት በጠቅላላ ስንት ሊትር ዘይት
ሸጠች?
መ/ በአንድ ባልዲ ውስጥ 20 ሊትር ውሃ ነበር፡፡ ከባልዲው ውሃ ውስጥ
በ10 ሊትሩ ውሃ ዕቃ ቢታጠብበት በባልዲው ውስጥ ስንት ሊትር ውሃ
ይቀራል?

9.6. ይዘትን ማወዳደር

ሀ ለ

ሐ መ

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 117

 የቡድን ሥራ፡-6
1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች ከተወያያችሁባቸው በኋላ የተስማማችሁበትን

መልሱ፡፡
ሀ/ ከላይ ከተዘረዘሩት ምስሎች ትልቁ የፈሳሽ መያዣ የትኛው ነው? ከሁሉም
ትንሹስ የትኛው ነው?
ለ/ ከ”ሀ” እና “መ” ላይ ከተሰጡት ምስሎች ትልቁ የትኛው ነው የቡና ሰኒ
ወይም ባልዲው ነው?
ሐ/ አንዳችሁ አንድ የቡና መጠጫ ሲኒ፣ አንዳችሁም አንድ የሻይ መጠጫ
ብርጭቆ፣ አንዳችሁ ደግሞ አንድ የለስላሳ መጠጥ ጠርሙስ ውሃ ሞልታችሁ
አምጡ፡፡ ስንት የቡና ሲኒ ውሃ የለስላሳ ጠርሙሱን እንደሚሞላ ለኩ፡፡ ከነዚህ
የፈሳሽ መያዣዎች መካከል ትልቁ የትኛው ነው?
መ/ በመኖሪያ ቤታችሁ ካሉት የፈሳሽ መያዥዎች ሁሉ ትልቁ ምን ተብሎ
እንደሚጠራ ጠይቃችሁ በመምጣት ለቡድናችሁ አባላት ተራ በተራ ግለፁ፡፡
መልመጃ፡-6
1. የሚከተሉትን ምስሎች በመመልከት የ“<”፣የ“>” እና “=” ይሆናል
ምልክቶችን በመጠቀም አወዳድሩ፡፡
ሀ/ ለ/
–––– ––––

ሐ መ
–––– ––––

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 118

2. ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ስጡ ፡፡
ሀ/ ከቡና መጠጫ ሲኒና ከውሃ መጠጫ ብርጭቆ የትኛው የበለጠ ውሃ
መያዝ ይችላል?
ለ/ ከአንድ ሊትር ወተት እና ከአንድ የለስላሳ ጠርሙስ ወተት የትኛው
እቃ የበለጠ ወተተ መያዝ ችሏል?
ሐ/ ከአንድ በርሜል ነዳጅ እና ከ20 ሊትር ነዳጅ የትኛው ያነሰ የነዳጅ
መጠን ይዟል?

የማጠቃለያ መልመጃ
1. ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ስጡ።
ሀ/ ከአንድ ስንዝር እና ክንድ የቱ ይረዝማል?
ለ/ ከአንድ ክንድ እና እርምጃ የቱ ያጥራል?
ሐ/ ዘመናዊ የክብደት መለኪያ ምድቦችን ዘርዝሩ?
መ/ ከሒሳብ እና ከአካባቢሳይንስ መጽሐፋችሁ የትኛው የበለጠ ይከብዳል?
ሠ/ ሂሩት 25 ኪ.ግ ጤፍና 15 ኪ.ግ ስንዴ ከገበያ ገዛች፡፡ ሂሩት በጠቅላላ
ስንት ኪ.ግ እህል ገዛች?
2. የሚከተሉትን ጥያቄዎች ትክክል ከሆኑ እዉነት ስህተት ከሆኑ ደግመ ሐሰት
በማለት መልሱ፡፡
ሀ/ እርምጃ ዘመናዊ የርዝመት መለኪያ መሳሪያ ነው፡፡
ለ/ ሜትር ዘመናዊ የክብደት መለኪያ ምድብ ነው፡፡
ሐ/ ኪሎ ግራም በአጭር ሲፃፍ ኪ.ግ ነው፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 119

