შესავალი საჯარო

სამართალში
ლექცია 3: სახელმწიფოს განვითარების
ეტაპები - თეორია
სახელმწიფოს თეორიის პრობლემები

• - მულტიკულტულარიზმი და გადაწყვეტილების მიმღებთა ვინაობა

• - ლიბერალური თეორეტიკოსებისთისმმართველი რაციონალური
ადმიანია, რომელსაც:
• - ამოძრავებს პირადი მიზნები (ჰობსი)
• - გააჩნია განუყოფელი უფლებები (ლოკი)
• - აქვს რაციონალური გადაწყვეტილებების მიღების უნარი (კანტი)
• - არის რაციონალური მოქალაქე (რუსო)
• - 170 სახელმწიფო 80-იან წლებში და მის შემდეგაა შექმნილი. ვის
შეუძლია ჩამოაყალიბოს სახელმწიფო?
 კითხვები და პრობლემები

• - საიდან მოდის სახელმწიფოს ავტორიტეტი

• - რატომ აქვს მას უფლება გადგვახდევინოს
გადასახადები და დაგვიწესოს სანქციები
• - ვინ მისცა სახელმწიფოს უფლება მიგვითითოს თუ
როგორ შევქმნათ ოჯახი
• - არის თუ არა სახელმწიფო ფუნქციების მატარებელი
საერთაშორისო ორგანიზაციები და სახელმწიფოთა
გაერთიანებები ახალი ტიპის სახელმწიფოები
 რა უფრო მნიშვნელოვანია

• - სახელმწიფო თუ ეკონომიკა
• - სახელმწიფო თუ ადამიანი
• - სახელმწიფო თუ კერძო გაერთიანებები
• - რით გავზომოთ გაერთიანებების მნიშვნელობა: ნდობით
თუ სიძლიერით?
 სამართლის მეცნიერებისთვის სახელმწიფო:

• - იწყება ნეტარი ავგუსტინეს ღვთიური ქალაქით

• - ბიბლიური სამოთხის პროეცირება ამქვეყნიურ
ცხოვრებაზე
 თომა აქვინელის ორი სამეფო

• - სეკულარული იდეის დაბადება

• - ბიბლიური რეალობის გამიჯვნა ამქვეყნიურისგან
• - რელიგიური ლიგიტიმაციის მოშლა მმართველისთვის
 მარტინ ლუთერის სახალხო ძალაუფლება

• - პაპის უარყოფა
• - ღვთითკურთხეული მმართველის იდეის დასასრული
• - არსებულ რეალობაზე უარის თქმა - კრიტიკა და
დაპირისპირება
• - რენესანსის შემზადება
ცვინგლის წარმომადგენლობითი მმართველობა

• - კალვინისტების პროტესტი
• - სახალხო სუვერენიტეტის განხორციელება შვეიცარიაში
• - განსხვავება ინგლისის პარლამენტისგან
 ჰობსის კონსტიტუციონალიზმი

• - სუვერენის აბსოლუტური ძალაუფლება

• - ძალის აბსოლუტიზმი აუცილებელია კონფლიქტური
რეალობის სამართავად
 ლოკის უფლებები სუვერენის წინააღმდეგ

• - სახელმწიფოს იდეის ევოლუციაში შემოდის უფლებების

ცნება
• - უფლებების ცნება იცავს ადამიანის სივრცეს
სახელმწიფოს, სუვერენის ჩარევისგან
 კანტი და კანონის უზენაესობა

• - სახელმწიფოს იდეას ემატება კანონის უზენაესობის

ცნება
• - კანტი უარყოფს კანონთან დაპირისპირების იდეას
• - სახელმწიფოცა და ადამიანიც უნდა დაემორჩილოს
კანონს
 რუსო - მოქალაქეობის დილემა

• - მოქალაქე, როგორც ძირითადი სუბიექტი როს გარშემოც

იქმნება სახელმწიფო
• - რუსოსთვის პიროვნული თავისუფლება და სუვერენის
ძალაუფლება დაბალანსებულია მოქალაქეობის
ხელშეკრულებით
• - მოქალაქეთა უმრავლესობით წყდება მნიშვნელოვანი
საკითხები
• - ჯონ სტიუარტ მილი გვაფრთხილებს „უმრვლესობის
ტირანიის“ შესახებ
 მარქსი - სახელმწიფო, როგორც ემანსიპაციის
იარაღი

