Tungkol sa

Katamaran ng mga
Pilipino
 Sobre de la Indolecia de los Filipinos
(Hunyo - Setyembre 1890)
 Mula sa pahayagang La Solidaridad
BAKIT INILATHALA?

 Tugon sa paulit ulit na paratang na ang mga Pilipino ay tamad

 Pagbibigay linaw kung ano ang mga sanhi ng katamaran
 I
KATAMARAN
 Progreso de Filipinas ni Dr. Gregorio Sancianco

 a) ekonomiya ng Pilipinas
 b) lagay ng agrikultura
 c) sanhi ng katamaran
 d) ipagpawalang bahala na ang katamaran sapagkat ito ay
hindi naman talaga umiiral
Katamaran

- kauntian ng pag-ibig sa gawa, kakulangan sa sipag o

pagkukusa at kabagalan ag kakuparan
Pagmamalabis at Panlilibak

 Ginamit ang katamaran upang paniwalain ang mga Pilipinong

hindi sila karapatdapat sa kapangyarihan

 Sitwasyon noong Edad Media: ang mga bagay na di

maipaliwanag ay kagagwan ng Diablo
 Inihalintulad sa Katamaran na sanhi raw ng kakulangan,
kahangalan at kaguluhan
Pag-amin

 Kung susuriing mabuti ang mga pangyayari, ang katamaran ng

mga Pilipino ay totoong umiiral.
 Ang Katamaran ay hindi sanhi ng kaguluhan at pag-urong,
bagkus ito ay bunga.
Sanhi ng Katamaran ng mga Pilipino

 Mainit na singaw ng lupa

 MgaPilipinong nagtatrabaho subalit hindi sila
nakikinabang
 Hindi
maayos na pamamalakad at pagbibigay ng
karapatan
Sino ang nga Tamad?
Pamumuhay ng:
ESPANYOL SA PILIPINAS INDIYO

May utusan Walang ibang inaasahan

May masaganang pagkain Salat sa resources

Nagtatrabaho para lamang sa Nagtatrabaho para sa iba

sarili
“Ang tao ay hindi makina o hayop na walang pag-iisip, ang layon
ng paggawa ay di lamang yumari o gumawa kundi magbigay ng
kasiyahan, damdamin, kaligayahan ng sarili at kapwa.”

- Dr. Jose Rizal

 II
SANHI NG KATAMARAN NG MGA
PILIPINO
 • Ginawangsakit ang katamaran at mas magiging
malubha pa ito kung bibigyan ito ng maling
paggamot.
• Nagsimula ng makipagkalakalan ang mga
Pilipino sa mga karatig bansa bago pa man
dumating ang mga Espanyol.
GLOBULONG PUTI NA NAGING KANSER:
KASTILA
MAY SAKIT: PILIPINO
Ano kaya ang nagpalimot sa nakaraan ng
mga Pilipino?
 III
Pagsilang sa katamaran at pagkalimot
 PAGKAWALA NG MGA PILIPINO

 Digmaan
 Paghihimagsik na humantong sa pagbitay
 “pakikidigmang pinagkaldkaran sa mga
naninirahan sa Pilipinas upang ipagtanggol ang
karangalan ng Espanya”
- namamana at manggagaod na indiyo
Pagpapadala sa mga Pilipino sa ibang
lugar
 Ayon kay Gaspar de San Agustin:
 Dumangas
 mga magagaling na mandaragat
 Ang alkade mayor ng Iloilo ay dito kumukuha ng
tauhan.
 Mula 50,000 mag-anak -> 14,000 namumuwisan sa
loob lamang ng 50 na taon.
Pagsalakay ng mga Tulisang Dagat

 Mga galing Mindanaw at Jolo

 Naging produkto nito ay mga alipin na galling
digmaan.
 Ayon kay Morga:
 Isla ng mga Pintados (Cebu)
 Hindi lamag pisikal na kasiraan ang naidulot, kundi
sindak din at takot.
Bakit sumalakay ang mga tulisang dagat?

 1.Upang mapanatili ang kanilang kalayaan.