 ምዕራፍ አስር

10. የኢትዮጵያ ገንዘቦች

10.1. የኢትዮጵያ ሳንቲሞችና የብር ኖቶች
ሣንቲሞች
የኢትዮጵየ ገንዘብ የምንላቸው ከዚህ በታች በምስሉ የምታዩት ሁሉ የኢትዮጵያ
ሳንቲሞች (የሳንቲም ዲናሮች) ናቸው፡፡

አንድ አምስት አሥር ሃያ ሃምሳ የአንደ ብር

ሣንቲም ሣንቲም ሣንቲም አምስት ሣንቲም ሣንቲም
 አስተውሉ፡- ሁሉም ሳንቲሞች የፊትና የጀርባ ምስሎች አሏቸው፡፡
ሣንቲሞች

የ1 ባለ 5 ሣንቲም ዲናር በ5 የባለ አንደ ሣንቲም ዲናሮችይለወጣል

ወይም ይመነዘራል፡፡
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 120
 አንደ ባለ10 ሣንቲም ዲናር በ2 የባለ አምስት ሣንቲም ዲናሮች ይለወጣል
ወይም ይመነዘራል፡፡

አንድ ባለ 25 ሣንቲም ዲናር በ5 የባለ አምስት ሣንቲም ዲናሮችን ይለውጣል

ወይም ይመነዘራል፡፡

አንድ ባለ 50 ሣንቲም ዲናር በ2 የባለ 25 ሣንቲም ዲናሮች ይለወጣል

ወይም ይመነዘራል፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 121

 አንድ ባለ 50 ሣንቲም ዲናር በ5 የባለ 10 ሣንቲም ዲናሮች
ይለወጣል ወይም ይመነዘራል፡፡

አንድ ባለ1 ብር ሣንቲም ዲናር በ2 የባለ 50 ሣንቲም ዲናሮች ይለወጣል

ወይም ይመነዘራል፡፡
የቡድን ሥራ፡- 1
1.ለሚከተሉት ጥያቄዎች ተወያይታችሁ የተስማማችሁበትን ለመምህራችሁ
አቅርቡ ፡፡
ሀ/ አንድ ባለ 10 ሣንቲም ዲናር በስንት ባለ 1 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ለ/ አንድ ባለ 25 ሣንቲም ዲናር በስንት ባለ 5 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ሐ/ አንደ ባለ 5ዐ ሣንቲም ዲናር በስንት ባለ 5 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
መ/ አንድ የቤተሰባችሁን አባል በመጠየቅ የኢትዮጵያን የሣንቲም ገንዘቦች
አይነት ምንዛሪ ዘርዝራችሁ ለቡድን አባሎቻችሁ አቅርቡ?
መልመጃ:-1
1. ቀጥሎ ለቀረቡት ጥያቄዎች ትክክለኛ መልስ ስጡ፡፡
ሀ/ አንድ ባለ 10 ሣንቲም ዲናር በስንት ባለአምስት ሳንቲም ዲናሮች ይለወጣል?
ለ/ አንድ ባለ 50 ሣንቲም ዲናር በስንት ባለ10 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ሐ/ አንድ ባለ 50 ሳንቲም ዲናር በስንት ባለ 25 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 122

 2.ሠንጠረዡን በምሳሌው መሠረት ሙሉ፡፡
የተሰጡት ባለ 1 ሣንቲም ባለ 5 በባለ 10 በባለ 25
የሣንቲም ምንዛሪው ሣንቲም ሣንቲም ሣንቲም
ዲናሮች ስንት ምንዛሪው ምንዛሪውስንት ሣንዛሪው ስንት
እንደሚሆን ስንት እንደሚሆን እንደሚሆን
ግለጹ እንደሚሆን ግለጹ ግለጹ
ግለጹ
50 ሣንቲም 50 10 5 2

