ცოცხალი ორგანიზმების

კლასიფიკაცია

ცოცხალი ორგანიზმების
მრავალფეროვნება:

რა პრინციპების საფუძველზე ხდება

მათი დაჯგუფება?
 კლასიფიკაცია:
 არ ავურიოთ ერთმანეთში გარჩევა, დალაგება და კლასიფიკაცია
 ყოველდღიურ ცხოვრებაში გამოყენებული „დაჯგუფებები“
არ არის მეცნიერული
 არ გავმიჯნოთ ერთმანეთისგან დაკვირვება/აღწერა და კლასიფიკაცია
 აღარ დავაჯგუფოთ სახეობები a priori (წინასწარ) განსაზღვრული
ნიშნების მიხედვით
 გავემიჯნოთ ანთროპოცენტრულ და არარაციონალურ კლასიფიკაციებს
 სწორად შევარჩიოთ სამეცნიერო ტერმინები
 დავინახოთ რომ სისტემატიკა, მეცნიერება კლასიფიკაციის შესახებ
 მუდმივად იცვლება და ზუსტდება

უპირატესობა მივანიჭოთ დაკვირვების შედეგად მოპოვებულ

არგუმენტებზე აგებულ კლასიფიკაციას და არა „ტრადიციულს“
სადაც ერთმანეთში არეულია კულტურული, მომხმარებლური
თუ პრაქტიკული ცნებები
 კლასიფიკაცია:
• ერთეულთა იმგვარი დახარისხება, როდესაც ისინი მოთავსებულნი არიან
განსაზღვრულ კლასთა იერარქიულ რიგებში, სადაც რომელიმე
იერარქიულ დონეზე არსებული მსგავსი ან მონათესავე კლასების
გაერთიანება ხდება შემდეგ, უფრო მაღალ დონეზე არსებულ კლასებში.

• ერთეულთა იმგვარი დახარისხება, როდესაც ისინი მოთავსებულნი არიან

განსაზღვრულ კლასთა იერარქიულ რიგებში, სადაც რომელიმე იერარქიულ
დონეზე არსებული მსგავსი ან მონათესავე კლასების გაერთიანება ხდება
შემდეგ, უფრო მაღალ დონეზე არსებულ კლასებში.

ერნსტ ვალტერ მეირი (1904-2005(

Ernst Walter Mayr
 კლასიფიკაცია:
• ბიოლოგიური კლასიფიკაციის თავისებურება:
კლასიფიკაცია ხდება ევოლუციის გათვალისწინებით:
- ორგანიზმების ურთიერთგანლაგება განისაზღვრება მათი
უახლოესი საერთო წინაპარით
 კლასიფიკაცია:
• ჰომოლოგიური: მემკვიდრეობით მიღებული
საერთო წინაპრებისაგან

• ანალოგიური: განსხვავებული წარმოშობის მქონე

სტრუქტურისა (ფარფლები) ან ფუნქციის (ფრენა)
მსგავსება
 ტ ა ქ ს ო ნ ო მ ი ა:
თავისუფალი უნივერსიტეტი
ბუნებისმეტყველება , ლექცია 3
 აქტივობის მიზანია:
 დავახასიათოთ სახეობები: შევთანხმდეთ მეცნიერულ
კრიტერიუმებზე და გამოვიყენოთ ანატომიური ლექსიკონი;

 განვასხვავოთ: გარჩევა, დალაგება და კლასიფიკაცია

 გამოვყოთ კრიტერიუმები, რომლებიც დაგვეხმარება სახეობები
დავაჯგუფოთ იმის მიხედვით რაც მათ ახასიათებთ;
 დებატები გამოვლენილი ფაქტების შეჯერებასა და ცოდნას
შორის;
 ერთობები, რომლებიც ჯგუფდება და ერთმანეთში ჯდება;

 სოცოცხლის ხის აგება;

 რატომ ვახდენთ ორგანიზმების კლასიფიკაციას?

„კლასიფიკაცია სამყაროს გაგების შესაძლებლობას იძლევა“.

