UBT

Fakulteti i Stomatologjisë
Prishtinë

Lënda e Oftalmologjisë
Dr. sci. Halil AJVAZI

10. Sëmundjet e rrugëve të lotit dhe qepallave

19. 05. 2020

1
☺APARATI I LOTËVE (APARATUS LACRIMALIS)
Aparati i lotëve është i ndërtuar nga pjesa:
a. sekretore,
b. protektore, dhe
c. ekskretore.
Pjesa sekretore përbëhet nga gjëndra kryesore e lotit,
(glandula lacrimalis) e cila përbëhet nga pjesa më e madhe
orbitale (pars orbitalis) dhe pjesa më e vogël palpebrale
(pars palpebralis), e vendosur në fossa glandule lacrimalis,
që gjëndet në pjesën temporale lart dhe në afërsi të cepit
orbital.

Gjëndrat ndihmëse të lotit (glandule lacrimalis accesorie) janë të

vendosura në forniksin e sipërm (të Wolfring-ut) dhe të
poshtëm (të Kraus-it).  
2
Nëpërmjet 10–12 kanalikuleve rrjëdhëse (ductuli excretori) nga
gjëndra kryesore dhe gjëndrat ndihmëse të lotëve, lotët derdhen
në qeskën konjuktivale (saccus conjuctivae), duke formuar një
shtresë të hollë nga lotët mbi korne dhe konjuktivë, shtresë të
quajtur film lakrimal.

Pjesa protektore përbëhet nga filmi i lotëve (i cili e mbulon kornenë

dhe konjuktivën), përrockat e lotëve (rivus lacrimalis superior et
inferior) të sipërmin dhe të poshtmin, të cilët formohen aty ku
takohet cepi i kapakëve me koniunktivën bulbare, gjegjësisht me
kornenë.

Rrjedhja e lotëve bëhet nga pjesa tempraorale drejt pjesës nazale të

përrockës, në sajë të kontrakcionit të parë të pejzave temporale të
musculit orbicularis.

3
Nga përrockat lotët derdhen në liqenin e lotëve (lacus lacrimalis),
i cili është i vendosur në këndin nazal palpebral, i kufizuar nga
cepat e kapakëve në formë gjysmëhëne (plica semilunaris).

Në liqenin e lotëve janë të zhytura dy vrimat e lotëve (puncta

lacrimalis), të cilat thithin lotët dhe vazhdojnë me kanalin
lakrimal (canalicculi lacrimalis) me gjatësi prej 10 mm.

Fillimisht kanë rrjedhje vertikale (2-3 mm), pastaj horizontale, me

gjatësi7-8 mm, deri në qeskën lakrimale (saccus lacrimalis) me
një gjatësi nga 13-15 mm. Qeska e lotëve është e vendosur në një
të thelluar kockore (fossa sacci lacrimalis).

Këtu qeska e lotit kufizohet me një breg kockor (crista lacrimalis

anterior).

4
Nga qeska e lotëve vazhdon kanali lakrimo–nazal (canalis
lacrimonasalis), me gjatësi rreth 17 mm, gjer në korridorin e
poshtëm të hundës.

Këtu gjendet valvula e Hasner-it, e cila hapet pas lindjes.

Kur ajo është e hapur lotët derdhen dhe resorbohen në mukozën e
hundës, në meatus nazalis inferior me një gjatësi rreth 20 mm,
(Fig. 1).

Fig.1. Aparati lakrimal, gjëndrat e lotëve,

5
qeska e lotit dhe kanali lakrimonazal.
Nga qeska e lotëve vazhdon kanali lakrimo–nazal (canalis
lacrimonasalis) me gjatësi rreth 17 mm gjer në koridorin e
poshtëm të hundës – (meatus inferior nasi).

Si konkludim: sistemi i sekrecionit ka rol primar në prodhimin e

lotëve dhe formimin e filmit lakrimal. Sistemi i drenimit ka
rol në eliminimin e lotëve.

SISTEMI I SEKRECIONIT
 
Gjëndra kryesore e lotit
Është formë e gjëndrës së tipit tubular, e vendosur në pjesën
anteriore të këndit superior të orbitës, në fossa lacrimalis të ossis
frontalis.
6
Nëpërmjet kanaleve ekskretore (lugjeve), në numër nga 10-12, sipas
disa autorëve gjëndra primare e lotit mund të ketë edhe 14
lugje (ductus), me hapje në sakusin konjuktival superior.

Lotët derdhen në qeskën konjuktivale, ku formojnë një film të hollë

të lotëve mbi korne dhe konjunktivë.

Gjëndrat ndihmëse të lotit

Gjëndrat me dimenzion të vogël lokalizohen në shtresat e kojuktivës
palpebrale, në hapësirën e poshtme të sakusit koniunktival të
forniksit.

Kjo është me rol të rëndësishëm. Paraqet burimin bazë të

sekrecionit lakrimal, me rol të rëndësishëm në ndërtimin e filmit
lakrimal.

Ky ruan integritetin e epitelit të koniunktivës dhe kornesë. 7

Në konjuktivë gjenden:
» Gjëndrat me sekrecion soroz:
1. gjëndrat Woflring-Ciaccio, dhe
2. gjëndrat e Krause-it,

» Gjëndrat me sekrecion të mucinës:

1. gjëndrat e Henle-s, dhe
2. gjëndrat e Manz-it.

» Gjëndrat me sekrecion lipidikë:

1. gjëndrat sebace primare të Meibomit,
2. gjëndrat ndihmëse të Zeiss-it (gjëndrat sebace accesore të
sistemit pilorik - qerpikëve), dhe
3. gjëndrat e Moll-it.
8
Fig. 2. Prezantimi anatomiko-topografik i gjëndrave të lotit në prerje sagjitale:
gjëndrat e Wolfring-ut, Krause, gjëndrat e Meibomit, Mollit, Zeisit,
gjëndrat e Henle-s, si dhe Manz-it.
9
LOTËT
Janë një tretje e tejdukshme, e njelmët dhe me reaksion të lehtë
bazik.

Përbëhen nga uji 98%, albuminat 0.6% dhe krypat 1%.

Në lotë gjendet fermenti lizozim, i cili është bakteriostatik dhe
bakteriolitik.

Tek fëmija i porsalindur lotët fillojnë të sekretohen në fund të

muajit të parë ose në fillim të muajit të dytë.

Lotët sekretohen vetëm gjatë ditës (kur njeriu është i zgjuar).

Në një ditë sekretohen 32 - 34 pika lot.

Sekretimin normal të lotëve e rregullon sistemi nervor adrenergjik
(simpatik).
10
Pejëzat e përmendura vijnë nga ganglioni cervikal, nëpërmjet
pleksusit karotid.

Sekretimin emocional dhe reflektiv i rregullon sistemi holinergjik

(parasimpatik).

Pejëzat nervore parasimpatike deri në sy vijnë nga ganglioni

pterigopalatinum në formë të nervit oftalmik, si degë e nervit
trigemin.

11
VETITË E LOTIT
● Vetitë fizike
» Sasia, nga 10 deri 20 μl, apo mesatarisht 33 pika lotë për 24 orë,
gjegjësisht për 16 orë sa jemi të zgjuar.

» Gjatë fjetjes pothuaj pushon sekretimi i lotëve.

» Edhe tek i porsalinduri në javët e para të jetës nuk kemi sekretim
të lotëve, procesi i inervimit ende është i pa formuar.

» PH-shi i lotëve në syrin e mbyllur është 6.5, e kur syri është i hapur
pH - shi kalon në medium alkalin me vlera nga 7.3 – 7.7, sipas
disa autorëve të tjerë, lotët kanë reaksion të dobët alkalin me
një pH rreth 7.4).

Indeksi i refrakcionit është shumë i përafërt me atë të kornesë dhe

sillet nga: 1.336 – 1.337 - (IR). 12
● Përbërja kimike e lotëve
» Uji i pastër 98.2 %, ndërsa substancat e ngurta pas avullimit të
ujit përbëjnë 1.87 gramë për 100 ml të lotit.

» Gazërat janë: O2, CO2.

» Elektrolitët janë:
» Kationet: Na+, K+, Mg2+, Ca2+, Fe2+Cu2+, Mn2+, Zn2+.
» Anionet: bicarbonatet – (NaHCO3ˉ), Clor – (Clˉ), Fosfor – (Pˉ).

» Përbërja organike është: urea, acidi uric, amoniaku, glukoza me

(koncentrim nga 10-15 herë më e vogël se glikemia), vitamina si
(B2, B12, A), acide të amoniumit, kolesteroli, etj.