 2. Pagkakapoot nila sa mga Kristiyanong Pilipino.
Ilang bihag ang nakukuha sa bawat
pagsalakay?
 800
 Ayon kay Pari G. de S. Agustin
 Taong 1688 ay naiwan ng halos walang tao ang
isang pulo na malapit sa Sebu.
Proteksyon at Kalakalan

 Malalaking sasakyan pandagat (Galeon)

 Ayon kay Fernando de los Rios Colonel
 Kahoy ay kinailangan pang hanapin
 Albor o Tagdan
 6,000 na indiyo upang mahila ng 7 leguwa sa loob
ng tatlong buwan
 Bawat buwan: 40 real at walang nararapat na
pagkain.
Mga epekto nito:

 Ayon kay Gaspar de San Agustin

 1690 Bakolor ay walang tao dahil sa paghihimagsik
ng lalawigan sa kanilang Gobernador at walang
pahingang pagputol ng kahoy…
Iba pang dahilan ng pagkawala ng tao at
pagkakapabaya sa kapamuhayan:
 Mga indiyong binitay
 Mga namundok
 Mga ipinagbili ang sariling alipin
 Indiyong ipinagbili ng enkomendero
 Pinatay sa palo
 Mga babaing namatay at nakunan dahil sa mabibigat na dinadala
 Mga babaing natutulog sa parang
 Mga nagpakamatay dahil sa kagutuman
 Mga kumain ng mga damong may lason
 Mga inang pinapatay ang kanilang anak pagkasilang nito.
 “nagising ang kahinaan ng loob sa diwa ng mga
mamayan ng Pilipinas”
 “Ang tao’y gumagawa dahil sa isang layon; alisin
ninyo ang layon, at ang kahihinatnan niya’y ang
hindi pagkilos”
 “Nakipagbaka pa sila nang mahabang panahon
laban sa katamaran, oo nga, datapuwa’t ang mga
kaaway ay napakarami at sa wakas ay sumuko rin
sila!”
 IV
MGA KADAHILANANG NAGPAALALA
AT NAGPAPANATILI SA KASAMAAN
“Ang bayang Pilipino, palibhasa’y hindi panginoon
ng kanyang kalayaan, ay hindi nararapat
pananagutin ni sa mga kasaliwaang palad niya, ni sa
mga kaabaan niya.”
Kawalang-tiwala ng pamahalaan sa mga
Pilipino
 madalas ang pakikitungo ng mga Pilipino sa ibang
kalahaing nagsasarili gaya ng mga taga-Borneo,
taga-Siam, taga-Cambodia at mga Hapones na
namimili ng mga ani at gawa nila.
 Nang maputol ang ugnayan ay tanging Tsina at
Mehiko na lamang ang natirang nakikitungo sa
Pilipinas.
 Ang Tsina at ilang ato lamang sa Maynila ang
nakikinabang.
Labis na paghihigpit ng pamahalaan

 Dahil sa labis na takot at pagkamalas sa lahat ng dako ng

anino ng paghihimagsik at pagbabago
 Ayon kay Morga, hindi pinahihintulutan ang mga
magsasaka na tumungo sa kanilang bukid o “granja” nang
wlang pahintulot mula sa Gobernador, o alkalde mayor at
mga kagawad ng katarungan o kahit na ng mga prayle.
 Pagbabawal o paghihigpit sa paggamit ng mga eskopeta
upang maipagtanggol ang mga sarili laban sa mga tuulisan
Ang mga pasugalan

