АНАЛИЗА НА

ДЕТСКИ ЦРТЕЖИ

проф. д-р Мариета Петрова

• Децата нејчесто не се во можност да го изразат тоа
што го чувствуваат со зборови. Цртањето е најдобар
начин да се дознае што мислат и доживуваат.
Цртежот е слободен и спонтан начин на изразување.
Истовремено тој им помага да се развијат, созреат и
да го осознаат светот околу нив. Детските цртежи
често ги користат педагозите и психолозите како
начин на воочување и осознавање на одреден
проблем со кој тоа се соочува, неговите стравови,
допаѓања и надевања. Детските уметнички дела
овозможуваат подобро запознавање на нивната
психофизичка зрелост, емоционална состојба,
менталниот капацитет и односот спрема околината.
ЦРТАЊЕТО ДЕЦАТА ГО ДОЖИВАУВААТ КАКО ЗАДОВОЛСТВО И
РЕЛАКСАЦИЈА. РЕЧИСИ ДА НЕМА ДЕТЕ КОЕ НЕСАКА ДА ЦРТА.
ДЕТЕТО НЕ ГО ЦРТА ОНА ШТО НЕ ГО САКА. ДУРИ И АКО ЦРТА
УБАВО, НЕПРИЈАТНИТЕ НЕШТА НЕМА ДА ГИ НАЦРТА,
ОБРАЗЛОЖУВАЈЌИ ДЕКА НЕ ЗНАЕ КАКО ДА ГИ НАЦРТА.
НА ДВЕ ГОДИШНА ВОЗРАСТ, ДЕЦАТА ЗАПОЧНУВААТ
ИНСТИКТИВНО ДА ПОВЛЕКУВААТ ЛИНИИ СО МОЛИВ ИЛИ КРЕДА.
ТРАГИТЕ ОД НИВ ГО ПРИВЛЕКУВААТ НИВНОТО ВНИМАНИЕ.
ДЕТСКОТО „ШКРТАЊЕ“ Е ПОТРЕБНА МОТОРИЧКА АКТИВНОСТ. ВО
ПЕРИОДОТ ОД 3 ДО 6 ИЛИ 7 ГОДИНИ ДЕТЕТО ПОМИНУВА НИЗ ФАЗА
НА СИМБОЛИЧКО ЦРТАЊЕ. ДЕЦАТА НЕ ГИ ЦРТААТ ОБЈЕКТИТЕ
ОНАКВИ КАКВИ ШТО СЕ, ТУКУ ОНАКА КАКО ШТО ТИЕ ГИ ГЛЕДААТ
И ДОЖИВУВААТ. ПРЕКУ НИВ КОМУНИЦИРААТ СО ВОЗРАСНИТЕ, А
ОСОБЕНО СО РОДИТЕЛИТЕ. ОД ОСОБЕНО ЗНАЧЕЊЕ Е КАКО ДЕТЕТО
ГИ ПРЕСТАВУВА ЛИКОВИТЕ, ОДНОСНО ЛУЃЕТО, ДРВЈАТА, КУЌИТЕ.
НАЧИНОТ НА КОЈ ДЕТЕТО ГИ ПРЕСТАВУВА ЛУЃЕТО ЗБОРУВА ЗА
НЕГОВАТА ИНТЕЛЕГЕНЦИЈА, РАЗВОЈ И НЕГОВОТО СЕБЕ-
ДОЖИВУВАЊЕ.
• Детски цртеж на кој е нацртана куќа, го преставува неговото
семејство. Доколку нацртаната куќа ги има сите елементи (кров,
прозор, врата) детето во семејството се чувствува безбедно и
заштитено. Куќата го преставува и односот на детето со мајката, а
таткото најчесто е преставен преку цртање на сонце. Доколу сонцето е
мало или скриено зад облаци, на детето најверојатно му недостига
време поминато со неговиот татко. Детето своето семејство го црта на
тој начин што најпрво ја црта најважната личност за него, одосно
личноста со која поминува најмногу време и ја чувствува најблиска,на
левата страна од цртежот. Доколку изсотави некој член од семејството,
тоа не значи дека тој член не го сака, туку дека најверојатно или му е
луто или е љубоморно. Засилувањето на некои делови на телото може
да значи проблеми во комуникацијата со таа личност. Доколку пак се
нацрта себе си но без одреден дел од телото веројатно сака да се
заштити од нешто. Важно е како детето ги црта стапалата, нозете и
обувките на нозете. Нивното изоставување може да значи недоволна
доверба во личностите кои ги црта, или одредено чувство на
несигурност поврано со нив. Премногу сенчање на цртежот може да
укаже на чувство на ансиозност.
ДРВОТО ЈА ПРЕСТАВУВА ЕМОТИВНАТА СОСТОЈБА НА
САМОТО ДЕТЕ. ДОКОЛКУ ДРВОТО ЗАВЗЕМА ЦЕНТРАЛНО
МЕСТО НА ЛИСТОТ И Е НАЦРТАНО РАЗГРАНЕТО И ГОЛЕМО,
ДЕТЕТО СЕ РАЗВИВА ВО СИЛНА И САМОСВЕСНА ЛИЧНОСТ.
СЕКОЕ ДЕТЕ ИМА „СВОЈ ТИП НА ДРВО“ ПРЕКУ КОЕ ГИ
ИСКАЖУВА СВОИТЕ КАРАКТЕРНИ ОСОБИНИ. ЛИСТОВИТЕ
КОИ ПАЃААТ ОД ДРВОТО ПРЕСТАВУВААТ СТРАВ ОД
ОСАМЕНОСТ И ДЕТСКА ЖЕЛБА ДА БИДЕ ПОВЕЌЕ ВО
БЛИЗИНА НА РОДИТЕЛИТЕ. ДЕЦАТА ШТО ЖИВЕТ ВО ГРАД
ЧЕСТО ЦРТААТ ДИВИНА, ОДНОСНО ДИВИ ЖИВОТНИ, ДОДЕКА
ПАК ДЕЦАТА КОИ ЖИВЕАТ НА СЕЛО ЦРТААТ ВОГЛАВНО
ДОМАШНИ ЖИВОТНИ. НАЦРТАНИ ЧУДОВИШТА, ИНСЕКТИ,
ЗМИИ ИЛИ ГЛУВЦИ, ПРЕСТАВУВААТ СТРАВ. ЦРТАЊЕТО СО
ТЕНКИ ПОТЕЗИ И ЛИНИИ ИСТО ТАКА МОЖЕ ДА ОЗНАЧУВА
СТРАВ.
 
