Aralin 2

ANG PANUNURING
PAMPANITIKAN
https://www.google.com/url?sa=i&url=http%3A%2F%2Fpanthernow.com%2F2014%2F08%2F13%2Fsurge-of-book-to-movie-adaptations-coming-up-in-2015-a-good-or-
bad-idea%2F&psig=AOvVaw1LNSv5eIBER2kNJU0P0ps7&ust=1610917219361000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCOjy-
5Cvoe4CFQAAAAAdAAAAABAD
 Mga Layunin:
Sa araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang :
a. natutukoy ang kahulugan at pangunahing layunin ng panunuring
pampanitikan;
b. natutukoy ang mga dulog o teorya sa panunuring pamapnitikan;
c. napapahalagahan ang mga akdang nababasa gamit ang mga bisang
natalakay;
d. nakagagawa ng pagsusuri ng akdang pampanitikan gamit ang iba’t
ibang dulog.
Ano ang Panunuri?
 Panunuri
ito ay isang disiplinadong pagtatakda para maunawaan at
mabigyang halaga ang akdang pampanitikan. Sa madaling salita,
ang pagsusuring pampanitikan ay hindi lamang basta-basta
pagsusuri, pamumuna o pamimintas.
Ito ay tumatalakay kung paano mapahalagahan ng isang
mambabasa ang alin mang akdang panliteratura gaya ng tula,
nobela, maikling kwento at iba pang akda.
Ito ay paghihimay ng alinmang akda.
Ayon kay Alejandro (1972), ang pagsusuri o pamumuna
ay pagmalas sa isang bagay sa tunay na kalikasan nito.
Ang pagsusuri o pamumuna ay hindi pamimintas. Ang
layunin ng pamumuna ay maipakita ang kahalagahan
ng isang likha ng sining, mapakilala ang mga kapintasan
at gayundin ang kabutihan nito.
 Bisang Pampanitikan
Ito ay katangiang taglay ng isang akda na tumutukoy sa
magagawa ng akda sa pag-iisip, kaasalan at damdamin ng
mambabasa.
1.Bisa sa Damdamin

Bisang nananawagan sa ating pandamdam.

Pumupukaw ito o tahasang nagpapahiwatig ng
damdaming ibig ipahatid sa mambabasa. Sa pagbasa ng
akda nakaramdam ba ng galit, poot, pagkahabag,
panlulumo at kasayahan ang mambabasa.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.dreamstime.com%2Fillustration%2Ftouch-
heart.html&psig=AOvVaw2TFTZ0nC34CkokDH70ij7F&ust=1610918205013000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTC
Mixm5Wwoe4CFQAAAAAdAAAAABAD
 2. Bisa sa Isip
Katangiang taglay ng isang akdang
nagbubunsod upang mag-isip, nang sa
gayo’y mapaunlad at mapayaman ang
pagkukuro, diwa o kaisipan ng mambabasa.
Nagpapagalaw ito ng imahinasyon,
naghahasa ng isipan ng mambabasa .

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fclipartstation.com%2Fperson-thinking-clipart-new-people-thinking-cliparts-free-download-
clip-art
%2F&psig=AOvVaw0G4nemKIg_our2zrhuTyXt&ust=1610918504830000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCKjB6qqxoe4CFQAAAAAdAA
AAABBW
 3. Bisa sa Asal
Bisang taglay ng isang akda na may kaugnayan
sa ating gawi. Tinutuwid nito ang ating buhay sa
kabutihan at sa halimbawang ipinamalas ng
Dakilang Lumikha.Hinihimok nito ang
mambabasa upang magsagawa ng mabuti.
Itinutuwid ang dating baluktot na gawaing
nakagawian na.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.pinterest.com%2Fpin
%2F541346817688778201%2F&psig=AOvVaw0Cmt9xMA4TvO6hmUuaDGhs&ust=1610919284529000&source=images&cd=vfe&ved=0
CAIQjRxqFwoTCIikpZy0oe4CFQAAAAAdAAAAABAg
 4. Bisang Panlipunan