 “sa kawalan ng maipagtatanggol at sa kawalan ng

kapanatagan ay nauuwi siya sa hindi paggawa at iniiwan
ang bukid, ang pagsasaka, at hinaharap ang pagsusugal na
siyang pinakamabuting kaparaanan upang kumita ng
ikabubuhay.”
 Nasa ilalim ng pagtangkilik ng pamahalaan kaya’t walang
panganib
 Ang malabis na pagsusugal ay katutubo sa mga lahing
mapagsapalaran at madaling hikayatin (gaya ng lahing
malayo)
 Nabanggit ni Pigafetta ang tungkol sa pagkakaroon
ng mga sabong at pustahan sa pulo ng Paragua
(Palawan)
 Ang mga salitang sabong (paglalaban) at tari
(sandata) ay mga salitang Tagalog.
 Hindi nabanggit ni Pigafetta na mayroon ding
sabong sa Sebu (Cebu) o ilang pulo sa Timog na
tinirhan niya
 Hindi rin binanggit ito ni Morga kahit na sampung taon siyang
nanirahan sa Maynila
 Ang pagsusugal ay hindi nakilala sa Pilipinas bago dumating ang mga
Kastila dahil ang mga terminong ginagamit ay hango na sa wikang
Kastila, gaya ng:
 Soltada (pagbibitiw ng manok upang makipaglaban, pagkatapos ay
paglalaban na rin)
 Pusta (apuesta)
 Logro, pago, sentenciador, case, atbp.
 Sugal (jugar)
 Balasa (baraha)
Ang mga enkomendero

 Matapos alipinin ang maraming tao at sila’y

piliting gumawa sa sariling kapakinabangan nila ay
pumipilit naman sa iba na ipagbili sa kanila ang
mga paninda sa maliit na halaga o sa wala o
kaya’y dinaraya ang mga iyon sa pamamagitan ng
masamang takalan.
 Pari G. San Agustin- “Noong malaon nang panahon ay
naging napakayaman sa ginto… datapuwa’t sa dahilang
ibinuyo sila sa mga pagdaguhing tinatanggap sa ilang
Alkalde Mayor, ay tumigil sila ng paghukay ng ginto, at
minabuti pa nilang mamuhay sa karalitaan kaysa magtiis
ng gayong mga gawain.”
 “Sa Leyte, na tinangkang patayin ang isang enkomendero
sa bayan ng Dagami, dahil sa malalaing pagduhaging
ginagawa sa kanila at sa pagsingil ng buwis ukol sa pagkit
na tinitimbang sa timbangang ginawa niya at ang timbang
ay ibayo ng sa ibang timbangan…”
Kahirapan sa lahat ng kabuhayan

 Malaking pagtitiis ang kinakailangan upang makakuha sa pamahalaan ng

kapahintulutan
 “At higit sa lahat, ay kailangang magkaroon ng kalamigan ng loob, malaking
kaalaman sa pamumuhay, maraming salapi, maraming politika, maraming
pagpupugay, maraming handog at malaking pagtitiis.”
Ang pakikipagkalakalan sa Tsina

 Nang makatagpo ang mga may kapangyarihan ng

isang madaling paraan upang yumaman, ay
pinabayaan nila ang lahat, hindi nila sinikap na
ipagbungkal ang mga lupa, ni paunlarin ang mga
industriya.
Ang turo ng Kura

 Ang mayaman sa lupa’y nalalantad sa lahat ng

kaalipustahan, sa lahat ng kaligaligan, sa pagkakahirang
na Kabisa ng Balangay, sa pagkakatapon kung sumiklab ang
isang paghihimagsik, sa pagiging bayan, na, upang
makabayad sa kanya ng mga kagandahang-loob, na
tinanggap, ay dumarakip ng mga manggagawa at ng mga
hayop niya, at nang siya’y mapilitang humingi ng awa, at
nang sa ganito’y madaling makabayad ng utang.
Ang mga pagdiriwang dahil sa relihiyon

 Mga pista, mga mahahaang misang inilalagi sa

buong umaga ng mga babae, mga pagsisiyam
upang gugulin ang buong hapon, mga prusisyon at
pagrorosaryo sa gabi
 Kung may matira man sa kaunting salapi sa
paglilitis, mga utang sa buwis atbp, yao’y
kailangang ibigay sa kura dahil sa mga bula,
kaimen, mga kandila, mga pagsisiyam atbp.
 Patubigin ang bukid sa pamamagitan ng mga misa’t
panalangin; alagaan ang mga hayop sa pamamagitan ng
“agua bendita,” mga panalanging pambugaw sa masamang
espiritu, at mga pagbasbas na nagkakahalagang 5 piso
bawat hayop; itaboy ang mga balang sa pamamagitan ng
pagpuprusisyong sinasamahan ng larawan ni San Agustin.