13
● Proteinat totale me koncentrim nga 6 – 10 g/l ose 10 – 15 herë më
të vogël se në plazmën e gjakut, të ndara në tri – 3 grupe:

» Proteinat e përbashkta me ato të plazmës me prejardhje nga

sektori vaskular, përmes filtrimit nga barriera
hematolacrimale (1 % nga proteinat lacrimale).

» Proteinat e sintetizuara në gjëndrat e lotëve (99 % nga proteinat e

lotëve).
» Imunoglobulinat A sekretuese – bashkohen pjesërisht me mukusin
duke formuar një film të vazhduar të antitrupave me rol mbrojtës
antibakterial dhe antiviral.
» Lizozimi – koncentrimi i të cilit ndryshon brenda ditës, një
maksimum ditor (diurn) në mes të orëve 9 – 12 dhe një minimum
gjatë orëve 24 – 06, në fazën e natës (nocturne).

14
» Laktotransferina: ka një aktivitet antibakterial të rëndësishëm dhe
antitoksik në raport me ekzo dhe endotoksinat bakteriale.

» Përpos enzimit lizozim, edhe shumë enzima të tjera gjenden me

koncentrim shumë më të madh në lotë se sa në plazëm (15-
100 hermilazat).

» Laktat dehidrogjenaza – LDH.

- Transaminazat glutamikpiruvike dhe glutamikoksalacetike me

aktivitet më të ulët se në plazëm.

- Fosfatazat, ariginazat, enzimat e konverzionit të angiotensinës

(me koncentrim nga 7.31 ± 4.62 mmol / minut / ml, që
përdoren për diagnostifikimin e sarkoidozës okulare).
15
» Proteinat, të sintetizuara në inde të tjera të syrit, kryesisht në
konjuktivë, paraqiten sidomos në gjendjen inflamatore.

» Metabolitet, katekolamina, dopamina, adrenalina, noradrenalina,

histamina.

» Hormonet, prostaglandinet, hormonet e tiroides (T3, T4).

» Lipidet lakrimale, përbërja e shtresës lipide ndryshon nga individi

në individ, duke qenë e përbërë nga trigliceride, kolosteroli i
estelifikuar, gliceride dhe acide të rënda të lira, kolostelori i
lirë, fosfolipide, dhe steridet.

» Lipidet formojnë shtresën sipërfaqësore të filmit lakrimal lipide të

ndërtimit molekular të vogël, duke ndërtuar një rezervuar për
lipoproteina dhe një barrierë hidrofobe.
16
» Gliceridet janë të ndërtuara nga tri acide të rënda: acidi oleic,
acidi palmitik dhe acidi linoleik.

» Lipidet janë non-solobile në ujë, fal bashkëdyzimit me molekula të

proteinave në lipopoproteina.

◙ Roli i lotëve
● Konsiston në:

» Mbajtjen e lagështisë normale dhe mbrojtjen e epitelialit qelizore

të sipërfaqes korneo-koniunktivale nga tharja,

17
» Gjithashtu filmi lakrimal i mundëson koniunktivës,sidomos
kornesë, mbajtjen e një temperature konstante dhe të ulur që
pamundëson shumimin e florës bakteriale.

- Për këtë arsye syri i mbuluar me fasha është një teren më i

favorshëm për zhvillimin e baktereve.

» Mbrojtjen mekanike të koniunktivës dhe kornesë nga ndryshimet

e radiacioneve termike të substancave kimike, të pluhurit dhe
të trupave të huaj,

» Rol metabolik: kornea është avaskulare dhe pjesa më e madhe e

substancave të domosdoshme për metabolizmin e saj vjen nga
lotët,

18
» Rol optik shumë të rëndësishëm për ndërtimin e sipërfaqes së
rregullt kornale, që merr pjesë në refraksion,

» Rol imunologjik mbrojtës nëpërmjet një sistemi kompleks të

proteinave me aksion anti bakterial, jo specifik:
laktotransferina, transferina dhe mbrojtja antibakteriale
specifike: IgM, IgG, IgE, IgA, complement me antitrupa,

» Flemingu ishte i pari, i cili vërtetoi praninë e enzimit të lizozimit,

enzimë me efekt veprues bakteriostatik dhe bakteriolitik,

» Rol lubrifikant, duke favorizuar rrëshqitjen e kapakëve mbi

korne.

19
◙ Filmi i lotëve
● Përbëhet nga tri shtresa:-I. Shtresa interne (e brendshme) apo
mukoze

» II. Shtresa intermediale (e ndërmjetme) apo ujore.

» III. Shtresa superficiale (sipërfaqësore) apo shtresa lipide-
yndyrore.

» Shtresa interne (mukoze).

» Siguron pastrimin dhe lubrifikimin e koniunktivës dhe kornesë.

» Furnizon një rreth të absorbimit për shtresën ujore të filmit
lakrimal drejt epitelit korneal.

» Është në kontakt të përhershëm dhe intim me epitelin koniunktival

dhe korneal.
20
◙ Shtresa intermediare (ujore)
» Është e ndërtuar nga gjëndrat e Krause-it dhe Wolfring-ut.
- Sekretimi i këtyre gjëndrave siguron pjesën më të madhe e
të vazhdueshme lakrimale.

» Në realizimin e kësaj shtrese merr pjesë edhe gjëndra lakrimale

primare.
» Këto janë përbërës më të rëndësishëm të filmit lakrimal.

◙ Shtresa sipërfaqësore (lipido-yndyrore)

» Është e ndërtuar nga gjëndrat: Meibomit, Zeiss-it dhe Moll-it.

» Ka rol të madh në integritetin e filmit lakrimal dhe parandalimin e
avullimit të tepruar të shtresës ujore. Aderimi i filmit
lakrimal në korne është i favorizuar nga mikroviliet e epitelit
korneal dhe të shtresës mukoze. 21
* Stabiliteti i filmit lakrimal është relativisht i shkurtër.
* Kur sfidohet klipimi (hapja dhe mbyllja fiziologjike e kapakëve),
filmi lakrimal ndërpritet pas 15-50 sec. (koha e ndërprerjes
së filmit lakrimal).
* Stabiliteti i filmit është i mundësuar falë kontrakcionit dhe
klipimit periodik, që vepron përmes më shumë mekanizmave
siç janë: shtrirja e filmit lakrimal me eliminimin e një sasie të
lotit të grumbulluar dhe eliminimin e shtresës mukozës.

● Në funksion të implikimit të gjëndrës që bën sekretimin lakrimal

dallojmë:
» Sekrecionin lakrimal reflektiv. Prodhohet nga gjëndrrat lakrimale
kryesore, bëhet kur stimulohet nga drita apo kur iluminimi
ngacmon retinën; lotimi pushon natën apo në kushte të territ
(errësirës).

22
» Linja (rruga) aferente reprezantohet nga nervus optikus, përderisa
linja apo rruga eferente nga fibrat parasimpatike.

» Sekretimin normal të lotëve e rregullon sistemi nervor adrenergjik

(simpatik). Fibrat e përmendura vijnë nga ganglioni cervikal,
nëpërmjet pleksusit karotid.

» Sekretimin emocional dhe reflektiv e rregullon sistemi holinergjik

(parasimpatik), fijet nervore parasimpatike vijnë nga
ganglioni pterigopalatin përmes nervit oftalmik (nervus
ophtalmicus), si degë e nervit trigemin.

» Sekrecioni bazë.
● Është konstant dhe i rregullt, i prodhuar nga gjëndrat lakrimale
ndihmëse. Përbën një suspension qelizor epithelial të shtrirë,
elemente këto të fagocitozës, neutrofilet polinuklare dhe
histocitet me prejardhje nga sipërfaqja e konjuktivës. 23
● Flora bakteriale saprofite është në përbërje të filmit lakrimal dhe
në sipërfaqe të konjuktivës, (Staphylococous epidermidis dhe
corynobacterium xerosus), si dhe flora mikrobiale patogjene
e ndërtuar nga bakteriet gram pozitiv.

◙ Evaluimi klinik i sekrecionit të lotëve

» Prockat lakrimale krijohen aty ku takohet cepi i kapakut me
kokordhokun e syrit. Mukusi paraqitet si një film lakrimal i
modifikuar nga pikëpamja kualitative.

◙ Koha e shkëputjes së filmit lakrimal.

» Shtresa e mukusit nga në përbërje të filmit lakrimal ndihmon në
shtrirjen e shtresave të tjera në sipërfaqen e kornesë.

