a. Nakakunawa ng kultura at tradisyon ng mga taga-
Mindanao na kakaiba sa mga taga-VIsaya at taga-Luzon b. Nakikilala ang pagkakaiba ng kultutra at tradisyon ng mga taga-Mindanao na nakakatulong sa pag-unawa ng identidad ng pagka-Pilipino c. Nakasusulat ng repleksyong papel tungkol sa kultura at tradisyon ng mga taga-Mindanao d. Naipapaunawa sa mga mag-aaral ang pagpapahalaga sa kultura ng taga-Minadanao at taga- Visaya • Ang Islam ay nakilala sa Pilipinas noong 13 siglo sa pamamagitan ng isang Arabong Misyonaryo na si Sharif Makhdum na lumapag sa Sulu. Ipinagawa niya ang unang Masjid sa Pilipinas sa Tubig- Indangan, Pulo ng Simunol, Lalawigan ng Tawi-Tawi. Ang natitirang bahagi ng Masjid ay makikita pa rin sa dati niyang kinalalagyan. Si Makhdum ay namatay sa Pulo ng Sibuto, Lalawigan ng Tawi-Tawi at ang kanyang puntod ay dinadayo ng mga turista hanggang sa ngayon. • Ng taong 1390, si Rajah Baginda ay dumating sa Bansa at pinagpatuloy ang pagpapalaganap ng Islam na sinimulan ni Sharif Makhdum. Si Abu Bakr ay dumating sa Jolo noong 1450 at pagkatapos ay pinakasalan niya ang dalagang anak ni Rajah Baginda na si Putri (Princess) Paramisuli. Si Abu Bakr ang nagtatag sa tinatawag na Sultanate of Sulu na kung saan silang mag-asawa ang naging unang Sultan at Sultana. • Pagkatapos maitatag ang Islam sa Sulu, ang mga Muslim ay naglakbay patungong Mindanao sa pamumuno ni Sharif Kabungsuwan. Siya ay lumapag sa Maguindanao (Cotabato) sa taong 1475 at pagkatapos ay pinakasalan niya si Putri Tunina. Sila rin ang kauna-unahang Sultan at Sultana sa Maguindanao. • Sa paglipas ng maraming taon, maraming Datu na Muslim ang pumunta sa Pilipinas pagkatapos marinig ang magandang balita sa magandang pagtanggap sa mga naunang Muslim. Magmula sa Borneo ay dumating ang sampung Datu na lumapag sa Panay. Ang mga Datung ito ay sina : Datu Puti, Datu Sumakwel, Datu Bangkaya, Datu Dumalogdog, Datu Paiburong, Datu Paduhinog, Datu Lubay, Datu Dumangsil, Datu Kalantiaw at si Datu Balensula. Datu Ang datu ay ang katawagan sa pinuno ng mga barangay noong kapanahunan ng pre-historikong Pilipinas. Sila ang nagsisilbing tagapagpatupad ng mga batas at nagsisilbing pinakahari. Nakalbo ang Datu Kuwentong-bayan (Mindanao) • Ang kuwentong ito ay tungkol sa ating kababayang Muslim. May katutubong kultura ang mga Pilipinong Muslim tungkol sa pag-aasawa. Sa kanilang kalinangan, ang isang lalaki ay maaaring mag-asawa nang dalawa o higit pa kung makakaya nilang masustentuhan ang pakakasalang babae at ang magiging pamilya nila. Sino ang mga Muslim? • Isang bilyong mamamayan ng iba’t-ibang kulay, lahi at kultura sa buong daigdig mula sa timog ng Pilipinas hanggang Nigeria, ay nagkakaisa sa kanilang pananampalatayang Islam. • Mga labing-walong bahagdan (18%) ay nakatira sa mga bansang Arabo. Ang pinakamalaking bilang ng sambayanang Muslim ay nasa Indonesia. Marami ding bahagi ng Asia at Afrika ay mga Muslim. Gayundin, may minoridad na Muslim na matatagpuan sa Rusya, Tsina, hilaga at timog Amerika at sa Europa. Ang pag-aasawa ng isang lalaki ng higit sa isang asawa (poligamya) sa isang pagkakataon ay kaugalian na makaluma kahalintulad ng kasaysayan ng tao at ito’y pinahihintulutan sa batas ng Islam. Kaakibat nito, ang poligamya ay kilalang kilala sa mga makalumang tao ng Hebrew, Ehipto, Griyego, Persiya, Asyrian, Hapon, Hindu, Ruso at Alemanya. • Ang Allah (U), Ang Pinakamapagbigay, ay nagsabi: • "At kung kayo ay nangngamba na hindi kayo makagaganap na maging makatarungan sa mga babaeng ulila, kaya’t kayo ay mag-asawa ng ibang babae na inyong mapusuan, (mula sa) dalawa o tatlo o apat, datapwa't kung kayo ay nangangamba na kayo ay hindi makaganap na maging makatarungan (sa kanila), kung gayon ay mag-asawa lamang ng isa kung ano ang ankin ng inyong kanang kamay (mga aliping babae). Ito ay higit na ankop sa inyo upang kayo ay hindi mabulid sa kawalang katarungan. " (Qur'an 4:3) Mahalagang Tanong Bakit dapat maunawaan ang kultura at tradisyon ng mga taga-Mindanao na kakaiba sa mga taga-Visayas at taga- Luzon? Mahalagang Pang-unawa Ang pagkilala sa pagkakaiba ng kultura at tradisyon ng mga taga- Mindanao ay makatutulong sa pag- unawa ng identidad ng pagka- Pilipino. Iba’t ibang Paraan ng Pagmamahal Gamit ng pang-ugnay Kung, dahil, upang, ngunit Wastong gamit ng mga Pahayag at Pagbibigay Patunay Ano ang Pagpapahayag? • Ito ay paraan ng pagsasabi sa ibang tao kung ano ang iniisip, nararamdaman, o iba pang opinyon, damdamin at impormasyong nais ibigay sa kausap. • Ito ay mabisang paraan ng komunikasyon o pakikipagtalastasan sa ibang tao gamit ang iba’t ibang midyum o paraan. • Maari itong pasalita o pasulat. Kuwentong Bayan Kuwentong Bayan • Kuwentong galing sa ating bayan • Tungkol sa bayan na nagpasalin-salin sa iba’t ibang tao at henerasyon • Ito ay isang anyo ng panitikan na pampalipas oras at kadalasa'y ikinukwento sa mga bata upang kapulutan ng aral. At ang kadalasang paksa ay mga bagay na nakapaninindig- balahibo tulad ng tungkol sa mga aswang, maligno, kapre, mga sirena at nuno sa punso. • Maikling salaysay na nagpalipat-lipat sa salinlahi sa pamamagitan ng oral na tradisyon o salimbibig. • Payak na kuwento na nagmula sa isang tiyak na lugar na buhat naman sa isang bayan, kung saan masasalamin ang umiiral na paniniwala, kaugalian, kultura o tradisyon nito. • Maraming kwentong bayan ang matatagpuan sa iba't ibang panig ng Pilipinas. Ilan sa mga ito ay nagmula pa sa panahon ng ating mga ninunong Ita. Karamihan naman sa mga ito ay halos magkakapareho na lang, nagkakaiba lamang sa tagpuan, tauhan, at sa ilang kaganapan; ang dahilan nito ay may kinalaman sa pagsalin-salin nito sa iba't ibang henerasyon. Dahil sa pagkukwento, minsan ay nababawasan ang ikinukwento, minsan naman ay dinaragdagan hanggang sa magkaroon ng iba't ibang bersyon ng mga kwento.