IKALAWANG

MARKAHAN
 Mga Paksa ng Talakayan
 Tula
Pangunahin at Pantulong na Kaisipan
 Opinyon at Katuwiran
 Mga Hudyat ng Pagsang-ayon at
Pagsalungat
Denotasyon at Konotasyon
Sanaysay
Iba’t ibang Paraan ng Pagpapahayag
 Maikling Kuwento
 Simbolo at Pahiwatig
Balagtasan
Sarsuwela
Panitikan sa Panahon ng Amerikano
Nakamit ang kalayaan mula sa mga Kastila
Nilagdaan ang Treaty of Paris
Naimpluwensiyahan ng wika
Itinaguyod ang pagkakaroon ng wikang pambansa
Jose Corazon de Jesus Severino Reyes
Lope K. Santos Florentino Collantes
 Mga Impluwensya sa Panahon ng Amerikano

1. Pagpapatayo ng mga paaralan

2. Binago ang sistema ng edukasyon
3. Ipinagamit ang wikang Ingles
4. Pagpapalahok sa mga Pilipino sa pamahalaan
5. Kalayaan sa pagpapahayag na may
hangganan
 Katangian ng Panitikan sa Panahon ng
Amerikano
1. Hangaring makamit ang kalayaan
2. Marubdob na pagmamahal sa bayan
3. Romantisismo – pagmamahal sa
Diyos, bayan, kapwa atbp
 Panitikan sa Kasalukuyang Panahon

 Matapos ang panahon ng Batas Militar

(1986)
 May malasakit sa kapwa at marunong
magmahal sa bansa
 Bayani ng Bukid
ni Alejandro Q. Perez
Ako’y magsasakang bayani ng bukid
Sandata’y araro matapang sa init
Hindi natatakot kahit na sa lamig
Sa buong maghapon gumagawang pilit.
 2
Ang kaibigan ko ay si Kalakian
Laging nakahanda maging araw-araw
Sa pag-aararo at paglilinang
Upang maihanda ang lupang mayaman
 3
Ang haring araw di pa sumisikat
Ako’y pupunta na sa napakalawak
Na aking bukiring laging nasa hagap
At tanging pag-asa ng taong masipag.
 4
Sa aking lupain doon nagmumula
Lahat ng pagkain nitong ating bansa
Ang lahat ng tao, mayaman o dukha
Sila’y umaasa sa pawis ko’t gawa.
 5
Sa aking paggawa ang tangi kong hangad
Ang ani’y dumami ng para sa lahat
Kapag ang balana’y may pagkaing tiyak
Umaasa akong puso’y nagagalak.
 6
 At pagmasdan ninyo ang aking bakuran

Inyong makikita ang mga halaman

Dito nagmumula masarap na gulay
Paunang pampalakas sa ating katawan.
 7
 Sa aming paligid namamalas pa rin
Ang alagang hayop katulad ng kambing
Baboy, manok, pato’y alay ay pagkain
Nagdudulot lakas sa sariling atin.
 8
 Ako’y gumagawa sa bawat panahon
Na sa aking puso ang taos na layon
Na sa bawat tao, ako’y makatulong
At nang maiwasan ang pagkakagutom.
 9
 Ako’y magsasakang bayani ng bukid
Sandata’y araro matapang sa init
Hindi natatakot kahit na sa lamig
Sa buong maghapon gumagawang pilit.
 Bayani ng Bukid
ni Alejandro Q. Perez
Ako’y magsasakang bayani ng bukid
Sandata’y araro matapang sa init
Hindi natatakot kahit na sa lamig
Sa buong maghapon gumagawang pilit.
 Saknong 1
A. Walang takot na hinaharap ng magsasaka ang mga
hatid na panganib at araro laman ang gamit bilang
sandata.
B. Itinuturing na bayani ng bukid ang magsasaka dahil sa
kanyang sipag at tiyaga sa paglinang ng bukirin, panahon
man ng tag-araw o tag-ulan.
C. Buong maghapong nagtitiis ang magsasaka sa init at
lamig upang ganap niyang mabungkal ang lupang
sinasaka.
 2
Ang kaibigan ko ay si Kalakian
Laging nakahanda maging araw-araw
Sa pag-aararo at paglilinang
Upang maihanda ang lupang mayaman
 Saknong 2
A. Ang naging katuwang ng magsasaka sa
pagbungkal ng lupa sa bukid ay ang kanyang
alagang kalabaw.
B. Bawat araw ay katulong ng magsasaka at
kanyang kaibigan sa paglilinang ng sakahan.
C. Ang mga kaibigan ng magsasaka at ang kanyang
alagang kalabaw ay kasama ng magsasaka sa
pagbubungkal ng lupa.
 3
Ang haring araw di pa sumisikat
Ako’y pupunta na sa napakalawak
Na aking bukiring laging nasa hagap
At tanging pag-asa ng taong masipag.
 Saknong 3
A. Walang nagawa ang magsasaka kundi sundin ang utos
ng haring araw na siya ay maagag magtungo sa bukid.
B. Laging laman ng isipan ng magsasaka kung paano niya
pagyayamanin ang kanyang bukirin kaya maaga pa lag ay
bumabangon na siya upang tumungo rito.
C. Walag ibang nasa hagap ang magsasaka kundi ang
magpayaman sa pamamagitan ng kanyang bukid kaya
maaga pa lang ay bumabangon na siya upang magtrabaho
 4
Sa aking lupain doon nagmumula
Lahat ng pagkain nitong ating bansa
Ang lahat ng tao, mayaman o dukha
Sila’y umaasa sa pawis ko’t gawa.
 Saknong 4
A. Matinding pagod at hirap ang puhunan ng
magsasaka upang matustusan ang
pangangailangan sa bigas.
B. Kung hindi matiygang magbungkal ng bukid ang
magsasaka ay walang kakainin ang mga tao.
C. Karamihan sa mga pangangailangan ng mga
Pilipino sa pagkain ay nagmumula sa sector ng
agrikultura
 5
Sa aking paggawa ang tangi kong hangad
Ang aki’y dumami ng para sa lahat
Kapag ang balana’y may pagkaing tiyak
Umaasa akong puso’y nagagalak.
 Saknong 5
A. Ang tanging layunin ng magsasaka sa kanyang
matiyagang pagtatrabaho sa bukid ay ang sumagana
ang kanyang ani para sa kabutihan ng nakararami.
B. Nagagalak ang magsasaka sa tuwing nakikita
niyang nagsasaya ang mga mamamayan dahil sa
maunlad na ekonomiya ng bansa.
C. Tiyak na may makakain ang mga mamamayan kung
sila ay aasa sa sipag at tiyaga ng mga magsasaka.
 Paano pumili o tukuyin ang Pangunahing
Kaisipan at Pantulong na Kaisipan ng Tula?