Ito ay katangiang ng akda na may

kaugnayan sa tamang paghubog sa
katauhan ng mag tao sa lipunan kung
ang lahat ay makaunawa sa nais
ipahiwatig ng may-akda.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.pinterest.com%2Fpin
%2F757238124831790772%2F&psig=AOvVaw2Y5iSHLtlb9WHB9CBJQDpn&ust=1610919772094000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIC
k6fu1oe4CFQAAAAAdAAAAABAU
Layunin
-tumutukoy ito sa kung ano ang nasa
akda, gaya ng nagbibigay impormasyon,
naghahatid ng lugod o kasiyahan,
nangangaral o nagbibigay panuto.
Tema
-maaaring pag-ibig sa Diyos, sa Inang
Bayan, kapwa-tao, sa kalikasan, sa mga bagay
na may kahalagahan, sa mga pangyayari sa
kapaligiran.
Tono
-kung ano ang ginagawa ng akda.
Nagpapatuwa, nanunuya o
nangungutya, nagbibiro o seryoso.
Halimbawa ng Pagsusuri ng Tula ayon sa
Bisa
Tay, Pauli Na, Bayai ang Saudi Ang aton balay nga sadto mabakod

ni Eugenio M. de Pablo Nagaamat-amat na hilay;

Ang mapag-on sini nga haligi

Tay, pauli na–bayai and Saudi. Subong nagagabok, nagahuyang.

Si Nanay nagamasakit, nagalala,

Bisa sa Isip
nagagrabe.

Nagapakonsulta sia sa mga diskohan

Tay, pauli na,
Kaupod ni Kumpare mo Bistre.
Ang Saudi bayai.
Nagapa-admit sia sa balay madyongan,
Si Nanay tabangi.
Charity kag pong ang iya balatian.

Bisa sa Asal Bisa sa Damdamin

Ano ang layunin ng Tula?
Layunin ng Tula:
Nais ipabatid ng may-akda ang mga madalas na dahilan ng mga
pagkawasak ng pamilya ng mga OFW. Sa kawalan ng katapatan ng asawa o
bana ay maaaring mawasak ang pamilya at ang laging apektado ay ang
kanilang mga anak.

Ano ang tema ng Tula?

Tema ng Tula:
Ang tema ng tula ay tungkol sa pag-ibig ng ama sa mga anak
at ang pagmamahal ng mga anak sa magulang, pagmamalasakit
ng anak sa relasyon ng mga magulang.
Ano ang tono ng Tula?
Tono ng Tula:
Seryoso ang tono ng tula. Pinapadama ng may-akda sa mga mambabasa na hindi
biro ang hirap na dinadanas ng mga OFW, mabigyan lamang ng magandang
kinabukasan ang kanilang pamilya.

Ano ang maaaring Implikasyon sa Tula?

Implikasyon:
Ang pangingibang bansa ay nakapagdudulot ng kabutihan dahil malaki ang kinikita
roon at may malaking halaga ang mga ipinapasok ng mga “overseas contract worker”.
Sa kabilang dako, ito rin ang naging ugat ng suliraning pampamilya lalo na ng mag-
asawa.
Mga Katangian ng Mahusay na
Panunuri:
1. Pagbibigay balanse, walang kinikilingan at makatuwirang
pamumuna sa pamamagitan ng paglalahad sa positibo at
negatibong punto sa binasa.
2. Ayon kina San Juan et al.(2005), habang nagbabasa ang isang
tao,siya’y nag-iisip, nagsusuri, nagpapahalaga, nagging kritikal,
palatandaan na siya’y gumagawa ng mapanuring pagbabasa.
3. Ang mga akdang pamapanitikan ay nakahain sa paningin ng mga
mambabasa. Kung hindi natin bibigyang pansin, walang mangyayari
sa mga akdang ito na dugo’t pawis na nilikha ng ating mga ninuno
at kababayan bilang pagpapahalaga ng kanilang isip at damadamin.
4. Ang pagpapahayag sa mga akda tulad ng pagsusuri sa mga ito ay
nakatutulong sa lalong ikaliliwanag at ika-uunlad ng panitikan at
gayun din ng manunulat ng anumang likhang sining tulad ng tula,
maikling kwento, dula, nobela at iba pa.
Iba’t ibang mga Dulog/ Approaches
sa Pagsusuri ng mga Akdang
Pampanitikan
• Ang mga dulog o teoryang pampanitikan ay ang
sistematikong pag-aaral ng panitikan at ang mga
paraan sa pag-aaral ng panitikan.
 1.Markismo/ Marxismo
Layunin nito na ipakita na ang tao o
sumasagisag sa tao ay may sariling
kakayahan na umangat buhat sa
pagdurusang dulot ng pang-
ekonomiyang kahirapan at suliraning
panlipunan at pampulitika.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.clipartkey.com%2Fview%2FxhJhim_clip-art-wealth-poor-man-transprent-cartoon-man
%2F&psig=AOvVaw3-
dvNktieDsXeZLguf8k2X&ust=1610920347509000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCJjZ44y4oe4CFQAAAAAdAAAAABAl
 2. Imahismo
Layunin nito ay gumamit ng mga
imahen na higit na maghahayag sa mga
damdamin, kaisipan, ideya, saloobin, at iba
pang nais ibahagi ng may-akda na higit na
madaling maunawaan kaysa gumamit
lamang ng sariling salita.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.vecteezy.com%2Fvector-art%2F614400-young-boy-reading-a-book-
with-
imagination&psig=AOvVaw2XkvjnrdQtToR7tYHJwdxT&ust=1610920801819000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTC
MDVrOm5oe4CFQAAAAAdAAAAABAk
 https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.pinterest.com%2Fpin
%2F221520875408988249%2F&psig=AOvVaw2aVG3GxWr2ZbtBBC9OewCn&ust=1610921154268000&source=image
s&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCOjiw6--oe4CFQAAAAAdAAAAABAQ

