 Amplifikatori diferencial BJT

 Operimi per sinjal te vogel i BJT

 Amplifikatori diferencial - MOS
 Polarizimi ne IC
 BJT DA me ngarkese aktive
 Çifti diferencial BJT
◦ Funksionimi ne Common Mode
◦ Funksionimi me tension diferencial ne hyrje
◦ Funksionimi per sinjal te vogel
◦ Kuptimi i CMRR.

 Çifti diferencial MOS

◦ Funksionimi ne Common Mode
◦ Funksionimi me tension diferencial ne hyrje

Funksionimi per sinjal te vogel

Amplifikimi diferencial
Amplifikimi gjysem-diferencial,
Amplifikimi diferencial kur ngarkese kemi nje burim rryme
 Eshte stadi baze i nje amplifikatori operacional.

 AD, Perdoren ne matjet fizike, kudo ku kerkohet amplifikim uniform

gjate gjithe spektrit te frekuencave, nga zero (DC) ne disa MHz.

 Perdoret kjo menyre ne transm e sinjaleve digitale, te sinjaleve te zerit

(balancuar), EKG-se etj.
 Ne AD, per shkak te simetrise skema ka drejf shume te ulet. (Temp. Drift
(zero).
- AD ben te mundur polarizimin dhe ciftimin e stadit te amplifikatoreve pa ndermjetesine e
kondensatoreve ciftues dhe shuntues. (kane kosto ne IC dhe permasa)

- AD eshte baza e familjes se qarqeve logjike me shpejtesi te larte ECL (emitter-coupled

logic)
- Qarku diferencial eshte me i ndjeshem kundrejt zhurmave dhe interferencave.

- Sinjali i amplifikuar ne dalje i nje Op-amps eshte diferenca ndermjet dy sinjaleve te

aplikuar ne hyrje.
 AD eshte konfigurimi me i perdorur
ne IC analoge.

 AD me BJT eshte baza e familjes se

qarqeve logjike me shpejtesi te larte
ECL (emitter-coupled logic)

 AD eshte i ndertuar me dy
tranzistore Q1 dhe Q2.

BJT – duhet te jene ne regjim aktiv.

Cifti DA ka vetem nje sinjal ne hyrje vCM. (common-
mode- Menyre Operimi e Perbashket )
Dy tranzistoret jane identike.
Burimi i rrymes me rezitence shume te larte (infinit)
ne dalje.
Tensionet e bazave jane te njejta: VB1=VB2=VCM.
Rryma I ndahet ne menyre te barabarte ne dy TR.
Diferenca e tensioneve midis dy kolektoreve ne dalje
eshte zero.
Shume e rendesishme ne amplifikimin e sinjaleve te
vogla, mqse ato permbajne zhurma. Mqse zhurmat
shfaqen njelloj ne te dy TR, ne dalje nuk shfaqen.

Cifti BJT nuk i pergjigjet “reject” CM-Input

deri ne momentin kur te dy tranzistoret jane ne
regjim aktiv.
  VB2= 0V, baza Q2 e tokezuar.
 VB1= 1V, ne hyrje kemi “large”
sinjal.
 Q1 eshte i polarizuar drejt, ON,
ndersa Q2 i polarizuar ne te kundert,
OFF.
 Rryma I kalon e tera ne Q1.

Emiter i perbashket, VE = +0.3V

  VB2= 0V, baza Q2 e tokezuar.
 VB1= -1V.
 Q2 eshte i polarizuar drejt, ON,
ndersa Q1 i polarizuar ne te
kundert, OFF.
 Rryma I kalon e tera ne Q1.

Emiter i perbashket, VE = -0.7V

 Cifti diferencial me sinjal shume te vogel ne
hyrje,, vi.
Kemi veprim te BJT per sinjal disa mV ose
amplifikim linear.
Duke supozuar qe burimi i rrymes I eshte
ideal, atehere I nuk ndryshon lidhur me
ndryshimin e vi.
Rritja ne Q1 sjell zvogelimin ne Q2.
Cifti diferencial i pergjigjet menyres
diferenciale, ose differences se sinjaleve.
Tensioni ne dalje midis 2 kolektoreve,
proporcionale me Vi.