PANGUNAHING KAISIPAN
« Tumutukoy sa nais sabihin at ipaunawa ng
sumulat tungkol sa paksa
« May pagkakataong hindi lantad sa tula ang
pangunahing kaisipan
 PAGKUHA NG PANGUNAHIN AT PANTULONG NA
IDEYA
Una - Ang tula ay may pamaksang taludtod na nagpapahayag ng
pangunahing ideya o kaisipan. Ang pamaksang taludtod na ito ang
pundasyon ng isang tula.
Ikalawa - Lahat ng mga taludtod sa isang tula ay tungkol sa isang
paksa. Kailangang may kaugnayan sa pamaksang taludtod ang
mga pantulong na ideya upang magkaroon ng kaisahan sa tula.
Ikatlo - Matatagpuan sa huling talata ang lohikal na konklusyon.
Karaniwan dito, ipinahahayag ang punto ng tula o kaya’y dito
makikita ang pagbubuod sa pangunahing ideya ng tula.
Panuto: Isulat sa graphic organizer ang pangunahing kaisipan
at pantulong ng tulang Bayani ng Bukid.
 HALIMBAWA

Bilang isang estudyante sa kolehiyo, kailangan

mong matutong magsikap mag-isa dahil walang
tutulong sa iyo kundi ang sarili mo. Ang buhay
kolehiyo ay sadyang napakahirap. Kailangan mo rin
talagang magsunog ng kilay para makakuha ng
mataas na marka at ugaliing magbasa sa aralin na
napag-aralan na at mapag-aralan pa.
 HALIMBAWA

Siya ang nag-aaruga sa atin mula nang tayo ay isinilang

hanggang sa paglaki. Siya rin ang humuhubog sa ating
pagkatao para tayo ay maging mabuting anak. Pinag-aaral
niya tayo para sa ating kinabukasan. Bilang ganti, dapat
natin siyang mahalin at maging mabuting anak sa kanya.
Ang ating ina ay sinasabing ilaw ng tahanan.
 HALIMBAWA

Ang tao ay espesyal na nilikha ng Diyos. Kung

ating ihahambing nga naman sa iba pang
nilikha ng Diyos sa daigdig, walang pag-
aalinlangan na ang tao ay nakahihigit sa lahat.
Ito rin ay mababatay sa antas ng pag-iisip ng
utak.
 HALIMBAWA

Bilang isang estudyante sa kolehiyo, kailangan

mong matutong magsikap mag-isa dahil walang
tutulong sa iyo kundi ang sarili mo. Ang buhay
kolehiyo ay sadyang napakahirap. Kailangan mo rin
talagang magsunog ng kilay para makakuha ng
mataas na marka at ugaliing magbasa sa aralin na
napag-aralan na at mapag-aralan pa.
 HALIMBAWA

Siya ang nag-aaruga sa atin mula nang tayo ay isinilang

hanggang sa paglaki. Siya rin ang humuhubog sa ating
pagkatao para tayo ay maging mabuting anak. Pinag-aaral
niya tayo para sa ating kinabukasan. Bilang ganti, dapat
natin siyang mahalin at maging mabuting anak sa kanya.
Ang ating ina ay sinasabing ilaw ng tahanan.
 HALIMBAWA

