MEMENİN BENİGN HASTALIKLARI

YÜKSEK RİSKLİ ve PREMALİGN

LEZYONLAR

Prof Dr İlknur Kepenekci Bayram

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı
Meme hastalıkları önemlidir…

• Benign meme hastalıkları kadınlar arasında oldukça sık görülen patolojilerdir.

• Meme kanseri Türkiye’de ve dünyada kadınlar arasında en sık karşılaşılan

kanserdir, sıklığı 1/8 olarak verilmektedir.

Meme hastalıkları genel cerrahi polikliniğine başvuran hastaların önemli bir

bölümünü oluşturmaktadır.
Benign Meme Hastalıkları…

• Semptomlar yaşam kalitesi üzerine etki eder.

• Malign lezyonları taklit edebilir, ayırıcı tanıda önemli.

• Malignite gelişimi için riski gösterebilir, hasta yönetiminde önemli.

Hatırlatma:

Memeyi etkileyen en önemli iki faktör yaş ve hormonal değişikliklerdir.

• Yaş: Meme dokusu 20 yaş civarında gelişiminin doruğundadır. Gençlerde meme dokusu daha yoğundur. Yoğun meme
dokusu mammografi ile değerlendirmeyi zorlaştırır. Yaş ilerledikçe glandüler doku atrofiye giderek yerini yağ dokusu alır.

•Hormonal değişiklikler:

• Ergenlik öncesinde sadece kanal yapıları bulunur. 12-15 yaştan itibaren hipotalamus, hipofiz ve overlerden salgılanan
hormonların etkileri ile gelişim gösterir. Puberte ile birlikte kanal yapıları uzar, küçük areolar tomurcuklar oluşur. Bağ
ve yağ dokusu artar, meme boyutu artar.

• Menstruasyon döneminde meme şiş, hassas, ağrılı ve düzensiz hissedilebilir. Kendi kendine meme muayenesinin
menstruasyondan bir hafta sonra yapılması önerilir.

• Gebelik ve laktasyon: Meme dokusu tam olgunluğa gebelikle ulaşır. Erken yaşta gebelik ve emzirme meme kanseri
riskini azaltır.
Benign Meme Hastalıklarında Semptomlar:

• Kitle

• Mastalji

• Meme başı akıntısı

• Asemptomatik
Benign meme hastalıklarında en sık görülen semptomlar:

Mastalji Meme başı akıntısı

• Siklik • Galaktore
• Non-siklik • Patolojik meme başı akıntısı
Kitle İnflamasyon
• Fibrokistik değişiklikler
• Akut mastit
• Basit kist
• Periduktal mastit
• Fibroadenom
• Granülomatöz mastit
• Sistosarkoma filloides
• Mondor hastalığı
• Sklerozan adenozis
• Lipom • Yağ nekrozu
• Harmatom
Laktasyonel mastit/akut mastit:

• Genellikle laktasyonun ilk haftalarında görülür.

• Etken cilt florasına (staf aureus) ait mikroroganizmalardır.

• Klinik: Memede bir duktus sistemi veya sektöre uyan bölgede hassasiyet, eritem ve sistemik
ateş olabilir.

• Tedavi: Ilık kompres, sütün boşaltılması (emzirmeye devam edilir), meme başı çatlakları için
önlem.

Antiinflamatuar (parasetamaol) ve antibiyotik (Amoklavin+klavulonik asit) tedavisi gerekebilir.

Abse oluşursa drenaj gerekir.

Basit kist:

• Kist = içi sıvı dolu boşluk

• Doğurganlık çağındaki kadınların yarıdan çoğunda basit meme kistleri vardır.

• Basit meme kistleri kansere dönüşmez, meme kanseri basit kist şeklinde ortaya
çıkmaz, meme kanserlerinin % 1’i kistiktir ve bunlar komplike kist şeklindedir.

• Tedavi: Takip, aspirasyon, eksizyon

Fibrokistik Değişiklikler (Kronik kistik mastit, fibrokistik mastopati):

• En sık 35-45 yaşlarda

• Klinik: Mastalji, hassasiyet, şişkinlik, dolgunluk, ağırlık hissi, şikayetler hormonal etki
ile artar. Meme başı akıntısı olabilir.

Fizik muayenede palpasyonda hassasiyet, nodüler ve dens alanlar ‘lumpy bumpy’

• Radyoloji: Değişik sayıda mikro (<5 mm) ve makrokistler, yoğun alanlar.

• Histopatoloji: Üç temel morfolojik değişiklik: makro ve mikro kistler, fibrozis,

adenozis, epitelyal hiperplazi ve apokrin metaplazi sık.
Fibroepitelyal Lezyonlar:

Fibroadenom ve filloid tümör

• Bifazik tümörler: Stromal ve epitelyal elemanlar içerir.