Me ndryshime te vogla te sinjalit, behet e mundur te

ndryshohet rryma e polarizimit nga nje tranzistor
tek tjetri. Kjo perben nje cilesi kur ai perdoret ne
qarqet logjike.
Kemi supozuar qe burimi i rrymes I eshte ideal( ka nje
rezistence dalje infinit), pra rryma I mbetet konstante
pavaresisht se ndryshon vCM.
Lidhur me tensionin VCM kemi dy nivele:

 Vlera maksimale VCM, kufiri i siperm i diapazoinit te lejuar:

kur transistoret Q1 dhe Q2 kalojne nga gjendja aktive ne
saturim . Percaktohet:

 Kufiri minimal, i poshtem, i VCM, percaktohet nga kushti qe

burimi i rrymes te funksionoje si duhet
Percaktoni vlerat VE, VC1 dhe VC2 per skemen e paraqitur.
Supozoni VEB = 0.7V, dhe  =1.
 v B1  v E 
IS
iE1  e VT


v B 2  v E 
IS
iE 2  e VT


iE1 1
 v B 2  v B1 
iE1  iE 2
1 e VT

iE 2 1
 v B1  v B 2 
iE1  iE 2
1 e VT

iE1  iE 2 I
I
iE1  v B 2  v B1 
1 e VT

I
iE 2  v B 1  v B 2 
1 e VT
Vid = VB1 – VB2
 AD eshte kufizues i mire, sepse kur tensioni i hyrjes diferencial e kalon vleren
vid  4VT  100mv
(ne temp; e dhomes, VT= 25mV), tensioni i daljes pothuaj nuk ndryshon;

 Kur Vid=0, IC1=IC2

 Pjerresia e kurbes percakton percjellshmerine kalimtare gm, e cila fillon nga

zero dhe arrin maksimumin ne I0 /4VT, per Ic1 = Ic2= I0/2, dhe behet perseri
zero.

 Ekuacioni tregon se per te njejten vlere te Io , vlera e gm e amplifikatorit eshte

sa nje e katerta (¼ ) e vleres se transperciellshmerise se nje stadi amplifikues
me nje tranzistor te vetem.
Mund te rritet shkalla e linearizimit duke vendosur nje rezistence ne Emiter.
Ne kete rast ndryshon renja e tensionit midis bazes dhe Emiterit
Skema paraqet shperndarjen e rrymave ne AD kur zbatohet sinjalin vid
Zbatohet nje tension diferencial ndermjet dy bazave,
Vazhdim..

vid vid
Ne Q1 rryma rritet me ic  ie   gm Ne Q2 rryma zvogelohet
2re 2
me
v vid
ic  ie  id  g m
2re 2
Veprimi per sinjal te vogel, pike alternative

VT VT
re  
IE I
2
vd
ie 
2re
vid vid
ic  ie   gm
2re 2

Ne skeme paraqiten komponentet AC te rrymave te shkaktuara nga tensioni

diferential vid ne hyrje. (komponentet dc nuk jane paraqitur)
Veprimi per sinjal te vogel

Amplifikatori
diferencial me
rezistence ne emiter .
Tregohen vetem
komponentet ac.
Rezistenca Diferenciale e hyrjes
• Rezistenca Diferenciale e hyrjes ka vlere te fundme :
vd vd
Rid    (1   )2re  2r
ib v d
2re
 1
Rezistenca e pare midis dy bazave eshte sa rezistenca totale e qarkut te
emiterit shumezuar me (1+β).
Rezistenca diferenciale e ciftit diferencial me rezistence ne emiter eshte
vid
Rid   (1  （
) 2re＋2 Re )
ib
 Ndryshe nga AD MOS, i cili ka ne hyrje nje rezistence shume te larte, cifti
diferencial BJT ka nje rezistence te fundme, per shkak te koeficientit  (Beta).
 rezistenca diferenciale e hyrjes eshte rezistenca e pare ndermjet dy bazave,
qe do te thote, eshte rezistenca qe ndesh sinjali diferencial Vid ne hyrje
Amplifikimi i tensionit diferencial

• Amplifikimi i tensionit diferencial:

 Tensioni i daljes i marre “single-ended”

vo1 vo 2 1
Ad 1    12 g m RC Ad 2   2 g m RC
vid vid
 Tensioni i daljes diferencial:

vo 2  vo1
Ad   g m RC
vid
Amplifikimi i tensionit diferencial
 Amplifikimi i tensionit diferencial

• Amplifikimi diferencial i tensionit kur kemi rezistence ne

emiter :
 Tensioni i daljes “single ended”

vo1 1 RC vo 2 1 RC
Ad 1    Ad 2  
vid 2 re  Re vid 2 re  Re
 Tensioni i daljes diferencial:
vo 2  vo1 RC
Ad  
vid re  Re
Amplifikimi i tensionit eshte i = me raportin e rezistences
se kolektorit me rezistencat totale te qarkut te emiterit.
Sinjal diferencial ne hyrje.
Tensioni ne piken e bashkimit
te dy emiterave eshte zero.
Qarku eshte simetrik .
Kemi ekuivalence me qarkun me
emiter te perbashket
Skema paraqet shperndarjen e tensioneve kur kemi sinjalin ne hyrje “single-ended”
Tensioni ac ne emiter nuk eshte zero;
 RC RC
vc1  vCM  vCM
2 REE  re 2 REE
vc1  vc 2

Qarku ekuivalent per llogaritjet “half-

circuits” ne “common-mode”
• Amplifikimi ne “menyren e perbashket”

 Kur tensioni i daljes eshte “single-ended”

vo1 RC vo 2 RC
Acm1   Acm 2  
vicm 2 REE vicm 2 REE
 Kur tensioni i daljes eshte diferencial
vo 2  vo1
Acm  0
vid
 CCMR nga ana sasiore paraqet cilësinë e AD dhe jepet nga
barazimi:

 Tensioni i daljes “single-ended”

1
g m RC
Ad
CMRR   2  g m REE
ACM RC

 Tensioni i daljes diferencial
2R

CMRR  
Kjo eshte e vertete vetem kur qarku eshte simetrik.
 Ne rastin kur marrim sinjal vetem nga njera dalje e amplifikatorit,
amplifikimi i amplifikatorit diferencial eshte sa gjysma e amplifikimit te
tensionit te nje stadi me emitter te perbashket.

 Ndersa ne rastin kur dalja eshte diferenciale amplifikimi I tensionit eshte i

njejte me ate te nje stadi te vetem me emiter te perbashket.
Vlerat tipike te VGS, jane zakonisht 0.3 – 1V
 Karakteristikat
Tipi E- MOSFET me pasurim - karakteristikat.

VGS eshte gjithmone pozitve

Ndersa VGS rritet, kemi edhe rrijten e ID.
Por nqse VGS mbahet konstanst dhe VDS rritet, atehere kemi saturim te ID
(IDSS)
Eshte arritur niveli i saturimit , VDSsat VDsat VGS VT
 VDS 1
ro  
I D I D

VA varet nga procesi teknologjik dhe jepet, por eshte ne

proporcional me gjatesine e kanalit L.
 W  1 2
• Tensioni I hapjes (zbatuar) iD  k n ' ( v
 GS  Vt ) v DS  v DS 
L 2 
vGS  Vt W
 kn ' (vGS  Vt )vDS
vDS  vGS  Vt L

• Gjeresi e kanalit ndryshon trashesine ne menyre

jouniforme
• Rryme e derdhjes kontrollohet jo vetem nga vDS por edhe
nga vGS
• Tensioni i polarizimit

vGS  Vt
vDS  vGS  Vt
• Kanali eshte “pinched off”.
• Rryma e drainit kontrollohet vetem nga vGS

W
iD  k n ' （vGS  Vt ) 2
1
2
L
• Rryma e drainit eshte e pavarur nga vDS dhe sillet si
burim ideal rryme
 Nivelet relative te
tensionit te terminaleve
te transistorit NMOS
per regjimin triode dhe
saturim.

W
iD  k n ' （vGS  Vt )（
1
2
2
1＋vDS )
L
 Te dy tranzistoret jane identike

MOS – duhet te jene ne regjim

saturimi

VG1 = VG2 = VCM

Cifti DA ka vetem nje sinjal ne hyrje vCM. (Common-mode- Menyre Operimi

e Perbashket )
Burimi i rrymes me rezitence shume te larte ne dalje. Rryma I ndahet ne
menyre te barabarte ne dy TR.