Ang tao ay espesyal na nilikha ng Diyos. Kung

ating ihahambing nga naman sa iba pang
nilikha ng Diyos sa daigdig, walang pag-
aalinlangan na ang tao ay nakahihigit sa lahat.
Ito rin ay mababatay sa antas ng pag-iisip ng
utak.
Panuto: Piliin ang pangunahing
kaisipan at pantulong na kaisipan na
isinasaad sa tulang “ Kung ang Tao
ay Isinilang Upang Maging Tao
Lamang”.
 Kung ang Tao ay Isinilang Upang Maging Tao Lamang
Ni Emelita Perez Baes

Kung ang tao’y isinilang

Upang maging tao lamang . . .
Mabuti pang ako’y naging isang ibon na lamang
Na lilipad-lipad sa lawak ng kalangitan;
O nanaisin ko pang ako’y naging isang bulaklak
Na maaaring pitasin sa mabangong halamanan;
O kaya’y naging isang punong may malagong
Mga daho’t sangang malalabay;
Dili kaya’y isang kalabaw sa gitna ng kabukirang
Napag-aanihan ng ginintuang palay;
Sapagkat sa pagiging ibon, bulaklak, puno o kalabaw
Ay nakatitiyak akong may halaga ang aking buhay;
Na ako ay may kabuluhan!
Tulad ng isinilang upang magpakatao at ‘di maging tao lamang!
 
Ang tao ay isinilang hindi upang maging tao lamang.

Ang tao ay isinilang upang magpakatao.

Ang tao ay isinilang ng may kabuluhan.

 Ang tao ay kagaya ng ibon na lilipad-lipad sa
kalangitan.

Kagaya rin siya ng bulaklak na maaaring pitasin sa

halamanan.

O di kagaya ng punong may malalagong dahon at

sanga.
 Kung ang tao ay isinilang upang maging tao lamang

Mas gugustuhin ko pang O kaya ay maging punong

maging ibong na lilipad- may malalagong dahoon at
lipad sa kalangitan. sanga
Gugustuhin ko na lang
maging bulalak na maaaring
pitasin.
 PAGSASANAY

1. Ang panitikan sa panahon ng Amerikano at

Komonwelt ay naging masigla at maunlad.
Naging malaya ang mga manunulat sa
alinmang akda na kanilang isusulat. Marami
ang nailimbag na mga aklat pampanitikan at
mga babasahin sa panahong ito.
 PAGSASANAY

2. Totoo, ang mga doktor, nars at ibang mga

frontliners ay handang magbuwis ng kanilang
buhay. Sila ang ating mga bagong bayani sa
kasalukuyan. Nagtiis at nagsakripisyo upang
alagaan ang mga maysakit lalo na ang nagpositibo
sa corona virus.
 PAGSASANAY

3. Ang pagpapatupad ng edukasyon sa Pilipinas

ng mga Amerikano ay mayroong tatlong layunin.
Una, upang palaganapin ang demokrasya.
Pangalawa, sanayin ang mga Pilipino sa
pagkamamamayan at ang panghuli ay ipakalat ang
wikang Ingles sa ating bansa.
 PAGSASANAY
4. Sa panahon ng mga Amerikano, sinimulan ang
pagtatatag ng mga pampublikong paaralan at
ginawa itong sapilitan. Ginamit ang wikang Ingles
bilang midyum sa pagtuturo. Hindi maipagkaila na
ang pamahalaan ng Estados Unidos ang
namamahala sa pagbibigay ng libreng edukasyon sa
Pilipinas.
 PAGSASANAY

5. Nagkaroon ng malubhang problema sa

komunikasyon ang bawat Pilipino. Labis na
hindi sila nagkakaintindihan at hindi
nagkakaisa sa kanilang pag-iisip, pagnanasa at
pagkilos sa pambansang kaunlaran. Sapagkat
hindi mabisa ang komunikasyon sa isa’t isa.
 PAGSASANAY
Magtanim ay ‘di Biro Braso ko'y namamanhid,
Magtanim ay di biro, Baywang ko'y nangangawit.
Maghapong nakayuko. Binti ko'y namimitig,
Di man lang makaupo, Sa pagkababad sa tubig.
Di man lang makatayo. Halina, halina, mga kaliyag.
Braso ko'y namamanhid, Tayo'y magsipag unat-unat.
Baywang ko'y nangangawit. Magpanibago tayo ng lakas,
Binti ko'y namimitig, Para sa araw ng bukas.
Sa pagkababad sa tubig. Para sa araw ng bukas

Sa umagang paggising,  
Ang lahat iisipin.
Kung saan may patanim
May masarap na pagkain.
 PAGSASANAY (para sa bilang 6-10)

Panuto: Isulat ang

pangunahing kaisipan
at pantulong na
kaisipan na isinasaad
sa tulang “Magtanim
ay Di Biro”.