25 ሣንቲም
10 ሣንቲም
5 ሣንቲም

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 123

 የብር ኖቶች
የሚከተሉት የኢትዮጵያ የብር ኖቶች ምሥሎች ናቸው፡፡
አንድ ብር

የአምስት ብር ኖት

የአሥር ብር ኖት

የአምሳ ብር ኖት

የመቶ ብር ኖት

የሁለት መቶ ብር ኖት

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 124

 የክፍል ሥራ ፡-1
የሚከተሉትን የኢትዮጵያ የብር ኖቶች ሥም ፃፉ፡፡

መልመጃ:-2
1. ለሚከተሉትን ጥያቄዎች መልስ ስጡ።
ሀ/ አንድ ባለ 5 ብር ኖት በስንት የአንድ ብር ኖት ይመነዘራል?
ለ/ አንድ ባለ 50 ብር ኖት በስንት የ10 ብር ኖት ይመነዘራል?
ሐ/ አንድ ባለ 100 ብር ኖት በስንት የ10 ብር ኖት ይመነዘራል?
መ/ አንድ ባለ 200 ብር ኖት በስንት የ50 ብር ኖት ይመነዘራል?
2. ሠንጠረዡን በምሳሌው መሠረት ሙሉ፡፡
የተሰጠው ምንዛሪ
የብር ኖት ባለ 1 ብር በባለ 5 በባለ 10 በባለ 50 በባለ 100 ብር
ኖት ብር ኖት ብር ኖት ብር ኖት ኖት
ባለ 200 ብር 200 40 20 4 2
ባለ 100 ብር
ባለ 50 ብር
ባለ 10 ብር
ባለ 5 ብር

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 125

 10.2. የሳንቲሞችና የብር ኖቶች ዝምድና
የብር ኖቶች በሣንቲሞች ሊመነዘሩ ይችላሉ፡፡
ምሳሌ፡-1. አንድ የ1 ብር ኖት በ4 የ25 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል፡፡
እንዲሁም በተመሳሳይ የ1 ብር ኖት በ10 የአሥር ሣንቲም ዲናሮች ሊመነዘር
ይችላል፡፡
መልመጃ፦3
1. ለሚከተሉት ጥየቄዎች መልስ ስጡ፡፡
ሀ/ አንድ ባለ 1 ብር ኖት በስንት ባለ 50 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ለ/ አንድ ባለ 5 ብር ኖት በስንት ባለ የ1 ብር ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ሐ/ አንድ ባለ 10 ብር ኖት በስንት ባለ 25 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
መ/ አንድ ባለ 50 ብር ኖት በስንት ባለ 50 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
2. ሠንጠረዡን በምሳሌው መሠረት ሙሉ፡፡
የተሰጠው ምንዛሪ
የብር ኖት ባለ 50 ሣንቲም ባለ 1 ብር በባለ 5 በባለ 10
ዲናሮች ሣንቲም ዲናሮች ብር ኖት ብር ኖት
50 100 50 10 5
100
200

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 126

 10.3. የቃላት ፕሮብሌሞችን መፍታት
የቃላት ፕሮብሌሞችን መልስ ለመስራት
 መጀመሪያ ጥያቄዎችን ደጋግሞ ማንበብ
 የተጠየቀውን መለየት
 ትክክለኛውን አሰላል ዘዴ መጠቀምና የመልሱን ትክክለኛነት ማረጋገጥ
ነው፡፡
መልመጃ፦ 4
ለሚከተሉት የቃላት ፕሮብሌሞች መፍትሔ ፈልጉ፡፡
ሀ/ ብርቱኳን ከእናቷ 20 ብርና ከአባቷ ደግሞ 25 ብር ብትቀበል ብርቱኳን
በጠቅላላ ስንት ብር ይኖራታል?
ለ/ ወ/ሮ አስቴር የሙዝ ነጋዴ ናት፡፡ ቅዳሜ ወደ ገበያ በመሄድ አንደ
ቅርጫት ሙዝ በ80 ብር ገዝታ መልሳ በ90 ብር በችርቻሮ ሸጠችው፡፡
ወ/ሮ አስቴር ያተረፈችው የገንዘብ መጠን ስንት ብር ነው?
ሐ/ ቢላል 50 ብር ይዞ ወደ ሱቅ ሄደ፡፡ ከሱቅ የ30 ብር ዕቃ ቢገዛ ስንት ብር
ይመለስለታል?
መ/ ሊዲያ በየቀኑ 1 አምሳ ሣንቲም ዲናር በሳጥን ውስጥ ትከታለች፡፡ ሊዲያ
በ80 ቀናት ውስጥ ስንት ብር ይኖራታል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 127