• - მარქსი და ბიბლიურ სამოთხეში დაბრუნების იდეა

• - სახელმწიფო, როგორც გათავისუფლების ინსტრუმენტი
• - სახელმწიფოს გარეშ არსებობა, როგორც იდეალი
 ჰეგელი - სახელმწიფო როგორც განვითარების
მწვერვალი

• - სახელმწიფო როგორც უზენაესი წესრიგი

• - სახელმწიფო და ინსტიტუტები, როგორც საბოლოო
მიზანი
თეორია სახელმწიფოს შესახებ - ნორმატივისტები

• - ნორმატივისტებისთვის მთავარია, არა მხოლოდ ის თუ

რა გვქვს, არამედ ისიც, როგორი სახელმწიფო იქნებოდა
უკეთესი, როგორ უნდა იყოს ის მოწყობილი, როგორ
მიიღებოდეს გადაწყვეტილებები და ა.შ.
• - კანტი, ჰეგელი, რუსო, ლოკი . . . თანამედროვეთაგან:
როულსი - სწავლობენ სახელმწიფოს და სამართლიანობის
პრობლემას, თანასწორობის, ინდივიდისა და
სახელმწიფოს, საზოგადოებისა და სახელმწიფოს
ურთიერთობის პრობლემებს
 პოზიტივისტები და სახელმწიფოს თეორია

• - პოზიტივისტებისთვის მთავარია:
• როგორ მოიპოვება ძალაუფლება,
• ვის ხელშია ძალაუფლება თავმოყრილი,
• როგორ უნდა მოიქცეს სახელმწიფო ძალაუფლების
შესანარჩუნებლად
• - მაკიაველი, ფენ ცუ, იბნ ხალდუნი
• სამართლიანობაზე მაღლა წესრიგი დგას და
სახელმწიფო ნორმათა ერთობლიობაა - კელზენი
 სახელმწიფოს შესახებ თეორიები
გასაოცრად მსგავსია ევროპასა და
აზიაში
• - თავდაპირველად სუფევდა ქაოსი და საფრთხეს
უქმნიდა ადამიანთა კეთილდღეობას - ჰობსი, ჯენგ ვუ
• - თავდაპირველად ადამიანები არსებობდნენ
ჰარმონიულად, მოიხმარდნენ ბუნების მიერ ბოძებულ
სიკეთეებს - ლოკი, რუსო, ლაო ძი, კარლ მარქსი
 დავუბრუნდეთ მთავარ კითხვას . . . - რას ეფუძნება სახელმწიფოს
ძალაუფლება?

• - ძალაუფლება ეფუძნება უზენაეს ძალას - ღვთიური წარმოშობის

თეორია
• - ძალაუფლება ეფუძნება განუყოფელი უფლებების გაგებას -
ანთროპოლოგიურ-ფილოსოფიური ახსნა
• - უკეთესია მართო კანონით ვიდრე ადამიანის ნება-სურვილით -
სამართლის ფილოსოფია
• - ხელისუფლების ქონის ფაქტი კანონის დამდგენია - სოციოლოგია
• - ადამიანი, თავისი არსით, პოლიტიკური არსებაა - ანთროპოლოგია
 სუვერენიტეტი - სახელმწიფოს ფუნდამენტი

• - სუვერენიტეტი გულისხმობს ძალადობის უფლებას

• - ძალადობის უფლება ეფუძნება ადამიანის ბუნებას
• - ძალადობა ისტორიული გარდაუვალობით შეიძლება
ავხსნათ
• - სახელმწიფოს ძალადობა გვიცავს „ჯუნგლების
კანონისგან“
 ლეგიტიმაცია

• - ძალიას გამოყენება საჭიროებს ლეგიტიმაცია

• მაქს ვებერის ლეგიტიმაციის მოდელი:
• - ლეგალური - ლეგიტიმაცია სამართლით
• - ტრადიციიული - ლეგიტიმაცია უზენაესი ძალებსა და
წარმოდგენებზე დაფუძნებით
• - ქარიზმატული - ლეგიტიმაცია ლიდერის ერთგულებიდან
გამომდინარე
 წინააღმდეგობის გაწევის უფლება

• თომა აქვინელისთვის მონარქის შეცვლის

შესაძლებლობა დასაშვებია, თუ ის არღვევს წესრიგს
• იოჰანეს სალსბერელი ტირანის მოკვლის იდეასაც უშვებს
- Polycratius
• წინააღმდეგობის უფლების თეორეტიკოსი ჰენრი ტორო,
განდი და სამოქალაქო უფლებების მოძრაობა
დასასრული