Paksa: 

Kinakaharap na
Hamon ng Ortograpiyang
Filipino at  Pagsasalin
Ikalawang Linggo

Bernardo F. Ramos EdD

A. Tunguhin
1. Naipaliliwanag ang bisyon at misyon ng PLM.
2. Naiaangkla ang deskripsyon at layunin ng kurso sa bisyon
at misyon ng PLM.
3. Nakikisangkot sa talakayan ukol sa mga kahingian ng
kurso gayundin ang inaasahan nila sa kurso.
4. Naisasalin sa wikang Filipino ang bisyon at misyon ng
PLM.
C. Lektyur
Sa pag-aaral ni Fortunato (1991) na Ortograpiyang Filipino: Isang Pag-Aaral sa
Istandardisasyon ng Wika , kanyang binigyan depinisyon ang tatlong mga susing salita.

Ortograpiya - tumutukoy sa paraan ng pagbibigay-simbolo sa

1
wikang pasalita sa paraang pasulat

Filipino - wikang pambansa, Unang binanggit ang Filipino na

2 wikang panlahat natin sa Konstitusyon ng 1973; pagkatapos ay
sa Konstitusyon ng 1987.

Istandardisasyon - kumakatawan sa  proseso ng pagiging

3 magkakaanyo, magkakahawig, o uniporme ng isang wika para sa
higit na malawakang pagtanggap at paggamit nito.
 Apat (4) na kataliwasan sa pangkalahatang tuntunin na nauukol sa kasong
Kambal-Katinig.

Kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa katinig sa

1 unang pantig ng salita.
Halimbawa, “tIYA” (tia), “pIYAno” (piano),

Kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa dalawa o

mahigit pang kumpol-katinig (consonant cluster) sa loob ng
2
salita.
Halimbawa, “ostIYA” (hostia), “impIYERno” (infierno),
Ang pagpapanatili sa unang patinig ay isang paraan ng
“pagpapaluwag” sa mga pantig
Halimbawa, “induSTRYa” (industria) o “iMPLWeNSYa”
(influencia)
 Apat (4) na kataliwasan sa pangkalahatang tuntunin na nauukol sa kasong
Kambal-Katinig.

Kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa tunog na H.

3 Ang H ay isang mahinàng katinig kayâ naglalaho ito kapag
walang kasámang patinig
Halimbawa, “kolehIYo” (colegio), “rehIYON” (region).

Kapag ang kambal-patinig ay nása dulo ng salita at may

4 diin ang bigkas sa unang patinig ang orihinal.
Halimbawa, “ekonomIYA" (economía), “pilosopIYA"
(filosofía),
"Nakakatawa ngunit totoo, ang pangunahing problema ng wikang
‘Filipino’ ay identidad.” - Virgilio Almario

Kumbensiyong Konstitusyonal 1934, napagpasiyahan na magkakaroon ng

isang katutubong wika na pagbabatayan ng wikang pambansa. Naging
mainit ang pagtatalo sa pagitan ng mga Tagalog, Sebwano at Ilokano.
Ngunit nanaig, dahil sa higit na bilang ng mga delegado, ang wikang
Tagalog. Mula noon, di umano ay nabahiran na ng politika at mga
pansariling interes ang pag-usbong ng ating wikang pambansa.
 “Para sa ating mag-aaral na tinuruan ng abakada nang nasa elementarya, marahil
simpleng a-ba-ka-da lamang ang tingin natin sa ating alpabeto. Ngunit, ayon sa
kasaysayan nito, napakayaman sa ideya ng pagka-Filipino ang kasalukuyang alpabeto.”
- Lope K. Santos

Nagsimula ang alpabeto sa 17 titik (Tagalog na nakabatay sa Baybayin) na

naging 20 alpabeto noong 1972 at naging 28 titik noong 1987 hanggang sa
ngayon. Ang walong titik (C,F,J,Ñ,Q,V,X,Z) na idinagdag noong 1987 ang
“kumakatawan sa mga tunog na wala noon sa abakada ngunit nasa mga wika
ng nasa Filipinas.”
Ayon sa pananaliksik ni Espiritu, (2015) na Isang
Pagsusuri sa Umusbong na Tuldik-Patuldok sa Wikang
lokano at ang Ambag nito sa Ortograpiyang Filipino,
ang tuldik o asento ay isang hudyat na dinaragdag sa
isang titik upang mapalitan ang pagbigkas o malaman
ang wastong pagkakabigkas sa isang salita.