კლასიფიკაციის მიზანია დაადგინოს ცოცხალ

ორგანიზმების მრავალფეროვნების მიზეზები. ამ მიზნების გამოვლენას
და მათზე პასუხების გაცემას მეცნიერები საუკუნეებია ცდილობენ.
მათ მიერ შემოთავაზებული კრიტერიუმები იცვლება. შესაბამისად
იცვლება თავად კლასიფიკაციის პრინციპები.

ამიერიდან ცვლილებებს უნდა შევეგუოთ. თევზები აღარ არსებობენ.

ტერმინებმა „რეპტილიები“ და „უხერხემლოები“ მნიშვნელობა დაკარგა,
ყოველ შემთხვევაში მეცნიერული თვალსაზრისით... ნიანგი ფრინველის
ახლო ნათესავია უფროა ვიდრე ხვლიკის.

და ბოლოს ჩვენც, ადამიანები აღარ ვართ ცოცხალი

ორგანიზმების სათავეში!
ცოცხალი ორგანიზმები დაჯგუფებულია
კიბისებური პრინციპის მიხედვით.

ადამიანი - ყველაზე სრულყოფილი არსება

მის სათავეშია.
გენეალოგიური ხე
გენეალოგია
=

ვინ ვისი შთამომავალია!

გენეალოგიური შთამომავლობა და ნათესაურობა
ერთმანეთშია არეული.
გერმანელი ენტომოლოგი
Willi Hennig იგონებს კლადისტიკას.
ცოცხალი ორგანიზმების დაჯგუფებულია
მათი ნათესაური კავშირების მიხედვით.

გენეალოგია აღარ განიხილება მშობელი-შვილის ნათესაობით,

არამედ შედარებითი ბიძაშვილობის (ნათესაობის) მიხედვით, რომლის
მიზანია დადგინდეს: ვინ უფრო ახლოა ვისთან ან
ვინ ვისთან ინაწილებს ამათუიმ ნიშან-თვისებებს.
გენეალოგია = კონკრეტული ინდივიდები კონკრეტული წინაპრებით

ვინ ვისგან მოდის?

ფილოგენია = კონკრეტული ინდივიდები ჰიპოტეტური წინაპრებით
როგორ მუშაობენ მეცნიერები?

ისინი ორ მთავარ პრინციპს ეყრდნობიან:

ჰომოლოგების პრინციპი
ჰენიგის მეთოდი
 ჰომოლოგები:
გარკვეულ სახეობებში არსებული სტრუქტურებს შორის მსგავსებების
დადგენა ერთმანეთთან შედარების გზით.

ჰომოლოგები = „ერთიდაიმავეზე საუბარს“

ჰომოლოგები - სანაძლეოა რომელსაც მეცნიერები ჩამოდიან:

თუ ნაწილებს იგივე პოზიცია უკავიათ გარკვეული ორგანოს
აგებულებაში, ე. ი. მათ საერთო წარმოშობა აქვთ (ჰომოლოგიის
ჰიპოთეზა).
 რა შედეგს ვიღებთ?

ამიერიდან ვიყენებთ ევოლუციურ კლასიფიკაციას = სახეობებს

ვაჯგუფებთ ერთმანეთში ყუთებად ჩამჯდარი საერთო ნიშან-თვისებების
მიხედვით, რომ გავიგოთ : „ ვინ ვისთან არის ახლოს“ (ფილოგენია)
და არა „ვინ ვისგან მოდის“ (გენეალოგია)

ცოცხალ ორგამიზმებს ვაჯგუფებთ:

იმის მიხედვით რაც მათ აქვთ:

ბალანი
ბუმბული,
ხერხემალი და სხვ

ცოცხალ ორგანიზმებს არ ვაჯგუფებთ:

იმის მიხედვით რაც მათ არ აქვთ

იმის მიხედვით რასაც აკეთებენ (დაფრინავენ, დაცურავენ და ა შ
გეოგრაფიული არეალის მიხედვით
ზემოთ მოცემული აქტოვობამ დაგვანახა როგორ ვურევთ ერთმანეთში
მეცნიერულ და არამეცნიერულ კრიტერიუმებს და ვიღებთ ჰეტეროგენულ
ნიშან-თვისებებს. ცხოველები დაჯგუფებული ერთად, იმიტომ რომ:
 
