BARNAT, FORMAT

FARMACEUTIKE
Njohuri të përgjithshme
Bar
 Një lëndë ose kombinim lëndësh, që përdoret për
parandalimin,përmisimin ose shërimin e sëmundjeve.
 Lëndë të thjeshta, kombinime lëndësh ose produkte
komplekse të cilat janë të afta të japin një efekt
terapeutik dhe që paraqiten në një formë e cila mund të
përdoret nga i sëmuri, sipas një mënyre të caktuar
 Përdorimi i një ose më shumë barnave për të shkaktuar
një veprim të efektshëm, shkakësor, patogjenetik ose
simptomatik në sëmundje të ndryshme quhet mjekim
Mjekimi me anë të barnave, është zhvilluar
e përsosur njëkohësisht me përsosjen e:
mjeteve të ekzaminimit,
diagnostifikimit dhe
njohjes së proceseve të lëndëkëmbimit
(metabolizmit)
OBJEKTIVAT GJATË PËRDORIMIT
TË BARNAVE:
 Bari të administrohet në rrugën e
zgjedhur
 Të arrijë shpejt në vendin e veprimit
Të ushtrojë veprimin për një kohë të
caktuar
Të përfundojë këtë “aksion” me sukses
Të eliminohet shpejt
nga organizmi
 Përbërësit e barnave
LËNDA VEPRUESE- MEDIKAMENTOZE
(REMEDIUM)

Ushtron një veprim të caktuar në organizëm

Me origjinë natyrore (minerale,bimore dhe shtazore)
ose sintetike
Mund të jetë e vetme ose komplekse
Lënda medikamentoze kthehet ne bar me anë të disa
proceseve teknologjike të përgjithshme
(peshim,matje,trejte,pluhurizim filtrim) ose të posaçme
(granulim, tabletim)
LËNDA NDIHMËSE- (EKSIPIENTIA)

Të plogëta ose me veprim të dobët

Eksipient-do të thotë qe e merr lëndën vepruese
dhe e çon ne vendin e përthithjes.
Vehikul-mjet transporti dmth e bart lëndën
vepruese deri tek vendi i veprimit
 lëndë ndihmëse për përmisimin ose
ngadalsimin e përthithjes, lëndë konservuese
lëndë kundër oksidimit, për ta përmisuar shijen
dhe erën e papëlqyeshme të disa barnave.
 KLASIFIKIMI I BARNAVE
1.SIPAS MENYRËS SË FORMULIMIT
OFICINALE, MAGJISTRALE DHE INDUSTRIALE

Barnat oficinale- përgatiten sipas formulave që përshkuhen

ne farmakope. Shumica të qëndrueshme për një kohë te
gjatë dhe vijnë të gatshme në farmaci Në farmaci përgatiten
b. oficinale me afat të kufizuar ruajtje

Barnat magjistrale- përgatiten në farmaci ne bazë te

recetës së mjekut,me afat te shkurter ruajtje.

Barnat industriale- përgatiten në industrine farmaceutike

kanë afat te gjatë ruajtje.Kanë një emër të përbashkët
ndërkombëtar INN ose një emër tregtar
2. SIPAS KONCEPTIT TERAPEUTIK

Barna
 alopatike
Përbëjnë
 shumicën e përgatesave që përdoren në mjekësi.
“Contraria contrariis curantur”
Janë përgatitur sipas konceptit të Hipokratit që zbaton ligjin e të

kundërtave, bari vepron ne sëmundje në mënyrë antagoniste
duke asnjanësuar efektet si kundërhelm. Dozat janë nga të 10-
100 pjesë të mg deri disa gram

Barnat
 homeopatike-
“Similia similibus curantur”
Veprojnë sipas ligjit të ngjashmerisë , një bar homeopatik

përdoret kundër një sëmundje n.q.s tek njeriu i shendoshe jep
shenja me semundjen perkatese,
Përdoren në doza jashtëzakonisht te vogla (infinitezimale)

3.SIPAS MËNYRËS SË PËRDORIMIT

Barnat për përdorim të brendshëm

Futen në organizëm dhe ushtrojnë veprim sistemik
 Barnat qe futen ne organizem nga goja (tretësira,
plurura,kapsula etj), me rrugë rektale ose parenterale

Barna për përdorim të jashtëm

Përdorennë lëkurë ose në mukoza, me veprim lokal
(pomada, tretësira oftalmike, tretësira për hundë, ovula)

Disa tretësira dhe pluhura përdoren për përdorim të

jashtëm dhe të brendshëm,
4. SIPAS HELMUESHMËRISË

Barna helmuese(venena)
Me veprim te fuqishëm ,helmues përdoen ne doza teper te vogla
te mijtat dhe te 10mijtat e gramit.
Ne farmaci vazot me lëndë helmuese ruhen të veçuara nga lëndët
e tjera ne dollapin venena(a)i cili eshte metalik mbyllet me çelës
dhe i dyllosur, vazot kanë etiketë shkronja të bardha ne sfond të
zi ku përveç emrit shkruhet dhe dhe doza max.
Barna me veprim te fortë (separanda)
Në doza max japin vdekje jane me pak helmuese se barnat dhe
lendet helmuese. Vazot ruhen ne dollapin b(ose separanda)
etiketa shkronja te kuqe sfond i bardhe. Futet barbitali, kafeina,
kodeina, kloramfenikoli, aminofilina/
Barna me lëndë të zakonshme (anodine)
Janë me pak vepruese, përdoren në sasi të madhe në rendin e
gramëve
5.SIPAS SHKALLËS SË SHPËRNDARJES
Barna homogjene- janë dispersione molekulare
ose ultramikromolekulare, ku faza e shpërndarë
dhe mjedisi shpërndarës kane afri të ndërsjellta,
lenda vepruese e shperndare mire në mjedisin
shpërndarës (tretësirat e vërteta)

