Definisanje hipoteza i

kreiranje upitnika

PROF.DR IVANA OGNJANOVIĆ

E-MAIL: IVANA.OGNJANOVIC@UDG.EDU.ME
 Završni ispit: projektni zadatak
- Nije dovoljno samo anketno istraživanje!
- Neophodno je da istraživanje vodi ka inovaciji:
- Prototip inovativnog rješenja
- Model inovativnog rješenja

- Sljedeći koraci:

1. Unaprijeđene prijave
2. Korektno definisanje hipoteza
3. Priprema instrumenata za istraživanje
4. Sprovođenje istraživanja/ izrada prototipa
5. Prezentacija rezultata na završnom ispitu
Hipoteza istraživanja
 Priroda, funkcije i vrste hipoteza
■ Kada je postavljen i jasno određen naučni problem,
u potrazi za njegovim konačnim rješenjem, polazi se od
nekog probnog rješenja.

■ Problem se izražava pitanjem kojim se traže informacije i znanja koja su:

□ nedostajuća
□ upotpunjujuća
□ utačnjavajuća.
■ Hipoteza je rešenje naučnog problema koje je:
□ zamišljeno
□ jasno formulisano u iskaz
□ probno
□ značajno (netrivijalno)
□ logički i iskustveno dopustivo
□ teorijski dobro obrazloženo raspoloživim naučnim znanjem
□ iskustveno proverljivo.
 Priroda, funkcije i vrste
hipoteza
■ Funkcije hipoteze:
□ pružanje probnog objašnjenja (koje se može pokazati kao ispravno)
□ predviđanje (koje, zauzvrat, omogućava proveravanje hipoteze)
□ vođenje u procesu istraživanja (ono što se u istraživanju čini i način na koji se to
čini)
■ S obzirom na mogućnost opovrgavanja ili potvrđivanja, postoje tri vrste hipoteza:
□ univerzalne (Primjer: „Svi političari su skloni manipulaciji.“)
■ Ako je riječ o klasi sa beskonačno velikim brojem članova, onda takva hipoteza nikada ne
može konačno da bude potvrđena. S druge strane, bilo bi dovoljno naći samo jedan
slučaj kontradikcije da bi takva hipoteza bila opovrgnuta.
□ egzistencijalne (Primjer: „Postoji najmanje jedna osoba kojoj njene paranormalne
moći omogućavaju da predskaže neke aspekte budućnosti.“)
■ Ako je klasa neograničena, ma koliki broj kontradiktornih slučajeva se navede, hipoteza ne
može konačno da bude opovrgnuta. Dovoljno je, međutim, da se nađe samo jedan slučaj
da bi ovakva hipoteza bila potvrđena.
□ vjerovatnosne (Primjer: „U zemljama jugoistočne Evrope uspješno se okonča
30% projekata koje finansira Evropska Unija.”)
■ Ne mogu da budu ni potvrđene ni opovrgnute singularnim iskazom, ali se uvođenjem nekih
metodoloških pravila, ipak mogu učiniti opovrgljivim.
4
 Definisanje hipoteza
• Obično se definiše jedna glavna i 2-3 pomoćne hipoteze.

Na osnovu vjerodostojnosti pomoćnih hipoteza,

određuje se vjerodostonost opšte hipoteze!

• Neki istraživači odmah definišu 2 glavne hipoteze i njih direktno dokazuju.

• U obimnim istraživanjima je moguća dublja hijerarhija hipoteza.

Primjeri definisanja hipoteza
Primjeri upitnika
 Kako se pravi upitnik

1. Uputstvo za ispitanike
2. Formulisanje tvrdnji
3. Skaliranje
4. Konačni izgled upitnika
 SKALIRANJE ODGOVORA

Primjer skaliranja:
Brojevi znače sljedeće:
1 – uopšte se ne slažem
2 – donekle se ne slažem
3 – i slažem se i ne slažem se
4 – donekle se slažem
5 – u potpunosti se slažem
 Likertova skala
Zadovoljan radnik je i produktivan radnik
1 2 3 4 5

Potpuno se Delimično Ne znam, Delimično Potpuno se

se ne slažem ne nemam se slažem
slažem mišljenje slažem
Liderstvo je talenat i ne može se učiti

1 2 3 4 5

Potpuno Delimično Ne znam, Delimično Potpuno

netačno netačno nemam tačno tačno
mišljenje
Koliko se često u vašem preduzeću dešava da se odluke donose
bez prethodne analize?
1 2 3 4 5

Nikada Retko Povremeno Često Uvek

PRIMJER IZGLEDA UPITNIKA
 Skala ocene intenziteta pojave
VAŽNOST ZADOVOLJSTVO

Koliko je važno da biste za Koliko ste zadovoljni ili

neki posao mogli da kažete nezadovoljni radeći svoj posao?
da je idealan?

