Fizioterapia ne Neurologji

1
rregullimi i ecjes
tek ICV

2
 Kushtet me te shpeshta ku
lajmerohet rregullimi i ecjes
Hemiplegjia
Paraliza Cerebrale
Morbus Parkinson
Neuropathia diabetice
Semundjet e nyjeve
Insuficienca posturale
Intervenimet kirurgjikale
Problemet ortopedike
Mosha e shtyer

3
 Vlersimi i ecjes fiziologjike
Cikli i ecjes sht bashksi fenomenesh q zhvillohen n mes t dy
mbshtetjeve suksesive t kmbs s njjt mbi tok
(fillimi i ecjes (hapi), n prgjithsi, kur thembra e kmbs s djatht
prek tokn dhe fundi i hapit sht kur kjo kmb arrin n pozitn e
njt).

4
 Vlersimi i ecjes : hapi
Hapi sht distanca n mes t gjurms s thembrs mbi tok dhe
gjurms s dyt t t njjts thembr

Gjysm hapi : distanca n mes gjurms s thembrs s njrs

gjymtyr dhe thembrs s gjymtyrs tjetr (subjekti i ri : 60cm,
subjekti i moshuar : 35cm)
hapi i prapme : prapa vertikales
hapi i prparm : para vertikals

5
 Prshkrimi i ciklit t ecjs

Mbshtetja e par bipodale, gjymtyra e poshtme e

djatht prpara (faza e pranimit) Gjysm legeni i
djatht sht prpara dhe gjymtyra e poshtme e
djatht sht n rrotacion ekstern, n situatn e
pranimit anterior dhe t frenimit (e kundrta pr supin)
6
 Forcat q veprojn gjat ecjes
Forca e gravitacionit e cila
tenton t bn fleksionin e
artikulacioneve bartse dhe i
kundrvihet ngritjes s
gjymtyrs s poshtme
luhatse

Forcat q lidhen me sistemin

muskulor
Forcat q lidhen me
inercionin dhe energjin e
grumbulluar
Forcat q lidhen me sistemin
kapsulo-ligamentar
Forcat e frkimit

7
 Amplitudat e nevojshme artikulare
N rrafshin sagjital :

Fleksion i gjurit 70

Ekstension
krdhokulls 10

8
 Amplitudat e nevojshme artikulare
N rrafshin frontal :
Adduksion n fillim t hapit pastaj abduksion i
krdhokulls(disa shkall)
Eversion i shputs pastaj inversion kur ngritet
nga toka

N rrafshin horizontal :
Rrotacion ekstern i krdhokulls gjat hapit
pastaj intern
Prekja e shputs me bregun postero-ekstern,
gishti i madh sht n pozit t lir 9
 Ekzaminimi i ecjes
Testet speciale per aparatin lokomotor :
- pelviku
- nyja C/F
- gjuri
- nyja T/C dhe shputa
Levizjet kompenzatore
Inqizimet nga rrafshi anterior, Lateral dhe posterior
Shpejtesia (distanca e kaluar brenda kohes se caktuar)
Kadenca ( numri I hapave ne minut)
Gjatesia e hapit ( distanca ne mes te shputave gjate ecjes)
Forca e gjeneruar ne te gjitha nyjet
Forca e absorbuar dhe aktiviteti elektrik I muskujve
(permes EMG)
10
 Forca muskulare matet me metoden
manuele duke e vleresuar me notat 0-5
Kohve t fundit jan dizajnuar programe te
softwerve preciz ne funksionim t matjes s
forces muskulare
Dinamometri izokinetik shfrytezohet per
testet izometrike dhe izokinetike
11
 Eshte dizajnuar nje system I
kompjuterizuar per analizimin
e ecjes duke perfshire
analizn e aktivitetit muscular
si dhe ekskursionin artikular
gjate ecjes.