Diferenca e tensioneve midis dy drain- eve ne dalje eshte Zero.

DA – MOS
• Dy tranzistoret jane identike.
• Burimi i rrymes me rezitence shume
te larte ne dalje.
• Rryma I ndahet ne menyre te
barabarte ne dy TR.
• Diferenca e tensioneve midis dy
Drain_eve ne dalje eshte zero.

Shume e rendesishme ne amplifikimin e sinjaleve te

vogla, mqse ato permbajne zhurma. Mqse zhurmat shfaqen
njelloj ne te dy TR, ne dalje nuk shfaqen.
Perdoret kjo menyre ne transm e sinjaleve digitale, te
sinjaleve te zerit (balancuar), EKG-se etj.
Cifti Diferencial MOS me
sinjal diferencial ne hyrje vid.
Me vid pozitive: vGS1  vGS2,
iD1  iD2, dhe vD1  vD2; keshtu
(vD2  vD1) do te jete pozitive
Me vid negative: vGS1  vGS2,
iD1  iD2, dhe vD1  vD2; keshtu
(vD2  vD1) do te jete negative.
Cifti diferencial reagon ndaj
differences se sinjaleve ne
hyrje
• Tension diferencial ne hyrje.

• Rryma I luhatet nga nje MOS tek tjetri , kur tensioni

diferencial ne hyrje eshte ne intervalin :

 2VOV  vid  2VOV

• Kur tensioni diferencial ne hyrje eshte shume i vogel,
tensioni diferencial ne dalje eshte proporcional me te,
dhe amplifikimi eshte i larte.
Karakteristika e transferimit
Grafiku paraqet rrymat e
normalizuara ne ciftin
diferencial MOSFET .
 VOV eshte tensioni
“overdrive voltage” ne te cilen
veprojne Q1 dhe Q2 kur rrymat
e drainit jane I/2.
• CMRR
 Dalja merret e njeaneshme “single-ended”

Ad 1 Ad 2
CMRR    g m Rss
Acm1 Acm 2
 Dalja merret diferenciale
Ad
CMRR  log
CMRR   Ac
E vertete vetem kur qarku eshte simetrik
 Input Bias Current (IIB)
A parameter that is related to input offset current (IIO) is called
input bias current (IIB)

The input bias currents are calculated using:

IIO IIO
IIB  I IB  IIB  IIB 
2 2

The total input bias current is the average of the

two:
IIB  IIB
IIB 
2
 Frequency Parameters

An op-amp is a wide-bandwidth amplifier. The

following factors affect the bandwidth of the op-
amp:
Gain
Slew rate
 Gain and Bandwidth
The op-amp’s high
frequency response is
limited by its internal
circuitry. The plot shown
is for an open loop gain
(AOL or AVD). This means
that the op-amp is
operating at the highest
possible gain with no
feedback resistor.

In the open loop mode, an op-amp has a narrow bandwidth. The

bandwidth widens in closed-loop mode, but the gain is lower.
 Slew Rate (SR)

Slew rate (SR): The maximum rate at which an

op-amp can change output without distortion.

ΔVo
SR  (in V/s)
Δt

The SR rating is listed in the specification sheets

as the V/s rating.
Maximum Signal Frequency

The slew rate determines the highest

frequency of the op-amp without distortion.

SR
f 
2πVp

where VP is the peak voltage

General Op-Amp Specifications

Other op-amp ratings found on specification

sheets are:

Absolute Ratings
Electrical Characteristics
Performance
 Absolute Ratings

These are
common
maximum ratings
for the op-amp.
 Electrical Characteristics

Note: These ratings are for specific circuit conditions, and they often
include minimum, maximum and typical values.
 CMRR

One rating that is unique to op-amps is CMRR or common-mode

rejection ratio.

Because the op-amp has two inputs that are opposite in phase
(inverting input and the non-inverting input) any signal that is
common to both inputs will be cancelled.

Op-amp CMRR is a measure of the ability to cancel out common-

mode signals.
 Op-Amp Performance

The specification sheets

will also include graphs
that indicate the
performance of the op-
amp over a wide range of
conditions.