* Kjo mund të observohet më mirë me agiografi me fluorosceinë në

nivelin e sulkusit inferior.
24
* Koha normale e shkëputjes së filmit lakrimal duhet të jetë:
- mbi 15 sec.
* Një kohë e shkurtër e shkëputjes (10 sekonda apo më pak) tregon
për një funksion të çrregulluar të shtresës lakrimale interne.

* Testimi i kohës së shkëputjes të filmit lakrimal është i afektuar nga

përdorimi i anestetikëve topikë apo nga mbajtja hapur e
kapakëve, për këtë arsye duhet të aplikohet testimi para çdo
përdorimi të kolirëve.

25
◙ Koha e shkëputjes së filmit lakrimal jo-invazive
(non-invasive breack-up time - NIBUT).

» Ky test bazohet në projektimin e një grille shumë të mprehtë mbi

sipërfaqen e kornesë dhe observimin(ruajtjen) e momentit të
deformimit të imazhit.

» Vlera normale për NIBUT është rreth 40 sekonda.

» Në praktikë vlerat e NIBUT mund të maten me anë të projektimit
të reflektimit të harqeve të keratometrit mbi sipërfaqen e
kornesë dhe me matjen e kohës deri në deformimin e imazhit.

◙ Teste që përdoren për explorimin e aparatit lakrimal

» Shtresa lipide mund të përcillet me precizitet më të madh, duke

përdorur dispozitivin e quajtur “Tearoscop”– Keeler instruments.
  26
» Aplikimi i roz bengallit në liqenin e lotëve mund të detektojë
tharjen e epitelit të kornesë, deskvamimin e tij, kserozën si dhe
depitelizimet më diskrete nga sipërfaqja e kornesë apo
koniunktivës.

» Ngjyrosja me fluorosceinë në 1/3 e pjesës të poshtme tregon një

disfunksion të rëndë të filmit lakrimal me një çrregullim të
epitelit corneal.

» Ngjyrosja punktiforme paraqitet atëherë kur falë çrregullimit të

filmit lakrimal bëhen ndërlidhjet në formë funksionale të
epitelit korneal dhe mund të shkëputen, duke i mundësuar
fluorosceinës të vijë në kontakt dhe të ngjyrosë fibrat
kolagjene të membranës së Bowmanit.

27
☻Testi i Schirmer-it I
» Testi matë si sekrecionin refleks, ashtu edhe sekrecionin bazal.

» Bëhet me një letër lakmusi me gjatësi 35 dhe gjerësi prej 0.5 mm.

» Në skusin koniunktival vendoset 0.5 mm,presim 5 minuta.

» Pas kësaj kohe matet gjatësia e letrës, e cila ëshë lagur.

» Lagia gjer në 15 mm gjatësi tregon për një sekrecion normal.

» Kur letra laget më shumë se 15 mm flet për hipersekrecion të
lotëve.

» Kur para testimit aplikojmë një anestetik siperfaqësor lokal,

eliminohet sekrecioni lotues reflektiv, matet vetëm sekrecioni
bazal.

28
» Gjurmët reziduale të anestetikut nga sulkusi konjunktival i
largojmë me një fashë sterile.

» Një test tjetër i Schirmeritduhet të aplikohet, për përcaktimin e

diferencës (ndryshimit) në mes të testit I dhe testit II, e cila
paraqet sekrecionin reflektiv të filimit lakrimal.

» Ndërsa një lagie më e vogël se 10 mm nga sekrecionin bazal tregon

për hiposekrecion lotues.
 

29
☻Testi i Schirmer-it II
» Është kualitativ dhe aplikohet menjëharë pas demonstrimit të
vlerave të zvogëluara të sekrecionit bazë.

» Gjatë testimit, me të plasuar në sulkusin konjuktival të trakës,

ndodh një iritim mekanik apo kimik i mukozës nazale.

» Rritja e lagështisë është indikatori testues që tregon integritetin e

rrugëve eferente reflektive, deri sa një rritje josinjifikative na
tregon një deficit të refleksit sekretor.
» Ky test mund të diferencojë syrin e thatë të sindromit Sjőgren nga
kerato-koniunktiviti Sicca.
» Infiltrimet limfocitare të gjëndrave lakrimale te sindromi Sjőgren
parandalojnë rritjen e reflekseve lotues, ndërsa indi lakrimal
normal te kerato-koniunktiviti Sicca mundëson lotimin tek
iritimi i mukozës nazale.
30
ↈ Çrregullimet në sekretimin e lotëve
⸎ Sindromi i syrit të thatë

◙ Është një sëmundje që vjen për shkak të modifikimit të sasisë dhe

kualitetit të lotëve, të cilat çrregullojnë filmin lakrimal.

◙ Sekrecioni lakrimal fillon të zvogëlohet pas moshës 30 vjeçare,

por prodhimi është më i madh se sa nevojat e syrit, prandaj
kjo mbetet asimptomatike.

◙ Niveli kritik paraqitet vetëm pas moshës 45-50 vjeçare.

◙ Pas moshës 60 vjeçare një numër më i madh i personave e

përjetojnë zvogëlimin e sekretimit të lotëve dhe pengesat si
rrjedhojë e kësaj.
31
◙ Zvogëlimi ose mungesa e sekretimit të lotëve (alacrimia), shfaqet
tek hipoplazioni apo aplazioni kongjenital i gjëndrës së lotit.

◙ Kjo mund të ngjajë dhe tek paraliza e rrugëve nervore aferente

dhe eferente, të cilat rregullojnë sekretimin e lotëve.

◙ Termi i syrit të thatë “dry eye” dhe kerato-koniunctivitis Sicca

(KS) përdoret për të definuar afeksionin e njëjtë të sipërfaqes
okulare koniunktivo-korneal.

◙ Kur kemi sekretim të zvogëluar apo kur lotët nuk sekretohen

fare, arrihet deri tek tharja, më vonë deri tek deskavamimi,
duke u krijuar kushtet për shfaqjen e kserozës, dhe
keratinizimit.
◙ Kjo krijon kushte edhe për shfaqjen e infeksionit dytësor të
koniunktivës dhe kornesë si dhe të paraqitjes së kerato-
koniunktivitit sika filamentoza. 32
◙ Lagoftalmusi i çfarëdo gjeneze qoftë shoqërohet me tharjen e
epitelit të pjesëve të poshtme të kornesë dhe koniuktivës
bulbare.

◙ Këtu kemi tharje të epitelit të kornesë, deskavamimin e tij,

kserozën, keratinizimin dhe infeksionin dytësor.

◙ Kjo ndodh tek paraliza e nervit facialis, ektropiumi i kapakut të

poshtëm, kolobomi i kapakut dhe protruzioni i bulbit.
 

33
ↈ Sëmundja e Sjogren-it (morbus Sjőgren)

◙ Fillimisht Sjőrgen e futi termin e KS për të përshkruar

modifikimin e sipërfaqes okulare, që paraqitet gjatë ndonjë
endokrinopatie autoimmune, të emërtuar më vonë sindromi
Sjőgren.

◙ Më vonë termi kerato-koniuktiviti Sicca është zgjeruar për të

përcaktuar gjendjen e syrit të thatë. Shfaqet një disfunksion
në prodhimin dhe formimin e filmit të lotit, pavarësisht nga
etiologjia.

◙ Kemi zvogëlim të sekretimit të lotëve.

◙ Fillon me insuficencë, më vonë shfaqet atrofi progresive e

gjëndrave të lotit dhe të pështymës.
34
◙ Më vonë kemi atrofi të koniunktivës, mukozës së gojës, hundës dhe
valvulës.

◙ Vihen re pengesa vazomotorike, endokrine dhe zvoglim i

ndjeshmërisë së kornesë.

⸎ Tipi I. Sjőgren, është i shoqëruar me sëmundjet:

e gjëndrrave egzokrine dhe shpesh paraqiten vaskulite
përmes grumbullimit të imunoglobulinave qarkulluese, limfoma apo
edhe pseudolimfoma.

35
⸎ Tipi II. Sjőgren, është i shoqëruar me sëmundjet autoimune:
◙ Skleroderima, Artriti reumatoid, Lupusi Sistematik
Eritematoideus.

◙ Syndroma Lyell, Sindromy Steven-Johnson, Sidromy Reiter dhe

Pemfigoidi cikatrikal.
◙ Këto forma në përgjithësi janë të moderuara, përderisa në disa
gjendje mund të degjenerojnë me forma shumë të rënda me
komplikime okulare.

◙ Shkaktarët më të shpeshtë janë të shoqëruar me avitaminozën A,

gjendje e cila shkakton tharjen e gjeneralizuar, me
manifestime okulare, e shoqëruar me tharje pluriglandulare,
paraqitjen e pikave të Bitot në konjunkivë, kserozë (xerosis
coniunctivae), keratomalacinë, hesperanopinë si dhe tharjen e syrit
(xerophthalmia).
36
◙ Gjithashtu tek avitaminoza A shfaqet edhe paaftësia e shikimit
gjatë natës (hem- eralopia).

