საქართველოს ფიზიკური აღზრდისა და სპორტის

სახელმწიფო სასწავლო უნივერსიტეტი.

პრეზენტატორი:დიანა გოჩიტიძე

ლექტორი:ლალი ახალაძე.

თბილისი 2020.
თემა:ცენტრალური ნერვული სისტემა,
თავის ტვინი

 ზოგადი დახასიათება ცნს-ს.

 თავის ტვინის შემადგენელი ნაწილები.
 ტვინის ღეროს დახასიათება.
 უკანა ტვინი და მისი შემადგენელი კომპონენტები/ფუნქციები.
 შუა ტვინის ფუნქცია.
 წინა ტვინი.
 შუამდებარე ტვინის მთავარი ნაწილი.(ჰიპოთილამუსი)
 დიდი ნახევარსფეროების წილები.
 ცენტრალური ნერვული სისტემა

ცნს მოიცავს თავის ტვინს,რომელიც მდებარეობს თავის ქალაში და ზურგის

ტვინს,რომლებიც მოთავსებულია ხერხემლის არხში.
ცნს არის ნერვული სისტემის მთავარი მაკონტროლებული და მაინტეგრირებელი
ცენტრი:ის იღებს შემოვალ სენსორულ სიგნალს,აანალიზებს მას და აგზავნის
მოტორულ პასუხს.
 თავის ტვინის ძირითადი ნაწილები

 ტვინის ღერო:მოგრძო ტვინი,ხიდი,შუა ტვინი.

 ნათხემი:პატარა ტვინი.
 შუამდებარე ტვინი:თალამუსი,ჰიპოთალამუსი და
ეპითალამუსი.
 დიდი ტვინი:ორი ჰემისფერო.(მარცხენა და მარჯვენა).
 თავის ტვინის პარკუჭები:მოსაზღვრე-რუხი შიგნითა
თხელი შრე,გარშემორტყმულია თეთრი
ნივთიერებით,რუხი გარეთა შრე(ნათხემისა და ტვინის
ჰემისფეროების ქერქი),
 ტვინის ღერო
მოგრძო ტვინი
 ქვედა ნახევარში
ცენტრალური არხი;
 ზედა ნახევარში-მე4 პარკუჭი;
 რეტიკულური ფორმაცია;
 რეტიკულოსპინალური
ტრაქტი.
 კარდიოლური,ვაზომოტორულ
ი და რესპირატორული
ცენტრები.
ვაროლის ხიდი
 ნათხემისა და მეოთხე
პარკუჭის ქვემოთ;
 მართკუთხა ფორმა;
 ნერვული ბოჭკოების
ერთობლიობა;
 აკავშირებს მოგრძო ტვინს და
ნათხემს;
 4 კრანიალური ნერვი;
 სენსორული ინფორმაცია და
მოტორული იმპულსები.
შუა ტვინი
 შუამდებარე ტვინისა და
ვაროლის ხიდის ზემოთ;
 დორსალური-ტვინის
სახურავი;
 ვენტალური-ტვინის ფეხები;
 ,,შავი
სუბსტანცია“,ოთხგორაკის
ბირთვები,წითელი ბირთვები.
 ციფერი ლაქა.
 ტვინის ღერო

 თავის ტვინის 2,5% მოიცავს.

 მდებარეობს -ქალას უკანა ფოსოში,კეფის ძვლის ფუძეზე.
 4 ფუნქცია გააჩნია;
 1.გზაგამტარი ტრაქტების,აკავშირებენ თავის და ზურგის ტვინს;
 2.ინერვირებს თავს და სახეს(კრანიალური ნერვები);
 3.სასიცოცხლო მნიშვნელობის,მკაცრად
პროგრამირებული,ავტომატური ქცევების კონტროლი;
 4.სმენის და მხედველობის რეფლექსების ინტეგრაციული
ცენტრი.
 აკრავს თეთრი ნივთირება რუხ ნივთიერებას,ბირთვები
გაფანტულია ტვინის ღეროს თეთრ ნივთიერებაშიც.
 ნათხემი