Форми
Дете кое е срмежливо преосетливо, интровертно и плашливо
повлекува тенки линии, додека енергичното цртање и честото
поткинување на листот може да укажува на агресивност и
непредвидливост.
Креативните деца цртаат кругови и нежно заоблени форми, а
поенергичните деца цртаат прави линии и агли. Искршените
линии може да укажуваат на несигурност, а цик-цак линиите пак
укажуваат на недоследност. Децата на своите цртежи со текот на
времето им додаваат се повеќе детали Недостатокот на детали во
периодот на предучилишна возраст може да укажува на
месечарење. Многу детали и форми укажуваат на реалност. Дете
сигурно во себе, себе си секогаш се црта во центарот на цртежот.
Линии насочени нагоре го преставуваат она што детето го сака.
Линиите насочени надолу го преставуваат неговото секојдневие.
Голем празен простор укажува на веројатност дека родителите не
поставиле јасни граници, а детето се уште ги истражува.
 Бои
Црната боја не би требало да биде доминантна боја при
цртање. Оваа боја укажува на можноста на постоење на
емотивни проблеми. Но оваа боја подеднакво ја користат и
интелегнтни деца.
• Топли и живописни бои како портокалова, жолта и
црвена користат екстроверните и задволни деца. Посветли
нијанси на сина и зелена боја ќе користи нежното и тивко
дете. Темни и студени бои како виоилетова, црна и сина ќе
користи депресивно дете. Со кафена боја ќе се користат
децата на кои им е многу значајна хигиената. Белата боја
може да биде знак на несигурност. Доминирањето на
волетовата боја може да укажува на присуност на
несигурност и потреба од подршка.
• Анализата на детските цртежи треба да се препушти на
стручни лица. Понекогаш децата цртајќи во група, се
недгледуваат меѓусебно и си превземат одредени форми,
потези и бои.
Цртеж на дете кое укажува на постоење на одреден
проблем
Во цртежите на исплашените и ансксиозни деца
куќите немаат прозори и врати, а боите се темни и
луѓето ги цртаат без дланка или со стисната
тупаница. Фигурите се ситни во однос на големината
на листот. Цртежите на агресивните деца имаат
многу неповрзани линии, елементи расфрлени и
непотребни „хаотични“ линии.
Недоволно ментално развиеното дете во цртежот
повторува одредени детали, црта недовршени
(нецелосни) детали, а понекогаш црта и човек со
повеќе раце.