◙ Më rrallë kemi impliplikimet e avitamiozës B2 dhe B12.,

Avitaminoza A, e patrajtuar mund të shkaktojë forma të
rënda të sëmundjes.

◙ Syri i thatë me etiologji disgenetike është shkaktuar nga

malformacionet embrio-fetale të gjëndrave të lotit.

◙ Disgeneza mund të prekë njërin, por shpesh edhe të dy sytë dhe

mund t’i përfshijë të gjitha llojet e gjëndrave (ujore,
indyrore, mucinike):

◙ Përfshirja e gjëndrrave ujore: alakrimia, displazia ektodermike

anhidrotike.
37
◙ Shkaktarë për përfshirjen e gjëndrave indyrore janë:
» sindromi i epikantusit, blefarofimoza, sindromi i harkut të
parë branhial, displazioni ektodermike anhidrotike, sindromi
që shoqëron keratopatin është edhe surditas.

◙ Inflamacioni parësor i gjëndrave të lotit mund të shkaktojë

shkatërrimin e tyre, si dhe mund të prekë çdo tip të gjëndrave të
lotit: gjëndrat ujore; dakrioadeniti - gjëndrrat yndyrore;
blefaritet më të shpeshta i takojmë në pjesën e dytë të jetës.

◙ Hiposekrecioni traumatik mund të prekë gjëndrat ujore

(ablacioni tumoral, rrezatimi), gjëndrat mucinike dhe yndyrore
(destruksioni palpebral, rekonstruksioni apo substitucioni i
kapakëve mucinikë (Webster), operimi dhe (djegiet kimike,
termike, agresioni kirurgjikal i konjuktivo- ektomisë.

38
◙ Infeksionet virale apo edhe keratitët e tjerë me efekt anestezik
kornel, transplant korneal kirurgjikal, fotorefraktive, lasik,
lentat e kontaktit, abuzimi me lezione të rrugëve
pontobulbare të nervit facial në zonën pregenikulare të anestezion
lokal apo të mjedisit që favorizon rritjen e avullimit të lotëve,
kjo sjell deri tek dëmtimi apo edhe mungesa e filmit të lotëve
normal, që e mbron epitelin e kornesë dhe të koniunktivës.

◙ Këtu përfshihen disa tipe të sëmundjes:

» Epitelopatia, ku sipërfaqja e kornesë nuk mund të mbajë filmin e
lotëve e që ngjanë tek distrofia epiteliale, tek zaurizmoza
korneale dhe tek keratiti endokrin.

» Influenca hipotalamike: lodhja, pagjumësia janë rrethana me

ndikim në sekrecionin të zvogluar.

39
» Ka raste kur prodhimi i lotëve tek sytë është i mjaftueshëm, por
falë disa faktorëve lokalë apo të mjedisit, krijohen kushtet të cilat
favorizojnë rritjen e avullimit të lotëve, e kjo çon deri tek dëmtimi
apo edhe mungesa e filmit të lotëve normalë, të cilët mbrojnë epitellin
e kornesë.

» Mungesa e mbylljes së rimës palpebrale nuk mund të shtrijë filmin e

lotëve mbi sipërfaqen e kornesë, siç ndodh tek koloboama
palpebrale, ektropioni, lagoftalmusi, paralizalizat palpebrale,
exoftalmit fisura palpebrale antimongoloide dhe mosmbyllja e rimës
palpebrale gjatë fjetjes.

» Hiperavullimi i shkaktuar nga kushtet ambientale pluhuri, erërat e

shpejta, ajri i kondicionuar, etj.

40
» Nga pikëpamja klinike siptomat dhe dekursi klinik i tyre varet nga
rasti në rast, duke paraqitur:
- prurit,
- iritim,
- ndjenjë të djegies, diskonfort (shqetësime) të syve,
- ndjenja e trupit të huaj,
- pickime,
- temperaturë lokale,

41
◙ Shikim i turbulluar, i cili përmirësohet me anë të mbyllje-hapjes të
kapakëve;

- Ndjeshmëria e syve në dritë (fotofobia),

- Lotim i shtuar-epiphora,

- Syri i skuqur, i irrituar, i inflamuar,

- Humbja e shkëlqimit të kornesë,

» Shqetësime (vështirësi) gjatë dhe pas leximit, gjatë shikimit në TV,

punës në kompjuter, vështirësi në bartjen e lentave të
kotaktit, sekrecion i mukusit konjuktival.

42
◙ Në funksion të gjendjes klinike sipas simptomatologjisë, kemi:

» Forma subklinike e syrit të thatë. Me testime klinike konstatojmë

ndryshime kuantitative dhe kualitative (sasiore dhe cilësore)
të filmit të lotit, ndërsa pacienti nuk ankohet për një
simptomatologji specifike.

» Në disa rrethana (bartja e lentave të kontaktit, puna e stërgjatuar

në kompjuter, puna e natës, dhe lodhja) mund të prodhojë
ankesa minimale.

» Forma e lehtë e syrit të thatë.

Pacientët ankohen për simptome karakteristike të therrjes
(dhimbjes) okulare, sidomos në mbrëmje dhe në mëngjes-
therrje si me maje të gjilpërës, fotofobi diskrete dhe
blefarospasëm.
43
» Forma e moderuar e syrit të thatë, paraqet shenja të erozionit
epitelit korneal, keratit në formë të keratit punktiform,
keratit filamentos.

» Te forma e rëndë e syrit të thatë, paraqiten komplikime në

forma të ulcerave korneale, leukomës, neovaskularizimit si
dhe glaukomës.

◙ Sindromi i Mikulicz-it  
» Nënkupton sëmundjen kronike të gjëndrave të lotit, të shoqëruar
edhe me rritjen e gjëndrave të pështymës, parotidës
subliguale dhe submandibullare.

» Fytyra e të sëmurit merr formën e rrumbullakët, si shkak i rritjes

së gjëndrave të pështymës.
44
» Një dukuri e tillë ndodh edhe tek disa sëmundje të tjera specifike
dhe të gjeneralizuara, të shoqëruara me ënjtje të gjëndrrave
të pështymës.
» Tek sëmundja e Mikuli-it (Morbus Miqulicz) në fillim shfaqet
intumesenca e gjëndrave të lotëve dhe pshtymës, më vonë
këto atrofohen.

» Si pasojë e zvogëlimit apo të m ngesës së lotëve shfaqet kerato-

konnuktiviti Sika dhe më rrallë, iridociliti.

» Si faktorë etiologjikë mund të jenë:

- tuberkuloza,
- retikuloendotelioza,
- leuçemia,
- limfo-granulpmatoza, etj.
45
◙ Zvogëlimi i sekretimit të lotëve shfaqet edhe tek sëmundja e
Bensier-Bocke-Schauanit.

◙ Përveç kerato-konjuktivitit Sika, në konjuktivë shfaqen disa

formacione, të cilat janë më të forta dhe paraqesin infiltrate të
verdha.

◙ Tek avitaminoza “A” sekretimi i lotëve është i rregullt.

◙ Por këtu vihen re ndryshime patologjike në epitelin e konuktivës
dhe kornesë.

◙ Shkaqet më të shpeshta të mundshme janë, shkaktari hormonal.

◙ Gjëndrat ekscesore janë në relacion me sekrecionet endokrine, në

veçanti sekrecioni i hormonve androgjen, estrogjen dhe e
prolaktinës.
  46
Trajtimi
◙ Mjekimi i referohet trajtimit etiologjik dhe specifik të afeksionit
kauzal.

◙ Trajtimet antiandrogjene.

◙ Ekstirpimi i organeve gjenitale externe, hipoovarism ovariectomi,

◙ Përdorimi i kontraceptivëve estrogjenikë.