 ტვინის ღეროს უკან,

 მე 4 პარუჭით გამოყოფილი(ხიდისგან და
მოგრძო ტვინის ზედა ნახევრისგან).
 მოიცავს თავის ტვინის 11 %-ს.
 შუა ნაწილი-ჭია(ორივე მხარეს
ჰემისფეროები და პატარა
ფლოკულონოდულური წილები).
 3 უბანი გააჩნია:ქერქი,შიგნითა თეთრი
ნივთიერება,ნათხემის ღრმა ბირთვები.
 ნათხემის ფეხები:ზედა,შუა და ქვედა.
 შუამდებარე ტვინი

თალამუსი ჰიპოთალამუსი ეპითალამუსი

 მე 3 პარკუჭის გვერდით;  ტვინის ქვედა  ტვინის ზედა დანამატი ანუ
დანამატი(ჰიპოფიზი); ეპიფიზი;
 დიდი ტვინის ქერქის
კარიბჭე;  ვეგეტატიური ნერვული  ნეიროენდროკინული
სისტემა; ჯირკვალი;
 ნერვულ უჯრედეთა
გროვები;  პრეოპტიკური,წინა,შუა,გარე  ჰორმონი მელატონინი;
თა და უკანა ბირთვები;\
 არასპეციფიკური და
სპეციფიკური ბირთვები;
 ჰიპოფიზი-ჰიპოთალამუსის
ქვეშ მდებარეობს;
 ტვინის ქვედა დანამატი;
 ადენოჰიპოფიზი,ნეიროჰიპო
ფიზი და შუამდებარე ზონა.
 შუამდებარე ტვინი

 წარმოქმნის მე 3 პარკუჭის კედლები;

 ნახევარსფეროების ჭიშკარს უწოდებენ,მგრძნობიარე ნეირონების
იმპულსების გამო.
 ძირითად სტრუქტურებს მოიცავს:თალამუსი,ჰიპოთალამუსი და
ეპითალამუსი.
 განლაგებულია გარეთა და შიგნითა დამუხვლილი სხეულების ბირთვები;
 გარეთა საზღვარი ლატერალურად გადის დამუხვლილ სხეულზე;
 წარმოიქმნება შიდა კაფსულის თეთრი ნივთიერება(იყოფა ამით შუამდებარე
ტვინი წინატვინის ქერქქვეშა ბირთვებისაგან).
 დიდი ტვინის ჰემისფეროები.