Gjate kesaj analiza eshte

konkluduar se vie gjer tek:
rritja e ekstenzionit te gjurit
dhe zvoglimi I flexionit te
gjurit per shkak te
hiperaktivitetit te muskulit
rektus femoris

12
Akcelerimi (nxitimi ) tek ecja

Te dhena
electromy
ographike
per
levizjen e
gjurit ne
planin
sagital
gjate nje
cikli te
ecjes tek
3 pacient
te
ndryshem
13
 Ekzaminimi I ecjes
Kndet ne planin sagital per artikulacionin e gjurit
ne anen paretike dhe joparetike (piknisja e matjes 180) ne
fazat e ndryshme gjate ecjes: faza iniciale, faza e mesme,
ngritja e kembes dhe luhatja)

14
 Ecja hemiplegjike
Ecja sht nder caqet kryesore te cilat I synon mjekesia fizikale dhe
rehabilitimi
Ecja hemiplegjike I ka specifikat e veta qe e bjn t njihet q n
inpekcion
Nxitimi n ecje sht si parmeter kyq n analizimin e ecjes

Gjat studimeve t shumta sht konstatuar se nxitimi sht ngusht I

lidhur me kadencn dhe zgjatjen e ciklit t ecjes,
Me metoda mikrokompjuterike sht konstatuar se ecja hemiplegjike
sht:
m e ngadalshme se ecja normale,
ka gjatsi me t vogl t hapit, dhe
kadence t zvogluar

15
 Ecja tek hemiplegjiku ne aspektin kronik
karakterizohet me variablat:
kohore
hapsirore
kinetike
kinematike

16
 Abnormalitetet e ecjes
Animi lateral i trungut
Animi anterior i trungut
Animi posterior i trungut
Lordoza e rritur lumbale
Rrotacioni abnormal ne nyjen C/F
Extensioni dhe flexioni jonormal i gjurit
Dorsiflexioni jo i kontrolluar
Kontakti jonormal i shputes me dyshemen
rregullimet ne koordinim
rregullimet e rritmit te ecjes

17
Gabimet e zakonshme t ecjes faza e t
qndruarit
Nyja T/C : 3 problemet kryesore:
Zvoglimi i DF gjat kontaktit fillestar kmba sht e rrafsht
Zvoglimi i DF n qndrimin e mesm ndoshta pr shkak t
shkurtimit dhe/apo zmadhimit t tonusit n PF
Zvoglim i shtytjes pr shkak t forcs s dmtuar dhe
kohzgjatjes s PF.

Gjuri
gjat qndrimit mungon flexioni I kontrolluar I gjurit
pacienti mund t bie n prkulje (rrzohet) n fazn e
qndrimit

Kerdhokulla
Trendelenburg: jostabilitet pr shkak t dobsis n muskulim e
mesm
gluteal

18
 Karakteristikat e ecjes hemiplegjike
Ecja hemiplegjike karakterizohet me :

1. Redukim n amplitudn fiziologjike te

kerdhokulles ne anen e afektuar n planin
sagital
e cila gjat procesit t ecjes shkaktohet :
a) me rastin e zvoglimit te flexionit ne nyjen
C/F gjate mbeshtetjes n thember dhe
b) zvoglimit t extensionit n nyjen C/F ne
fazen e mbshtetjes n gishtrinj 19
 2. Redukimi n amlituden e levizshmerise n
nyjen e gjurit per shkak t :
a) rritjes se flexionit ne fazn e mbshtetjes n
thembr dhe
b) zvogelimin e flexionit ne gju gjat fazes s
ngritjes se gishtrinjve nga dyshemeja dhe fazs
s luhatjes gjat ecjes.

20
3. Flexioni plantar I rritur me rastin e mbshtetjes ne
thember dhe flexionin plantar t zvogluar ne
fazn e ngritjes se shputs

Te gjitha keto dukuri shoqerohen edhe me levizjet

kompenzatore sekundare ne segmentet tjera
trupore si psh: zvogelimi i flexionit ne gju gjate
luhatjes shoqerohet me cirkumdicion dhe anim
anterior te pelvikut.

21
Gabimet e zakonshme t ecjes faza e
luhatjes

Gabimet gjat pregatitjes pr fazn e

luhatjes
Shtytje e zvogluar
Zvoglim i gjatsis s hapit t
kmbs
Zvoglim i extensionit te
kerdhokulles
Dobsi / vshtirsi me kontrahimin
e muskujve flexor te kerdhokulles
Dobsi / vshtirsi ne kontrahimin
e DF te shputes
Hiperaktivitet i PF
Hiperaktivitet i extensoreve te gjurit
22
Kompenzimet e
zakonshme

Lvizja rrethore e gjymtyrs &

lvizja e kerdhokulles (si kos)

