Tümörler

Tanım

• Nedeni ne olursa olsun dokuların doğal olmayacak şekilde büyümesi

• Kitle, yumru, ur olarak da isimlendirilir.

• Yeni doku oluşumu neoplasm olarak isimlendirilir.

• Yeni oluşan dokunun yapısı ve fonksiyonu köken aldığı dokuya benzer veya tamamen farklı olabilir.

• Köken aldığı doku işlevini yitirse bile tümör büyümeye devam edebilir.
 Tümör Tipleri

• İyi huylu (bening) tümörler

• Kötü huylu (malign) tümörler

• Yarı kötü huylu tümörler

 İyi Huylu Tümörler

• İyi huylu tümörler genellikle köken aldıkları dokudan bir konnektif doku kapsülü
ile ayrılırlar.

• Yavaş büyüdüklerinden, bir süre boyunca fark edilmeyebilirler.

• Bening tümörler vücudun diğer kısımlarına yayılım göstermezler.

• Histolojik olarak bazen köken aldıkları dokudan zorlukla ayırt edilebilirler.

 Kötü Huylu Tümörler
• Malign tümörler çabuk büyürler ve çevre dokuya agresif bir biçimde penetre
olarak onu yok ederler.

• Malign tümörler lenf nodları ve kan damarları içerisine de yayılabileceklerinden,

köken aldıkları dokudan çok uzakta da yayılım gösterebilirler.

• Mikroskopik incelemede tümör dokusunun köken aldığı dokuyla çok az

benzerliğinin kaldığı görülmektedir.
 Yarı Kötü Huylu Tümörler

• Yarı malign tümörler, kötü huylu tümörler gibi hızlı büyüyüp çevre dokuyu harap
etseler de, metastaz yapmazlar.
 Tümörlerin İsimlendirilmesi

• Bening ve malign tümörlerin isimlendirilmesi köken aldıkları hücrelere bağlı

olarak yapılır.

• Genellikle epitelyal ve nonepitelyal tümörler olmak üzere iki farklı tipte

isimlendirme yapılır.

Nomenculature
 Epitelyal Tümörler
• Vücudun dış ve iç yüzeylerini ve salgı yollarını örten dokulara epitelyal dokular
ismi verilir.

• Bening epitelyal tümörler papilloma veya adenoma (salgı organları kökenli)

ismini alır.

• Malign tümörlere karsinom ismi verilir. Yetişkinlerde kanserlerin %90’ı karsinom

kökenlidir.
 Epitelyal Olmayan Tümörler
• Nonepitelyal tümörler, bağ dokusu, kas dokusu veya sinir dokusundan köken
alırlar.

• İyi huylu nonepitelyal tümörler isimlendirilirken, köken hücrenin sonuna –oma

eklenir.

• Kötü huylu nonepitelyal tümörlere sarkoma ismi verilir. Malign neoplasmların

sadece %1’i sarkomadır.
 Onkoloji
Malign tümörlerin tanısı ve tedavisiyle ilgilenen tıp dalına verilen
isimdir.
 En Sık Görülen Üç Kanser

Yetişkinler Çocuklar
• Prostat/meme • Lösemi

• Kolon • Beyin tümörleri

• Bronşial karsinoma • Lenfomalar

 Kanser nedenleri

• Normalde hücreler yapısal ve

fonksiyonel olarak kendilerine
benzeyen diğer hücreler ile birleşerek
dokuları, organları ve sistemleri
oluştururlar.

• Bu amacın doğru gerçekleşmesi

genetik olarak kodlanmış kontrol
aşamalarına bağlıdır.
 Genetik Kontrol

Genetik kontrol aşağıdaki aşamalardan sorumludur:

• Hücrenin kendi gen yapısının kontrolü

• Hücre büyümesinin kontrolü

• Hücre farklılaşmasının kontrolü

• Hücrenin komşu hücreler ile olan ilişkisinin kontrolü

• Programlanmış hücre ölümü

• Hücrelerdeki bu kontrol altında genler bozulduklarında tamir edilmezlerse tümör
hücrelerine dönüşürler.