◙ Në kohën e klimateriumit dhe periudhën post-menopauzës

(pas menopauzës, të gjitha femrat ankohen për një dozë të
terjes (tharjes) së syve, buzëve, vagjinës dhe hundës, (intensiteti i
simpotomeve mund të jetë i lehtë apo edhe i rëndë).
47
⸎ Shkaktari farmakologjik
◙ Një numër i madh i medikamenteve mund të reduktojë sekretimin
e lotëve.
◙ Në radhë të parë ata janë: antikolinergjikët (atropina),
antihistaminikët, beta blokator adrenergjikët (Timolol, Enfurrane,
Hexamethonium), hipnotikët (Nitrozepam, Fentiazina),
psikotropët (Diazepami, Nialamide) diuretikët, derivatet e
vitaminës A (Isotretioni); Anestezikët (Tetracaina, Proparcaina,
Cocaina, Lidocaina); solucione për koservanës (Clorura e
Benzokaliumit, EDTA, Tiomersal, Clorbutamol).
⸎ Shkaktari imunologjik
◙ Syri i thatë me etiologji imunologjike është i shoqëruar me
ndryshime të tjera të gjëndrave ekzokrine dhe prekje të tjera
jogladulare.
◙ Shkaktar hiponutricional, disgenetik, inflamator, traumatik,
neurologjik, syri tantalik.
48
⸎ Trajtimi i hiposekrecionit lakrimal

◙ Shkaku i mjekimit të sindromit të syrit të thatë është në

zvogëlimin apo edhe në eliminimin e simptomave, mjekimi i
sipërfaqes okulare dhe parandalimi i komplikimeve.

◙ Në format e lehta dhe të moderuara, me një trajtim të

menjëhershëm, pacientët mund të ruajnë një shikim të mirë.

◙ Në format e rënda të sindromit të syrit të thatë mund të

komplikohet me konjunktivitin Sika, keratiti, ulkusi korneal,
cikatriksi korneal, leukoma, dobësimi apo humbje permanente
e të pamurit.

49
⸎ Lotët artificialë 
◙ Paraqesin trajtimin mjekësor jospecifik substituiv të sindromit të
syrit të thatë.

◙ Një formë ideale e lotëve artificiaë duhet të përmbajë të gjitha

komponentet e lotëve normalë (mucinë, ujë dhe yndyrorë-
lipide) dhe të riprodhojë karakteristika të metabolzmit
normal.

◙ Duhet të janë të liruar nga koseravansët.

◙ Prania e tyre në lotët artificialë shkakton deskavamimin apo
lëvorosjen e qelizave epiteliale korneale “corneal peelig”.

◙ Nuk ekziston një prodhim i kompletuar apo dhe ideal që do të

zëvendësonte lotët humanë natyralë.

50
◙ Lotët artificialë paraqiten në formë të solucioneve dhe gelleve-
yndyrore.

◙ Solucionet aplikohen nga 1-2 pika, në interval 3 - 4 orë apo edhe

më shpesh varësisht nga nevoja.

◙ Solucionet në formë të xhelit rritin kohën e kontaktit të lotëve

artificialë me kornenë dhe koniunktivën, duke rritur
stabilitetin e filmit lakrimal dhe zvogëluar frekuencën e përdorimit
ditor, duke qenë më komod dhe më tolerant.

◙ Dizavantazhet e përdorimit të këtyre xheleve janë irritimi periodik

dhe turbullimi i një momenti të shikimit gjatë aplikimit, falë
viskozitetit më të madh se ai i diskonfort i një momenti të
shkurtër, deri te shtrirja e preparatit mbi korne.

51
◙ Lotët artificialë më të përdorur dhe me substanca aktive
përbërëse të lotëve janë: Oculotect gel (Ciba), Lacryvisc
(Alcon), Lacrinorm (Chauvin).

◙ Solucionet-coliret dhe xhelet aplikohen më shpesh apo më rrallë,

gjithnjë në funksion të simpttomatologjisë subjektive dhe të
shenjave objektive të tharjes okulare.

◙ Unguentet-lubrifikantët okularë përdoren si mbështetës për

substancat aktive në trajtimin e syrit të thatë dhe për të penguar
avullimin e filmit lakrimal.

◙ Ata japin një diskonfort(shqetësim) më të shprehur se solucionet

dhe xhelet, dizavantazhi kryesor është turbullimi periodik i
shikimit, shih për këtë, rekomandohen në mbrëmje para
fjetjes. 52
ↈ SINDROMI I SYRIT TË LAGËSHT

◙ Sekretimi i rritur i lotëve (epiphora) së bashku me blefarospazmin

(blepharospasm us) dhe fotofobinë (photophobia) hyjnë në
triasin inflamator.

◙ Ky trias shfaqet tek koniunktiviti (coniunctivitis), keratiti

(keratitis), iridocikliti (iridocyclitis), te lëndimet kimike, fizike dhe
mekanike, si dhe te prania e trupit të huaj në segmentin e
përparmë të syrit.

◙ Sekretimi i rritur i lotëve mund të shfaqet te entropiumi i

kapakëve si dhe rrotullimi (everzioni) i vrimave të lotit (eversioni i
punktave lakrimal), ku vrimat e lotit janë të kthyera nga jashtë,
nuk janë të zhytura në liqenin e lotëve dhe nuk arrijnë të
aspirojnë lotët.
53
◙ Entropiumi i kapakut të poshtëm shoqërohet me trihiaza dhe
distrihiaza, pezmatimi i zbrastësirave paranazale,
inflamacionet nazale dhe dentare, janë shkak i epiforës.

◙ Gjithashtu epifora shfaqet edhe si pasojë e ngushtimit dhe

mbylljes së kanalit lakrimonazal (Stenosis et obliteratio canalis
lacrimonasalis).

◙ Sekretimi i rritur i lotëve shfaqet edhe te gjendjet e caktuara

emocionale si gëzimi dhe hidhërimi.

◙ Gjithashtu një sekretim i veçantë dhe i rritur i lotëve shfaqet në

formë të “lotëve të krokodillit”.

◙ Ngjanë tek inervimi paradoksal i gjëndrrës së lotit.

54
◙ Këtu, gjatë përtypjes së ushqimit, syri loton.
◙ Kjo dukuri paraqitet pas paralizës së nervit facialis, kur arrihet
deri te regjenerimi i fibrave nervore të nervit facialis.

◙ Këtu fibrat eferente të nervit facialis përgjegjëse për inervimin e

gjëndrave të pështymës (glandula submandibularis et
sublingualis), tani i inervojnë edhe gjëndrat e lotit, duke
shkaktuar epiforen gjatë përtypjes, urdhërat e stimulit nervor në
vend që të arrijnë në gjëndrat e pështymës, ato arrijnë edhe tek
gjëndrat e lotit.

◙ Aludimi është se kur krokodilli e hanë prenë atij i lotojnë sytë.

◙ Edhe ngushtimi ose mbyllja e punktave lakrimale dhe e kanaleve
të lotit shkaktojnë lotimin e tepruar, ngase këtu lotët nuk
arrijnë deri në konchen e sipërme nazale, ku ato përndryshe
resorbohen.
55
Sëmundjet e GJëndrave të Lotëve

◙ Afeksionet inflamatore të gjëndrave të lotit (paraqesin mbi 50%

nga afeksionet e gjëndrave kryesore të lotit).

◙ Dacrioadeniti paraqet inflamacionin akut apo kronik të gjëndrave

lakrimale.

◙ Dacrioadeniti acut apo iflamacioni akut i gjëndrave lakrimale tek

infeksionet virale apo bakteriale, mund të jetë edhe sekondar,
si pasojë e disa traumave lokale ose regjionale.

◙ Pacientët ankohen për dhimbje të kapakut të epërm - superior.

56
◙ Kontrollimi i syve evidenton të ënjturit inflamator të regjionit
palpebral superior, deformimin në formë të shkronjës -
S - italic të margjinave të kapakëve.
◙ Shoqërohet me adenopati periaurikulare.
◙ Dakrioadeniti viral i shoqëruar me parotidin epidemik (oreionin),
mononukleozën infeksioze si dhe infeksionin me zonën zoster.

◙ Tërhiqet shpejt nën trajtimin me kortikosteroid të shoqëruar me

terapi specifike përgjegjëse nga pikëpamja etiologjike.

◙ Dakrioadeniti bakterial trajtohet me antibiotik pas marrjes së

shtrisës, kulturës dhe antibiogramit.
◙ Sipas rezultateteve të antibiogramit përshkruhet dhe terapia me
antibiotik.
◙ Dakrioadeniti gonoreik trajtohet me penicilinë të administruar
i.m. 57
◙ Dakrioiadeniti kronik shfaqet tek sëmundjet si sarkoidoza,
tuberkuloza, luesi, sëmundjet virale, oftalmopatia Graves,
granulomatoza Wegener, sindromi i Miculicz-it (Sindromi i
Mikulicz-it nënkupton sëmundjen kronike të gjëndrave të lotit
të shoqëruar me rritjen (ënjtjen) e gjëndrave të pështymës,
parotidës, subliguale dhe gjëndrave submandibullare.

◙ Fytyra e të sëmurit merr formën e një fytyre të rrumbullakët si

shkak i edemës së gjëndrrave të pështymës.