• Genomik değişiklikler benzer, MED 12 mutasyonları sık görülür. Filloid tümörlerde

ek olarak FLNA, SETD2, KMT2D, BCOR, MAP3KI mutasyonları.
Fibroadenom:

• Memenin en sık benign tümörü

• Genç, 30 yaş altı kadınlarda daha sık

• Multipl (%50), bilateral (%20) olabilir.

• Fibroadenomların epiteli hormonal uyarılara yanıt verir (Gebelik sırasında büyüme, yaş
ile birlikte hyalinizasyon, menopozdan sonra dejenerasyon ve kalsifikasyon).

• Fizik muayene bulgusu çok tipiktir, palpasyonda düzgün sınırlı, elin altında kayan
lastik kıvamında kitleler şeklinde hissedilir.
Fibroadenomlarda Tedavi Yaklaşımı:

• Takip

• Eksizyon: 2-3 cm den büyük

Takiplerde büyüme

Şüpheli radyolojik bulgular (vaskülerite artışı, düzensiz sınırlar…)

Semptomatik
Filloid Tümör:

Nadir tümörler, primer meme tümörlerinin %0.3-1

• Klinik: Fibroadenomlara göre daha ileri yaşta daha sık, fibroadenomlara göre daha
büyük boyut ve daha hızlı büyüme eğiliminde.

• Patoloji: Selülerite
Mitotik aktivite Benign %60-75 Nüks
Borderline %15-20 Tedavi
Nükleer pleomorfizm Metastaz
Malign %10-20
Stromal aşırı büyüme
İnfitratif sınırlar Gerçek kapsülü yok, lokal nüksü önlemek için
geniş eksizyon önerilir
Malign tümörlerde aksiller diseksiyon gerekmez,
sistemik metastaz daha sık
Meme Başı Akıntısı:

• Galaktore:
Yüksek prolaktin seviyesi ile ilişkili

Provake, bilateral ve çok sayıda duktusdan

Beyaz/şeffaf

• Patolojik meme başı akıntısı: • İntraduktal papillom

• Duktektazi
Meme patolojisi ile ilişkili
• Fibrokistik değişiklikler
Spontan, unilateral, tek duktusdan
• Malignite (%10)
Kanlı/seröz/seroanjinöz
Meme Başı Akıntısı İle Başvuran Hastada Değerlendirme:

Meme başı akıntısı

Malignite riskini değerlendir!
• Hastanın özellikleri: İleri yaş, postmenapozal, yada erkek hasta
• Akıntının özellikleri: Spontan, tek duktustan, sürekli,
Anamnez , FM beraberinde palpabl kitle, meme başı değişiklikleri

Patolojik
Galaktore

Mammografi, USG Sitoloji

TSH Prolaktin

Şüpheli lezyon
Tiroid patolojisi MR
açısından
değerlendirme
Biyopsi
İntraduktal papillom:

• En sık 35-55 yaş

• Duktus epitelinin benign tümörü

• Sıklıkla subareoler bölgedeki tek bir major duktusda gelişir.

• Nadiren palpabl, genellikle meme başı akıntısına neden olur.

İntraduktal papillomatozis:
• Periferik duktuslarda çok sayıda papillom

• Genellikle palpabl kitle, meme başı akıntısı daha nadir.

• %15 bilateral, %10-33 ipsilateral ca riski.

Duktektazi:

• İleri yaşta, emiren kadınlarda daha sık, 5-6 dekat

• Palpabl periareoler kitle, meme başı akıntısı olabilir.

• Duktuslarda dilatasyon, sekresyonların birikimi, periduktal inflamatuar reaksiyon

vardır.

• Tedavi: Genişlemiş duktus eksize edilebilir. Tüm hastalarda mutlaka tedavi

gerekmez, özellikle de asemptomatik olanlarda.
 Mastalji/Mastodini:

Polikliniğe başvuran kadınlarda en sık yakınma. Kadınların %80’inde hayatın bir

döneminde mastalji görülür.

Siklik Mastalji Non-siklik Mastalji

Premenapozal kadınlar
Genellikle bilateral ve kötü lokalize
Üst-dış kadranda, kola yayılabilir
Ağırlık, gerginlik hissi, şişkinlik hissi
Etyoloji kesin olarak bilinmiyor fakat hormonal
faktörler etikili
Daha ileri yaşta (40-50 yaşlarında)
Genellikle unilateral ve lokalize
Subareoler, medial
Yanıcı, batıcı ağrı
Etyoloji kesin olarak bilinmiyor fakat diyet, yaşam şekli,
vücut yapısı, stres, travma, ilaçlar, inflamasyon,
duktektazi gibi patolojiler sorumlu olabilir.
Mastalji İle Başvuran Hastada Değerlendirme:

Anamnez, fizik muayene, radyolojik inceleme:

Kostokondrit
Tietze sendromu
Kosta fraktürü
MI
• Ayırıcı tanı: Meme dışı nedenlerden kaynaklanan ağrı Pnömoni
Gastroözefageal reflü
Özefageal spazm

Yüksek risk grubu hastayı belirleme

• Meme kanseri riskinin değerlendirmesi Mastalji ile başvuran hastalarda malignite tanısı %1-2*

inflamasyon
Kitle
Meme başı akıntısı
• Ağrıyı açıklayacak meme patolojisi
Mastaljide tedavi:

• Siklik mastalji %20-30, 3 ay içinde geriler. Non-siklik mastalji %50 geriler.