3. Klasismo
Layunin nito ay maglahad ng mga
pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng
estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan.

4. Realismo
Layunin nito ay ipakita ang mga
karanasan at nasaksihan ng may akda sa
kanyang lipunan.
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fconsider-this.ca%2Fmassive-initiative-to-coordinate-county-community-services-needs-public-input
%2F&psig=AOvVaw3MaXuahRLc53puFIwWWfAi&ust=1610927491144000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIDUq93Soe4CFQAAAAAdAAAAABAK
 https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fclipartart.com
%2Fcategories%2Fworld-love-
clipart.html&psig=AOvVaw1X5cXGWJlJIw_wfz2JqaTN&ust=16109221865
13000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIDip_2-
oe4CFQAAAAAdAAAAABAg

5. Romantisismo
Layunin ng teoryang ito na ipamalas
ang iba’t ibang paraan ng tao o
sumasagisag sa tao sa pag-alay ng
kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at
mundong kinalakhan.

https://www.google.com/url?sa=i&url=http%3A%2F%2Fclipart-library.com%2Fclipart%2Flove-clipart-
10.htm&psig=AOvVaw1X5cXGWJlJIw_wfz2JqaTN&ust=1610922186513000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIDip_2-
oe4CFQAAAAAdAAAAABAU
6. Humanismo
Layunin ng teoryang ito na ipakita na
tao ang sentro ng mundo. Binibigyang
tuon ang kanyang kalakasan at
mabubuting katangian gaya ng talino,
talento at iba pa.
Tao ang sentro ng akda.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.clipartkey.com%2Fview%2FTwohRi_business-man-strong-strong-person-clipart%2F&psig=AOvVaw3nZDDs2q_xj1TV-q-
HUAkl&ust=1610922857584000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIDItLvBoe4CFQAAAAAdAAAAABAJ
 7. Eksistensyalismo
Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang
tao ay may kalayaang pumili o magdesisyon
para sa kanyang sarili na tinuturing na
pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo
(human existence).
Ang kalakasan ng paninindigan ng tauhan
ang mahalagang makita rito.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.shutterstock.com%2Fimage-vector%2Fperson-opinion-icon-free-bonus-clip-
554915884&psig=AOvVaw1wTP2lNBPkrVPgzm9-
ny8U&ust=1610923194996000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCOil3NnCoe4CFQAAAAAdAAAAABAa
 8. Formalistiko

Layunin ng panitikan na iparating sa mga mambabasa

ang mga nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang
panitikan. Walang simbolismo na nakapaloob dito at
hindi humuhingi ng malalimang pagsusuri at pag-unawa.
Ang tuon ng pagsusuri ay sa istruktura o porma ng
akda.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fevents.nau.edu%2Fevent%2Fwriting-the-winning-essay
%2F&psig=AOvVaw2pyba1Ht0H2xdrQ07o090U&ust=1610923689603000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCKjKjuLEoe4CFQAAAAAd
AAAAABAJ
9. Naturalismo
Sa teoryang ito itinuturing na mabangis na gubat ang
buhay sa mga walang kalaban-labang mga tao. Detalyado
ang paglalarawan ng mga kasuklam-suklam na
pangyayari sa buhay ng tao.
Natural sa teoryang ito ang pagkakahati ng lipunan:
mayaman at mahirap, babae at lalaki, mabuti at masama.
10. Arkitaypal
Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga
mahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng
mga simbolo. Ang lahat ng simbolismo ay naaayon
sa tema at konseptong ipinapakilala ng may-akda
sa mga mambabasa.
 11. Sosyolohikal
Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang
kalagayan at suliraning panlipunan ng
lipunang kinabibilangan ng may akda.
Ipinalalagay na ang akdang kanilang nililikha
ay repleksyon o salamin ng mga nagaganap
sa lipunang kanyang kinalalagyan.

