Professional Documents
Culture Documents
Tümör Belirteçleri Biyokimyası
Tümör Belirteçleri Biyokimyası
BELİRTEÇLERİ
BİYOKİMYASI
Tümör Belirteçleri
• Normal hücrelerle tümör hücreleri arasındaki
başlıca farklılık; büyüme kontrolünün kaybı
• Neoplastik transformasyona değişmiş gen
ekspresyonu eşlik eder;
• Bu da kan dolaşımına salınan
enzimlerin,hormonların,reseptörlerin,protein
–lerin ve metabolitlerin üretimini etkiler.
Tümör Belirteçleri
• Kanseröz gelişimin varlığını ortaya koymak
veya moniterize etmek için ;
kanser hücrelerinden sentez edilip salınan
veya diğer hücreler tarafından kanseröz
maddeye yanıt olarak üretilen
hormon, enzim,protein, ayrıca DNA gibi
maddeler tümör belirteci olarak kullanılabilir.
Tümör Belirteçleri
• Eğer ölçülebilirse bu maddeler ;
• Hastalığın tanısında
• Tanımlanmasında yardımcı .
• Kanserin tedavisinde potansiyel kullanıma
sahip .
Tümör Belirteçleri
• Tümör hücrelerinin DNA içeriği mutasyonlar
açısından incelenebilir;
• Tümör süpresor genlerin yokluğu
• Onkogenlerin varlığı bir indikatör olabilir
• Bu gibi maddeler TÜMÖR BELİRTECİ olarak
bilinirler.
Tümör Belirteçleri
• Kan dolaşımında
• Hücre membranlarında
• 1.İmmunuhistokimyasal ve immunulojik
testler
• Hücre membranlarında ve sitoplazmadaki
tümör belirteçlerini belirlemeye yönelik
yöntemler
• İmmunofloresans
• Monoklonal antikorlarla işaretleme
Tümör Belirteçleri Tayin Metodları:
• 2.Kan dolaşımında tümör belirteçlerini tayin
etmeye yönelik yöntemler
• Radioimmunoassay(RIA)
• Enzim-immuno assay (ELISA)
Tümör belirteçlerinin klinik kullanımı;
• Asemptomatik popülasyonun taranmasında
• Asemptomatik hastaların tanısında
• Prognostik olarak
• Kanser durumunun evrelendirmesinde
yardımcı olarak
• Hastaların tedavisi sırasında takibinde
• Kanserin relaps ve rekürrenslerinin erken
tesbitinde kullanılır.
TÜMÖR BELİRTEÇLERİNİN TİPLERİ
• Enzimler
• Hormonlar,Nörotransmitterler ve
metabolitleri
• Reseptörler
• Tümör antijenleri
• Serum proteinleri
• DNA
İDEAL TÜMÖR BELİRTECİNİN ÖZELLİKLERİ
• 1.Analitik kriterler
• Yüksek sensitivite
• Yüksek spesifite
• Yüksek doğruluk derecesi(accuracy)
• Yüksek kesinlik derecesi (precision)
• Basit ve kolay ölçülebilir yöntem
• Düşük maliyete sahip olması
• Sensitivite Toplumdaki hastaları doğru
olarak saptayabilme oranıdır.
• Spesifisite Sağlıklı kişilerin içinde hastaları
doğru olarak ayırt edebilme oranıdır.
• Sensitivite= gerçek poz.*100
gerçek poz.+yanlış neg.
• Spesifisite = gerçek neg.*100
gerçek neg. +yanlış poz.
İDEAL TÜMÖR BELİRTECİNİN ÖZELLİKLERİ
• 2.Klinik kriterler
• Hastalığa duyarlı olması
• Bütün hastalarda positif sonuç(sensitiv.)
• Yanlış-negatif sonuç olmamalı(sensitiv.)
• Mikrometastaz varlığında düzeylerde
yükselme göstermesi
• Relaps ve rekürrensleri tesbit edebilmeli
İDEAL TÜMÖR BELİRTECİNİN ÖZELLİKLERİ
• 2.Klinik kriterler
• Hastalığa yüksek spesifite göstermeli
• -Normal şahıslarda tesbit edilebilir olmamalı
(gerçek negatif :spesifite)
• Yanlış positiv sonuçlar bulunmamalı(spesifite)
• - Sadece belirli bir kanserle ilişkili olmalı
• -Diğer tümörlerde artış göstermemeli
• -İyi huylu tümörlerde ve diğer hastalıklarda
artış göstermemeli
• -
İDEAL TÜMÖR BELİRTECİNİN ÖZELLİKLERİ
• 2.Klinik kriterler
• Stabil olmalı ve geniş dalgalanmalar
göstermemeli
• Kanser prosesiyle korelasyon göstermeli;
örn.tümör hacmi
• Tedavi hızıyla korelasyon göstermeli
• Yüksek riskli kanser hastalarını düşük
risklilerden ayırd edebilmeli
Tümör Belirteçleri-Enzimler
• Enzimler kanser taramasında kullanılan ilk
markırlardır
• Enzim yükselmesi kanser için spesifik olmamakla
birlikte LDH,ALP,CK,Amilaz,GGT sıklıkla ölçülen
enzimler
• Bu enzimlerin herbiri bir veya daha fazla kanser
türünde yükselebilir,daha ileri araştırma gerekir
• Kanser için daha spesifik enzimler;
Kollejenazlar,Katepsin D,Proteazlar (kanser
hüc.tarafından işgal edilen çevre dokuyu yıkmak için
salınır)
Tümör Belirteçleri-Enzimler
• •PSA gibi birkaç istisna dışında artışları kanserler için sensitif veya spesifik değildir.
46
PAP: Prostatik Asid Fosfataz
Uygulama alanları
Prostat kanseri
Metastatik prostat kanserinde %70 oranında
yüksek.
Diğer yükselme sebepleri
Rektal tuşe
Prostat biyopsisi
İyi huylu prostat büyümesi
Akut prostatit
İdrar zorluğu
47
β-2-MİKROGLOBULİN
Uygulama alanları
Multiple Myeloma
Hodgkin Lenfoma
Diğer yükselme sebepleri
Kronik enflamasyon hastalıkları
Viral hepatitler
Enfeksiyöz mononukleozis
48
TPS: Doku polipeptid spesifik antijeni
(Sitokeratin 18)
Uygulama alanları
Meme, yumurtalık, serviks, prostat, akciğer
ve mide-bağırsak tümörlerinin izlenmesinde.
Diğer yükselme sebepleri
Mide-bağırsak hastalıkları
Akut, kronik karaciğer hastalıkları
Pankreas hastalıkları
Böbrek hastalıkları
Doku zedelenmesi
Enflamasyon 49
Diğer tümör belirleyicileri
Neoplazi taranması
Kanser tanısı
Kanserin sınıflandırılması
Prognozun belirlenmesi
Tedavi takibi
Rekürrens takibi
Metastaz takibi...
54