• Sadece plasebo ile ağrıda %40 düzelme.

• Ağrı günlük yaşantıyı etkiliyor ve yaşam kalitesini bozuyorsa tedavi gerekir.

Medikal tedavi seçenekleri
• Evening primrose oil
• Vitex agnus castus
• Anti-inflamatuar analjezikler

Yaşam şekli ve beslenme değişikliklerinin etkisi tartışmalı

• Diyet değişikliği, düşük yağlı beslenme
• Kafein ve metilksantini azaltma
• Stres yönetimi
• E vitamini
• İyot
Jinekomasti:

• Fizyolojik: Yenidoğan, puberte, yaşlılık

• Patolojik: Neoplazmlar
Testiküler
Adrenal
Ektopik hCG sekrete eden
Hipogonadizm
Primer
Sekonder
Karaciğer yetmezliği
Böbrek yetmezliği
Tiroid fonksiyon bozukluğu
Açlık
İlaçlar
• Glandüler jinekomastide östrojen etkisiyle duktuslar uzar ve dallanır, epitel
hiperplazik, periduktal fibroblastlar prolifere, vaskülerite artmış. Progesteron
olmadığı için asiner gelişim olmaz. Simetrik veya asimetrik olabilir.

• Obezitede pseudojinekomasti/lipomatöz jinekomasti görülür.

• Tedavi: Altta yatan patolojiler açısından değerlendirilmeli, meme kanseri ekarte

edilmeli. Tedavi kozmetik amaçla yapılır. Glandüler jinekomastide cerrahi
eksizyon, pseudojinekomastide liposuction yapılabilir.
Duktus epitel hiperplazisi ve kanser riski :

Meme kanseri relatif risk (RR)

• Normal duktus epiteli 1

• Hafif hiperplazi

• Orta şiddette hiperplazi

• Şiddetli hiperplazi 1.5 - 2

• Florid hiperplazi

• Atipik hiperplazi 4 - 10

• Duktal karsinoma in situ 8-10

• İnvazif duktal kanser

Memenin yüksek riskli ve premalign lezyonları:

• Atipik hiperplazi

• Lobüler karsinoma in situ

• Duktal karsinoma in situ

Karsinoma in situ: Bazal membranı aşmayan malign klonal epitelyal hücre

popülasyonu
Atipik hiperplazi:

Atipik hiperplazi ve karsinoma in situ arasındaki temel fark lezyonun genişiğidir.

• Atipik duktal hiperplazi: Terminal duktolobüler ünitenin proliferatif lezyonu, DCIS

(özellikle düşük grad) ile benzer sitolojik ve yapısal özellikler, daha sınırlı lezyon
(<2mm den küçük ve kesitte bir duktusda)

• Atipik lobüler hiperplazi: Terminal duktolobüler ünitenin %50 den azını kaplıyorsa
atipik lobüler hiperplazi, %50 den fazlasını içeriyorsa LCIS olarak adlandırılır.
Duktal karsinoma insitu (DCIS):

• Tarama programlarından sonra tanı oranı artmıştır çünkü sıklıkla asemptomatiktir.

• Klinik: Kitle, meme başı akıntısı, Paget olabilir.

• Radyolojik: %90 bulgu (mikrokalsifikasyonlar, kitle)

• Postmenapozal kadınlarda daha sık görülür.

• Segmental, unisentrik (nadiren multisentrik) yerleşim gösterir.

• P53, cERb-B2 (+), %75-80 ER (+)

Tedavi:

Premalign lezyon. Lezyonu tedavi et!

Hastanın yaşı, lezyonun boyutu, histopatolojik alt tipi ve grada göre tedavi şekline
karar verilir:

• Lokal eksizyon

• Lokal eksizyon + RT

• Mastektomi (+ sentinel lenf nodu biyopsisi)

Lobüler karsinoma in situ (LCIS):

• Genellikle insidental tanı alır.

• Klinik: Bulgu yok

• Radyolojik: bulgu yok

• Premenapozal kadınlarda daha sık görülür.

• Multifokal, diffüz, %20-40 bilateral

• ER (+), cErb-B2 (-), düşük proliferasyon indeksi

• E-cadherin (-)!!
Tedavi:

Meme kanseri gelişme riskini gösterir (Meme Ca riski yıllık %1, aynı yada karşı
memede, bunların yarısı duktal karsinomlar). Hastayı tedavi et?

• Yakın takip

• Kemoprevansiyon (her zaman ER+)

• Mastektomi+rekonstrüsyon