UOPŠTE IZUZETNO UOPŠTE IZUZETNO

NIJE VAŽNO NISAM SAM
VAŽNO ZADOVOLJAN
ZADOVOLJAN
Visina plate 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Jasni kriterijumi i pravičnost u 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

određivanju plata
Posao u kome uživam 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Dobar timski rad 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

 Demografska pitanja
 Svaki upitnik sadrži pitanja o karakteristikama
ispitanika: pol, starost, socijalni sloj, nivo
obrazovanja, godine staža, radno mesto,
organizaciona jedinica, bračni status
 Važna pitanja koja omogućuju testiranje
različitosti odgovora u zavisnosti od
karakteristika ispitanika
 Važno: demografska pitanja ne smiju da ugroze
anonimnost ispitanika
 Neka pitanja mogu da budu etički osetljiva (vera,
nacionalna pripadnost)
 Demografska pitanja: primer

A. Pol: Muški Ženski

B. Koliko godina radnog staža imate ukupno?

a) do 2 godine c) od 5 do 15 godina e) od 25 do 30 godina
b) od 2 do 5 godina d) od 15 do 25 godina f) preko 30
godina
 Demografska pitanja: primer
A. Na kom tipu posla radite?
1. rukovodeći
2. visoko-stručni
3. administrativni
4. tehničko-operativni
5. prodajni
6. nešto drugo, šta?

B. Nivo Vašeg obrazovanja:

7. niskokvalifikovani ili polukvalifikovani radnik
8. osnovna škola
9. kvalifkovani radnik
10. srednja škola
11. visoko kvalifikovani radnik
12. viša škola
13. fakultet ili više
14. student
15. drugo, šta?
 Standardizovani upitnici
 Već korišćeni upitnici ili pojedinačna pitanja (npr. CRANET
upitnik, test opšte informisanosti, Instrument za merenje
organizacione kulture)
 Univerzalistička, komparativna istraživanja
 Prednosti
• Brže i jednostavnije do instrumenta za merenje
• Kvalitet instrumenta: pouzdanost i validnost
• Poređenje sa drugim studijama
• Analiza trenda
• Replikacija istraživanja
 Nedostaci
• Neprilagođenost objektu i temi istraživanja
• Mala dubina i obuhvat merenja
• Problem jezika i prevoda (inverzni prevod), problem
nacionalne kulture, potreba kalibracije
• Etički problem i problem autorskih prava
Assessing Learning Culture Scale
Corporate Culture Questionnaire
Culture Survey
Cultural Assessment Survey
Denison Organizational Culture Survey
General Practice Learning Organization Diagnostic Tool
Group Practice Culture Questionnaire
Values Survey Module
Hospital Culture Scales
Inventory of Polychronic Values
Norms Diagnostic Index
Nurse Self-Description Form
Nursing Work Index/Nursing Work Index–Revised
Organizational Assessment Survey (OPM)
Organizational Culture Inventory
Organizational Culture Profi le (O’Reilly)
Organizational Culture Survey
Perceived Cultural Compatibility Index
Personal, Customer Orientation, Organizational and
Cultural Issues Model
School Quality Management Culture Survey
School Work Culture Profi le
Time Dimension Scales
Van der Post Questionnaire
Ward Organizational Feature Scales (Nurses’ Opinion
Questionnaire)
Competing Values Framework (ipsative)*/(Likert scale)
(CAOC Approach)
The Cultural Audit
Cultural Consensus Analysis
FOCUS Questionnaire
GLOBE Culture Scales
Hofstede’s Culture Measure of Organizational Culture
Hospital Culture Questionnaire
Hospitality Industry Culture Profi le
Japanese Organizational Culture Scale
Nurse Medication Questionnaire
Nursing Unit Cultural Assessment Tool
Organizational Assessment Survey (MetriTech)
Organizational Culture Assessment Instrument
Organizational Culture Profi le (Ashkanasy)
Organizational and Team Indicator
Organizational Development Questionnaire
Perceived Organizational Culture
Questionnaire of Organizational Culture
School Values Inventory
Thomas’ Questionnaire on Organizational Culture
Twenty Statements Test
Wallach’s Organizational Culture Index
Women Workplace Culture Questionnaire
U većini prijavljenih projekata je neophodno među demgrafskim
karakteristikama ispitati i navike, iskustav u upotrebi računara I Interneta,
kao I nivo znanja korisnika.

MONSTAT istraživanje ICT:

http://monstat.org/userfiles/file/ICT/Upotreba%20Informacionih%20komun
ikacija%20u%20CG-za%20sajt.pdf

Moduli u MONSTAT-ovom upitniku:

- Pristup informaciono-komunikacionim tehnologijama
- Upotreba računara
- Upotreba Interneta
- Trgovina putem Interneta
- Bezbjednost Interneta
- E-vještine