Planifikimi dhe kontrolli i

stoqeve(invertarit)
Dr. Arbëresha Loxha

Kolegji AAB

Maj, 2018
Këtë ligjëratë
Planifikimi dhe kontrolli i invertarit Strategjia e
Operacioneve

Tregu kërkon sasi të caktuara të produkteve Dizajnim/ Menaxhimi i Permiresimi i

dhe shërbimeve në një kohë të caktuar projektim operacioneve Oeracioneve

Ndërsa operacioni furnizon sasinë e

produkteve dhe shërbimeve kur kërkohen

Planfikim
dhe
Kontroll
Kjo ligjëratë përfshin aspektet e mëposhtme:
• Çfarë është inventari?
• Pse është i rëndësishëm?
• Cilat janë avantazhet dhe disavantazhet e mbajtjes së inventarit?
• Kur duhet të plotësojë një operacion inventarin e saj?
• Si mund të kontrollohet inventari?
Definicioni
• ‘Akumulimi i burimeve materiale në një sistem transformimi’

• Ndonjëherë termi 'Inventar' përdoret gjithashtu për të përshkruar çdo

burim që transformon kapitalin, siç janë dhomat në hotel apo makina
në një firmë me qira.

• Në këtë ligjëratë termi i referohet vetëm burimeve të transformuara.

Llojet e invertarit/stoqeve

PRODUKTEVE INFORMACIONEVE
➤ Rëndësia e mbajtjes së stokut (invertarit)
• Pa marrë parasysh se çfarë po ruhet si inventar, ose aty ku është e
pozicionuar në operacion, do të jetë atje, sepse ka një ndryshim në
kohën ose normën e ofertës dhe kërkesës.

• ↓ Kërkesa ↑ Stoqet
dhe anasjelltas

• Nëse përputhen kërkesa dhe oferta => Stoqet ↓

Implikimet e mbajtjes së stoqeve/inventarit
Një njërën anë:
• Kosto
lidhin sasi të konsiderueshme të kapitalit punues
 artikujt e mbajtur në magazinë mund të përkeqësohen
 vjetërsohen ose thjesht humbasin
 dhe për më tepër ato marrin hapësirë të vlefshme në operacion.
Implikimet e mbajtjes së stoqeve/inventarit
(vazhd.)
• Nga ana tjetër:
 ofrojnë siguri në një mjedis të pasigurt që mund të dorëzojë artikujt
në magazinë, nëse klientët i kërkojnë ato.
 ato lehtësojnë zbutjen e ofertës dhe kërkesës.
 në fakt ato ekzistojnë vetëm sepse oferta dhe kërkesa nuk janë
saktësisht në harmoni me njëra-tjetrën
➤ Llojet e inventarit
• Buffer ose sigurisë - luhatjet e papritura në kërkesë apo ofertë

• Cikël – kur prodhimi bëhet në tufa/grumbuj (Furra e bukës)

• De-Coupling (ndarja e inventarit) – sistemimi sipas procesit

 Mundësinë për caktimin e pavarur dhe shpejtësinë e përpunimit në mes të fazave të procesit.

• Sipas parashikimit – përballimi i kërkesës sezonale

 Luhatjet e kërkesës të mëdha por relativisht të parashikueshme

• Sipas tubacionit
 Ekziston sepse materiali nuk mund të transportohet menjëherë midis pikave të furnizimit dhe
pikave të kërkesës
Inventari Buffer ose sigurisë
Investari
kompenzon

Kerkesa e paparashikuar

Invertari/Stoqet
Kerkesa e parashikuar
Buffer ose sigurisë - luhatjet e papritura në kërkesë
apo ofertë
• P.sh: Një operacion me pakicë kurrë nuk mund të parashikojë
kërkesën në mënyrë të përsosur, edhe kur ka përceptim të mirë të
nivelit më të mundshëm të kërkesës.

• Ajo do të porosis mallra nga furnizuesit e saj, në mënyrë që të ketë

gjithnjë një sasi të caktuar të artikujve në magazinë.
për të qenë në gjendje të ofroj edhe atëherë kur kërkesa është më e madhe
se sa pritej (Invertar i Sigurise)
 mund të kompensojë pasiguritë në procesin e furnizimit të mallrave në
dyqan => mosbesueshmërisë së furnizuesve të caktuar/transportit
Cikël
o Ekziston sepse një ose më shumë faza në proces nuk mund të ofrojnë
të gjitha produktet që prodhon në të njëjtën kohë.

o Prodhimi bëhet në tufa/grumbuj (Furra e bukës)

Një bukëpjekës bën tri lloje të bukës, secila prej të cilave është njësoj e
njohur me klientët e saj. Për shkak të natyrës së procesit të përzierjes dhe
pjekjes, vetëm një lloj buke mund të prodhohet në çdo kohë.