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Ftheclimatelemon.com%2Fdo-the-global-poor-care-about-climate-change
%2F&psig=AOvVaw1tVMjLkDlN4uygDNuQEFoF&ust=1610927921368000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIDjtqjUoe4CFQAAAAAdAAAAABAD
 12. Feminismo
Ang layunin ng panitikan ay
magpakilala ng mga kalakasan at
kakayahang pambabae at iangat ang
pagtingin ng lipunan sa kababaihan.
Layunin nitong labanan ang anumang
diskriminasyon at pagsasamantala sa
kababaihan.
 13. Sikolohikal
Ipinapakita sa akda na ang tao ay
nagbabago o nagkakaroon ng panibagong
“behavior” dahil may nag-udyok na mabago
o mabuo ito. Tungkulin ng manunuri na pag-
aralan ang kabataan at personalidad ng may
akda at kung paano nilikha ng manunulat
ang kanyang akda.

https://www.google.com/url?sa=i&url=http%3A%2F%2Findianmirror.com.au%2F%3Fp
%3D3019&psig=AOvVaw0RkgZzKyraO2xzCuuJdXWJ&ust=1610928377442000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCLCz9IPWoe4CFQAAAAAdAAAAABAE
14. Moralistiko
Layunin ng panitikan na ipakita ang
pagtutunggali ng mabuti sa masama, ng tama sa
mali.

15. Queer
Layunin ng panitikan na iangat at pagpantayin
ang paningin ng lipunan sa mga Homosexual.
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.istockphoto.com%2Fillustrations
%2Flgbt&psig=AOvVaw2grsgGE5f_SNSJ1ZR3vZJL&ust=1610928808000000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCKDDjt3Xoe4CFQAAAAAdAAAAABAD
 Mga Kabutihang Maidudulot ng Pagsusuri o
Analisis:
• Ang pangibabaw ng istilo na kakaiba o katulad ng ibang manunulat.
• Paggamit ng wika. (e.g. payak na salita o parirala o pag-uulit ng mga ito.)
• Makapagpapasya kung malinaw, mahina o malabong argumento.
• Magkaroon ng kasanayan sa pagbuo ng malinaw na paglalarawan.
• Magkaroon ng kakayahan sa paghanay ng pangyayari o pag-aayos.
 Mga katanungang makatutulong sa
pagsusuri ng teksto o akda:
• Lahat bang nabanggit ng may-akda ay katotohanan?
• Alin ang totoo? Kapani-paniwala ba?
• May mga patunay ba siya o katibayan?
• Ano ba ang pinagdiriinan ng may-akda sa ating binasa?
Sa ganitong analisis ay lalabas ang ating
pagkamapanuri at:
1. Handa tayong maglahad ng ating panig upang
hikayatin ang awtor sa ating pinanindigan o panig
dahil may nakita tayong kapani-paniwala o di tama.
2. May nabuo tayong katwiran o dahilan na sumasalungat
o pumapatay sa kanyang argumento.
Halimbawa ng Pagsusuri ng Tula gamit ang
Teoryang Feminismo
Sa Kadalagahan
(ni Miguela Montilebano)
salin ni Nenita T. Mino
Ang katulad ng kadalagahan
Ay mga bulaklak na maririkit
Magandang tunay, kaakit-akit,
Dahil sa kanilang pamumukadkad,
Nakakaakit ng pansin.
Ang kahinhinan nila’y angking
kagandahan,
Na nagpapawiling titig,
At ang mabuting kalooban,
Ay yaong kabanguhan,
Na nakakabihag ng puso ninuman.
Kaya Oh! Mga kadalagahan
Na sa mga bulaklak ko inahahalintulad,
Sikapin ninyong pag-ingatan
Yaong kayumian kasinupan
Sa inyong mga kaugalian.
Sikapin ninyo ang pagpunla,
Yaong mga binhing mahalaga,
Yaong ating sariling lupa,
Upang maging karapat dapat kayong
tawaging,
Dangal, hiyas ng Pilipinas.
Ano ang nais ipabatid ng unang saknong?
 Unang Saknong
-malinaw na ipinapakita ng may-akda na ang kababaihan ay
mahalaga at makapangyarihan.
Ano ang nais ipabatid ng pangalawa at ikatlong
saknong?
 Pangalawa at Pangatlong Saknong
-ipinapakita ng may akda na ang kababaihan ay hindi sanhi
o instrumento ng kasamaan kundi may mga katangian itong
kapuri-puri at kaakit-akit.
Ano ang nais ipakita ng huling saknong?
 Huling Saknong
-ang pagkilala sa kapangyarihang babae, ang pagpapahayag ng
binhing mamahalin, dangal korona ng Pilipinas- kapangyarihan ito na
sa tradisyon ng lipunang Pilipino ay pinahahalagahan ang kababaihang
Pilipina dahil sa impluwensya ng ating relihiyon. Lumalaki ang mga
babaeng Pilipina na mapagkumbaba, konserbatibo na pinag-uusapan
ang pag-iingat sa kapurihan at sa isang ganap na babae.
 Malinaw na ipinapakita ni Montelibano na ang
kababaihan ay kapuri-puri at may magagandang katangian.
Pinabulaanan ni Montelibano na ang kababaihan ay pasibo,
madaling matakot, hindi ginagamit ang isipan, kayan-
kayanan ng kalalakihan at hindi maaasahan sa anumang
intelektwal na gawain.
Ang Panunuring
Pampelikula
Pelikula
Ayon kina Abad et al. (1999), ito ay isang kagamitang
tanaw-dinig na may layuning pang-edukasyunal. Hindi
lamang ito nakakaalis ng lungkot at nakalilibang kundi
nagbibigay din ng karagdagang kaalaman.
Mga Tanong na Dapat Isaalang-alang sa
Panunuring Pampelikula(Austero,1999)

