Notacioni

muzikor

Punoi:
Mirela Morina
Shkolla “Tre Dëshmorët”
Klasa IX-1
Në orët e mëparme kemi mësuar për periudhat stilistike,
krijues, interpretues dhe personalitete të shquar të atyre
kohëve, si kanë ndihmuar ata përparimin e muzikës artistike.
Por, si erdhi puna deri tek shkrimi apo
edhe leximi i veprave muzikore?

Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje sot

do të mësojmë për historinë e
“shkrimit” dhe “leximit” të muzikës.
Në vazhdim do të flasim për tri tema kryesore të këtij
historiku:

• Gjuha muzikore

• Notacioni muzikor

• Përpjekjet shekullore për

notacionin muzikor
 Gjuha muzikore

Gjuha muzikore është zhvilluar gradualisht

në periudhat e ndryshme stilistike, me të
cilat u njohëm orët e kaluara mësimore.
Për të krijuar muzikën dhe për ta interpretuar
atë, është dashur të krijohet mënyra
universale për t’i shënuar elementet e gjuhës
muzikore.
 Ritmi
Forma Melodia

Përgjatë zhvillimit e
ndryshimit të gjuhës
Elementet
Tempi
kryesore
Harmonia
muzikore nëpër
shprehëse të periudhat stilistike, ka
muzikës
ndryshuar mënyra e
Tekstura Dinamika
përdorimit të këtyre
elementeve.
Forca Timbri
 Notacioni muzikor
Që të interpretoheshin meloditë në mënyrë të
pavarur u bënë përpjekje të vazhdueshme ku
kontribouan shumë dijetarë, filozofë e muziktarë
që nga koha antike.
Nga të cilat, si rezultat kishim një notacion, i cili
kishte shenja që tregonin në mënyrë vizuale se si
duhet të lëvizë melodia.
Llojet dhe metodat e notacionit kanë ndryshuar
midis kulturave dhe gjatë historisë.
Notacion muzikor në periudhën e Mesjetës
 Përpjekjet shekullore për notacionin muzikor
Forma më e hershme e notacionit muzikor mund të gjendet në një pllakë
kuneiforme (formë pyke) që u krijua në Nippur, në Babiloni (Iraku i sotëm),
rreth vitit 1400 p.e.s.
Tableti përfaqëson udhëzime fragmentare për performimin e muzikës.

Perpos kësaj, janë gjetur edhe

notacione të shkruara nëpër
shkembinj në Greqinë Antike që
datojnë nga viti 400 p.e.s.
 Papa Gregorio

Si fillim i mësimit të organizuar

të muzikës konsiderohet kur
Papa Gregori, ai i cili krijoi
himnet gregoriane, në shekullin
VI hapi shkollën e parë të
muzikës në Evropë, që e quajti
“Schola Cantorum.”

Schola Cantorum
Kurse në shekullin X prifti Italian
Guido d’Arezzo bën një zbulim të
madh epokal, duke përdorur sistemin
katërvijësh dhe emërtimin e tingujve
muzikorë: Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, që
hapi rrugën notacionit muzikor, që
ende përdoret sot e kësaj dite
(natyrisht me modifikime që u bënë
nga dijetarë të ndryshëm).
Guido d’Arezzo
Në shekullin e 17-të, Ut u ndryshua në shumicën e vendeve,
përveç Francës, në rrokjen e hapur e të këndshme Do, që besohet
se është marrë ose nga emri i teoricienit italian Giovanni Battista
Doni, ose nga fjala latine Dominus, që do të thotë Zot.
Prej kësaj, tanimë përdorim pentagramin, pesëvijësh dhe 7 tinguj
themelorë Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si, të cilat i kombinojmë dhe
organizojmë për të ndërtuar vepra muzikore.
 Safi al-Din al-Urmai

Pastaj u bënë edhe më shumë zbulime të tjera

Franco nga Cologne zbuloi sistemin për të
shënuar gjatësitë e ndryshme tingëllore, në
formë të katrorëve, të cilat në shekullin XVII
gradualisht u shndërruan në forma rrumbullake.
Më 1252, dijetari I shquar arab, Safi al-Din al-
Urmai, trajton ritmin nga aspekti gjeometrik dhe
kontriboun më tej edhe në aspektin e melodisë.
Kurse më 1320 Philippe de Vitry krijoi sistemin
e masave me notat katërshe, tetëshe etj..

Philippe de Vitry
Të shofim se sa shumë ka
ndryshuar notacioni muzikor
duke krahasuar formën më
të hershëm të notacionit
muzikor të krijuar në vitin
1400 pes.,që e cekëm më Notacioni muzikor i gjetur në Babiloni i njohur me emrin “Hymn to Nikkal”

herët, me një formë moderne

të notacionit muzikor të
krijuar në vitin 1839. Në
këto dy figura dallojmë
shumë ndryshime masive,
dhe gjithë këto për shkak të
përpjekjeve të mëdha që
përmendëm më parë. Notacion muzikor “modern” . Preluda Op. 28, No. 7, nga Frederic Chopin
Faleminderit për kohën tuaj!