Yunit 3.

Batayang
Kaalaman sa mga Teorya sa
Pananaliksik na Akma o
Buhat sa Lipunang Pilipino
FILDIS, 2nd Sem: AY 2018-2019
Jovy Ann P. Valera, M.Sc.
Mga Topiko

 Teorya at Batayang Teoretikal

 Mga Diskurso sa Nasyonalismo
 Marxismo at Kritikal na Diskurso sa
Globalisasyon
 Teoryang Dependensiya
 Pag-aklas/Pagbaklas/ Pagbagtas
 Pantayong Pananaw
 Sikolohiyang Pilipino
 Pantawang Pananaw
 Bakod, Bukod, Buklod
Takdang-Aralin

1. Ano ang kahalagahan na nakabatay 5. Paano ginamit ni Tolentino (2013) ang

ang mga kaalaman ng isang konsepto ng Marxista sa kanyang
pananaliksik sa mga teorya? artikulong “Teorya ng Kritikal na Buhay at
Lipunan”?
2. Anu-ano ang tatlong konsiderasyon sa
pagpili ng teorya bilang bahagi ng 6. Sa anong aspeto magkatulad o
batayang teoretikal? Bakit kailangan magkaugnay ang mga teoryang
isalaalang-alang ang mga Marxismo at Feminismo?
konsiderasyong ito?
7. Sa iyong opinion, ano ang
3. Ipaliwang ang koneskyon ng edukasyon pinakamahalagang ambag ng mga
sa nasyonalismo. perspektibong gaya ng pantayong
pananaw at Sikolohiyang Pilipino?
4. Sa iyong palagay, ang paggamit ba ng
Ingles na wika bilang midyum ng
pananalita sa mga unibersidad at
paaralan ay isang tanda ng
neokolonyalismo sa ating bansa? Bakit?
Bakit hindi?
Teorya at Batayang Teoretikal

 Magpaliwanag, magbigay ng prediksyon hinggil sa o makatulong sa pag-

unawa sa phenomenon
 Naglalayong suriin ang kabuluhan at palawakin pa ang umiiral na
kaalaman
 estrukturang nagtatahi at sumusporta sa teorya ng pananaliksik
Teorya at Batayang Teoretikal

 3 Konsiderasyon ng pagpili ng teorya ayon kay Torraco (1997)

1. pagiging akma sa pananaliksik;
2. linaw at/o dali ng aplikasyon sa pananaliksik;
3. bisa ng teorya sa pagpapaliwanag o paghahanap ng sagot sa mga
tanong ng pananaliksik
Teorya at Batayang Teoretikal

 4 na paraan na pagpapatibay ng pananaliksik ang batayang teoretikal:

1. Nasusuri nang mabuti ang pananaliksik;
2. Naiuugnay sa umiiral na kaalaman, sa pagsusuri sa tinitipong datos, at sa
sagot sa mga tanong;
3. Malinaw at hakbang-hakbang na pagsagot (swabeng transisyon);
4. Maging malinaw ang saklaw at limitasyon ng pagsusuri ng datos, pagbuo
ng kaisipan/teorya
Nasyonalismo

 Pagmamahal sa bayan; pagtangkilik sa bayan; handang mamatay para

sa bayan
 Ang edukasyong Pilipino ay dapat makabayan, sapagkat ang
nasyonalismo ay hindi lamang isyung kultural, kundi politikal at ekonomiko
 Lisyan Edukasyon ng mga Pilipino (R. Constantino): kailangang itransform
ang edukasyon tungo sa pagiging makabayan.
Teoryang Dependensiya

 Nakaugat sa Amerika Latina

 Raul Prebisch at Theotonio dos Santos
 Definition: pinagsamantalahan ng mga bansang industriyalisado ang mga
bansang mahirap sa pamamagitan ng neokolonyalismo sa ekonomiya na
may malaking epekto sa sistemang politikal at kultural ng bansa
 Halimbawa: higit na pinagtutuunang-pansin ang paggamit ng English sa
mataas na antas ng edukasyon
 Malawak na Pagbabasa: Kaisipang Nasyonalista at Teoryang
Dependensiya sa edukasyon: Ideolohikal na Kritik ng Programang K to 12
ng Pilipinas ni San Juan (2013): “walang saysay ang edukasyong hindi
nasyonalista, kahit pa ito’y sumunod sa “pamatansang global”, kontrolado
ng mga dayuhan, walang pag-uunlad
Teoryang Dependensiya

Ayon kay San Juan (2014), ang mga pakinabang ng First World sa neokolonyal
na sistema:
 Puhunan sa Third World ay tumutubo nang malaki
 Kontrolado ang mga pinansiyal na institusyong nagpapautang
 Kulang ang tulong sa teknolohiya at pagmamanupaktura: monopolyo
 Mababa ang halaga ng mga hilaw na materyales at semi-manupaktura
 Migrasyon ng mga manggagawa/propesyunal (human resource) tungo sa
kanila
Globalisasyon:

 3 Aspeto: kultural, ekonomikal, pulitikal

 4 na Katangian:
1) Paglawak ng ating panlipunang relasyon
2) Pagtindi ng daloy at ng mga sistema ng komunikasyon at ng
pagkakaugnay
3) Paglawak ng pakikisalamuha
4) Pag-iral ng mga pandaigdigang institusyon
Teoryang Marxismo

 Teoryang Marxismo: Karl Marx (walang lebel o klase sa lipunan; lahat ay

pantay-pantay) ang gobyerno ang kailangan kumontrol ng mga yaman
ay resorses
 Friedrich Engels, katuwang sa pananaliksik sa kritiko ng sistemang
kapitalismo
 Mga aplikasyon ng Teoryang Marxismo:
1. Pampanitikan (Pag-aklas/Pagbaklas/Pagbagtas ni Tolentino (2009))
2. Pangmidya: Lifestyle shift (kita hindi pagbabalita), transformasyon bilang
entertainment;
3. Araling Pangkaunlaran (dev studies): sektor ng inaapi
Teoryang Marxismo at Feminismo

 Kapwa nagtatalakay sa pang-aapi o pagsasamantala

 Marxismo: sa ilang particular na uring panlipunan
 Feminismo: sa isang particular na kasarian (babae)
 Perspektibang “mga tinig mula sa ibaba” ni Teresita Maceda, ang mga
tunggalian ng mga uring panlipunann ay naririnig din sa mga awitin at
simleng pahayag
Pag-aklas, Pagbaklas, Pagbagtas

 Pag-aklas bilang impetus (motibasyon) sa panunuring historical at

panlipunan na susing kawing (may koneksyon) ang panitikan
 Pagbaklas bilang pagbuwag sa naunang formalistiko at makasentrong-
sining na panunuring pampanitikan
 Pagbagtas bilang mapagpalayang pagdalumat sa panitikang
pangunahing nagsasaalang-alang ng makauring panunuri
Pantayong Pananaw

 Zeus Salazar (1997)

 Perspektiba sa pagtalakay ng kasaysayan, kultura at iba pa upang
bigyang-diin ang kahalagan ng diskursong internal hingil sa iba’t-ibang isyu
 Sistemang “closed circuit” pagka’t nagakakintindhan ang lahat
 Paggamit ng konsepto at ugali na alam natin lahat ang kahulugan, pati
ang relasyon ng mga kahulugan, at sa isa’t-isa
 Pangkabuuang pag-uugnay at pagkakaugnay ng mga kahulugan,
kaisipan at ugali
 Dapat magpokus ang Pilipino sa sarili nilang pagtanaw sa kanilang kultura
at kasaysayan at hindi sa tagalabas o dayuhan
 Mahalaga: iisang wika
Teorya ng Banga

 Prospero Covar (1993)

 Perspektibang nagsusuri sa pagkataong Pilipino
 Tagapagtaguyod ng Filipinolohiya
 Katawan ng tao bilang isang banga: labas, loob at lalim; at pinagagalaw
ng tambalang: budhi at kaluluwa
 Labas: sa mukha nasasalamin ang damdamin at kalooban ng pagkataong
nililok ng kulturang karanasan
 Loob: malalim at malawak ang pinag-uugatan; parang “sisidlan” na
nilalagyan ng laman
Sikolohiyang Pilipino

 Perspektibang naglalahad ng kaisipan ukol sa paraan ng pag-iisip at

kamalayan ng mga Pilipino
 Virgilio Enriquez
1. pag-aaral sa sikolohiya na bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyong
Pilipino at
2. pagpapaliwanag sa sariling paraan ng pag-iisip, pagkilos, at pagpapakita
ng damdaming Pilipino, na sinasabing maaaring may kaibahan sa pag-
iisip, pagkilos, at
3. pagpapakita ng damdamin ng iba pang mga mamamayan
Bakod, Bukod at Buklod

 Morales-Nuncio (2012)
Halimbawa: Ang siyudad ng mall
 Sangandaan ng konseptong Marxismo
 Bakod: Ang mga mall ay nakahiwalay (bakod) sa iba pang lugar
 Bukod: iba’t-ibang uring panlipunan depende sa mall at sa mga tindahan
sa loob mismo ng mall
 Buklod: pormasyon ng mga sabjek; etnisistasyon ng global na kultura,
multiplikasyon ng mga uri sa mall
Referens:

 Saliksik Filipino sa Iba’t-Ibang Disiplina. 2019. San Juan, DM, et al

 Globalisasyon, Kultura at Kamalayang Pilipino. 2007. Mabaquiao, NM