 Walang pag-aalinlangang mabuti ang umasa sa Diyos,

datapuwa’t lalong mabuting bawat isa’y gumagawa ng
makakaya at huwag abalahin ang Lumikha sa bawat
sandal.
 Ang mga bayang lalong nanalig sa mga himala ay
siyang lalong tamad, gaya ng mga anak na
pinalalayaw ay siyang walang tuto.

 Ang totoo’y hindi gaanong tamad ang mga Pilipino

noong ang salitang milagro o himala ay hindi pa
naipapasok sa kanilang wika.
Kawalan ng katiyakan sa seguridad

 May mga pangambang ang kanilang kapalara’y

nakasandig sa isang lihim na ulat, isang kasulatang
pampamahalaan, isang sumbong ng pagka-
pilibustero, o pagkakahinala
Kapabayaan ng Pamahalaan

 Walang pampasigla para sa mga pagawaan

 Hindi tumutulong kapag dumarating ang
masamang ani, kapag sinisira ng mga balang ang
mga tanim, o kapag sinisisra ng buhawi ang
kanyang mga dinaraanan
 Hindi man lang din nababahala sa pagahahanap ng
isang pamilihan ng mga inaani ng mga bayang
sakop niya
 Ang ngalan ng Maynila ay nakilala lamang dahil sa
mga panyong yari sa Tsina o sa Indochina na may
panahong dumating sa Espanya at nagdaraan sa
Maynila
 Walang sinumang nakaisip na parisan ang mga
panyong seda na ito sa Maynila gayong napakadali
lamang nitong gawin
Pagmamay-ari ng mga Prayle sa mga
Asyenda
 Ang mga pinakamabubuting asyenda o mga lupain sa ilang lalawigan, ay nasa
pagmamay-ari ng samahan ng mga prayleng walang hinahangad kundi ang
kamangmangan at pagdarahop ng mga indiyoupang sila’y makapagpatuloy ng
pamamahala sa mga ito
 Matagal na nalinlang ng mga prayle ang maraming tao, sa pagpapaniwala sa
kanila na kung ang ga asyendang iyon ay nangagsisiunlad ay sa dahilan
umanong nasa pag-iingat nila at ang katamaran ng indiyo’y nasusundot nila.
Idagdag ninyo sa kawalan ng pampasiglang nadarama ang kawalan ng pampasigla
ng kalooban at mamamalas ninyo kung paanong ang hindi maging tamad sa
lupaing iyon, ay sapilitang kailangang maging isang baliw, o kung di man ay
hangal man lamang.

Anong kinabukasan ang naghihintay sa isang natatangi, sa isang nag-aaral, sa

isang naaangat sa ibabaw ng mga pangkaraniwang tao?
Ang pagtuturo sa Indiyo

 Buhat nang siya’y ipanganak hanggang siya’y

bumaba sa libingan, ay ipinagiging hayop na kaaba
aba
 Sa loob ng lima o sampung taon, ang binate’y
nakadikit sa aklat na pinili ng mga prayle (na
buong kapangahasang nagsasabing hindi mabuting
ang idiyo’y matuto ng wikang Kastila)
 Sa ganito’y ipinalalagay ang indiyo na isang uri ng hayop
ngunit sa kabilang dako’y hinahanapan siya ng mga
gawaing makadiyos.
 Bakit? Dahil nararapat na maging Diyos ang sinumang hindi
magiging tamad sa ilalim ng singaw ng lupa at naliligid ng
nasasabing kalagayan.

 Ang mga indiyo sa kasalukuyan ay hindi na ang mga indiyo

nang panahon ng pagkakatuklas sa kanila, ni sa diwa ni sa
katawan.
Paglalarawan sa mga Indiyo

 Morga- “mga taong may mabubuting pagmumukha,

matalino sa anumang bagay na pinagdoroonan sa kanila,
matalas at magagalitin at may mabubuting kapasiyahan,
mapaklilinis at maayos sa kanilang pagkatao at pananamit
at makikisig at kalugod-lugod.”