 Inventari i ciklit rezulton vetëm nga nevoja për të prodhuar produkte në

grupe
Inventari ndarës (De-coupling inventory)
• Operacionet me paraqitje të procesit
• burimet e transformuara lëvizin me ndërprerje midis fushave ose departamenteve të
specializuara që përfshijnë operacione të ngjashme.
• Secila prej këtyre zonave mund të planifikohet të punojë relativisht të pavarur
=> të maksimizohet shfrytëzimi lokal dhe efikasiteti i pajisjeve dhe stafit.

• Si rezultat, çdo grumbull i inventarit të punës në vazhdim i bashkohet një radhë,

duke pritur kthesën e tij në orarin për fazën tjetër të përpunimit.
lejon çdo operacion të vendoset në shpejtësinë optimale të përpunimit,
pavarësisht shpejtësisë së hapave përpara dhe pas.

• Krijon mundësinë për caktimin e pavarur dhe shpejtësinë e përpunimit në mes të

fazave të procesit.
Inventari i parashikimit
• Të kompensoj dallimet në kohën e furnizimit dhe kërkesës.

• Në vend që të prodhohet (psh. çokollata) vetëm kur është e

nevojshme, prodhohet gjatë gjithë vitit
dhe futet në inventar derisa të kërkohet.

• Përdoret:
• kur luhatjet e kërkesës janë të mëdha, por relativisht të parashikueshme.
• Kur variacionet e furnizimit janë të rëndësishme, të tilla si konservimi ose
ngrirja e ushqimeve sezonale.
Inventari i tubacionIit
• Ekziston sepse materiali nuk mund të transportohet menjëherë midis
pikave të furnizimit dhe pikave të kërkesës.

• Nëse një dyqan me pakicë bën porosi te një nga furnizuesit e tij
• Furnizuesi do të ndajë stokun do ta paketojë, ngarkojë atë në kamionin e
vet
• do ta transportojë atë në destinacionin e tij dhe do ta shkarkojë atë në inventarit të
shitësit me pakicë.
• Që nga koha kur rezerva shpërndahet (dhe për këtë arsye nuk është e
disponueshme për ndonjë klient tjetër) deri në kohën kur ai bëhet i
disponueshëm për dyqanin e shitjes me pakicë = inventari i tubacionit.
Inventari i tubacionIit (vazhd.)
• Gjithashtu ekziston brenda proceseve ku shtrirja është shpërndarë
gjeografikisht.

• Për shembull, një prodhues i madh europian i çelikut të specializuar

lëviz rregullisht ngarkesat e materialeve gjysëm të përfunduara midis
dy mullive të saj në Britani të Madhe dhe Skandinavi duke përdorur
një anije të dedikuar që anijet midis dy vendeve çdo javë. Të gjitha
mijëra ton të materialit në transit janë inventari i tubacionit.
Disavantazhet e mbajtjes së inventarit

Kosto
Damaged

Kosto Sigurimi dhe

Administrative
➤ Vendimet e përditshme të inventarit

Sa stoqe? (VOLUMI) Kur? (KOHA) Si të kontrolloni

sistemi?

• Procedura dhe rutinat

• A duhen ndarë prioritetet e ndryshme
për artikujt e ndryshëm të stoqeve?
• Si duhet të ruhet informacioni i
aksioneve
➤ Vendimet rreth volumit të inventarit
• Duhen balancuar dy grupe të kostove:

 Shpenzimet që lidhen me daljen për të blerë artikujt

Pak shpenzime sepse blerjet sipas nevojës por e papërshtatshme => blerje disa herë në
ditë

 Shpenzimet që lidhen me mbajtjen e stoqeve

Blerje e të gjitha stoqeve që na duhen përnjëherë
zvogëlon kohën dhe shpenzimet por kërkon një shumë të madhe parash çdo herë që
udhëtimi bëhet – para që mund të shfrytëzohen ndryshe