Animi i trungut (apo prkulja

ansore) drejt ans m pak t
afektuar

Animi i pasm i komblikut - pr

shtyrjen e kembes se afektuar

23
 Kriteret e krkuara pr ecje

Prparim dhe Stabilitet

Forc parashtytse pr t arritur
luhatjen
Transferimi i peshs prpara gjat fazs
s qndrimit
Stabiliteti
Balancimi dhe mbshtetja e mass se
trupit gjat fazes s qndrimit
Absorbimi i forces gjat pranimit t
peshs; parandalimi i rnies nen
veprimin e gravitetit 24
 Prognoza
ICV sht nj ndr patologjit kryesore q qon n paaftsi.
Efikasiteti I trajtimit pas ICV eshte I veshtersuar per shkak
te presences se :
- spazmit dhe
- reflexeve abnormale (hiperreflexi)

Prognoza e suksesit sht e vshtir pr tu caktuar dhe

varet nga:
Ashprsia e lezionit t motoneuronit qndror
Permirsimi funksional n 3-6 muajt e pare pas ICV
Gjendja shndetsore e prgjithshme e pacientit
Mosha e pacientit
Motivacioni

25
 Qllimet Rehabilitimit
Qllimi I rehabilitimit qndron n rikthimin e aftesis pr
ecje.

Qellimi general tek pacientt e moshuar pas ICV sh :

Rikthimi i funksionit
Kompenzimi apo adaptimi pas humbjes s funksionit
Prevenimi i komplikimeve sekundare

Qllimet specifike t rehabiltimit jan:

perpilimi I planprogramit rehabilitues varesisht nga nevojat
e pacientit
trajnimi I pacientit konsiston n maksimalizimin e
pavaresis gjat aktiviteteve t prditshme jetsore
prevenimi nga ICV rekurent dhe problemet tjers vaskulare
si psh. Infarkti myocardial
perkrahja e pacientit n reintegrimin e tij n shoqeri
26
 Neglizhenca dhe ecja hemiplegjike
ICV shpesh shoqerohet me neglizhence te anes
se afektuar e cila e veshtirson permirsimin
funksional te pacientit dhe veshtersi te shumta ne
aktivitetet e perditshme
Pacientet me komponenten e neglizhences kane
probleme me determinimin e koordinimit nga
periferia ne sistemin egocentrik koordinues e cila
rezulton me gabime ne orientimin hapsinor duke
anuar nga ana ipsilaterale e lezionit.
Mendohet se keta pacienta ne menyre sistematike
do ta zhvendosin planin e tyre sagital ne anen
ipsilaterale te lezionit
27
 Karnath dhe bashkpuntoret kane vertetuar se
pacientat me probleme te neglizhences gjate
testimit me laser, e kane drejtuar piken e laserit ne
objektin e caktuar, ne perafersisht 15 ne anen
ipsilaterale te lezionit duke pohuar se per ta ajo
ishte pozita e drejte e kokes dhe trupit.
Kjo eshte arsyja qe keta pacient kane nevoje ta
bejen rrotacionin e trupit ne anen kontralaterale
me qellim te permirsimit te zhvendosjes subjective
ipsilaterale te trupit te tyre (si e paramendojne ata)

28
 Forcimi muskular
Kapaciteti per t prodhuar forcn muskulare
nnkupton
Faktort structural (vellimi apo masa e muskulit e
cila poashtu varet nga numri dhe madhesia e
fibrave muskulare )
Faktoret mekanik q nnkuptojn tensionimin
muscular
Faktort neural q nnkuptojn kapacitetin e
sistemit neurologjik per aktivizimin e njesive
motorike

29
 Terapia fizikale tek ICV
Terapia fizikale tek pacientat hemiparetik
fokusohet n:
ushtrimet neuromuskulare re-edukuese,
tranferet, (shtrat- karrige dhe anasjelltas,
toilet etj)
bartjen e peshes ne poziten ulur dhe n
qndrim dhe
mirembajtja e qendrimit pa asistim
30
 Rehabilitimi per me te moshuarit sht mjaft
kompleks, per shkak t heterogjenitetit I
shkaktarve, simptomeve, ashpersise se problemit
dhe permirsimit t pacientit
Ekzistojne disa metoda t qasjes n rehabilitimin e
pacientave pas ICV: Qasja neurofiziologjike e
Bobathit dhe ajo Brunstrom t bazuara n
fascilitimin neuromuscular proprioceptiv.
Pas ICV ecja esjte mjafte e afektuar dhe kufizohet
n distance t shkurta.
Shpejtesia e ecjes eshte e zvogluar dhe variron
nga 0,23 gjer n 0,73 m/s,
Pacientt hemiplegjik kan ecje asimetrike
Ecja tek hemiplegjiku e humb automatizimin e saj
31
 RIFITIMI SENSITIVO-MOTORIKE I GJYMTYRS S
POSHTME