 Colin- “kakayahan nila sa musika, sa dula, sa sayaw at

awit, ng kadalian nilang matuto, hindi lamang ng Kastila,
kundi ng Latin na natutuhan nila sa sariling sikap halos.”
 Gaspar de San Agustin- nakamalas na lalo silang
makisig at magigilas kaysa mga naninirahan sa
Molukas

 “Ang lahat ay nabubuhay sa ani ng mga bukirin

nila. Sa paggawa, palaisdaan at mga
pakikipagkasundo, at naglalakbay sa dagat na
palipat-lipat sa isa’t isang pulo, at sa lupa
naman’y nagyayao’t ditto sa isa’t isang
lalawigan.” -Morga
 “Ang indiyo ay isang nilikhang nakahihigit nang
kaunti sa matsing, datapuwa’t malaki ang
kababaan kaysa tao, isang matsing na kamukha ng
tao, makupad umunawa, tulala, napakapangit,
marumi, masunurin, palangiti, masamang
magbihis, tamad, mahiligin sa bisyo, batugan,
walang utak, walang kagandahang asal, at marami
pang iba.”
 Ang buong kasawian ng mga Pilipino ngayon ay
dahil sa kanilang di-lubos na pagiging hayop.
 Ang indiyo’y tumututol, naghahangad pa,
nagdidilidili, at nagtataas ng ulo at iyan ang
masama!
 V
SANHI NG PAGLALA NG KATMARANG
NAGMUMULA SA BAYAN
 Kung
ano ang bayan ay gayundin ang
pamahalaan.
 Angkatamaran ay isang buntot na
nagbubuhat sa kawalan ng pampasigla at ng
kabuhayan
Dalawang Uri ng Kadahilanan

Hindimaayos na edukasyon
Kawalan ng damdaming pambansa
EDUKASYON

 Napasikil na pagtuturo sa loob ng tahanan

 Baogna pagtuturo sa mangilan-ngilang
paaralan
 Pagpapailalim ng bata sa nakatatanda sa
kanya
“Huwag mong higtan ang kura!”

“Hindi ka maaaring matuto ng higit

sa matandang si kuwan!”
“Ang kalooban niya’y pinatulog, sapul sa
pagkabata ay natutong gumawa ng di nag-
iisip, katulad ng isang makina, at walang
kaalaman sa magiging hangga...”
Kalayaaanupang mabigyan ng
pakpak amg kanyang diwang
mapagsapalaran
Diwang mapaghimagsik
Damdaming Pambansa

 Kawalanng pagtutol sa mga pamamalakad

na maaaring makasira sa bayan
 Kawalanng pagkukusa sa anumang bagay
na maaaring ikabuti ng bayan
 Inalisan
at binawian ng karapatan sa
pakikisama at dahil dito’y naging mahina at
batugan
Takot

 Dahilsa takot ng nakararami sa

pagtanggap sa mga ilang katungkulang
nauukol para sa mga Pilipino,
naluluklok ang mga hangal at walang
kakayahang tao – sila rin ang mga
sunud-sunuran sa nais ng mga prayle.
 Upangmalabanan ang katamaran,
dinagdagan ang pangangailangan ng
mga Indiyo at tinaasan pa ang buwis.

 Lalong dumami at lumaki ang gulo.

MALIIT NA PASO

ALAGA SA DILIG

BINUBUNGKAL ANG LUPA

HINIHIGIT BINABANAT ANG HALAMAN

 “Kapagwalang pagtututo at walang
kalayaan, iyang lupa’t iyang araw ng tao,
ay walang pagbabagong magagawa, walang
kaparaanang nakapagbibigay ng bungang
ninanasa.”
 Kalayaan
 Pagtigil sa pagdadagdag ng sagwil
 Patas na edukasyon
 Pagiging tapat at makatwiran ng pulitika
 Palakasin ang bayan imbes na ang simbahan