CÁC PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ

ĐỊNH NGHĨA

Kỹ thuật sắc ký là kỹ thuật tách, phân ly các cấu tử

thành phần trong hỗn hợp dựa trên sự khác
nhau về đặc tính hoá lý của chúng
 Nguyên lý
Hợp chất cần phân tích được cho tương tác với
hai pha khác biệt gọi là pha tĩnh và pha động.
Mẫu phân tích chưa 1 hay nhiều cấu tử, khi tiếp
xúc với pha tĩnh, mỗi cấu tử có ái lực đối với
pha tĩnh khác nhau, từ đó có phân bố khác nhau
giữa pha tĩnh và pha động và được pha động
tách ra khỏi pha tĩnh với tốc độ khác nhau. Quá
trình phân ly các cấu tử khỏi pha tĩnh bởi pha
động gọi là quá trình triển khai sắc ký
 Một số khái niệm cơ bản
Pha tĩnh và Pha động:
+ Pha tĩnh: không di chuyển, có thể là chất rắn,
chất lỏng, hay 1 pha hỗn hợp rắn – lỏng

+ Pha động: Chuyển động, pha động thường

chảy trên pha tĩnh hoặc đi xuyên qua pha tĩnh,
có thể là chất lỏng hay chất khí
 Một số khái niệm cơ bản
Hệ số phân bố:
Hệ số phân bố của 1 chất A trong 1 hỗn hợp dung dịch
gồm 2 dung môi I và II, tại 1 nhiệt độ, là 1 hằng số,
được tính bằng tỷ lệ của chất A trong mỗi dung môi:

K
 A dd 1
 const
 A dd 2
Trong kỹ thuật sắc ký, hệ số phân bố của 1 chất là tỷ lệ
nồng độ của chất đó trong pha tĩnh với nồng độ của
nó trong pha động
Hệ số phân bố hữu hiệu : tương quan giữa
tổng lượng chất A có trong 1 pha đối với pha
còn lại

VI
K K
'

VII
Trong KT sắc ký , sự phân tách các cấu tử thành phần
trong mẫu xảy ra do:

1. Sự cân bằng hấp phụ giữa pha tĩnh là chất rắn và

pha động là chất lỏng (SK hấp phụ)
2. Sự phân bố cân bằng giữa pha tĩnh là chất lỏng hay
bán lỏng với pha động là chất lỏng (SK giấy)
3. Sự phân bố cân bằng giữa pha tĩnh là chất lỏng và
pha động là chất khí (SK khí)
4. Cân bằng trao đổi ion giữa pha tĩnh là nhựa trao đổi
ion và pha động là chất điện ly (SK trao đổi ion)
5. Cân bằng giữa pha lỏng ở bề mặt bên trong và bề
mặt bên ngoài của hạt gel xốp (SK hạt gel hay SK
rây phân tử)
6. Liên kết cân bằng giữa 1 đại phân tử và 1 phân tử
nhỏ do đặc tính sinh học (SK ái lực)
Phân loại các phương pháp sắc ký
• Dựa vào bản chất hoá lý của quá trình:
+ sắc ký phân bố
+ sắc ký hấp phụ
. Dựa vào tính chất kỹ thuật:
+ sắc ký đơn giản
+ sắc ký cột
+ sắc ký khí
+ sắc ký lỏng cao áp
 CÁC PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ ĐƠN GIẢN

• Sắc ký giấy
CÁC PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ ĐƠN GIẢN
Sắc ký giấy
Các phương pháp sắc ký đơn giản
• Sắc ký lớp mỏng (bản mỏng)
Các phương pháp sắc ký đơn giản
• Sắc ký lớp mỏng (bản mỏng)
Các loại chất hấp phụ thường dùng trong SKLM
Chất hấp phụ Các đối tượng phân tích
Silicagel Axit amin, alcaloid, đường, axit béo, lipit, tinh dầu, các anion và cation
hữu cơ, steroid, terpenoid

Oxyt nhôm Alcaloid, chất màu thực phẩm, phenol, steroid, vitamin, caroten, axit
amin
Kieselguhr Mono - , ologo saccharide, diaxit , axit béo, trigliceride, axit amin,
steroid
Zeolit steroid
Bột cellulose Alcaloid, chất màu thực phẩm, axit amin, nucleotid

Cellulose – ionit Nucleotid

Tinh bột Axit amin

Sephadex Axit amin, protein
 Các phương pháp sắc ký đơn giản
Sắc ký bản mỏng
Trình tự tiến hành:
Chuẩn bị pha tĩnh,
pha động phù hợp

Nhuộm, sấy
Chuẩn bị bản mỏng

Chấm mẫu lên vạch xuất phát Triển khai sắc ký Xử lý kết quả
 Các phương pháp sắc ký đơn giản

Ứng dụng sắc ký bản mỏng:

• Phân tích định tính

• Phân tích định lượng
• Tách cấu tử thành phần khỏi hỗn hợp
CÁC PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ
Sắc ký cột
 Sắc ký cột
• Sắc ký cột hấp phụ: pha tĩnh là 1 chất
rắn hấp phụ, còn pha động là 1 dung dịch
rửa giải
• Sắc ký cột trao đổi ion: các cấu tử mẫu
mang điện có khả năng tương tác tĩnh
điện 1 cách thuận nghịch với pha tĩnh là
các hạt nhựa mang điện trái dấu, còn pha
động là các dung dịch điện ly
 Sắc ký cột
• Sắc ký cột hấp phụ
Sắc ký cột hấp phụ
 Sắc ký cột
• Sắc ký trao đổi ion
 Sắc ký trao đổi ion
Chọn pha tĩnh – pha động
 CÁC PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ
Sắc ký cột
Một số kỹ thuật trong sắc ký cột:
1. Nhồi cột
2. Rửa giải cột
3. Thu nhận các phân đoạn
 CÁC PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ
Ứng dụng của kỹ thuật sắc ký
Sắc ký phân tích: phân tích định tính, định
lượng các mẫu (có thể phân định lượng
đến hàm lượng 10-9g)

Sắc ký điều chế: tách và làm sạch các cấu

tử thành phần có trong hỗn hợp phân tích