◙ Një emërtim i tillë ndodh edhe te disa sëmundje të tjera specifike

dhe të gjeneralizuara, të shoqëruara me të ënjtur të
gjëndrave të pështymës.

◙ Mjekimi i referohet trajtimit me antibiotik, si për shembull me

aminoglikozid.
58
◙ Adenoma pleomorfike, përbën 50% të tumorëve epitelialë të
gjëndrave të lotëve.

◙ E afekton në veçanti lobin orbital të gjëndrës së lotit tek meshkujt

dhe tek femrat nga 20 deri 50 vjeçare.

◙ Carcinoma cistike adenoide, përbën 23% të tumorëve epitelial

të gjëndrave të lotëve pas moshës 40 vjeçare te femrat dhe te
meshkujt me progresion të shpejtë të tumorëve brenda
gjashtë muajve.

59
⸎ Sistemi i distribuimit dhe i eliminimit të lotit

◙ Është i ndërtuar nga kapakët dhe përrocka të lotëve, që formohet

përgjatë kapakëve në kushte kur syri është i hapur.

◙ Nevoja e ripërtëritjes së filmit lakrimal, falë shkëputjes që

paraqitet në këtë nivel, stimulohet në formë refleksive një
mbyllje dhe hapje e kapakëve.

60
⸎ Pompa e lotëve

◙ Pompa e lotëve (canalicculi lacrimalis), ndihmon në veprimin e

pompës ekskretore nga ana lakrimale e muskulit orbikular
(pompa lacrimalis Jones).

◙ Nën veprimin e mbyllje - hapjes së kapakëve - (klipimit), lotët

shtrihen mbi sipërfaqen e kokërdhokut të syrit (globus
ocularis), duke formuar një shtresë shumë të lëmuar dhe të hollë
me një trashësi konstante, përafërsisht 6-8 mikronë.

◙ Nga sipërfaqja e syrit lotët çvendosen drejt këndit intern, ku

formojnë liqenin e lotëve (lacus lacrimalis), përgjatë
margjinave palpebrale dhe janë të vendosura papillat ku, me
ndihmën e meniscut lichidian në 1-2 mm, lotët deplasohen drejt
vrimave lacrimale, të cilat i thithin lotët.
61
◙ Me mbylljen e kapakëve vrimat lakrimale mbyllen, kanalikulat
lakrimale zbrazen, ndërsa qeska e lotëve (saccus lacrimalis)
shtrihet.

◙ Me hapjen e kapakëve vrimat lakrimale dhe kanalikulat hapen,

qeska e lotëve funksionon si një pompë thithëse.

◙ Stabiliteti i filmit lakrimal, gjatë çdo klipimi filmi lakrimal është

pjesërisht i rinovuar dhe i rikonstruktuar.

◙ Mbulesa e formuar i reziston agresioneve biokimike, mekanike,

termike, duke pasur një stabilitet nga 13-15 sekonda.

62
Dakriocistiti neonator (Dacriocystytis Neonatorium)
◙ Shfaqet në muajt e parë pas lindjes për shkak të mos-hapjes së
valvulës së Hasnerit.
◙ Në të shumtën e rasteve kjo membranë hapet në javën e parë pas
lindjes.

◙ Në fillim kemi lotim dhe më vonë shfaqet dakriocistiti neonator.

◙ Në fillim mund të jetë kronik e më vonë mund të shprehet si
dakriocitit neonator akut.

◙ Kur shoqërohet me shenja inflamatore akute siç janë: tumor,

rubor dhe dolor, sëmundja më e shpeshtë kongjenitale është
dakriocititi neonator për shkak të mos - hapjes së valvulës së
Hasner-it.

◙ Mos-hapja e valvulës së Hasner-it shkakton dakriocistitin

neonator. 63
Shenjat klinike
Në javën e parë të lindjes shfaqet lotim kronik, koniunktivit
rezistent.
Pas moshës 1-2 muajshe kemi dakrocistitit neonator, uni ose
bilateral, me lotim kronik, (Fig. 3), e cila shoqërohet me sekrecion
piogjen, koniunktivitit konsekuent, etj.

Fig. 3. Shenja e pezmatimit te

dakriocistitit neonator. 64
◙ Në shtypje të qeskës së lotit kullon një sekrecion muco-purulent,
që flet për ekzistimin e dakrocistitit kongjenital purulent.

◙ Trajtimi bazohet në largimin e pengesës në kanalin lacriomo-

nasalis përmes:

◙ Shtypjes dixhitale mbi qeskën e lotit në këndin e brendshëm të

syrit.

◙ Shpëlarja e rrugëve të lotit bëhet me një shiringë të mbushur me

tretje fiziologjike - NaCl 0.9% dhe me një gjilpërë të topitur.

◙ Provohet që nën presion të hapet membrana e Hasnerit.

◙ Këshillohet edhe aplikimi i gentamycinës prej 40 mg.

65
◙ Sondimi i kanalit lakrimal bëhet pas dilatimit të vrimave
lakrimale me anë të sondave të Bowman-it, (Fig. 4).

Fig. 4. Trajtimi i stenozës të kanalit lakrimonazal me anë të sondimit

66
◙ Kjo bëhet pas moshës 6 mujore nën anastezion të përgjithëshme.

◙ Pas këtyre tentimeve duhet të vlerësohen rezultatet e arritur.

◙ Kur nuk ka rezultate, sondimi mund të përsëritet pas 6 muajve.

67
PEZMATIMI KRONIK I QESKËS SË LOTIT
DACRYOCYSTITIS CHRONICA
 ◙Ky proces është inflamacion i qeskës të lotit për shkak të mbylljes
së kanalit lacrimo-nasalis dhe të grumbullimit të lotëve.
◙ Lotët e grumbulluiar janë të ndyra(të ndotur ose të pistë) dhe me
shumë bakterie.
◙ Në këto raste kemi kushte optimale për shumëzimin e bakterieve,
ato sekretojnë toksinë dhe shkaktojnë pezmatimin e mureve
të qeskës së lotit.
◙ Si pasojë, ndodh pezmatimi i qeskës së lotit (Dacryocystitis
chronica).

◙ Këtu kemi një situatë paradoksale të paraqitjes së dakriocistitit.

◙Së pari, shfaqet dakriocistiti kronik e si komplikim mund të
shfaqet dakriocistiti akut, dakrioflegmona dhe fistulizimi.

68
◙ Pezmatimi më shpesh shfaqet tek të moshuarit, është më i
shpeshtë tek femrat, raporti është: 3 ♀ me 1 ♂.

◙ Tek dakriocistiti kronik shenjat inflamatore janë shumë më pak të

shprehura, (te dakriocistiti akut).

◙ Obliterimi i kanalit lakrimo-nazal ngadalëson elimiminimin e

lotëve, duke favorizuar paraqitjen e infeksionit të rrugëve të
lotit.

◙ Në mbylljen (obstruksionin) e kanalit të lotit ndikon propagimi

(zgjerimi) i procesit inflamator, nga mukoza e hundës dhe
zbrastësive paranzale.

◙ Sëmundja fillon me lotim, sidomos kur moti është i ftohtë dhe me

erë. 69
◙ Një periudhë të caktuar, pas fillimit të pezmatimit, shfaqet lotimi,
më vonë sekretimi bie (dobësohet), konjunktiviti mbetet
konsekuent (konstant, i pandryshueshëm), qeska e lotit e
zgjeruar.

◙ Duke palpuar regjionin (pjesën) e qeskës lakrimale nën ligamentin

palpebral medial, nga punktat lakrimale del qelb, kjo ndodh
edhe në mënyrë spontane, pas ndrydhjes së regjionit të
qeskës së lotit, del sekretimi muko-purulent,

◙ Mungon inflamacioni i indeve përreth qeskës së lotit.

◙ Ekzaminimi i kalueshmerisë së kanaleve të lakrimale bëhet duke

injektuar tretjen fiziologjike nëpërmjet një shiringe të
mbushur me tretje fiziologjike dhe me një gjilpërë të topitur nën
presion.
70
◙ Nëse bëjmë shpëlarjen e kanaleve të lotëve, nga punkta (pika)
tjetër do të kthehet tretja e përzier me sekretim muko-
purulent.

◙ Nëse dakriocistiti kronik nuk operohet ky mund të zgjasë me vite,

mund të kalojë në dakriocistit akut ose në absces të regjionit
të qeskës së lotëve dhe fistulizim të saj.

◙ Si komplikim mund të shfaqet ulcera e kornesë me hipopion.

71
Trajtimi
◙ Së pari, duhet provuar sondimi dhe hapja e kanalit lakrimonazal,
me sondën e Bowmmanit, rrallë mund të arrijmë hapjen e
kanalit ose ai mbyllet përsëri.