 የማጠቃለያ መልመጃ
ለሚከተሉት ጥያቄዎች ትክክለኛውን መልስ ስጡ፡፡
1. አንድ የሁለት መቶ ብር ኖት
ሀ/ በስንት የ10 ብር ኖቶች ይመነዘራል?
ለ/ በስንት የ100 ብር ኖቶች ይመነዘራል?
ሐ/ በስንት የ50 ብር ኖቶች ይመነዘራል?
2. አንድ የመቶ ብር ኖት
ሀ/ በስንት የ5 ብር ኖቶች ይመነዘራል?
ለ/ በስንት የ10 ብር ኖቶች ይመነዘራል?
ሐ/ በስንት የ50 ብር ኖቶች ይመነዘራል?
3. አንድ የ10 ብር ኖት
ሀ/ በስንት የባለ 50 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ለ/ በስንት የባለ 25 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ሐ/ በስንት የባለ 10 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
4. አንድ ባለ 5 ብር ኖት
ሀ/ በስንት የባለ 10 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ለ/ በስንት የባለ 25 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?
ሐ/ በስንት የባለ 50 ሣንቲም ዲናሮች ይመነዘራል?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 128

 ምዕራፍ አስራ አንድ
11. ጊዜ
11.1. በቀን ዉስጥ የሚጠቀሱ ጊዚያት
የቡድን ስራ:-1
በሚከተሉት ነጥቦች ላይ ተወያይታሁ የተስማማችሁበትን ለመምህራችሁ
አቅርቡ፡፡

ሀ. የመኝታ ጊዜችሁን ግለጹ፡፡

ለ. ወደ ትምህርት ቤት የምትመጡበትን ጊዜ ግለጹ፡፡
ሐ. ፀሐይ የምትወጣዉ ጧት ነዉ ወይስ ማታ? የምትጠልቀዉስ?
መ. ፀሐይ ከጠለቀች በኋላ ያለዉ ጊዜ ምን ይባላል ቀን ወይስ ማታ?
ፀሐይ ወጥታ እያለችስ ያለዉ ጊዜ ምን ይባላል?
የተለያዩ ዓይነት የሰዓት መቁጠሪያዎች አሉ፡፡ ቀጥለዉ የሚታዩት
የሰዓት መቁጠሪያ ምስሎች ናቸዉ፡፡

ከላይ ያሉት ምስሎች ሁለቱም ሶስት ሰዓትን ያመለክታሉ፡፡ ይኸዉም ከጠዋቱ

ሶስት ሰዓት ማለት ወይም ከምሽቱ ሶስት ሰዓት ማለት ሊሆን ይችላል፡፡

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 129

 የቡድን ስራ:-2
የሚከተሉትን የሰዓት ሞደሎች ስንት ሰአት እንደሚያመለክቱ ግለጽ።

ሰዓት ሰዓት ሰዓት

ሰዓት ሰዓት

ሰዓት ሰዓት
መልመጃ:-1
1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች መልስ ስጡ፡፡
ሀ. በስንት ሰዓት ቁርሳችሁን ትበላላችሁ?
ለ. በስንት ሰዓት ወደ ትምህርት ቤት ትሄዳላችሁ?
ሐ. በስንት ሰዓት ምሳችሁን ትበላላችሁ?
መ. በስንት ሰዓት ከትምህርት ቤት ወደ ቤት ትመለሳላችሁ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 130

 11.2. የሳምንቱ ቀኖች
የቡድን ስራ:-3
የሚከተሉትን የሳምንት ቀኖች በቅደም ተከተል አጥኑ።
ሰኞ ማክሰኞ ረቡዕ ሐሙስ አርብ ቅዳሜ እሑድ
መዝሙር
የሚከተሉትን በቡድን በመሆን በመዝሙር መልክ ዘምሩ፡፡
ሰኞ ማክሰኞ፣
ሳልማር ቀርቼ እኔ አልሆንም ሞኞ፡፡
ረቡዕ ፣ ሐሙስና አርብ፣
ትምህርት የአእምሮ ቀለብ፣
ቅዳሜ እሁድ፣
አስቀድሜ የተማርኩትን አጠናለሁ በዕቅድ፡፡
መልመጃ:-2
1.ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ስጡ፡፡
ሀ. የሳምንቱ የመጀመሪያዉን ቀን ተናገሩ፡፡
ለ. የሳምንቱ የመጨረሻ ቀን ተናገሩ፡፡
ሐ. አምስቱን የትምህርት ቀናትን ተናገሩ፡፡
መ. የመጀመሪያዉ የትምህርት ቀን ተናገሩ፡፡
ሠ. ሒሳብ የምትማሩት መቼ መቼ ነዉ?
ረ. የመጨረሻዉን የትምህርት ቀን ተናገሩ፡፡
ሰ. የሳምንቱ ቀናት የሚባሉት እነማን ናቸዉ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 131