შედგება ორი ჰემისფეროსგან და თავის ზოგად ფუნქციური ბოჭკოები:კომისურული(კორძიანი

ტვინის 83%-ს ქმნის,როსტალური ნაწილია;არე:სენსორული,ასოციაციური,მოტო სხეული),ასოციაციური(მოკლე და გრძელი
გამოიყოფა:დიდი ტვინის განივი და შუა რული არეები. ბოჭკოები),პროექციული(შიგნითა
გასწვრილი ნაპრალები; კაფსულა და სხივოსანი
მარცხენა
გვირგვინი)ბოჭკოები.
აგებულება:ქერქი,ქერქქვეშა თეთრი ჰემისფერო:მეტყველება,მათემატიკა,
ნივთიერება და ბაზალური განგლია; ლოგიკა; განარჩევენ:ლიმბურ სისტემას და
უფრო ღრმა ღარები ჰემისფეროებს რეტიკულურ ფორმაციას.
მარჯვენა ჰემისფერო:ვიზუალურ-
ყოფს:შუბლის წილი,თხემის წილი,კეფის
სივრცითი აღქმა,სახის სტრუქტურები:სარტყლის
წილი,საფეთქლის წილი და კუნძული.
გამომეტყველების სხეული,ძგიდოვანი ბირთვი,ამიგდალური
ჰემისფეროების წილების წაიკითხვა,ინტუიცია,არტისტული,მუსი სხეულის ნაწილი,ჰიპოკამპური
სახელები:ფრონტალური კლაური უნარები და ემოცია. ფორმაცია,წინა თალამური
წილი,პარიეტალურიწილი,ოქციპიტალური
ბირთვები,ჰიპოთალამუსი.
წილი,ტემპორალური წილი,კუნძული.
 თავის ტვინის პარკუჭები
 ცენტრალური ღრუს გაფართოებული უბნები,ამოფენილია ეპენდიმიური უჯრედებით და
სავსეა ცერებროსპინალური სითხით.
 დისტალურად უერთდება ზურგის ტვინს.
 წყვილი ლატერალური -თავის ტვინის ჰემისფეროშია,ნალისებური ფორმა ,იმეორებს
ჰემისფეროს მოხრილობას.გვედითი პარკუჭებია:წინა ,უკანა და ქვედა
რქები.ვენტალურად გამოყოფილია გამჭირვალე ძგიდით.
 მე-3 პარკუჭი-შუამდებარე ტვინში,წინიდან პარკუჭთაშუა ხვრელებით უკავშირდება
გვერდით პარკუჭებს.
 ტვინის წყალსადენი-შუა ტვინში,აკავშირებს მე 3 და და მე 4 პარკუჭებს .
 მე 4 პარკუჭი-ტვინის ღეროში,წინიდან ხიდით და მოგრო ტვინის ზედა ნახევრით ,უკნიდან
ნათხემით.~
 მე 4 პარკუჭს აქვს 3 ხვრელი:წყვილი,გვერდითი და შუა.უკავშირდება სუბარაქნოიდულ
სივრცეს,გარს აკრავს ცნს-ს და შეიცავს ცერებროსპინალურ სითხეს .
 კაუდალურად მე 4 პარკუჭი-ცენტრალური არხის გაგრძელება ,მოგრძო ტვინის ქვედა
ნახევარში და ზურგის ტვინის მთელ სიგრძეზე.
თავის ტვინის პარკუჭები
 თავის ტვინი
მონაწილეობს:1.გულის რიტმის,სუნთქვის
რიტმის და სისხლის წნევის
რეგულაციაში,ინარჩუნებს
ჰომეოსტაზს,ავტონომიური ნერვული და
ენდოკრინული სისტემის კონტროლი.
2.კრანიალური ნერვებით აინერვირებს
პერიფერიულ
სტრუქტურებს:თავს,კისერს,გულმკერდის და
მუცლის ღრუს ვისცერულ ორგანოებს;
3.უმაღლესი
ფუნქციები:ინტელექტი,ცნობიერება,მეხსიერ
ება,სენსორულ-მოტორული
ინტეგრაცია,ემოცია,ქცევა და
სოციალიზაცია.
ზდასრული ადამიანის თავის ტვინი
იწონის:1500გ,მოვარდისფერო რუხი ფერის
ქსოვილი.
 თავის ტვინის
ლიკვორი
ნერვები
 თავის ტვინიდან 12 წყვილი ნერვი გამოდის:
I. ყნოსვისა;  არის თავზურგტვინის სითხე;
II. მხედველობისა;  უზრუნველყოფს:მარილოვან
III. თვალის მამოძრავებელი; შემადგენლობას და ოსმოსურ წნევას.
IV. ჭაღისებრი;  უქმნის ჰიდრავლიკურ ბალიშს;
V. სამწვერა;  ტვინის მკვებავია;
VI. განმზიდველი;  გამომტანი ფუნქცია;
VII. სახისა;
 გადააქვს სისხლში ნივთიერებები და
VIII. კარიბჭე-ლოკოკინასი;
ტვინში ნივთიერებათა ცვლის შედეგად
IX. ენა-ხახისა; წარმოიქმნება.
X. ცდომილი;
XI. დამატებითი;
XII. ენისქვეშა.
გმადლობთ ყურადღებისათვის!