Faza paraprgatitore e ecjs:

principet

Rvendosja e simetris trupore

Metoda e Inhibimit

Rivendosja posturale para kontrollit dinamik

Stimulimi nga rrnja deri t gishtrinjt: kontrollimi i krdhokulls,

pastaj i gjurit, pastaj i shputs 32
 REHABILITIMI PR NJ ECJE CILSORE n sherbim t
FUNKSIONALITETIT
E udhhequr
E kontrolluar
E vetkontrolluar
E lir
Parametrat dhe prparimet
Terreni
Ritmi
Shkallt
3) Ndihmesat
fashimi per shputen
shtojca

33
Pregatitja pr ecje

Aktivitetet para ecjes

Prkuljet e vogla t dyanshme ne te dy gjunjet
Shkelja me kmbn q nuk sht e paralizuar n
mnyr q ta ushtronhet faza e qndrimit n kmbn e
paralizuar
Bartja e peshs n ann e paralizuar ( fizioterapeuti e
rrit tensionin n trup), pacienti e liron gjurin tjetr

34
35
36
 Levizja e shputes eshte e udhehequr nga dy artikulacione:
artikulacioni talo-crural (T/C) ne mes te talusit dhe tibies
dhe
artikulacioni subtalar ne mes te talusit dhe kalkaneusit
Ne nyjen T/C realizohet dorzi dhe plantoflexioni ndersa ne
ate subtalare realizohet pronacioni dhe supinacioni
Pas ICV, levizjet n T/C nuk mund te kontrollohen dhe
shpiejn nzvarritjen-terheqjen e gishterinjeve per shkak te
pamundesise se mbeshtetjes ne thember.

37
38
39
 Megjithq 60% te pacientve pas ICV e rikthejn
pavarsin ne te ecur Brenda 3 muajsh, pjesa tjeter
kane proble te shprehura me motoricitet dhe
drejtpeshim te rreegulluar.
Kta pacient rrezikohen nga rrzuarjet e shpeshta
per shkak t paaftesive lokomotore, balancimi i
dobsuar , zvoglimi i shpejtesise se ecjes,
pamundesia per ti kapercyer pengesat
Kjo pamundesi lokomotore e veshtirson rreagimin
e tyre me kohe dhe ne menyre adekuate ne
pengesa te caktuara si: shkallet, pragjet

40
 Eshte shume e mireseardhur ushtrimi I pacientit si
ti tejkaloj barierat e ndryshme arqitektonike
Para se te fillohet me tretmanin duhet te aplikohen
testet relevante si psh. Testet e drejtpeshimit:
Qendrimi normal
Qendrimi me sy te mbyllur
Qendrimi ne maje te gishtrinjeve te kembeve
Qendrimi dhe ecja tandem, here me njeren kembe
e here me tjetren

41
42
43
 Ndihmesat

1) Shkopi anglez (tripod dhe tetrapod)

2) Kukezat aksillare apo kubitale
3) Shetitorja
4) Karriga me rrota

44
 Ndihmesat ortotike
Pacientet qe kane perjetuar ICV-n, kan :
- koordinim te dobsuar,
- dobsim unilateral muscular,
- jostabilitet n qendrim dhe
- ecje dhe rregullim n senzibilitet.

Si pasoj e gjith ksaj vie gjer tek rrezuarjet e

shpeshta
Raportohet se diku rreth 14 - 54% t pacientve
pas ICV rrezohen qofte gjate qendrimit n spital
apo n kushte shtpiake.
45
 1)Stabiliteti n qndrim dhe ecje mund t prmirsohet
dukshm me prdorimin e shkopit anglez me baz t gjr
(tripod apo tetrapod)

Perdorimi i shkopit ortotik i ndihmon edhe muskujt

extensor te kerdhokulles dhe muskujt spinal
E zvoglon peshmabjtjen ne kemben e afektuar
E zvogelon zhvendosjen e qendres se gravitacionit
Perdorimi I shkopit ortotik ofron mbeshtetje per 15 20%
te peshes trupore
Shkopi ortotik duhet te perdoret ne anen kontralaterale nga
ana e afektuar (paralizuar)
Shkopi ortotik perbehet nga druri apo materiali i lehte siq
eshte aluminiumi.