Barna heterogjene- karakterizohen nga prania

e 2 ose me shume fazave qe formohen nga
mungesa e afrise se ndersjellte dhe ndryshimi i
madhësisë së grimcave të lëndës së shpërndarë dhe
mjedisit shpërndarës
Sisteme te shpërndara homogjene (tretësirat)
Tretësirat përfaqësojne grupin e përgatesave të lengëta te cilat
ndahen ne dy grupe
 Tretesira me ane te tretjes se lëndës vepruese në nje tretës
(ujë,alkool,vaj).
 Tretesira qe perfitohen me ane te ekstraktimit.

Sisteme te shpërndara heterogjene

dipersione koloidale qe përbehen nga solet e gomave ose
lëndeve të tjera makromolekulare natyrore,gjysëm sintetike dhe
qe shërbejnë si mjedis për shpërndarjen e lendeve vepruese,
dispersione makroheterogjene të trasha –dispersione
johomogjene të cilat ndahen në:
 të lengëta-emulsione, pezulli
 të buta-pomada, supozitorë
 të ngurta-pilula, pluhura, tableta
Literatura farmaceutike zyrtare
FARMAKOPEJA
“pharmacon”-bar helm,“poein’- bëj

Farmakopeja eshte liber me fuqi ligjore ku jane shenuar standartet

dhe normat per pergatitjen, kontrollin e cilësisë dhe ruajtjen e
barnave më të rëndësishme që përdoren në praktikën e përditshme.
Farmakopeja është e përbëre nga monografitë e lëndeve
medikamentoze,ku specifikohen vetitë fiziko-kimike,provat e
identifikimit,kërkesat për pastërtinë, përcaktimi sasior dhe ruajtja
si dhe monografitë e përgatesave farmaceutike
farmakopete kane nje varg pasqyrash ku percaktohet lista e
lendeve helmuese me veprim te forte,dozat e zakonshme dhe max.
Farmakopeja Europiane ( European
Pharmacopoeia Eur.Ph, Ph. Eur, EP)
Përgatiten nën kujdesin e Këshillit të Europës, e
realizuar për të lejuar qarkullimin e barnave në
vendet e BE
Farmakopea Evropiane (Ph. Eur.) është një
dokument referimi për kontrollin e cilësisë së
barnave. Botohet dhe përditësohet rregullisht në
anglisht dhe frëngjisht, dy gjuhët zyrtare të
Këshilli i Evropës
Standardet zyrtare që përfshihen në të ofrojnë një
bazë shkencore për kontrollin e cilësisë gjatë gjithë
ciklit jetësor të një produkti farmaceutik
Këto standarde janë ligjërisht të detyrueshme –
siç përcaktohet në Konventën e Këshillit të
Evropës për Përpunimin e Farmakopesë Evropiane
dhe në legjislacionin farmaceutik të BE-së dhe atë
kombëtar.
Standardet e cilësisë të cilat përshkruhen në Ph.
Eur. bëhen të detyrueshme në të njëjtën datë në të
gjitha shtetet pjesëmarëse në konventë
Të dhëna në web faqen
www.edqm.eu
Në fuqi -Edicioni i 10-të i detyrueshëm në 39
vende evropiane dhe aplikohet në më shumë se
120 vende në mbarë botën.

Edicioni i 10-të (përfshirë Suplementin 10.8)

përmban 2462 monografi (përfshirë format e
dozuara), 383 tekste të përgjithshme (duke
përfshirë monografitë e përgjithshme dhe
metodat e analizës) dhe rreth 2850 përshkrime të
reagentëve
Dokument i rëndësishëm sepse:

Siguron standarde për kualitetin e substancave

mjekësore të rëndësishme për shëndetin e
njerëzve dhe të kafshëve
Shpejt reagon ndaj rreziqeve të cilat i kanosen
shëndetit të popullatës
Mundëson qarkullimin e lirë të barnave në
mes shteteve
Siguron kualitet të njejtë të barnave për të
gjithë qytetarët e Europës
Farmakopeja Ndërkombëtare -The
International Pharmacopoeia (Ph. Int.)
Përmbledhje e specifikimeve për kualitet të të
substancave farmaceutike (substanca aktive dhe
ndihmëse) dhe formave të dozuara me metodat
për analizë
Botimi i fundit Botimi i dhjetë i Farmakopesë
Ndërkombëtare, i botuar në vitin 2020.
 E disponueshme në web faqen
http://www.who.int;
http://www.who.int/medicines/areas/quality_s
afety/quality_assurance
• Farmakopea Ndërkombëtare (Ph.Int.) përbëhet
nga një përmbledhje procedurash të
rekomanduara për analiza dhe specifikime për
përcaktimin e "substancave farmaceutike"
(përbërësit aktivë farmaceutikë), eksipientëve
dhe "formave të dozuara"
• Ajo shërben si material burimor për referencë
ose përshtatje nga çdo shtet anëtar i Organizatës
Botërore të Shëndetësisë (OBSH) që dëshiron
të vendosë kërkesa farmaceutike.
 
• Farmakopea Ndërkombëtare përpilohet në bazë
të këshillave dhe vendimeve të Komitetit të
Ekspertëve të OBSH-së për Specifikimet për
Preparatet Farmaceutike (ECSPP).