Ang tuldik-patuldok ay umusbong sa pinagkasunduan

ng mga dalubhasa sa wikang Filipino upang magbigay
solusyon sa  kasalukuyang hindi magkasundong
ginagawang pagtutumbas ng A o E sa bigkas na schwa,
na karaniwan matatagpuan sa rehiyonal na wika pang-
una na ang wikang Ilokano.
 “Ngayon ang panahon ng pagsasalin. Ngayon ang
panahon upang lumahok sa iba't ibang gawaing pagsasalin—teknikal man o
pampanitikan. Dagsa sa merkado ang mga gawaing nangangailangan ng pagsasalin.
At dahil walang anumang ahensiya sa bansa na nangangasiwa o nagpapatrol sa mga gawaing
pagsasalin, hindi matiyak ang pamantayang gagamitin sa pagsipat sa isang wasto at tamang
salin partikular sa mga isinasagawang teknikal na
pagsasalin. Sapat bang maisalin lamang ang impormasyon? O panahon na upang
muling sipatin ang nakagawiang palagay sa praktika ng teknikal na pagsasalin?
Habang patuloy na pumapasok ang mga pagbabagong dulot ng teknolohiya, pumapasok na rin
ang iba't ibang kahingiang sitwasyonal at kontekstuwal sa pagsasalin.
Bunga ng mga kahingiang ito, hindi na sasapat pa ang nakagawian sa pagsasalin.
Mahalagang mataya ang mga umiiral na praktis sa pagsasalin at matiyak ang mga
pagpapahalagang maaaring makaapekto sa magsasalin sa panahong ito.”

[Buban (2014), sa abstrak ng kanyang  Ang Pagsasaling Teknikal:

Pagsipat sa Praktika at Pagpapahalaga]
 “Lampas sa pagiging lingguwistiko ang pagsasalin at
mataas na kasanayang intelektuwal at karunungang
pangkultura ang hinihingi nito sa sinumang
naghahangad na maging tagasalin na walang pagsalang
magtataksil sapagkat hindi kailanman makaiiwas sa
mga pagtatakda ng paglikha o muling pag-akda. Dahil
muling pag-akda, isang kabalintunaan na orihinal ang
salin kayâ nakahuhulagpos ang tagasalin sa paratang na
taksil.”

Coroza (2016) na “Taksil daw ang Tagasalin?” Isang

Pag-unawa sa Pagsasalin bilang Disiplina
 “ Lumabas sa pag-aaral na ang tumbasang angkat
ang higit na ginagamit. Ibig sabihin, mas malawakan ang panghihiram sa dayuhang
wika. Sinundan ito ng tumbasang leksikal. Pinaniniwalaang kung may nakatala
nang tumbasan sa diksyunaryo, maaari na itong gamitin. Gayumpaman,
isinasaalang-alang pa rin kung madaling mauunawaan at higit na popular ang itinumbas na
salita. Sumasangguni ang mga editor at manunulat sa higit na
pinagkakatiwalaang mga diksyunaryo at pinipili ang tumbasan na higit na gamitin
sa alinmang diksyunaryong ito. Sinundan ng tumbasang kontekstwal. Limitado
lamang ito sa register kung saan ang pagtutumbas ng salita ay ayon sa
partikular na larangan. Samantala, ang tumbasang di-tiyak ay iilan lamang ang
gumagamit dahil hindi malinaw kung saan nagmula ang salita o ang etimolohiya
nito. Ang hindi gamitin ay ang tumbasang berbal o ang pagbabaybay ng salita
ayon sa bigkas nito.”