• Başka bir deyişle mutasyon hızı ile tamir kapasitesi arasındaki denge mutasyon
hızı lehine dönerse tümör oluşumu görülür.
 Yaş
• Birçok malign tümör baskın olarak yaşlı kişilerde ortaya çıkar.

• Genetik defektler ilerleyen yaşlarda daha fazla görüldüğü için bu durum ortaya
çıkmaktadır.
 Beslenme
• Beslenme ile ilgili faktörleri diğer etkileyen faktörlerden
ayırmak zor olacağından beslenmenin kanser oluşumuna ne
miktarda katkıda bulunacağını belirlemek zordur.

• Aşağıdaki beslenme ile ilgili faktörlerin farklı kanser türlerin

gelişimi ile ilişkisi gösterilmiştir:

• Çok yeme ve aşırı kilo

• Aşırı alkol tüketimi
• Protein ve minerallerden eksik beslenme
• Gıda boyaları ve aroma destekleri
• Zararlı bileşikler (aflatoksin, kurşun, kadmiyum, nitrat)
 Kimyasal Faktörler
• Kanser gelişimini arttıran kimyasal bileşiklere karsinojen ismi verilir.

• Bazı karsinojenler hücrenin genetik içeriği için zararlıdır ve mutasyon yapıcı gibi
davranırlar.

• Diğer karsinojenler hücrenin DNA tamir mekanizmalarını bozarlar.

 Fiziksel Faktörler
• Radyasyon mutasyon yapıcı olarak en önemli rolü oynayan fiziksel ajandır.

• X-ışını gibi ionize edici radrasyon ve onkolojide kullanılan radyasyon, tümör

gelişiminde rol oynayabilir.

• Ultraviyole (UV) radyasyon, cilt tümörlerini tetikler.

 • Günümüzde tüm tümör ile ilgili
hastalıkların %5’inin genetik
olarak belirlendiği kabul
edilmektedir.

• Meme Kanseri: BRCA1 veya

BRCA2 genlerindeki defektler ile
tetiklendiği düşünülür. Bu
genlerde bir bozukluğu bulunan
kadınların %85’inde meme
kanseri gelişeceği düşünülür.

• Kolon Kanseri: Ailesel

adenomatöz poliplere sahip
kişilerde kolorektal karsinoma
gelişeceği kesindir.
Genetik Faktörler
 Virüsler
• Bazı belli virüsler tümör gelişimini tetikleyebilir.

• Human Papilloma Virüsleri (HPV): Tip 16 ve 18 HPV genital bölgede iyi huylu
siğiller meydana getirirler ve serviks kanserine yol açabilirler.

• Hepatit B virüsleri karaciğer hücresi karsinomu gelişimi açısından önemli bir rol
oynarlar.

• Epstein-Barr virüsü, lenfoma gelişimi ile ilişkilidir.

 İmmün Yetmezlik

• Neoplastik hücreler yeterince tanınıp ortadan kaldırılamayacağı için konjenital ve

edinilmiş immün yetmezlik durumu tümör gelişimi ile ilişkilidir.
 • Kanserin gelişimi için bazı aşamalar
gerekmektedir.

• Kanser öncesi süreçler

• Metaplazi: Hücre tipinin değişmesi

• Displazi: Kanser öncüsü olabilen

anormal hücreler

• Karsinoma in situ: Hücrelerin

invazyon yapmadan şekil
değiştirmesi ve büyümesi

• Karsinoma: Şekil değiştirmiş ve

Tümör Gelişim Evreleri sayısı artmış hücrelerin komşu

dokulara invaze olması
 Metastaz
• Metastaz kanser hücrelerinin çevre organlar veya lenfatik dolaşım yoluyla diğer
dokulara yayılmasıdır.
 Lenfatik Metastaz
• Lenfatik metastazda genellikle metastaz olan hücreler en yakın lenf nodunda yakalanır ve burada
büyümeye çoğalmaya başlar.

• Buna birinci nod metastazı denir.

