Professional Documents
Culture Documents
Å Ebeke Organizasyonlarä
Å Ebeke Organizasyonlarä
Güncel Uygulamalar
Şebeke Organizasyonları
Şebeke Organizasyonlar
• Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle
geleneksel yönetim ve organizasyon teorileri,
yaklaşımları ve yöntemleri yetmemeye başlamış
ve daha yeni, değişim ve yaratıcılığa açık
yaklaşımlar ve yöntemler gündeme gelmiştir. Bu
teoriler, her geçen gün teknolojiyle daha içli dışlı
olan şirketler için, yeni olanaklar sunmakta ve
değişen ihtiyaçlara çözümler sunarak daha çok
firma tarafından hayata geçirilmektedir.
Şebeke Organizasyon Nedir?
• Şebeke: kişiler, pozisyonlar,gruplar veya
organizasyonları içeren sosyal ilişkiler modelidir.
• Organizasyonlar arasında kurulan şebeke yapılar ise
belli bir amaca veya mal veya hizmeti üretmeye
yönelik olarak bir araya gelen işletmelerin
oluşturdukları yapı olarak ele alınabilir.
• Stratejik olarak şebeke tanımı; ayrı organizasyonların kâr
için uzun süreli amaçsal anlaşmalarıdır. Şebeke, içindeki
işletmelere, daha çok kazanç sağlar ve global olarak
güçlendirir.
• Buna göre şebeke organizasyonu; bir mal veya
hizmet üretmek için iki veya daha fazla kuruluşun
aralarında işbölümüne giderek uzun süreli işbirliğine
yönelmeleri ile ortaya çıkan örgüt modelidir.
Şebeke Organizasyonlar
• İşletmecilik tarihine bakıldığında şebeke örgüt yapısının 1980’li
yıllarda ortaya çıkmış olduğu görülür.
• Daha önce 20.yy başlarında büyüyen pazardaki mal ve hizmet
talebini karşılamak amacıyla işletmeler fonksiyonel organizasyon
yapısını benimsemişlerdi. 1940’ların sonu ve 1950’lerin başında ise
bölümlere göre ayırma ilkesiyle şekillendirilmiş organizasyonlar
ortaya çıktı.
• Daha sonra ortaya çıkan organizasyon yapısı da matriks
organizasyon yapısı olmuştur. 1960’lı 70’lı yıllarda gelişen matriks
organizasyonlarda çok boyutlu yapı söz konusudur. Bu boyutlardan
biri, fonksiyonel kıstasa göre bölümlendirmedir. İkinci boyut ise
teknik düzeyde farklı teknolojilerden oluşan ürüne göre
bölümlendirilmiş kısımdır. Örgüt biçimi piramit yapısından ayrılarak
dörtgen yapısına dönüşmüştür.
• 1980’li yıllarda işletmeler küçülme(downsizing) stratejisini
uygulamışlar ve temel yeteneklerine yönelerek gerekli kaynakları
outsourcing ile elde etmeye başlamışlardır. Böylece tedarikçiler ve
ana örgütün oluşturduğu ilk şebeke yapılar ortaya çıkmıştır.
Şebeke Organizasyonlar
• Klasik organizasyon yapılarında, amaçlara ulaştıracak iş ve
faaliyetler, aynı yönetim altında çeşitli departmanlarda
gerçekleştirilmektedir. Yapılan bu işler için gerekli kaynaklar da
organizasyonun kontrolü altındadır.
• Şebeke organizasyonlarında, temel faaliyetlerin her biri ayrı bir
yönetim altında çalışan ayrı bir organizasyon konusudur.
• Örneğin satın alma fonksiyonu(işi), bu konuda uzmanlaşmış bulunan
ayrı bir işletme tarafından, üretim ayrı, pazarlama ayrı ve AR-Ge ayrı
bir organizasyon(işletme)tarafından gerçekleştirilmektedir.
• Şebeke organizasyonun diğer bir özelliği de daha önceki
organizasyon yapılarının ana karakteri olan "komuta ve kontrol" bakış
açısı yerine, hiyerarşik kademeleşmeden mümkün olduğu kadar uzak
yatay ilişkiler içinde çalışan birimlerden oluşmasıdır.
• Şebeke organizasyonunun ortaya çıkış nedeni, işletmenin çevresel
değişimlere hemen cevap verebilecek bir kıvraklığa kavuşması,
etkinliğinin artırılması ve işletmenin bildiği ve uzman olduğu esas
işini(core competence-temel yetenek) yapması, diğer işleri bir piyasa
disiplini çerçevesinde başka işletmelere devretmesi düşüncesidir.
Şebeke Organizasyonlar
• Bir çatı altında toplanmaktan çok muhasebe, dizayn, üretim ve
dağıtım gibi hizmetler başka organizasyonlarca yapılmakta ve
bunlar merkez ofise elektronik olarak bağlanmaktadır.
• Şebeke organizasyonların bir sonraki gelişimi sanal şebeke
organizasyonlarıdır. Bu organizasyon yapısında, sürekli olarak
gelişen bir grup işletme, belli özel imkanlardan yararlanmak ve
stratejik avantajlardan faydalanmak için geçici olarak birleşir ve
daha sonra amaçlara ulaşılınca dağılır. Veriler ve bilgiler ilgili
işletmeler tarafından elektronik olarak paylaşılır.
• Şebeke yaklaşımı devrimcidir, çünkü "Organizasyon nerede?"
sorusuna cevap vermek geleneksel yapılardakinden daha zordur.
Örneğin, eğitim, nakliye ve mühendislik hizmetlerini dışardan alan
bir işletme için bu fonksiyonlar artık organizasyonun parçası değildir.
Veya buz hokeyi cihazlarının dizaynı İskandinavya’da, mühendisliği
Amerika'da, üretimi Kore'de ve dağıtımı da Kanada'da bir Japon
firması tarafından yapılabilir. Bu şirketler sözleşme ile birbirine
bağlanmış olup elektronik olarak koordine edilip yeni bir yapı
oluştururlar.
Şebeke Organizasyonu
• Şebeke yapıda firma ana fonksiyonlarının
çoğunu farklı taşeron firmalara vermiştir ve
bunların faaliyetlerini merkezden koordine
eder. Bu tip bir organizasyon, ana merkez
ve ana merkezin etrafında bulunan
uzmanlardan oluşan bir şebeke ile
çevrelenmiştir.
Şebeke Organizasyonun Özellikleri
Organizatörlük
(Brokerlik)
Ar-Ge
Pazarlama Tasarın
Lider İşletme
Satıcı B
Satıcı C
Organizatör
Pazarlama Satıcı