[Torres-Rada (2017) na Estilo ng Pagsasalin sa Wikang Filipino

ng mga Teksbuk sa Araling Makabayan]
 D. Aplikasyon
1. Nasusunod ba ang mga alituntunin ukol sa pagbabaybay na isinasaad sa
Ortograpiyang Filipino? Bakit?
2. Mayroon ka bang maimumungkahi kung paano mapapaunlad ang
Ortograpiyang  Filipino at gawin itong mas praktikal?Ilahad.
3. Isalin sa wikang Filipino ang PLM Vision and Mission. Sa ginawa
mong salin, ipaliwanag ang bisyon at misyon ng PLM.
Vision
Guided by academic excellence, integrity,
and social responsibility PLM is committed to pursue the principles of
"Karunungan, Kaunlaran, Kadakilaan."
D. Aplikasyon
Mission
The PLM Board of Regents, Management, Faculty, and Staff are committed:
• To be recognized by the Philippines and ASEAN academic accrediting
agencies as a premier university for its quality education, research, and
extension services;
• To ensure that PLM maintains a higher than the national average
performance in all professional licensure examinations taken by its
graduates; and
• To continue to provide the students with an education that will give them
a competitive advantage for employment opportunities.
4. Masasabi mo bang nakaangkla ang deskripsyon at layunin ng kurso
sa bisyon at misyon ng PLM? Paano mo ito nasabi? Ipaliwanag.
Saan tayo
nakatuon?
B I S Y O N
Mabuting Balita
Mateo 14, 22-33
Ang Mabuting Balita ng Panginoon ayon kay San Mateo

Noong panahong iyon, matapos pakainin ang mga tao, agad

pinakasakay ni Hesus sa bangka ang kanyang mga alagad at
pinauna sa kabilang ibayo samantalang pinauuwi niya ang mga
tao. Pagkaalis ng mga ito, umahon siya sa burol upang
manalangin. Nag-iisa siyang inabot doon ng gabi. Samantala,
nasa laot na noon ang bangka at sinasalpol ng mga alon sapagkat
pasalungat sa hangin. At nang madaling araw na’y sumunod sa
kanila si Hesus na naglalakad sa ibabaw ng tubig. Kinilabutan sa
takot ang mga alagad nang makita nilang may lumalakad sa
ibabaw ng tubig. “Multo!” sigaw nila. Ngunit agad siyang
nagsalita at sinabi sa kanila, “Huwag kayong matakot; si Hesus
ito!”
Mabuting Balita
Mateo 14, 22-33

At nagsalita si Pedro, “Panginoon, kung talagang kayo iyan,

papariyanin ninyo ako sa ibabaw ng tubig.” Sumagot siya,
“Halika.” Kaya’t lumunsad si Pedro sa bangka at lumakad sa
ibabaw ng tubig, palapit kay Hesus. Ngunit nang mapansin
niya ang hangin, siya’y natakot at nagsimulang lumubog.
“Sagipin ninyo ako, Panginoon!” sigaw niya. Agad siyang
inabot ni Hesus. “Napakaliit ng iyong pananalig!” sabi niya
kay Pedro. “Bakit ka nag-alinlangan?” Pagkasakay nila sa
bangka, tumigil ang hangin. At sinamba siya ng mga nasa
bangka. “Tunay na kayo ang Anak ng Diyos!” sabi nila.

Ang Mabuting Balita ng Panginoon.

Paghimay-himay

Nagdasal si Hesus Naglakad si Hesus Lumunsad si Pedro sa Sinagip ni Hesus

sa burol. sa ibabaw bangka at lumakad sa si Pedro.
ng tubig. ibabaw ng tubig, palapit
kay Hesus
Pagbabahagi
"Sa sitwasyon natin ngayon sa
harap ng pandemya, saan tayo
nakatuon?"
SALAMAT SA PAKIKINIG
SALAMAT SA PAKIKINIG
SALAMAT SA PAKIKINIG
SALAMAT SA PAKIKINIG