• Burada çoğalan hücreler kan sistemine geçerek başka dokulara taşınabilir.

• Bazen kanser hücreleri fazla çoğalarak lenfatik damarı tıkayabilir, buna lenfanjitik karsinomatozis
denir.
 Hematojenatöz Metastaz
• Tümör hücreleri kılcal damarlara doğrudan veya lenfatik sistem yoluyla
yayılabilirler.

• Kan akımı içerisinde çoğu kanser hücresi 24 saat içerisinde yok edilir.

• Yok edilemeyen hücreler organ dokularına penetre olurlar ve burada büyümeye

devam ederler.
• Neoplastik hücrelerin yayılımı
primer tümörlerin yerleşimine
göredir.

• Akciğer Tipi: Primer karaciğer,

kemikler, beyin ve adrenal bezlere
metastaz yapar.

• Karaciğer Tipi: Primer akciğer

metastazı görülür.

• Böbrek ve Kemik Tümörleri:

Primer akciğer metastazı görülür.

• İç Organ Tümörleri: Primer

 Tümör Sınıflandırması
Tümör sınıflandırması tümörün yayılması ve farklılaşma derecesine göre yapılır.

Sınıflandırma
• T0-4: Primer tümörün büyüklüğü (her tümör tipi için ayrı ayrı yapılır)
• N0-4: Lenf nodu invazyonu (her tümör tipi için ayrı ayrı yapılır)
• M0-1: Uzak metastazların varlığı ve yokluğu

Derecelendirme
Histolojik olarak hücre farklılaşmasına bağlı olarak G1-4 olarak derecelendirilirler.
G1: Köken aldığı dokuya benzer tümör (daha az malign)
G4: Köken aldığı dokudan tamamen farklı olan tümör (daha malign)
 Tümör Komplikasyonları
Lokal Komplikasyonlar
• Etkilenmiş organın fonksiyonel
işlevsizliği
• Komşu damarsal dokulara, boşluklu
kanallara ve organlara baskı
• Komşu organlara invazyon kanama,
perforasyon ve fistüllere sebep olabilir.
Paraneoplastik Sendromlar
• Endokrin paraneoplazi: Bazı tümörler hormon üretimini
değiştirebilirler. Örn; bazı bronşial karsinomalar kortizon
salınımını uyararak Cushing sendromuna neden olabilir.
• Nöromusküler paraneoplazi: Sinir hücrelerinin veya kas
liflerinin hasarı dermatomyozite sebep olabilir.
• Hematolojik paraneoplazi: Eritrositlerin yıkımı ve kemik
iliğinin baskılanması anemiye neden olabilir. Diğer taraftan
kemik iliği aktivasyonunun artması kan hücrelerinin sayısının
artmasına ve tromboza sebep olabilir.
• Kutanöz paraneoplazi: Cilt renginde değişiklikler bazı
tümörler için işaret olabilir.
Tümöre Bağlı Kaşeksi ve Azalmış Yaşam Kalitesi

• Kanser hastalarında görülen genel tükenmişlik ve zayıflama durumuna tümöre

bağlı kaşeksi denilir.

• Bu durum beslenmenin azalması ve emilimin azalması nedeniyle olabileceği gibi,

enerji tüketiminin artması vücut proteinlerinin yıkılmasına bağlı da olabilir.
 Diagnostik Yönler

Histoloji Tümör Belirteçleri

 Terapi
• Cerrahi

• Kemoterapi

• Radyasyon Terapisi

• Hormon Tedavisi

• İmmunoterapi
 Prognoz

• Kanserde prognozun primer belirleyicisi kanser türleri ve alt tiplerine göre değişen
5-yıllık hayatta kalım oranıdır.
 Erken Teşhis

• Yeteri kadar erken teşhis edilebilirse kanser tedavi edilebilir bir durumdur.

• Uygun tarama programları ile kanser erken dönemde teşhiş edilebilir.

• Elle kendi kendine muayene (meme, testis kanseri)

• Kolonoskopi (Bağırsak kanseri)

• Kan testleri (Prostat kanseri)