 11.3. የቃላት ፕሮብሌሞችን መፍታት
የቡድን ስራ ፡- 4
የሚከተሉትን ጥያቄዎች በየቡድናችሁ በመወያየት መልሱ።
ሀ. በአንድ ቀን በት/ቤት ግቢ ዉስጥ ለስንት ሰዓት ትቆያላችሁ?
ለ. በትምህርት ቤታችሁ ዉስጥ የዕረፍት ሰዓታችሁ የሚደወለዉ በስንት
ሰዓት ላይ ነዉ?
ሐ. በሳምንቱ ዉስጥ ካሉት ቀናት ለስንት ቀናት ትምህርት ቤት ትሄዳላችሁ?
መ. ሁለት ቀናት ስንት ሰዓት ይሆናል?
ሠ. የሳምንቱን ቀናት ዘርዝሩ(ተናገሩ)
መልመጃ፦3
1. ለሚከተሉት የቃላት ፕሮብሌሞች መፍትሔ ፈልጉ፡፡
ሀ. ከአርብ በኋላ ለሶስት ቀን ትምህርት ቤት ቢዘጋ ትምህርት ቤት
የምንሄደዉ መቼ ቀን ነዉ?
ለ. አልማዝ እና ለተሰንበት የመካከለኛ ርቀት ሯጭ ናቸዉ፡፡ አልማዝ ሰኞ
ጠዋት ከ12 ሰዓት እስከ 3 ሰዓት ልምምድ ብታደርግ ለተሰንበት በዚሁ ቀን
ከጠዋቱ 12 ሰዓት እስከ 2 ሰዓት ብትለማመድ ከሁለቱ ሯጮች ረጅም ጊዜ
የተለማመደዉ ማነዉ?
ሐ. ከሰኞ ቀጥለዉ ያለዉ ቀን ማን ነዉ?
መ. የአንድ ትምህርት ቤት ተማሪዎች ትምህርት ቤት የሚቆዩት ከጠዋቱ 2
ሰዓት እስከ 10 ሰዓት ነዉ፡፡ ተማሪዎቹ በትምህርት ቤት በአንድ ቀን
የሚቆዩት ለምን ያህል ሰዓት ነዉ?
ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 132
 የማጠቃለያ መልመጃ
ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ስጡ፡፡
1. ሁለት ቀናት ስንት ሰዓቶች ይሆናሉ?
2. ሁለት ሳምንቶች ስንት ቀናት ይሆናሉ?
3. ትምህርት ቤት የምትሄዱት መቼ መቼ ነዉ? በየትኞቹ ቀናት?
4. ትምህርት ቤት የማትመጡባቸዉ ቀናት የትኞቹ ናቸዉ?
5. 3 ቀናት + 2 ቀናት = –––––ቀናት፡፡
6. 1 ሳምንት + 1 ሳምንት –––––ሳምንቶች ፡፡
7. 3 ሳምንቶች ስንት ቀናት አሏቸዉ?
8. 3 ቀናት ስንት ሰዓት ይሆናል?
9. ፀሐይ በጠለቀች ጊዜ ብርሀን የምናገኘዉ ከምንድን ነዉ?
10. በአንድ ሳምንት ዉስጥ ስንት ቀናት አሉ?
11. የጾጾራ 1ኛ ደረጃ ት/ቤት ተማሪዎች የማጠቃለያ ፈተና የሚፈተኑት ከሰኞ
እስከ አርብ ነዉ፡፡ ይህ ትምህርት ቤት የማጠቃለያ ፈተና ለመስጠት
የሚፈጅበት ቀን ብዛት ስንት ነዉ?
12. ከማክሰኞ በኋላ ሁለት ቀን ቆይተን የምናገኘዉ ቀን ማነዉ?

ሒሳብ 1ኛ ክፍል የተማሪ መጽሐፍ 133