Chương 7:

ĐẠI CƯƠNG VỀ THIẾT KẾ HỆ

PHẢN ỨNG DỊ THỂ

Heterogenous Chemical Reaction

Engineering

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 1

Chương 7: Giới thiệu về phản ứng dị thể
1.1 Hai vấn đề phát sinh:
1. Sự phức tạp của phương trình vận tốc phản ứng
(The complication of Rate Equation)
Thí dụ 1.1. Có bao nhiêu giai đọan (steps) trong phản
ứng
C + O2 → CO2
Bỏ qua phản ứng tạo thành CO

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 2

 Thí dụ 1.2. Có bao nhiêu giai đọan cho quá trình hấp
thu bọt O2 của vi khuẩn phân tán lơ lững trong
dung dịch trong quá trình lên men hiếu khí
(Aerobic Fermentation) để sinh ra sản phẩm ?

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 3

1.2. Phân lọai hệ phản ứng dị thể
1) Phản ứng khí – rắn: Pha rắn có thể là tác chất
hoặc chất xúc tác. (than cháy, nung vôi…)
2) Phản ứng lỏng – rắn: Pha rắn có thể là tác chất
hoặc chất xúc tác (acid và kim loại…).
3) Phản ứng khí - lỏng – rắn: các phản ứng polymer
hóa.
4) Phản ứng lỏng – lỏng: thông dụng trong hữu cơ
vd: Alkyl hóa hidrocarbon với H2SO4 làm xúc tác.
5) Phản ứng khí - lỏng

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 4

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 5
 Ñònh nghóa vaän toác phaûn
öùng
 Döïa treân moät ñôn vò theå 1 dN i 3
tích hoãn hôïp phaûn öùng
ri  , mol/ m .h
V dt
 Döïa treân moät ñôn vò theå ' 1 dN i 3
r 
i , mol/m .h
tích bình phaûn öùng Vb dt
' ' 1 dN
 Döïa treân moät ñôn vò ri  i
, mol/ m 2 .h
dieän tích beà maët tieáp S dt
xuùc pha
' '' 1 dN i
 Döïa treân moät ñôn vò ri  , mol/ kg.h
khoái löôïng chaát xuùc taùc W dt
 Döïa treân moät ñôn vò ' '' 1 dN i
thể tích chaát xuùc taùc
ri  , mol/ m3.h
Vr dt
09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 6
 Biểu thức vận tốc
1. Nguyên tắc kết hợp
 Quá trình thành phần xảy ra song song
 Quá trình thành phần xảy ra nối tiếp
2. Những điểm cần lưu ý khi kết hợp
 Cần qui đổi các phương trình vận tốc ra cùng một
căn bản
 Khử các giá trị nồng độ trung gian
3. Quá trình kiểm sóat vận tốc (Rate controlling Step)
4. Tuyến tính hóa ( Linearization)

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 7

Nhắc lại

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 8

Thí dụ 1.3. Phương trình vận tốc tổng quát cho quá
trình tuyến tính

Tác chất A có nồng độ lõang khuếch tán qua lớp

phim lỏng lên bề mặt tác chất rắn B, phản ứng xảy
ra trên bề mặt chất rắn để sinh ra sản phẩm R
khuếch tán ngược trỏ lại dòng vật liệu lỏng. Xác
định phương trình vận tốc tổng quát cho phản
ứng xảy ra trên bề mặt chất rắn trên

A(L) + B(R) → R(L)

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 9

 Thí dụ 1.4. Phương trình vận tốc tổng quát cho quá
trình tuyến tính

Lặp lại thí dụ trên với

" " 2
gia đọan phản ứng là
bậc hai theo A r  -k C
A A

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 10

 2. Phương pháp tiếp xúc giữa các pha

(Contacting Patterns for Two-Phase Systems)

 Khuấy trộn và ống lý tưởng
 Cùng chiều, ngược chiều, thẳng góc
 Phương trình vận tốc phù hợp vận tốc
phản ứng và mô hình tiếp xúc giữa hai
pha.

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 11

Thí dụ 1.5
Hóa chất A phản ứng tạo thành hóa chất R trong TBPƯ
chêm bằng các hạt vật chêm hình cầu không rỗng. σ =
200 m2/m3 tầng chêm. ρb = 2.908kg/m3 tầng chêm. ε =
0,40.
Phương trình vận tốc có dạng như sau, xác định đơn vị
cho các đại lượng và biến đổi ra các dạng biểu thức vận
tốc khác

1 dN A
  '''
r  .
A
W dt
 0,1 C A

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 12

Một số phản ứng dị thể

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 13

Sơ đồ nguyên lý quá trình lọc dầu

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 14

 Phản ứng
Cracking

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 15

 Chất xúc tác sử dụng cho quá trình Cracking
và Reforming

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 16

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 17
09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 18
Tài liệu tham khảo
1. Vũ Bá Minh, “Quá trình thiết bị, tập 4, Kỹ thuật
phản ứng” nxb Đại học Quốc gia TP.HCM
2. Octave Levenspiel, “Chemical Reaction
Engineering”, John Wiley&sons, 1999.
3. H. Scott Fogler, “Elements of Chemical Reaction
Engineering”, Int. Student edition, 1989.
4. J.M. Smith, “Chemical Reaction Kinetics”,
McGraw Hill, 1970
5. Stanley M. Walas, “Reaction Kinetics for Chemical
Engineers”, Int. Student edition, 1969.

09/07/23 Kỹ thuật phản ứng dị thể 19