•ერთნაირად იქცევიან (დაფრინავენ, ჭამენ ხორცს)
•მსგავს საცოვრებელ გარემოში ცხოვრობენ
•აპრიორი არიან ეს და ის (მწერები მაგ.)
•ერთ საქმეს ემსახურებიან (მათი ჭამა შეიძლება)
•არ აქვთ ესათუის ნიშან-თვისება (უხერხემლოები, კიდურის არმქონენი
და აშ)

•აქვთ ესათუის ნიშან-თვისება (ექვს თათიანები)

მეთოდი:
როგორ დავაჯგუფოთ ?

Shadok des Shadok

Shadok basset Shadokokro Archéoshadok
bois commun

1 – ფართე
დიახ დიახ დიახ დიახ
ნისკარტი

2 - გრძელი
დიახ დიახ დიახ
კიდურები

3 – 4 თითი
და 2 დიახ დიახ დიახ
კიდური
4 - გრძელი
დიახ დიახ
კბილები

5 - ქოჩორი
დიახ დიახ დიახ დიახ
თავზე
როგორ დავაჯგუფოთ ?
Comment classe-t-on?

ფართე ნისკარტი და ქოჩორი ვისაც აქვს

გრძელი კიდურები და 2 წყვილი კიდური ვისაც აქვს

გრძელი კბილები ვისაც აქვს
Shadok basset Shadok commun Shadokokro Archéoshadok
Comment classe-t-on?

ფართე ნისკარტი და ქოჩორი ვისაც აქვს

გრძელი კიდურები და 2 წყვილი კიდური ვისაც აქვს

გრძელი კბილები ვისაც აქვს
Shadok basset Shadok commun Shadokokro Archéoshadok

საერთო წინაპარი
რომელსაც გრძელი
კბილები ჰქონდა

საერთო წინაპარი რომელსაც

გრძელი კიდურები და 2 წყვილი
კიდური ჰქონდა

საერთო წინაპარი რომელსაც ფართე

ნისკარტი და ქოჩორი ჰქონდა
 Comment classe-t-on?

Les hirsutoshadoks

Les shadocentaires
Shadok des Les shadornivores
Shadok basset Shadok commun
bois Shadokokro Archéoshadok

საერთო წინაპარი რომელსაც

გრძელი და 2 წყვილი კიდური
ჰქონდა

საერთო წინაპარი რომელსაც ფართე

ნისკარტი და ქოჩორი ჰქონდა

საერთო წინაპარი რომელსაც სიმეტრიული

ფორმის სხეული და 2 ძაფისებური კიდური
ჰქონდა
 მიუთითეთ ჯგუფისათვის დამახასიათებლი
საერთო ნიშან-თვისებები
College

X      
თვალები
X      
ენდოჩონჩხი
       
ეგზო ჩონჩხი
X      
4 კიდური
       
ბალანი
       
მკერდი
       
ყურები
X      
ბუმბული
       
4 ანტენა
 

თვალები X            

ენდოჩონჩხი X            

ეგზო ჩონჩხი              

ფარფლები X            

4 კიდური              

4 ანტენა              

2 ანტენა              

გამჭვირვალე              

ფრთები
6 ფეხსახსარი              

მკერდი              

ბალანი              

ბუმბული X            

ყურები              
 

           
თვალები
           
ენდოჩონჩხი
           
ეგზო ჩონჩხი
           
ფარფლები
           
4 კიდური
           
ყურები
           
მკერდი
           
ბალანი
           
ფრთები
           
6 ფეხსახსარი
           
ანტენები
 თვალები, პირი

გარეგანი ჩონჩხი შინაგანი ჩონჩხი

ფარფლებ
4 კიდური
ი

ფრთები
6 თათი, ანტენები ბალანი,
მკერდი

d) დაჯგუფებების გადატანა ხეზე

ბალანი, მკერდი

4 კიდური

შინაგანი ჩონჩხი ფრთები

თვალები, პირი ფარფლები

გარეგანი ჩონჩხი, 6 თათი, ანტენები