1. Tauhan
• Nagampanan ba ang papel ng buong husay? Nahiwalay ba ang kanyang
sarili sa karakter na ginampanan?
• Nag-emphatize ba tayo naka-symphatize sa kanila?
• Too bad o too good ang karakterisasyon? May energy ba o walang energy
ang pagganap, may element ba o walang element of surprise sa ikinikilos?
• Totoo ba o hindi ang Karakter?
 2. Istorya o Kwento
• Nakatitimbang ba ang estorya?
• Interesting ba o kapana-panabik?
• Credible kaya? Baka kulang sa pananaliksik.
• Cinematic ba? Baka panteatro lang?
• Mababaw ba o malalim?
• Hinaharap ba ng pangunahing tauhan ag problema?
• May pokus ba?
• Nahuhulaan ba ang kasunod na pangyayari?
• Hindi nagging kasiya-siya (satisfactory) ang wakas.
3. Pananalita
• May respeto ba ang pananalita?
• Bulgar ba o matino ang mga lengguwahe?
• Magaan ba at nauunawaan?
• Mahahaba ba ang dayalog na halos walang tuldok?
• May lalim ba? May laman ba?
4. Tema o Paksa
• May vision ba ang pelikula?
• Ano ang pinal na analisis sa kahahantungan ng pelikula?
• May puso ba ito?
• Ano ang impak ng pelikula sa manonood?
• Nagwagi ba ang kabutihan sa kasamaan?
• Na-glorify ba ang criminal?
• Anong diwa o kaisipan ang tumino at sumurot sa utak ng tagapaood?
5. Pamagat
• Akma ba ang pamagat sa kwento?
• Bakit ito ang titulo gayong walang kaugnayan sa estorya?
• Maganda lang bang pakinggan o tips ng prodyuser kaya
ginamit?
• May simbolismo ba o kahuluhan sa pagitan sa bawat
hinabing salita?
6. Cinematograpo
• Mahusay ba ang mga anggulong kinunan?
• Naipakita ba ng mga kamera shots ang mga bagay o
kaisipang gusting palutangin?
• Kumukonekta ba ang kamera shots sa daloy ng istorya?
• Ang visual effects ba ng cinematograpo ay tumulong sa
paglikha ng isang magandang pelikula?
• Ang lente ba’y na-adjust para sumunod sa galaw ng aktor?
7. Aspektong Teknikal
• Nakapaglikha ba ng emosyunal na impak ang musika
(sound)?
• Akma ba ito sa pagpapalit-palit ng eksena?
Ang ilaw ba at tunog ay koordineyted upang umakma sa
mood ng eksena?
• Ang special effects ba ay kapani-paniwala ?
• Mahusay ba ang ginawang editing ?