 Mes këtyre ekstremeve - një strategji që do të minimizojë kostot dhe

përpjekjet e përgjithshme të përfshira në blerjen e ushqimit.
• Identifiko kostot që lidhen me inventarin?
➤ Kostot e investarit
• Kostoja e bërjes së porosisë
• Shpenzimet e zbritjes së çmimeve – oferta për blerje në sasi të mëdha
• Kosto e shpenzimeve të kapitalit të punës
 Vonesë midis pagesës së furnitorëve tanë dhe marrjes së pagesave nga klientët
tanë. Gjatë kësaj kohe duhet të financojmë kostot e inventarit.
• Shpenzimet e magazinimit
 Marrja me qira, ngrohja, ndriçimit të magazinës, si dhe sigurimin e inventarit.
• Shpenzimet e vjetërsimit
• Kostot operative të paefektshmërisë
 Sipas filozofive të sinkronizimit të dobët, nivelet e larta të inventarit na pengojnë të
shohim shtrirjen e plotë të problemeve brenda operacionit.
Consignment inventory
• Për shembull, ndonjëherë furnizuesit bien dakord të mbajnë barrën
apo ngarkesën e stokut.

• Kjo do të thotë se ata dorëzojnë sasi të mëdha inventari për klientët e

tyre por kërkojnë pagesë vetëm për mallrat kur ato përdoren.

• Ndërkohë ato mbeten si furnizues i furnizuesit, kështu që nuk duhet

të financohen nga klienti, i cili, megjithatë, ofron hapsirën për ruajtje.
➤ The Economic Order Quantity (ECQ)
formula
• Synon të gjej ekuilibrin më të mirë midis avantazheve dhe disavantazheve
të mbajtjes së stoqeve.

● Nevoiten informata rreth:

• Kostos totale e mbajtjes së një njësie në magazinë për një
periudhë kohe (Ch)

• dhe Kostot totale e vendosjes së një urdhri/porosie (Co).

➤ The Economic Order Quantity (ECQ) formula
(vazhd.)
Në përgjithësi, shpenzimet e mbajtjes merren parasysh duke përfshirë:
• Koston e kapitalit punues;
• Shpenzimet e magazinimit;
• Koston e rrezikut të vjetërsimit.

● Kostot e porositjes llogariten duke marrë parasysh:

• Koston e vendosjes së porosisë (përfshirë transportimin e artikujve
nga furnizuesit nëse është e rëndësishme);
• Kostot e zbritjes së çmimeve
EOQ formula: Kostoja totale e mbajtjes së
invertarit
Kostoja e mbajtjes= kostoja e mbajtjes/njësia x mesatarja e invertarëve

Kostoja e porosisë= kostoja e porosisë/njësia x numri i porosive për periudhë

Kostoja totale
 Shembull:

Kerkesa (D)= 1,000 cope ne vit Kostoja e mbajtjes (Ch) - $1 per cope/per vit
Kostoja e porosise (Co)= $20 per porosi

Sasia Kostoja e mbajtjes Kostoja e porosise Kosto totale

 Kosto totale
Kosto

Kosto e
mbajtjes

Kosto e porosise

Sasia
Kritika e ECQ
• Kjo qasje i është nënshtruar një numri kritikash lidhur me koston e
vërtetë të mbajtjes së stoqeve, kostos reale të vendosjes së një urdhri
dhe përdorimi i modeleve ECQ si paisje përcjellëse.
➤ Kur duhet të plotësojë një operacion
inventarin e saj?
Niveli i inventarëve të sigurisë ndikohet nga ndryshueshmëria e
kërkesës dhe koha e furnizimit.

• Përdorimi i nivelit të ri-porosisë si një shkaktar për vendosjen e

urdhrave për rimbushje kërkon rishikimin e vazhdueshëm të niveleve
të inventarit
e kushtueshme në kohë dhe para

• Një qasje alternative është që të bëhen urdhra të rimbushjes me

përmasa të ndryshme, por në periudha kohore fikse.
➤ Si mund të kontrollohet inventari?

• Metoda ABC e Klasifikimit të invertarit

• Përdor parimin Pareto për të dalluar mes vlerave të ndryshme, ose rëndësi të
vendosur në, llojet e invertarëve

• Inventari zakonisht menaxhohet nëpërmjet sistemeve të sofistikuara

të informacionit kompjuterik të cilat kanë një numër funksionesh:
- azhurnimin e të dhënave të stoqeve,
- gjenerimin e urdhrave,
- gjenerimin e raporteve të gjendjes së inventarit dhe parashikimet e kërkesës.
• Falemnderit!