◙ I vetmi mjekim efikas është ndërhyrja operative.

◙ Tek personat e moshuar mund të bëhet dakriocistektomi, tek të
tjerët dakriocistorinostomia.
◙ Deri sa pacienti vendos për operacion, duhet aplikuar mjekimi me
pika me solucion antibiotikësh dhe kortiokosteroid.

Fig. 5. Në foton a. dhe b. shihet shpëlarja e rrugëve të lotit me tretje fiziologjike

pas dilatimit të vrimës së lotit me dilatorin e Bowman-it. 72
◙ Pas opstrukcionit të kanalit lakrimonazal shfaqet një sekrecion si
pasojë e një infeksionsioni të saj (dacryocystitis chronica).

⸎ Komplikimet

» Konjunkiviti,

» Paraqitja e ulkusit serpens korneal, pas edhe ndonjë mikrotraume

të kornesë,

» Shfaqja e dakriocistit akut pas atij kronik është paradoksale, në

organizëm ngjan (ndodh) e kundërta.

73
► Dakriocistiti akut
◙ Dakriocisti akut (Dacrycystitis acuta) - është një inflamacion akut
i qeskës së lotit me paraqitje të shpejtë dhe që shfaqet gjithnjë pas
një dakrocistiti kronik.
◙ Paraqitet gjithashtu me dhimbje të forta që përfshijnë gjithë
kokën, gjendje febrile, dhimbje në regjionin e sakut lakrimal
gjatë palpimit si dhe tablonë e flegminit të sakut lakrimal me një
zonë inflamatore të gjerë që kap palpebrat dhe faqen.
◙ Shenjat klinike:
a. Rubor - (skuqje),
b. Tumor - (ënjtje),
ën
c. Dolor - (dhembje),
d. Calor - (temperatura),
f. Epiphora - (lotimi).
◙ Kjo në shumicën e rasteve evoluon drejt fistulizimit të sakut
lakrimal. 74
Fig. 6. Shenjat klinike te
dakriocistitit akut.

75
◙ Gjatë evoluimit, pas disa dite, proqesi inflamator zgjerohet edhe
në indet përreth qeskës së lotit, ku shfaqet peridakriocistiti
me dhimbje të forta dhe spontane, adenopati (periaurikulare
dhe submandibullare).

◙ Inflamacioni zgjerohet drejt pjesës së fytyrës, hundës dhe

kapakëve.
◙ Peridakriocistiti akut zhvillohet si një abces, ky mund të ( shfaqet)
në lëkurë dhe mund të persistojë dhe të shkaktojë një fistulë
të qeskës së lotit.

◙ Po qe se perforimi mbyllet, mund të shkaktojë recidiva (pasoja) të

reja.

◙ Ekzaminimi bakterial i sekrecionit purulent (qelbit) nga qeska

evidenton shpesh prezencën e streptokokut dhe stafilokokut.
76
◙ Obstruksionet e fituara të qeskës së lotit mund të jenë jospecifike
(idiopatike) apo edhe specifike:

◙ Obstruksionet jospecifike, përfshijnë (prekin) si rregull të

moshuarit, shfaqen më shpesh tek raca kaukaziane si dhe tek
femrat.

◙ Inflamacionet kronike mund të shkaktohen direkt edhe nga

sëmundjet e ORL-ës.

◙ Obstruksionet specifike, sëmundjet inflamatore:

a. Sarcoidoza, dhe
b. Granulomatoza Wegener.

77
» Sëmundjet infekcioze me:
a. Stafilokok,
b. Streptokok,
c. Pseudomonas auriginoza dhe actinomices.
» Infeksionet virale si papillomaviruset humane.
» TBC.
» Shkaktar traumatik është fraktura nazoetmoidale dhe
kirurgjikale: - Kirurgjia endoskopike nazale dhe ajo sinusale,
- Te rinoplastika,
- Dekompresionet orbitale.
» Tumorët primarë beninj dhe malinj të qeskës së lotit si:
- Papilloma beninje,
- Carcinoma scuamose,
- Histiocitoma dhe
- Limfoma.
   78
◙ Diagnoza vendoset në sajë të provave të permeabilitetit të rrugëve
lakrimale, të cilat ndahen në:
◙ Prova pasive: hidhet një solucion me ngjyrë, siç është fluorosceina,
në të njejtën anë të hundës vendoset një topth pambuku dhe
presim sa ajo të laget (njomet) dhe të ngjyroset me ngjyrën e
fluorescinës.
◙ Kjo mund të vërehet dhe gjatë fryerjes së hundës ose me anë të
rinoskopisë.
◙ Prova aktive: shpërlarja e rrugëve të lotëve me tretje fiziologjike,
nëse është e mundur në këtë tretje e hedhim një ampulë
Gentamycin prej 40 mlg.b.
◙ Kur konstatohet kanali i mbyllur duhet bërë sondimi i kanalit
lakrimal me anë të sondës së Bowman-it.
◙ Prova radiologjike: përdoret kryesisht për të dalluar një
malformacion, frakturë apo patologji tumorale të rrugës
ekskretore lakrimale.
79
◙ Diagnoza diferenciale
» Dakriocistiti kronik,
» Celuliti orbital,
» Chisti sebacea prelakrimal inflamator,
» Furunculi apo edhe abcesi në këndin intern angular,
» Erizipeli,
» Carcinoma bazocelulare (spinocelulare) palpebrale,
» Anomalitë kongjenitale të kanalit lakrimonazal.
◙ Evaluimi, prognaza dhe komplikimet
» Abcesi i qeskës së lotit me fistulizim në indin lëkuror,
» Celuliti orbital,
» Abcesi cerebral,
» Meningjiti,
» Sepsa, dhe
» Exitus letalis (vdekja). 80
◙ Nëse trajtimi bëhet korrekt dhe me kohë, atëhere faza akute
tërhiqet, duke mbetur vetëm zgjidhja e shkaktarit (praktikisht
e obstruksionit).
◙ Aplikojmë antibiotikë (per os, intra muscular – i.m. apo edhe intra
venoz – i.v.)
◙ Trajtimi
◙ Trajtimi inicial (fillestar) është medikal, duke qenë i domosdoshëm
administrimi (përdorimi) i antibiotikëve lokalë si dhe i
shoqëruar me admistrimin (përdorimin) e antibiotikëve me rrugë
të përgjithshme dhe spektër (rreze) të gjerë të veprimit.

◙ Pastaj, bazuar në antibiogramin e qelbit nga qeska e lotit, bëhet

gjithashtu i domosdoshëm aplikimi i anti-inflamatorëve.

◙ Nëse është formuar një grumbullim i qelbit duhet të kryhet

incizioni dhe të bëhet drenimi.
81
◙ Pas qetësimit të procesit inflamator akut praktikohet trajtimi
kirurgjikal, që konsiston në dacriocistorinostomin (DCR)
externe transkutane, conjunktivale, endonazale apo
ekstripimin e qeskës së lotit (në raste shumë të rralla) kur DCR
është e kontraindikuar për shkaqe lokale apo të
përgjithshme.

◙ Shtrirja e pacientit në spital është e domosdoshme, në këto

raste:
» Dacriocistiti akut + celuliti orbital,

» Dacriocistiti akut me abces fistulizues, tek të rriturit (i cili mundet

të trajtohet edhe në kushte ambulatore, por me kontrollim të
përditshëm).
82
◙ DAKRIOCISTEKTOMIA (DACRYOCYSTECTOMIA)

» Dakriocistektomia konsiston në largimin e qeskës së lotit.

» Kjo ndërhyrje aplikohet sidomos te personat e shtyrë në moshë si
dhe te tumorët e qeskës së lotit.

» Bëhet incizioni në indin lëkuror, 5 mm në afërsi të këndit

palpebral, në gjatësi prej 15 mm, mbi ligamentin e brendshëm
palpebral medial, kjo bëhet me një skallpell.

Pastaj vazhdohet preparimi i topitur me një kiuret të topitur.

Bëhet izolimi i qeskës së lotëve dhe ekstirpimi i saj në tërësi.

Në fund qepet lëkura e prerë.

Efekti i dobishëm është në eliminimin e rezervuarit me bakterie, që
në çdo moment mund të barten në koniunktivë, korne, orbitë,
por edhe në strukturat e brendshme të syrit.
83
◙ Pas ekstirpacionit të qeskës së lotëve rrjedhja e lotëve nuk pushon
(epifora).

◙ Por, me kohë arrihet deri tek zvoglimi i sekretimit të lotëve në atë

anë.