46
 Lartesia e shkopit eshte e rendesishme per
stabilitetin trupor.
Ata kane gjatesi e cila mund te adaptohet
varesisht nga nevoja e pacientit
Ekzistojne metoda te ndryshme per determinimin
e gjatesise se shkopit:
Matja e distances nga nyja R/C gjer ne dysheme
derisa pacienti qendron ne kembe sa me drejt qe
eshte e mundur
Matja e distances nga trohanteri I madh gjer ne
dysheme

47
 2) Kukezat mund te ofrojne mbeshtetje te
mire dhe rekomandohen tek personat e
moshuar

Problemei i perdorimit te kukezave qendron

ne nevojen per force te madhe te
ekstremiteteve te siperme dhe
Nganjehere qojne ne lezionin e plexusit
brachial
48
 3) Shetitorja rekomandohet atehere kur kukezat nuk
ofrojne stabilitet te knaqshem

Ajo e mbeshtet ekstremitetin e poshtem por jo edhe tere

peshen trupore
Kemi shetitore me rrot dhe shetitore fixe
Shetitorja fixe ngritet nga dyshemeja, nga ana e pacientit
dhe vendoset nje hap perpara. E meta e saj qendron se
kerkon force, koordinim dhe aftesi kognitive te
mjaftueshme per ta realizuar levizjen
Shetitoret me dy rrot apo ato me katr jan m pak
stabile dhe m vshtir kontrollohen (jane te pershtatshme
tek Morbus Parkinson)

Shetitorja Merry Walker ka ulset dhe mbeshteteset ne

do an dhe rekomandohet tek personat me probleme te
avancuara te drejtpeshimit
49
50
 4) Karriga me rrota

Pacientet te cilet nuk mund te lvizin me ndihmesa te thjeshta ortotike

rekomandohen qe te shfrytzojn karrign me rrota

Karriga me rrota duhet t I prshtatet nevojave t pacientit, konstruksionit,

peshs, gjatsis, paaftsis dhe prognoses

Karriga me rrota shpesh nuk eshte kompatibile me pacientitn prandaj

duhet te adaptohet dhe te modifikohet. Ky modifikim perfshine:

ulja apo ngritja e uleses,

te shfrytezohet jasteku antidekubitar
adaptimi i mbeshteteseve per duar dhe per kembe
adaptimi I I mbeshtetjes per shpind
Karriga e papershtatshme shkakton posture t keqe, deformim te
artikulaciineve , mobilizim t zvogluar, dekubite, komprimim vascular

51
52
 Ortozat

Ortozat jan t dizajnuara qe ti:

- asistojn ,
- rezistojn ,
- mbshtesin dhe
- stimulojn funksionin e limituar n ann e
afektuar

Ortozat e marrin emrin nga terminologjia angleze

duke shfrytezuar shkurtesat si psh: AFO (Ancle
Foot Orthosis)- Ortoza per nyjen T/C
53
54
55
56
 Mjetet konvencionale per trajtim
Tredmili
Trajtimi konvencional siq eshte aplikimi I tredmillit mund te
ofrojne pak ndihmes ne rehabilitimin e pacientit me ICV por
shume pak ndikojne ne permirsimin e koordinit.

FEPA,
Functional Electric Peroneal Aparathus , longeta peroneale
elektrike I ndihmon pacientit ta kontrolloj dorsiflexionin
duke e stimuluar me impulse elktrike kontraksionin e
muskujve me rastin e ngritjes se thembres nga dyshemeja.
Sensori I saj vendoset ne thembren e kepuces ndersa
elektroda active ne muskujt krural.

57
 Aplikimi i botoxit
Me qllim t zvoglimit t spasticitetit dhe
prmirsimit t funksionalitetit t ekstremitetit
t poshtm , kohve t fundit me t madhe
aplikohet botulinum toxini n muskujt flexor
t gjurit dhe t shputs, sin hamstringa,
gastroknemius, soleus, flexort superficial
dhe t thell t gishtrinjve.
Pr rastet m t rnda aplikohet edhe
pompa intratekale e baklofenit .

58
59