◙ Kur me kohë nuk ndodh zvoglimi i lotiimit, kur pacienti ankohet

për lotim, mund të bëhet ekstirpacioni i gjëndrës lakrimale të
pjesës palpebrale, (Ekstripacio pars palpebralis glandulae
lacrimalis).

84
► DAKRIORINOSTOMIA EKSTERNA – DCR-E
◙ Dacriocistorinostomia externe - është operimi përmes të cilit
sekrecioni i lotëve të drenohet nga qeska e lotëve në meatin nazal
inferior.

◙ Qëllimi i intevenimit kirurgjikal është të realizojë komunikimin në

mes të mukozës të qeskës së lotit dhe trepanimit të kockës), e
shoqëruar me vendosjen e sondës bikanalikulare.

◙ Mund të realizohet nën anestezionin lokal apo të përgjithshëm.

◙ Përgatitja e pacientit kryhet me pulverizimin e një spray me
nafazolinë 1.5-2 orë, para intervenimit kirurgjikal.

◙ Incizioni i indit lëkuror përafërsisht 8 mm kryhet në pjesën e

këndit të mbredshëm, duke formuar çeljen e indit lëkuror
pas tërheqjes së lëkurës lehtë dhe në të dy anët nga regjioni
superior dhe të cantus internus. 85
◙Incizioni (prerja) kryhet në drejtim të tendonit të cantusit të lart të
cekur, i cili mund të shihet menjëherë pas hapjes së indit
lëkuror.

◙ Në regjionin nazal prezantohet ligamentum palpebrale mediave.

◙ Në mes ai prehet nga kantusi,duke bërë të mundur që të shihet

qeska e lotit në fossa lacimalis (gropën ashtërore të lotit).

◙ Ashti - ossis lacrimalis hapet me ndihmën e një freze

stomatologjike (trapan), ku krijohet një çelje (stoma) katrore,
me gjerësi të mjaftueshme (4 me 5 mm), për të bërë të
mundur incizionin (prerjen) e mukozës së hundës në formë të
gerrmës H, pastaj bëhet incizioni i qeskës së lotit në formën e
një katërkëndëshi me bazë të paprerë.
86
◙ Kështu krijohen kushtet për qepjen e dy mukozave dhe krijimin e
një stome, e cila mundëson që lotët nga qeska e lotëve të
kalojnë në hapësirën e hundës.

◙ Pra kjo qepet në të dy anët, duke krijuar një kanal, që del në

hapësirën e hundës e që tani lidhet me qeskën e lotit
(dacriosistoma).

◙ Vendosja e tubave të silikonit në këtë trajektore të krijuar është e

rekomanduar nga shumë autorë, por nuk është absolutisht e
domosdoshme.

◙ Kur vendosen, gjakderdhja postoperative mund të kontrollohet

me tamponad nazale.
◙ Aplikohen dhe medikamente, si koagulantët me rrugë të
përgjithshme.
87
◙ Për disa kirurgë, operacioni nuk është i domosdoshëm.
◙ Obstruksionet dytësorë postoperativë mund të evitohen me
shpëlarje të lehta, me tretje fiziologjike,

◙ Aplikimi i koagulantëve dhe kontrollimi i anastomozës me rrugë

endoskopike.

◙ Kjo bëhet në përfundim të operimit, në trajektorën e krijuar dhe

mbahet 6-12 javë.

◙ Tamponimi nazal postoperativ, sipas rregullit, nuk është i

domosdoshëm.

◙ Një trajtim postoperativ me antibiotikë është i domosdoshëm,

edhe po që se pacienti nuk prezenton shenja të dacriocistiitt
preoperator. 88
Fig. 7. 89
► CDCR, është filluar nga hapja e indit lëkuror deri në aplikimin e
tubave dhe suturave.

◙ Bëhet aplikimimi i tubave të silikonit, tubit Jones si dhe aplikimi i

drenit përmes rrugë coniunktivo-rihinostoma - (Conjuktivo
dacryocystorinostomia-CDCR).

◙ Në vijim, bëhen sqarimet (kontrollet) e ndërhyrjes kirurgjikale te

DCR, CDCR me tuba të silikonit dhe tubin e Jones-it nga
polyetileni.

◙ Flapi posterior i mukozës nazale dhe qeskës lakrimale mbyllen me

një qepje me penjë 5.0 Dexon.

◙ Flapi anterior qëndron i hapur në këtë fazë.

90
2. Shtiza e Bowmanit futet nëpër kanalikulin e sipërm dhe të
poshtëm deri sa të hyjë në ostiumin e ri mes flapit të përparmë
dhe të prapmë.
» Me ostiumin i ri në mes të flapit të përparmë dhe të pasmë, me
shtizën e Bowman-it verifikojmë stabilitetin dhe rrjedhën
kirurgjikale.

3. Një gjilpërë e masës-19 është vendosur 2 mm në kryqëzimin e

pasëm të mukozës-lëkurore në canthus medialis, ndërkohë që
shtiza verifikuese e Bowmanit ka mbrojtur kanalikulin e
përbashkët.
» Gjilpëra mund të kalojë përpara ose prapa për verifikim.

4. Thika e Von Greafe-s, duhet kaluar nëpër tunelin e mëparshëm

dhe pastaj duke e rrotulluar nga poshtë lartë, për të zgjeruar
traktin. 91
5. Tubi Jones vendoset në lugun e verifikuar më parë me shtizën e
Bowmanit.
» Një qepje e dyfishtë me me penj të zi 6.0 prej mëndafshi, duke e
mbështjellë disa herë tubin Jones.

6. Mbështetet tubi Jones 3-4 mm në murin anësor të hundës. Secili krah

qepet me penjë të zi mëndafshi nëpër lëkurën e cantus medialis, ku
gjithashtu lidhet edhe tubi Jones.

7. Një tub silikoni vendoset nëpër sistemin e kanalikulit të sipërm dhe

nëpër plagën e qeskës lakrimale.
» Sistemi i poshtëm kanalikular është intubuar në anën tjetër të
koridorit, për verifikim.

8. Përmes koridorit të hapur, çdo krah i tubit është sjellë në zgavrën e

hundës dhe është fiksuar nëpër forcepsin e hundës.

92
9. Një qepje me 4,0 penjë poliesteri i bashkon tubat e silikonit në
ostiumin dhe në zgavrën e hundës në pjesën skajore për
parandalimin e migrimit të tyre.
10. DCR dhe CDCR etapa e qepjeve të shtresave nën lëkurore.

11. Prezantimi final i kombinimit të CDCR me intubimin e tubave të

silikonit dhe sutura e indit lëkuror që shihet në (Fig. 7),
marrë nga John V. Linberg.

93
DAKRIORINOSTOMIA ENDONAZALE

Kur vendndodhja e obstruksionit është në rrugën e poshtme të lotit,

ndërhyrja endonazale mund të aplikohet me sukses, duke
pasur disa përparësi.

Mungesa e incizionit të indit lëkuror mundëson mjekimin pa asnjë

cikatriks në indin lëkuror, me benefite (përfitime) estetike.

Përqindja e suksesit tek ky lloj intervenimi është më e vogël, për

arsye se komunikimi i realizuar është shumë më i ngushtë, gjë
që bën që mundësia për t’u rimbyll është më e shpeshtë.

Për të qenë më të sigurt për sigurimin e kalueshmërisë së rrugës

lacrimo-nasalis janë të indikuara tubat e silikonit, të cilat
duhet të mbahen disa muaj pas intervenimit.
94
◙ Gjithashtu, aplikimi i Mitomicinës C.Te DCR-E e rrit përqindjen
e suksesit, falë aftësisë së saj në parandalimin e mbylljes së
stomës postoperative.

◙ Duke parandaluar fibrozën dhe stenozën e kanalit lakrimonazal

rihapet me anë të endoskopisë dacryocystorinostomia
endonazale.

95
REFRENCA

1. Lutaj P.; Oftalmologjia, Shtëpia Botuese “ILAR” Tiranë,; 11-24. 1998.

2. Jems F.V.and Janice A. G.; Ophthalmolohy. Philadelphia; 1-11. 1998.
3. Kanski’s J.J.; Clinical Ophthalmology. Saunders Ltd., USA. 2015.
4. Ilhami G. et al.; Okulistika, Ramiz Sadiku Prizren.; 7-15. 2003.
5. Küchle J.H. et al. Atlas of Ophthalmology.Verlag H.H. Bern, 1999.
6. Lang G. K. Allemagne: Atlas de poche en couleurs / Ophtalmologie -
Editions, Paris, France, 2002.

96
 Ju
Faleminderit

98